In deze kaart worden alle excursies bijgehouden die de Sedimentologische Kring in het verleden heeft gedaan, met informatie over de locatie, foto's en ander materiaal. Aanvulling kunnen worden doorgegeven aan sedi.kring@gmail.com.
Klik op het kader rechtsboven voor een groter formaat.
Zie Hier voor een korte handleiding.
Excursie Hattem: Pleistocene gestuwde sedimenten op de Veluwe
Zaterdag 19 oktober 2024, Hattem
On Saturday 19th of October, the KNGMG Sedimentological Circle will organize a one-day field excursion at the northern end of the Veluwe, near the city of Hattem. We will start at 10:00 from at Restaurant “De Keuken van Caatje”, Leemkuilen 6, 8051 PW Hattem.
At the restaurant we will start with a short presentation on the local geology. Under the guidance of local geological experts Frank van den Belt and Lars Noorbergen we will then visit multiple localities in the forest near Hattem. These stops include former sand and clay pits (Gemeentegroeve and Leemkule) which expose early and middle Pleistocene sediments that were deformed and brought back to the surface as part of the Veluwe ice-pushed ridge complex. These exposures give an insight into changes in depositional environments and sediment composition in the Eridanos river system during the early stages of the Pleistocene. Although the current exposures are relatively small, we will be able to compare our own observations and recent data (e.g. Noorbergen and Van den Brink, 2024) to excellent field photographs and geological notes dating back to when the pits were still actively being excavated.
We’ll also pay attention to the geomorphology (e.g. meltwater deposits) and find historical traces such as the hand-dug hill side water springs and military earthworks dug by the Spanish in the 16th century.
Please register before 1st of October through the Google Form. Registration is free for SediKring members, non-members pay 10 euro (= 2024 membership!). Since the relatively small exposures are impractical for large groups, we aim for a group size of approximately 20 people. Registrations beyond this number will unfortunately be placed on a waiting list. In case of oversubscription, we will prioritize current members, in order of registration date.
Note: Transport and lunch are at own cost and initiative. We will help with organizing shared rides and/or pickup at the nearest train station if required.
Excursie Brachter Wald: Pliocene - Pleistocene zandgroeves
Zaterdag 7 September 2024, Brachter Wald, Duitsland (nabij Reuver en Venlo)
On Saturday 7th of September, the KNGMG Sedimentological Circle will organize a one-day field excursion at the Brachter Wald in Germany, just across the border south of Venlo. We will start at 10:00 from Restaurant “De Witte Stein”, Keulseweg 193, 5953 HJ Reuver.
Under the guidance of Freek Busschers (TNO), we will visit two quarries (Hoher Stall and Oebel) where Pliocene and Early Pleistocene Rhine and Meuse-derived fluvial sand and clays are excavated.
These sediments play an important role in the (shallow) Dutch subsurface: The sediments have long been used to determine (early) Pleistocene paleoclimatic conditions. The thick clay layers act on a regional scale as impermeable barriers in the first hundreds of meters in the subsurface protecting groundwater aquifers from potential harmful influence from the surface. When these layers are closer to the surface, understanding their lateral continuity is important for instance when working on large infrastructure projects. So, many reasons to join and learn more about the geology and discuss how to best unlock the information contained within them!
Please register before 31st of July through the Google Form using the link or QR. Registration is free for members of the SediKring, non-members pay 10 euro (= 2024 membership!).
Note: Transport and lunch are at own cost and initiative. We will help with organizing shared rides and/or pickup at the nearest train station if required.
Foto boven: detail uit de Hoher Stall groeve en een QR code naar het registratieformulier.
Foto boven: Google Earth blik op de Oebel groeve.
Kaartje onder: locatie van de groeves, uit Westerhoff et al. (2020).
Ad hoc excursie, sandr afzettingen in Den Dolder
Vrijdag 28 juni 2024, Den Dolder.
On the 28th of June 2024 an ad hoc excursion was organised, through an announcement on the SK LinkedIn page, to a building site pit at the Paltzerweg in Den Dolder, province of Utrecht. In the corner of the pit (sub-)horizontal to locally cross-bedded sands with strings of gravel (and a nice frost wedge) were exposed. These are typical for sandr deposits deposited in Saalian times and are part of the large glaciofluvial outwash plain of Soesterberg. The sandr deposits are covered by loamy sand layers with some gravel showing signs of cryoturbation which were interpreted as gelifluction (mass transport) deposits from the nearby pushmoraine generated in Weichselian times. On top of these an organic layer (soil) was visible covered by Holocene drift sands.
