Η πιο όμορφη γυναίκα στον τότε κόσμο θεωρούνταν η Ελένη, μια από τις κόρες του Τυνδάρεω, βασιλιά της Σπάρτης. Η μητέρα της Λήδα, είχε ξελογιαστεί από τον Δία, μεταμορφωμένο σε κύκνο, γι’ αυτό λένε ότι η θεϊκή της ομορφιά οφειλόταν στο γεγονός ότι ο Δίας ήταν ο πραγματικός της πατέρας. Η Ελένη, λόγω της εξαιρετικής ομορφιάς της είχε πλήθος μνηστήρων, αλλά ήταν απρόθυμη να επιλέξει κάποιον από φόβο μην προκαλέσει την οργή των υπόλοιπων.
Τελικά, ένας από τους μνηστήρας της, ο πολυμήχανος Οδυσσέας της Ιθάκης, πρότεινε ένα τρόπο να επιλυθεί το θέμα. Αρχικά για να μην έρθει σε δύσκολη θέση σε περίπτωση που δεν θα γινόταν αυτός ο σύζυγος της Ελένης, αποφάσισε να ζητήσει σε γάμο και να πάρει την ξαδέρφη της, Πηνελόπη. Στη συνέχεια πρότεινε όλοι οι μνηστήρες να υπερασπιστούν τον γάμο της Ελένης με κάθε κόστος, ανεξαρτήτως ποιον θα επιλέξει η ίδια. Οι μνηστήρες της τελικά ορκίστηκαν να τηρήσουν αυτό τον όρο ως προϋπόθεση για την πιθανότητα να επιλεχθούν σύζυγοι της Ελένης.
Ο Τυνδάρεως τελικά επέλεξε τον Μενέλαο, η επιλογή του έγινε για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας, καθώς κατείχε πλούτη και δύναμη. Μάλιστα την υποψηφιότητά του δεν την υπέβαλε ο ίδιος, αλλά ο αδερφός του Αγαμέμνονας για λογαριασμό του. Ο Μενέλαος διαδέχτηκε με τον γάμο του με την Ελένη τον Τυνδάρεω στο θρόνο της Σπάρτης, επειδή τα αδέρφια της Ελένης, Κάστορας και Πολυδεύκης είχαν σκοτωθεί. Στη συνεχεία ενισχύθηκε και η θέση του Αγαμέμνονα, ο οποίος παντρεύτηκε την άλλη αδελφή της Ελένης, Κλυταιμνήστρα και ανακατέλαβε τον θρόνο των Μυκηνών.
Αργότερα, όταν μια διπλωματική αποστολή της Τροίας, με επικεφαλής τον Πάρη, που πλέον είχε αναλάβει τη θέση του ως πρίγκιπας, έφτασε στην Σπάρτη, ο Πάρης ερωτεύτηκε την Ελένη. Ο Μενέλαος, τον υποδέχτηκε με τιμές, όπως έπρεπε σύμφωνα με το έθιμο της φιλοξενίας, αλλά αναγκάστηκε να ταξιδέψει στην Κρήτη για να κηδέψει τον παππού του Κατρέα. Ο Πάρης με την βοήθεια της θεάς Αφροδίτης, απήγαγε την Ελένη και έπλευσε προς την Τροία έχοντας αρπάξει και τους θησαυρούς του Μενέλαου.