Geastrum fornicatum

• Lycoperdon fornicatum - Hudson - Flora anglica: 644 (1778)

• Lycoperdon fenestratum var. ß - Batsch - Elenchus fungorum, p. 151 (1783)

• Glycydiderma fenestratum - Paulet - Traité des champignons, 2, p. 449, tab. 202, fig. 5-6 (1808)

• Plecostoma fornicatum - (Hudson) Desvaux - Journal de botanique, rédigé par une Société de botanistes, 2(2), p. 101 (1809)

• Geastrum fornicatum - (Hudson) Hooker - Curtis Fl. Londinensis: 575 (1821)

• Geastrum fornicatus - (Hudson) Hooker - Curtis Fl. Londinensis: 575 (1821)

• Geaster fornicatus - (Hudson) Fries - Systema Mycologicum 3: 12 (1829)

• Geaster fornicatum - (Hudson) Fries - Systema Mycologicum 3: 12 (1829)

• Plecostoma fornicatum - (Hudson) Corda - Icones fungorum hucusque cognitorum 5: 65, t. 4:43 (1842)

• Geastrum marchicum - Hennings - Verhandlungen des botanischen vereins der provinz Brandenburg, 34, p. 4 (1893)

• Geastrum fenestratus - (Batsch) Lloyd - Mycological writings, 1, mycological notes n° 7, p. 70, fig. 33 (1901)

• Geaster fenestratus - (Batsch) Lloyd - Mycological writings, 1, mycological notes n° 7, p. 70, fig. 33 (1901)

• Geastrum fenestratum - (Batsch) Lloyd - Mycological writings, 1, mycological notes n° 7, p. 70, fig. 33 (1901)

De Grote vierslippige aardster is een grote tot middelgrote nestaardster met een gesteeld, meestal donker bolletje. Het bolletje heeft een apophyse (uitzakking aan de onderzijde van het bolletje) en een gewimperde mondzone zonder hof of ringvoor. Zeer kenmerkend zijn de 4 slippen die bijna recht naar beneden wijzen en met de punten vastgehecht zijn aan de als een bekertje in de grond achterblijvende zwamvloklaag (het “nest”). Ongeopende vruchtlichamen groeien (half) ondergronds en zijn bolvormig, met vastgegroeide aarde en 20-45 mm breed.

De Vierslippige aardster (G. quadrifidum) is eveneens een nestaardster en onderscheidt zich door zijn kleinere formaat en een scherp begrensde mondzone met hof en ringvoor. Alle controleerbare meldingen van voor 1950 van de Grote vierslippige aardster betroffen de Vierslippige aardster; dit geldt vrijwel zeker ook voor de nog resterende stippen van voor 1950 in Verspreidingsatlas. Als de Grote vierslippige aardster is losgeraakt van het nest is verwarring mogelijk met de Forse aardster (G. coronatum) en met de Roze aardster (G. rufescens), maar deze soorten hebben vastgegroeide aarde aan de onderzijde der slippen en altijd meer dan vier slippen die bovendien niet recht naar beneden staan. Soms blijft bij de Gewimperde aardster (G. fimbriatum) de zwamvloklaag in de bodem achter als bij een nestaardster, maar de Gewimperde aardster is veel kleiner en lichter gekleurd en heeft een volkomen ongesteeld bolletje.

Leo Jalink, 2019  CC-BY-SA 3.0

De Grote vierslippige aardster (Geastrum fornicatum) is een echte loofbossoort met een voorkeur voor plaatsen met een dikke strooisel- of humuslaag en vrij voedselrijke omstandigheden. De soort komt steeds voor op vrij zandige bodem (zandige löss, ondiep ontkalkt duinzand, rivierduin) en staat vaak onder es, iep of eik. Soms staat de soort ook op sterk vermolmd hout in holle bomen. De Grote vierslippige aardster is in Nederland zeer zeldzaam en komt vooral voor in de binnenduinrand en in Zuid-Limburg, en ook wel op oude beboste rivierduinen. Verspreid zijn nog enkele andere vondsten, steeds in bos. Opgaven van voor 1950 betroffen vaak de Vierslippige aardster (G. quadrifidum). De Grote vierslippige aardster is ook zeer zeldzaam in België. In Europa komt de soort voor van de Middellandse Zee noordwaarts tot de 60e breedtegraad (Ierland, Wales, Engeland, Zuid-Noorwegen, Zuid-Zweden, Litouwen), vooral in gebieden met continentaal klimaat.

Leo Jalink, 2019  CC-BY-SA 3.0

• Hansen L. & H. Knudsen (1997) - Nordic Macromycetes, Vol. 3:  342

• Jalink, Leo M (1995) - De aardsterren van Nederland en België. Coolia 38 Supplement

• Kelderman, P.H. (1996) - Aardsterren en Gesteelde stuifzwammen in Limburg. Natuurhistorisch maandblad 86(10): 235-249

• Læssøe, T.; J.H. Petersen; T.G. Frøslev & J.Heilmann-Clausen (2024) – Key to star-shaped gastromycetes (Astraeus, Geastrum and Myriostoma). Keys to the fungi of temperate Europe

• NMV (?) - Veldgids zeereep: Aardsterren (Geastrum en Myriostoma) online

• Wertwijn, J.W. (?) - Determinatietabel aardster-achtigen voor natuurgidsen.  Natuur in en om Diemen

• Eeden, F.W. van (1884) Geaster fornicatus - Gewelfde Aardster. Flora Batava 16: 1205

• Fricke, S. & H-H. Handke (1961) -Untersuchungen zur 0ffnungsweise der Geastraceen-Fruchtkörper. Zeitschrift für Pilzkunde 27: 113-122

• Jeppson, M., Nilsson, R.H. & Larsson, E. (2013) - European earthstars in Geastraceae (Geastrales, Phallomycetidae) – a systematic approach using morphology and molecular sequence data. Systematics and Biodiversity 11(4): 437-465

• Jülich (1984) - Nichtblätterpize, Gallertpilze und Bauchpilze: 478

• Læssøe & Petersen (2019) - Fungi Temperate Europe 2: 1251 (foto)

• Kelderman, P.H. - Hoe is het anno 2010 met de aardsterren in Limburg gesteld. Natuurhistorisch maandblad 2010 99-10 blz. 217-225

• Knijnsberg, L. (NMV) (2014) - Zeer zeldzame aardsterren in Noord-Hollands duinreservaat. NatureToday

• Putte, A. van der (2015) Duinstruweel en Fladderiep. Verslag van de binnenlandse werkweek 2014. Coolia 58(3): 139-151

• Tanchaud, P. (2024) - Geastrum fornicatum (Hudson) Hook. MycoCharentes