ALV, bestuurswissel, Deltares Delft en Noordzee kernen
Vrijdag 17 mei 2024, 14.30 - 18 uur, Delft.
De kring heeft een nieuw bestuur!
Deltares in Delft was het decor van de jaarvergadering 2024, maar een jaarvergadering gaat natuurlijk gepaard met een paar leuke sedimentologische activiteiten.
Tijdens de jaarvergadering presenteerde het bestuur de huidige stand van zaken qua financiën en ledenaantallen en werd teruggeblikt op de excursies en symposia in de bestuursperiode 2021-2024. De jaarvergadering werd afgesloten met een bestuurswissel, waarbij Lonneke Roelofs, Jelle Moree en Koen Hebinck het stokje doorgeven aan Christiaan van Baak (voorzitter, Deltares), Stephan Toby (secretaris, TU Delft), Mieke Kosters (penningmeester, Shell) en Huibert van den Brink (excursiecoordinator, gepensioneerd).
De kersverse voorzitter van de Kring, Christiaan van Baak, verzorgde een rondleiding langs de experimentele faciliteiten van Deltares in Delft. Deltares beschikt over een arsenaal aan stroomgoten en basins, sommige tientallen meters groot, waarin fysieke experimenten op het gebied van hydrodynamica en sedimenttransport worden gedaan. Denk bijvoorbeeld aan onderzoek naar golfslag op de kust of sedimenttransport in havens.
Tijdens de rondleiding konden de aanwezigen een serie kernen uit de Noordzee bestuderen. De kernen zijn verzameld ten noorden van de Waddeneilanden om de kwaliteit van zand voor zandwinning te bepalen. Onder leiding van Tommer Vermaas (Deltares) bespraken we de stratigrafie van de bovenste 6m zeebodem, van zandgolven tot glacialen.
De dag werd natuurlijk afgesloten met een gezellige borrel.
Foto 1: Tommer geeft uitleg bij de Noordzee kernen.
Foto 2: Lonneke en Koen van het uitzwaaiend bestuur en Christiaan, Stephan en Mieke van het nieuwe bestuur.
Lakprofielenmiddag te Universiteit Utrecht, faculteit Geowetenschappen
Donderdag 10 november 2022 14 - 17 uur
Tijdens de lakprofielen-middag voor de Sedimentologische Kring,
werden uit de collectie van de faculteit Geowetenschappen de volgende sets lakprofielen ten toon gesteld:
Een serie grote getijdegeul-profielen (subtidal, 10-15 m diep: bouwput Schaar, Neeltje-Jans, Oosterschelde; subrecent);
begin jaren ’70 verzameld door Janrik van den Berg
Een serie grote lakprofielen van de Zuiderzeebodem (sloef op detritus; Oostelijk Flevoland; subrecent);
begin jaren ’60 verzameld door Richard Boersma
Universitair docent dr. Kim Cohen (dept. Fysische Geografie, UU) verzorgde een interactieve show & tell over de twee sets profielen (wat er sedimentologisch in te zien is, hoe ze destijds zijn verzameld, hoe ze in onderwijs en onderzoek zijn gebruikt, etc.).
Daarnaast was er gelegenheid om zelf een lakprofiel-opname te doen. De aanwezige lakprofielen werden door de deelnemers zelf getekend en de schetsen vervolgens geannoteerd; vergelijkbaar met hoe aardwetenschappenstudenten van de UU dat tijdens hun tidal morpho-dynamics lakprofieloefening doen.
Na de lakprofielensessie werd er nog gezellig met elkaar (bij)gepraat onder het genot van een kop koffie.
Foto 1: Profiel van Bouwput Schaar, met interpretatie (Martinius & Van den Berg (2011) ‘Tidal Atlas’ book. p.73).
