Gekraagde aardster

Fungi - Dikarya - Basidiomycota - Agaricomycotina - Agaricomycetes - Phallomycetidae - Geastrales - Geastraceae - Geastrum - Geastrum michelianum

Geastrum michelianum

W.G. Sm., Gardeners' Chronicle: 608 (1873)

De Gekraagde aardster is de meest algemene in Peel en Maas (en daarbuiten). We hebben hem al op vele plekken gevonden, altijd aan bosranden in de (dikke) strooisellaag van bladeren, naalden en takjes. Hij staat nog als G. triplex in de standaardlijst van Nederlandse paddenstoelen maar ondezoek heeft aangetoond dat er vijf soorten onder die naam schuil gingen. G. triplex is oorspronkelijk beschreven van Java (Indonesië), de soort hier heeft de naam G. michelianum gekregen.

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie*

De Gekraagde aardster (Geastrum triplex → Geastrum michelianum) is een buikzwam uit de familie Geastraceae. Hij is te vinden in duinen of bossen. Plaatselijk is deze algemeen tot zeldzaam. De aardster komt voor van de late zomer tot de herfst. De aardster begint uivormig ondergronds, maar bij rijping splijt de buitenwand in diverse slippen waardoor de binnenkant iets omhoog wordt getild. Het vruchtlichaam heeft een doorsnede van 6-10 cm (geopend). De buitenlaag (exoperidium) heeft vier tot acht slippen, die vlezig en vaak gebarsten zijn, geelachtig tot lichtbruin. Er is een extra kraag rond de centrale bol. De binnenlaag (endoperidium) heeft geen steel. Zij is bolvormig met een doorsnede van ongeveer 3 cm en is lichtbruin van kleur.

*Dit artikel maakt gebruik van materiaal uit het Wikipedia-artikel "Gekraagde aardster", uitgebracht onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen License 3.0. Er is misschien inhoud weggelaten uit het origineel maar er is geen inhoud gewijzigd of toegevoegd.

Synoniemen

Geastrum michelianum - W.G. Smith - Gardeners' Chronicle: 608 (1873)
Geastrum tunicatum var. michelianum - Saccardo - Erb. critt. Ital.: no. 879 (1862)
Geastrum tunicatus var. michelianus - Saccardo - Erb. critt. Ital.: no. 879 (1862)

Taxonomie & herkenning

De Gekraagde aardster is een middelgrote tot grote aardster, meestal met een duidelijke opstaande vlezige kraag om het bolletje. Het bolletje is ongesteeld en zit vaak in een verdieping van de slippenkrans en is meestal licht grijsbruin. De mondzone is gewimperd met een duidelijke afgegrensde lichte hof (kleurverschil), meestal zonder ringvoor. De 4 tot 8 slippen zijn aan de onderzijde glad en donker bruin zonder vastgegroeide aarde en niet viltig, wel vaak met lengtebarsten. Ongeopende vruchtlichamen steken ongeveer voor de helft boven de grond uit en zijn meestal ui- of peervormig (met de punt omhoog), 15-60 mm breed en met een glad, bruinoppervlak zonder vastgegroeide aarde.

De Roze aarster (G. rufescens) en Gewimperde aardster (G. fimbriatum) onderscheiden zich door vastgegroeide aarde aan de onderzijde der slippen en het ontbreken van een hof om de mondopening. De Viltige aardster (G. saccatum) heeft een ringvoor om de mondzone en een bruingele tot okergele viltige onderzijde van de slippen, zonder lengtebarsten.

Uit moleculair onderzoek blijkt dat het complex van Geastrum triplex wereldwijd uit minstens 5 soorten bestaat en de echte G. triplex blijkt een Aziatische soort (typelocatie Java). Als gevolg daarvan krijgt de Europese soort een andere naam, waarschijnlijk G. michelianum W.G. Sm. (de oudst beschikbare naam (1873) voor Europees materiaal).

