วงจรป้องกันไฟกลับขั้ว
วงจรป้องกันการต่อไฟกลับขั้วที่ใช้งานในวงจรเอฟเฟค ใช้ไดโอดเพียงตัวเดียว
วงจรสำหรับชาว ดี ไอ วาย บางวงจรก็มีใส่ไว้ แต่บางวงจรก็ไม่มี
ดังนั้นเพื่อป้องกันไม่ให้อุปกรณ์เสียหายอันเกิดมาจากความพลั้งเผลอหรือต่อผิดพลาด ผมจึงขอแนะนำให้ใส่ไว้ดีกว่าครับ
ก่อนอื่นมาดูว่าวงจรป้องกันไฟกลับขั้วที่ใช้กันอยู่มีกี่แบบ
วงจรป้องกันการต่อไฟกลับขั้วโดยใช้ไดโอดมีการต่อ 2 แบบ
คือแบบอนุกรม และแบบขนาน
หลักการทำงาน อาศัยคุณสมบัติของไดโอด คือเมื่อไดโอดได้รับไบอัสตรง เหมือนสวิตช์ต่อวงจรมัน
จะยอมให้กระแสไฟไหลผ่านตัวมัน และเมื่อได้รับไบอัสกลับ เหมือนสวิตช์ตัดวงจร จะไม่มีกระแสไหลผ่าน
กรณีต่อไดโอดอนุกรมกับแหล่งจ่ายไฟ
ถ้าเราจ่ายไฟถูกขั้วคือไฟบวกเข้าที่ขาอาโนดของไดโอด ทำให้มันได้รับไบอัสตรง เหมือนสวิตช์ต่อวงจรกระแสไฟจึงสามารถวิ่งผ่านตัวมันเข้าไปยังวงจรได้
หากเราจ่ายไฟผิดโดยต่อไฟลบเข้าที่ขาอาโนดของไดโอด ทำให้มันได้รับไบอัสกลับ
เหมือนสวิตช์ตัดวงจร กระแสไฟจึงไม่สามารถวิ่งผ่านตัวมันเข้าไปยังวงจรได้
วงจรจึงไม่เสียหาย
ข้อดี ของการต่อแบบนี้อย่างหนึ่งคือหากมีการผิดพลาดใช้ไฟกระแสสลับ (AC) จ่ายให้วงจร
ไดโอดมันจะทำหน้าที่แปลงไฟกระแสสลับนั้น ให้เป็นไฟกระแสตรง จึงไม่ทำให้วงจรเสียหาย
การต่อแบบนี้มีความปลอดภัยมากเพราะว่าไม่ทำให้อุปกรณ์ใดๆเสียหาย แต่มีข้อเสียอยู่เล็กน้อยคือ
มันจะมีแรงดันตกคร่อมไดโอดอยู่ประมาณ 0.6V -0.7V ทำให้ไฟที่จ่ายเข้าไปยังวงจรเหลือไม่ถึง 9V
ซึ่งบางท่านอาจจะเกรงว่ามันจะทำให้วงจรทำงานไม่เต็มที่
ทางแก้ไขคือเปลี่ยนมาใช้ไดโอดที่ค่าแรงดันตกคร่อมต่ำๆเข่นเบอร์ 1N5817 .BAT42เป็นต้น
หรือในกรณีที่เราทำแหล่งจ่ายไฟใช้เองก็ปรับแรงดันเอ้าท์พุทให้สูงกว่า 9V เล็กน้อย (9.6V)
เพื่อชดเชยแรงดันที่ตกคร่อมไดโอด
กรณีต่อไดโอดขนานกับแหล่งจ่ายไฟ
ปกติถ้าจ่ายไฟถูกขั้ว ไดโอดจะได้รับไบอัสกลับ เหมือนสวิตช์ถูกตัด กระแสไฟสามารถจ่ายเข้าวงจรได้
หากจ่ายไฟกลับขั้ว ไดโอดจะได้รับไบอัสตรง เหมือนสวิตช์ต่อวงจร กระแสไฟขั้วบวก ลบ จะลัดวงจรถึงกันผ่านทางไดโอด ทำให้ไม่มีไฟจ่ายเข้าวงจร ตัววงจรจึงปลอดภัย
แต่หากปล่อยทิ้งไว้นานๆ ตัวไดโอดจะร้อนและไหม้ได้ รวมถึงตัวจ่ายไฟด้วย
หากไดโอดไหม้แล้วไฟจากตัวจ่ายไฟก็จะสามารถเข้าไปทำให้วงจรเสียหายได้อีก
ผมจึงไม่แนะนำให้ต่อวิธีนี้ครับ
new_pedal