การทำงานในชีวิตประจำวัน จำเป็นต้องมีการวางแผนการทำงานให้ประสบความสำเร็จ ตามวัตถุประสงค์ ทั้งการทำงานรายบุคคลและเป็นกลุ่ม โดยใช้ทักษะในการทำงานและกระบวนการทำงานตามขั้นตอนต่างๆ เพื่อให้งานมี ประสิทธิภาพ สูงสุด
การทำงานต่างๆ ในการดำรงชีวิตควรหาวิธีการทำงานให้มีประสิทธิภาพ โดยประหยัดในหลายด้าน ได้แก่ เวลา แรงงาน ทรัพยากร ค่าใช้จ่าย และคำนึงถึงความปลอดภัยในการทำงาน
การวิเคราะห์งานและวางแผนการทำงานเพื่อการดำรงชีวิต
การวิเคราะห์งาน หมายถึง กระบวนการที่ทำขึ้นเพื่อหาข้อมูลเกี่ยวกับ ลักษณะงานที่จะทำให้รู้ว่างาน นั้นจะต้องใชค้วามรู้ ความสามารถ ความชำนาญ และความรับผิดชอบอย่างไรจึงจะทำงานนั้นให้สำเร็จ
ประโยชน์ของการวเิคราะห์งาน การวิเคราะห์งานเป็นเครื่องมือที่สำคัญจะทำใหรู้ถึงหน้าที่และความรับผิดชอบของ งาน ความสัมพันธ์กับงานอื่น ความรู้ความสามารถของผู้ปฏิบัติงานและสภาพของการทำงาน กล่าวโดยสรุปการวิเคราะห์ งานมี วัตวัตถุประสงค์ที่สำคัญ 6 ประการ
1.การจะทำงานนั้นให้สำเร็จลงไดจ้ะต้องใช้กำลังกายและกำลังใจในการทำงานอย่างไร
2.งานนั้นจะทำเสร็จลงเมื่อไร
3.งานนั้นจะทำสำเร็จในขั้นไหน
4.ผู้ปฏิบัติงานนั้นจะต้องทำงานอย่างไร
5.ทำไมจึงต้องทำงานนั้น
6.คนที่ทำงานนั้นจะต้องมีคุณสมบัติ อย่างไร
การวางแผนการทำงาน หมายถึง การกำหนดแนวปฏิบัติงานไว้ล่วงหน้า ว่าจะทำอย่างไร ทำเมื่อไร ทำโดยวิธีใด ใครเป็นผู้ทำและกำหนดงานเสร็จเมื่อไร ก็คือการวิเคราะห์สถานการณ์ 5W1H ได้แก่
W – Who – ใคร (ใครทำ อะไร)
W – What – อะไร (ทำ อะไร)
W – Where – ที่ไหน (ทำ ที่ไหน)
W – When – เมื่อไร (ทำ เมื่อไร)
W – Why – ทา ไม (ทำ ทำ ไม)
H – How – อย่างไร (ท าอย่างไร)
1.1 ทักษะกระบวนการทำงาน หมายถึง การลงมือทำงานต่างๆโดยมุ่งเน้นการฝึกฝนวิธีการต่างๆอย่างสม่ำเสมอทั้งการทำงานเดี่ยวหรือการทำงานกลุ่มร่วมกับคนอื่นเพื่อให้ทำงานได้สำเร็จและบรรลุเป้าหมายโดยมีขั้นตอนต่างๆดังนี้
วิเคราะห์งาน เป็นการมองภาพรวมของงานเมื่อได้รับมอบหมาย ว่าเป้าหมายของงานคืออะไร แล้วจะทำอย่างไรเพื่อให้งานนั้นบรรลุเป้าหมายและได้ผลลัพธ์ตามที่ต้องการ
2. การวางแผนในการทำงาน เป็นการกำหนดเป้าหมายของงาน ระยะเวลาในการดำเนินงาน แรงงานที่ใช้ในการทำงาน ค่าใช้จ่ายในการดำเนินงาน วัสดุอุปกรณ์หรือเครื่องมือที่ใช้ในการดำเนินงานและวิธีการดำเนินงานเพื่อให้บรรลุเป้าหมาย เป็นต้น
3.การลงมือทำงาน เป็นการลงมือทำงานตามแผนที่กำหนดไว้ด้วยความมุ่งมั่นอดทนและรับผิดชอบต่องานที่ได้รับมอบหมายให้ประสบผลสำเร็จ หากพบปัญหาหรืออุปสรรคควรหาทางแก้ไข
4.การประเมินผลการทำงาน เป็นการตรวจสอบ ทดสอบหรือทดลองใช้ตั้งแต่การวางแผนการทำงานว่ารอบคอบ รัดกุม ครอบคลุม และสามารถปฏิบัติตามได้หรือไม่ รวมถึงการประเมินผลการทำงานว่าเกิดปัญหาและอุปสรรคอะไรขึ้นบ้าง นำข้อมูลต่างๆไปปรับปรุงแก้ไขแผนงาน การทำงาน และผลงานให้ได้ผลลัพธ์ที่ดีที่สุด
1.2 ทักษะกระบวนการแก้ปัญหา
ทักษะกระบวนการแก้ปัญหา หมายถึง การลงมือทำงานต่างๆโดยมุ่งเน้นการฝึกฝนวิธีการทำงานอย่างสม่ำเสมอ จะช่วยให้เกิดความคิดในการหาทางออกได้ เมื่อพบปัญหาในสถานการณ์การทำงานจริง โดยมีขั้นตอนดังนี้
1.สังเกต นักเรียนควรฝึกฝนตนเองให้เป็นคนช่างสังเกต ช่างศึกษาหาความรู้หรือรับรู้ข้อมูลต่างๆ และเข้าใจปัญหาที่เกิดขึ้น
2. วิเคราะห์ เมื่อรู้ปัญหาที่เกิดขึ้นแล้วนำมาวิเคราะห์ ลําดับความสําคัญของปัญหา แลวิเคราะห์หาสาเหตุของแต่ละปัญหา แล้วหาทางออกของปัญหาให้ได้อย่างเหมาะสม
3. สร้างทางเลือก เมื่อวิเคราะห์ปัญหาและเรียงลำดับปัญหาได้แล้ว ควรสร้างทางเลือกในการแก้ปัญหาซึ่งอาจจะมีหลายทางเลือก อาจจะมาจากการศึกษาค้นคว้า การทดลอง การตรวจสอบ เพื่อเป็นข้อมูลประกอบการแก้ปัญหา
4. ประเมินทางเลือก ทางเลือกต่างๆที่สร้างขึ้นมา ควรพิจารณาดูให้ละเอียดว่าทางเลือกใดที่เหมาะสมกับการแก้ปัญหาที่สุด ให้ประเมินทางเลือกนั้น โดยการวางแผนและบันทึกกระบวนการปฏิบัติงาน ในรูปแบบรายงานและนำทางเลือกนั้นมาตรวจสอบความถูกต้องก่อนที่จะนำไปใช้