Foto 2: Voorbeeld van een Zuiderzeebodemprofiel.
vrij 30 september
On Friday 30th of September we had the opportunity to visit the opencast lignite mine of Garzweiler (Germany). In a 4WD bus of the mine, we were able to see the sediments that represent part of the Neogene evolution of the Lower Rhine Basin. A great opportunity to both discuss the depositional environments as well as the processes and machinery involved in lignite mining . We would like to thank Peter Lokay from RWE and Torsten Utescher and Linda Prinz of the University of Bonn for leading this wonderful excursion!
ma 12 september 2016
Op maandag 12 september 2016 was er de mogelijkheid om een profielsleuf van een kronkelwaardrug/oeverwal te bezoeken langs de Maas bij Ooijen welke open lag naar aanleiding van archeologische opgravingen. Er was op deze locatie een prachtig gelaagd opgebouwde rug te zien met kenmerken van zowel een kronkelwaardrug als een oeverwal. We danken Reinier Ellenkamp (RAAP) voor de mogelijkheid om deze sleuf te bezoeken.
wo 29 juni 9.00 uur & vr 1 juli 16.00 uur
Bij Den Treek, Leusden bezochten we een grote ontsluiting open met hierin een typische opeenvolging van Laat-Glaciaal dekzand. In dit dekzand was de Laag van Usselo (Allerød) zeer goed ontsloten als een venige, houtskoolrijke laag. We bedanken Jos Bazelmans van de Rijksdienst voor het Cultureel erfgoed voor het faciliteren van de excursie.
Thursday evening 9th of June until Saturday 11th
The 2-day excursion of the Sedimentological Society was organised on the Upper Jurassic of the Boulonnais, France. We observed various interesting outcrops with near coastal sequence from offshore muddy sediments to sandy barrier deposits. We thank the guides Renaud Bouroullec and Freek Busschers (TNO) for organising the excursion.
Zaterdag 28 november 2015
Op zaterdag 28 november 2015 organiseerden het KNGMG en de Sedimentologische Kring een Kringendag met als thema het themanummer van het Netherlands Journal of Geosciences over Geoarcheologie en de Holocene riviergeschiedenis van de Vecht en de Amstel (guest editors: Sjoerd Kluiving en Guus Borger).
On Wednesday 4th of March the Sedi-circle and Fugro organize an excursion/company visit to Fugro in Leidschendam. Membership is not required, so feel free to forward the announcement to colleagues, MSc-students or other people that might me interested. More information.
Op 11 december bezochten we met 11 leden de sleuf door de Peelrandbreuk. We bedanken Marcel Bakker en Ronald van Balen voor de gastvrijheid. (foto links: Ad Meinster).
Erik Meijles (RUG) attendeerde ons op een fraaie sleuf in Noordhorn (Groningen), met hierin afzettingen uit 3 ijstijden: potklei (Elster), keileem (Saale) en dekzand (Weichsel). Met 10 leden en geïnteresseerden bekeken we sleuf olv Harry Huisman. Lees ook het verslag in de Geobrief.
On this two-day field trip we visited several sites showing (future) estuarine environments and deposits of the Western Scheldt estuary and an ancient analogue in Flanders. The excursion was led by dr. Janrik van den Berg, researcher, lecturer and consultant in the field of sedimentology and estuarine and fluvial sediment dynamics (Enres International, Utrecht University, Morphodynamica Consulting) in cooperation with dr. André van Gelder, retired Research and Teaching professional Sedimentology.
PanTerra Geoconsultants B.V. is located in Leiderdorp and is a consultancy company that offers services to the international Oil & Gas Industry. Services include laboratory services and subsurface evaluations for oil companies, as well as for geothermal energy projects. Several experts (Evert van de Graaff and colleagues) gave information about PanTerra as a consultancy company and the geological work they perform. There was a tour through their core-depot and laboratories. Furthermore a workshop was organised on the ‘how and why’ of sedimentological descriptions of cores, explanation of the use of supplementary petrographical data (thin sections, SEM, XRD) and the implications for reservoir modelling.
17 januari: Ad hoc excursion Geleenbeek, Sittard
René Isarin attendeerde ons op een prachtig profiel ontsloten in het dal van de Geleenbeek in Sittard. Dit profiel (60 m breed, 4,5 m hoog) gaf een mooi kijkje in de dynamiek van de Geleenbeek over de afgelopen 7000 jaar (of meer?!) en de invloed van de mens hierop. Reinier Ellenkamp (RAAP) vertelde over het onderzoek. Na afloop bezochten we de keet om archeologische vondsten te bekijken om vervolgens een rondleiding te krijgen van stadsarcheoloog Marion Aarts in het museum 'het Domein'.