Leo Jalink, 2019 CC-BY-SA 3.0

(bron: NMV Verspreidingsatlas Paddenstoelen, (zie onder links)

Ecologie & verspreiding

De Gekraagde aardster (Geastrum triplex) is een algemene soort van bossen, parken, lanen, kerkhoven, tuinen, duinstruwelen, duinheiden, open duin, overhoekjes en puinstorten. De soort groeit op zandige, ook wel lemige, al dan niet kalkrijke, droge tot matig vochtige bodems en ontbreekt in moeras- en veengebieden en in broekbossen. Hij staat vaak op plaatsen met verstoorde bodem en op relatief voedselrijke standplaatsen (zeer vaak onder Brandnetel of Braam).

De Gekraagde aardster is de meest algemene aardster van Nederland en het talrijkst in de kustduinen van Nederland (Wadden- en Renodunaal district). Verder komt de soort verspreid door vrijwel heel Nederland voor, maar minder talrijk. De Gekraagde aardster komt in heel Europa vrij algemeen voor, van de Middellandse Zee tot de 63e breedtegraad (Schotland, Midden-Noorwegen, Zuid-Finland, Estland)

Leo Jalink, 2019 CC-BY-SA 3.0

(bron: NMV Verspreidingsatlas Paddenstoelen, (zie onder links)

Sleutel(s)

Hansen L. & H. Knudsen (1997) - Nordic Macromycetes, Vol. 3: 342
Jalink, Leo M (1995) - De aardsterren van Nederland en België. Coolia 38 Supplement
Kelderman, P.H. (1996) - Aardsterren en Gesteelde stuifzwammen in Limburg. Natuurhistorisch maandblad 86(10): 235-249
Læssøe, T.; J.H. Petersen; T.G. Frøslev & J.Heilmann-Clausen (2024) – Key to star-shaped gastromycetes (Astraeus, Geastrum and Myriostoma). Keys to the fungi of temperate Europe
NMV (?) - Veldgids zeereep: Aardsterren (Geastrum en Myriostoma) online
Wertwijn, J.W. (?) - Determinatietabel aardster-achtigen voor natuurgidsen. Natuur in en om Diemen

Literatuur

Arnolds, Chrispijn & Enzlin (2014) - Hoofdstuk 22: Bermen van schelpenpaden in bossen. Ecologische Atlas Paddenstoelen Drenthe 2: 687 (met illustratie)
Breitenbach & Kränzlin (1986) - Pilze der Schweiz 2: 384 nr. 502
Chrispijn, R. ed. (1999), Champignons in de Jordaan (De paddenstoelen van Amsterdam), Schuyt en Co, 162-163.
Dam & Kuyper (2016) - Veldgids paddenstoelen II: 163 (met foto)
Eeden, F.W. van (1877) - Geaster triplex - Driedubbele Aardster. Flora Batava 15: 1125
Eyssartier & Roux (2013) - Guide Champignons France Europe: 1050
Fricke, S. & H-H. Handke (1961) -Untersuchungen zur 0ffnungsweise der Geastraceen-Fruchtkörper. Zeitschrift für Pilzkunde 27: 113-122
Gerhardt (1999) - Paddenstoelengids onderweg: 612
Haga, G. & P. Zeinstra (2004) - De Gekraagde aardster. Twirre 15: 75-77
Jeppson, M., Nilsson, R.H. & Larsson, E. (2013) - European earthstars in Geastraceae (Geastrales, Phallomycetidae) – a systematic approach using morphology and molecular sequence data. Systematics and Biodiversity 11(4): 437-465
Jülich (1984) - Nichtblätterpize, Gallertpilze und Bauchpilze: 480
Keizer (1998) - Geïllustreerde Paddenstoelenencyclopedie: 144
Kelderman, P.H. - Hoe is het anno 2010 met de aardsterren in Limburg gesteld. Natuurhistorisch maandblad 2010 99-10 blz. 217-225
Knijnsberg, L. (2013) - Aardsterren in de duinen van Kennemerland. tussen Duin & Dijk - Natuur in Noord-Holland 12(3): 12-15
Læssøe & Petersen (2019) - Fungi Temperate Europe 2: 1248 (foto)
Tanchaud, P. (2024) - Geastrum michelianum W.G. Sm. MycoCharentes

Geastrum michelianum op internet:

Page updated

Google Sites

Report abuse