สภาพสังคมและเศรษฐกิจ

การปกครอง เดิมเป็นแบบจตุสดมภ์ เมื่อถึงสมัยของสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ ก็มีการตั้งตำแหน่งใหม่เพิ่มขึ้นมา คือ สมุหนายก และสมุหกลาโหม

เศรษฐกิจ มีการเก็บภาษีอย่างเข้มงวดมากในรัชกาลนี้ ส่วนสินค้าขาเข้าที่รัฐบาลผูกขาด ได้แก่ ถ้วยชาม อาวุธ ดินปืน กำมะถัน สินค้าเหล่านี้ห้ามเอกชนรับมาขาย ถ้าใครฝ่าฝืนจะถูกลงโทษอย่างรุนแรง

ระบบทางสังคม สำหรับระบบไพร่ สมัยนี้ก็มีกฎเกณฑ์ที่เกี่ยวกับประชาชนทั่วไปอย่างแน่นอน สังคมไทยขณะนั้นไม่มีชนชั้นกลาง

ด้วยเหตุนี้จึงกลายเป็นการปิดโอกาสให้ชาวจีนเข้ามาแทนที่ได้ง่ายในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น

ระบบศักดินา ความหมายของระบบศักดินา แบ่งออกเป็น 3 อย่างด้วยกัน คือ

(1) ศักดินา หมายถึง การแบ่งที่ดินว่าใครจะมีที่ดินหรือที่นาได้จำนวนเท่าไร

(2) ศักดินาเป็นการใช้มาตรการ "ปรับไหม" ซึ่งหมายถึงโทษการปรับตามกฎหมาย

(3) ศักดินาเป็นตัวกำหนดฐานะทางสังคมว่าคนนั้นเป็นชั้นสูงหรือชั้นต่ำ

ดินแดน ผู้ครองกรุงศรีอยุธยาพยายามแผ่อำนาจของตนออกไป โดยมีการทำสงครามกับอาณาจักรอื่น