Op vrijdag 30 augustus organiseerde de Sedimentologische Kring de excursie naar de zandmotor onder leiding van kustonderzoeker Bert van der Valk (Deltares).
This large quarry exhibits an exceptionnal sequence which acts as the new stratotype for the loess deposits in Belgium. Three colleagues guided the fieldtrip with Dr Stéphane Pirson : Dr Paul Haesaerts, Dr Paul Spagna (Royal Belgian Institute of Natural Sciences), Dr Erik Meijs (Archeogeolab).
the new lithostratigraphic scale of the loess from Belgium
loessic deposits and paleosols from Middle Pleistocene
(probably MIS 11, 'Holsteinian') to Holocene Maas river terraces
two tephras (one visible and one cryptotephra)
new researches about mineralogy of the loess
correlations with loess sequences from Eurasia
correlation with caves
connnection with Paleolithic occupations in NW Europe
The excursion was led by Cretaceous specialist Prof. Dr. Joerg Mutterlose of Ruhr-Universität Bochum (Germany). It covered the basin history, sedimentation patterns and architecture of the Late Cretaceous carbonate sediments in a regional and global context. Tectonic control (inversion tectonics, amongst others the rise of the Teutenburgerwald structure), eustatic sea level fluctuations and climatic variation were also taken into account in the explanations of the differentiated facies patterns, in particularthe sedimentary alternations of chalks, limestones and marls. A second focus is on facies changes related to re-working processes including tempestites and olistosthromes. The excursion had 10 participants.
On Friday September 30th and Saturday October 1st, the Sedimentological Circle organised an excursion to the Tertiary of Belgium. The excursion was guided by Tertiary specialists Prof. Noël Vandenberghe and Dr. Rick Houthuys of Leuven University. The excursion visited quarries in the wider surroundigns of Leuven and in the Boom region. The rip started on Friday morning at Pelleberg. An overnight stay at Leuven followed. The trip ended Saturday in the afternoon just south of Antwerp.
Op 11 Mei was er een adhoc-excursie naar Houten Castellum, waar als onderdeel van een archeologisch onderzoek een lange, 1.5-2.5 meter diepe sleuf was getrokken over een verlaten geul in de Houtense Stroomgordel. Dit was een tak van de Rijn, actief tot ca. 2500 jaar geleden. Het geulfragment bij Houten Castellum heeft een complexe invulling: een initieel deel van de geulvulling dat gepulseerd is opgevuld met zand en silt-klei afwisselingen, en een vervolgens een overwegend humeus kleiige restgeulvulling (rijk aan botvondsten van vee uit de IJzertijd), waarin een aantral reactivatiefasen te herkennen zijn aan erosieve vlakken en dunne, dis-continue, door vee vertrapte zandlagen.Dit deel van de vulling bestrijkt enkele eeuwen tijd en is maximaal 2 meter dik. De initiele geulvulling is dikker, de basis was niet ontsloten - boringen in de omgeving suggereren 6 a 7 m dikte. Gerard Boreel leidde de excursie en toonde zijn detail-3D kartering van deze restgeulvulling (in uitw. De excursie op deze zonnige namiddag werd druk bezocht (32 personen, sedimentologisch kring + geinteresserden vanuit de Archeologie).
Op 17 februari was er een ad-hoc excursie naar Rotterdam, bouwput Kruisplein, mogelijk gemaakt door de uitvoerder en BOOR Gemeentewerken R'dam. Zo'n 15 kringleden en 10 geinteresseerden van gemeentewerken maakten de afdaling naar 18 m-NAP om oude bodems in een vroegst-holoceen verlaten overstromingsvlakte tussen Rijn en Maas te zien, begraven onder jongere doorwortelde rivierklei, centimers kleiig basisveen, decimeters zoetwater-getijde estuarine organische rietmodder en jongere estuarine afzettingen. De droog ontgraven bouwput was een zeldzame kans deze sedimenten eens in een wandje te bekijken, normaal moet informatie over ondergrond op deze dieptes uit boringen komen.
