જેમ પાકી ગયેલ કેરી નો જે તે દિવસે ઉપભોગ થાય છે તેમ જ સંચિત કર્મમાથી જે તે કર્મ-ફળ પાકી ને ચાલુ જીવન માં ઉપભોગ માટે તૈયાર થઈ ગયા હોય તે પ્રારબ્ધ.

તો તમે જે વ્યક્તિને અનુલક્ષીને જેવા વિચાર વાસના જન્માવ્યા હશે, પરસ્પર વ્યવહારથી બંને વચ્ચે જે ભાવના અને લાગણીઓ ઉભી કરી હશે તે પ્રમાણે ની ઘટનાઓ તમે અરસપરસ સાથે જીવીને અનુભવી શકો તેવા સંબંધ અને જીવનની તમે રચના પ્રતિપળ કરતા રહો છો. સુખ આપ્યું હશે તો સુખ અને દુખ આપ્યું હશે તો દુખનાં હિસાબ ચુકતે કરવા પડશે. આ બાકી હિસાબો ચૂકવવા માટેનું જે બંધન ઉભું થાય છે તેને ઋણાનુબંધ કહેવાય છે. લેંણદેણ ચુકવણી નાં આ ચક્ર માંથી બહાર આવવાનો એક જ સરળ માર્ગ છે - ચુકવણી કરવાનો. કાર્મિક ભોગાયતન રૂપે જે કાઈ ચૂકવવા પાત્ર થાય ત્યારે નમ્રપણે પ્રમાણિકતાથી ચુકવણી કરવાથી જ ઋણાનુબંધ ઓગળી શકે.

પ્રારબ્ધવાદીઓ માને છે કે ઘટનાઓ કેવીરીતે અને ક્યારે ઘટશે તે પુર્વથી જ એટલેકે ઘટનાઓ બને તેના ઘણા સમય પહેલેથી જ નક્કી હોય છે અર્થાત પૂર્વનિર્ધારિત હોય છે. પરંતુ આ માન્યતા સાથે આપણે સહમત થઈ શકીએ તેમ નથી.

વાસ્તવિકતા તો એ છે કે પ્રારબ્ધ મારફત જીવન ના સંજોગ - વાતાવરણ સર્જાય છે. આ વાતાવરણ પ્રતિકૂળ હોય ત્યારે પડકારો અને તાણ ઊભી કરે છે અને સાનુકૂળ હોય ત્યારે સરળતા અને સુખ ઊભું કરે છે. તેમાથી ઘટનાઓ નું સર્જન તો આ સંજોગોને આપણે કેવી રીતે પ્રતીભાવ આપીએ છીએ તેની ઉપર આધાર રાખે છે. એટલે કે મોટેભાગે દરેક પરિસ્થિતિમાં કર્મ કરવાની સ્વતંત્ર ઇચ્છાશક્તિ આપણી પાસે હોય છે. પ્રારબ્ધ આપણને બાંધી શકતું નથી.. જો એમજ હોત તો તો પછી સંસાર સાવ વિવિધતા-શૂન્ય અને નીરસ બની ગયો હોત.

ભૂતકાળ ના કર્મો ના ફળ રૂપે આપણને જે પ્રતિકૂળ સંજોગો નો સામનો કરવો પડે છે તેમાથી રાહત મેળવવા જ્યોતિષ વગેરે ગૂઢ ઉપાયો કેવી રીતે કારગત થાય છે તે હવે આપણે આગળ જોઈશું .

હવે જ્યાં જ્યાં આપણને કુદરતી રીતે અન્યાય થઇ રહેલ લાગતું હોય તે સંજોગો ને કર્મના નિયમ મારફત સમજવા પ્રયાસ કરીએ તો જણાય છે કે -

• જેઓ હાલ માં ગરબડ કરી રહ્યા હોય અને છતાં મજા કરતા હોય તેઓ હકીકતમાં તો તેમના સંચિત કર્મની સિલ્લક વાપરી રહ્યા હોય છે. પહેલાના સદ્કાર્મો નો લાભ તેમને મળી રહ્યો હોય છે. જ્યારે તે ખતમ થઇ જશે ત્યારે હાલમાં જે ગરબડ કરી રહ્યા છે તે કર્મનું ફળ ભોગવવાનું આવશે.
• તેનાથી વિપરીત, જેઓ હાલમાં સદ્કર્મ કરતા હોય અને છતાં મુશ્કેલીઓ અને પીડા ભોગવી રહ્યા હોય તેઓએ સમજવું પડશે કે કરેલ કર્મ ક્યારેય ફળ આપવાનું ચૂકતું નથી.. ફળ તો મળશે જ. પણ હાલમાં પૂર્વે કરેલ માઠા કર્મોનું સંચિત પ્રારબ્ધ બનીને ફળ નો ભોગવટો કરાવી રહેલ છે. સંચિત ઉપર આપણો કાબુ નથી.. વિપરીત સમયે સહનશક્તિ રાખી પૂર્વના કર્મો ક્ષીણ થઇ રહ્યા છે તે ભાવ રાખવાથી વધારાના નવા ખરાબ કર્મો કરવામાંથી બચી શકાય છે.