Op 1 september bezochten we een excursie naar bruinkoolgroeve Hambach in Duitsland. Per bus daalden we af in de 600 m diepe put. Dit onder leiding van Pliocene en Vroeg-Pleistocene Rijn-specialist Dr. H. Kemna. Onderwerpen: het Mioceen, Plioceen en Pleistoceen van de Niederrheinische Bucht, de ontwikkeling van de Rijn en neotektonische bewegingen.
Op een regenachtige zomer dag was er voor Kringleden gelegenheid periglaciale structuren aan de top van de Formatie van Sterksel te bekijken, als bijproduct van een grote archeologische opgraving ten westen van Oosterhout. Eind oktober is de locatie door sommigen alsnog bezocht. Dank aan Jop Brijker (archeologie.nl) voor uitnodiging en gastvrijheid. Enkele foto's zijn opgenomen in het fotoalbum. Fotoalbum
Op 26 juni was er een bezoek aan de Eurotank (Universiteit Utrecht, Geowetenschappen). Dr. Maarten Kleinhans, Dr. George Postma en promovendi toonden hun lopende experimenten naar zelf-vormende meanderende rivieren en de onlangs vernieuwde sediment-feeding, fotometrische- en laseraltimetrische-robot installaties.
Op 4 en 5 juni was onze meerdaagse excursie naar Saalien Ice-Margin afzettingen in het Weserdal nabij de Porta Westfalica (geleid door Prof. Jutta Winsemann, Uni Hannover), en nabij Itterbeck geleid door Dr. Freek Busschers (TNO). Achttien kringleden namen deel.
In de namiddag van donderdag 29 oktober gaf Wim Hoogendoorn twaalf leden van de kring een rondleiding over het zwerfsteneneiland te Maarn - sinds 1999 een van Utrechts aardkundige monumenten. Er was speciale aandacht voor de Jotnische Zandstenen. Dit zijn erratica uit een precambrische fluviatiele formatie uit Midden Zweden, die door het Saalien landijs naar midden Nederland zijn gebracht. Wim Hoogendoorn werkt aan een digitaal zwerfstenen museum en wil graag sedimentologische expert input om net iets meer over deze ruim vertegenwoordigde groep in de collectie te kunnen vertellen. Er zijn natuurlijk foto's en voor achtergrond informatie is er ook www.zwerfsteneneiland.nl.
Zaterdag 5 september organiseerde de kring een excursie naar Drenthe en de Hümmling (Duitsland). Onder leiding van Enno Bregman, werkzaam bij de Provincie Drenthe, werd 's ochtends een veldbezoek gebracht aan een rug in het keileemplateau bij Hijken en aan de Hondsrug nabij Emmen (het geplande bezoek aan groeve de Boer kwam wegens omstandigheden te vervallen). 's Middags werd een groeve in de overreden sandur bij Werpeloh (D) bezocht waar een en ander tussen vlagen regenbui door prachtig ontsloten was. De excursie focusde op de glaciale ontwikkeling van het gebied in het Saalien. Vooral de afzettingen en morfologie uit de beginstadia van de Drenthe-glaciatie kwamen aan bod. Zie verder de foto's en ook deze foto's. Bekijk hier de route op Google Earth / in Google Maps
Keileem (Groeve de Boer, Emmerschans)
Sandur afzettingen in de Werpelo I groeve (Duitsland)
Zaterdag 25 April organiseerden we een excursie naar twee Carboon-groeves in Duitsland. We bezochten in de ochtend een groeve nabij Ibbenburen en in de middag een tweede groeve (Piesberg) nabij Osnabruck. De excursie werd geleid door Henk Kombrink die onlangs zijn proefschrift over het Carboon in en rondom Nederland afrondde.
Maandag 9 maart was er een ad-hoc excursie een bijzondere sandur-ontsluiting nabij Elst (Utrechtse Heuvelrug). Alle informatie is te vinden in de brochure. Freek Busschers en Kim Cohen zijn maandag om 16.30 op de aangegeven plaats. De aanblik van zand en grind pilaren was zeer de moeite waard. In het blad Grondboor & Hamer van de NGV verscheen in april 2010 een artikel over de onstluiting van kringleden Rieks van der Straaten en Ronald van Balen.
Grondboor & Hamer artikel over de smeltwaterafzttingen bij ecoduct Elst
We ontvingen een tip van Dr. Cecile Baeteman van de Belgische Geologische Dienst, die aanleiding was tot een ad-hoc excursie naar een unieke site in de Belgische kustvlakte. Een kort verslag door onze huidige voorzitter:
Dames, heren sedimentologen
Hierbij een kort verslag en enkele foto's van de archeologisch-sedimentologische ontsluiting in de Vlaamse kustvlakte bij Oostende (Prins Rose laan). Drie Nederlandse kringleden en twee Belgische collega's (Cecile Baeteman en Vanessa Heyvaert) werden door de dienstdoende archeoloog rondgeleid langs een stel proefsleuven. Te zien was een uit slijk-plaggen opgeworpen structuur geassocieerd met inheems-romeinse leef en afval-lagen - ingeschakeld tussen pre-romeinse en post-romeinse natuurlijke schor afzettingen. De paal is misschien de hoek van een bouwwerk (andere palen zaten niet in de proefsleuven) of een individueel ding bij wijze van orientatie baken (a-la heden ten dage op de kwelders van Schiermonnikoog ;) )
De schorafzettingen betroffen begroeide slikkige platen en uitlopertjes van getijdegeulen in het intergetijde en supragetijde gebied - in de Vlaamse kustvlakte interessant van wege de wat grotere getijamplitude (~5
m) vergeleken met Holland/Waddenzee. Begroeingshorizontjes, opslibbing en ondiepe geultjes met gelaagde slikkige opvulling en talloze scrobicularia in levens positie werden ook geobserveerd.
De opgeworpen structuren leken een poging om springvloeden o.i.d. te keren. Aan de zuid zijde van de archeologische site, heeft een ondiep jonger geultje dit deel van de schor omgewerkt. De site zelf is door de
postromeinse getijde-opslibbing prachtig bewaard gebleven. We hebben het o.a. gehad over oevererosie in dit soort slikkige gebieden en over wat electro-magnetische survey zou kunnen doen om de ondiepe geultjes in de
bovenste 1 a 1.5 m rondom de site in kaart te brengen.
Het is voorals nog onduidelijk of de opgeworpen structuur een dijk of een terp of een dammetje o.i.d. was, en of het een nederzetting of bewoning/satelliet activiteiten van tijdelijker aard betrof. De betrokken archeologen gaan hun best doen de site degelijk opgegraven te krijgen. Oorspronkelijk zou de site bouwrijp-gemaakt gaan worden, maar de kredietcrisis heeft dat een paar jaar bevroren, wat tijd biedt dit voor elkaar te krijgen.
Men was erg blij met onze komst: het boodt een reden de sleuven wat langer open te houden en te verdiepen. Zo is de houten paal bijvoorbeeld pas in de SediKring-verlenging gevonden. Gastheer en tipgever zijn op de gebruikelijke wijze bedankt.
Kim
Op vrijdag 3, zaterdag 4 en zondag 5 oktober 2008 organiseerde Sedi.Kring een prachtige excursie naar Schiermonnikoog onder leiding van Albert Oost en onze nieuwe excursie coördinator Freek Busschers Stormachtig kwelderschoon is op onze foto's te bekijken.
Op zaterdag 12 juli hebben we het P. van der Lijn reservaat (geologisch monument) in het Urkerbos bezocht. Kijk in ons fotoalbum!
Het P. van der Lijn reservaat ligt in de Noordoostpolder in het Urkerbos. Amateur-geoloog Pieter van der Lijn ontdekte dit unieke gebied tijdens het droogvallen van de polder in 1942. In het reservaat is het uitgewassen morene materiaal te zien van een gletsjer die tijdens het Saaliën tot Urk reikte. Op de schollenkeileem aan het maaiveld groeien prachtige boomhoge groepen jeneverbes (juniperus), en liggen talloze zwerfstenen uit zuid-scandinavië. Een enthousiaste amateur-geoloog heeft ons rondgeleid en we hebben zelfs drie boringingen gezet in de 'rode' en 'grijze' keileem. Na een bezoek aan de morene werd er uiteraard nog even geborreld in het unieke plaatsje Urk.