Dr. Nicolaas Heinsius jr. (schrijver)

Nicolaas (Nicolaus, Nicolaes) Heinsius (Den Haag, ca. 1663 – Culemborg, 12 jan. 1718), veroordeelde voor doodslag (1677), medicus (1687) en waarschijnlijk schrijver van Den Vermakelijken Avonturier (1695), was een onwettige zoon van Nicolaas Heinsius senior, een bekende filoloog, en van Margretha van Wullen, een rond reizende prostitué, de dochter van Johannes van Wullen, een medicus in Amsterdam uit Dortmund. 

Geboren in Leiden in de Heinsius-familie uit Gent. Hij had mogelijk een oudere broer Daniel Heinsius, een advocaat aan het Hof van Holland. Zijn ouders werden gerechtelijk gedwongen in Amsterdam te huwen in 1665. Beiden verschenen niet bij de huwelijksakte. Zou als minderjarige een moord begaan hebben, waarna hij op de vlucht sloeg, zie onderstaande rechtzaak. Bij de slager in Den Haag zou hij, wachtend in de rij op het vlees, na een ruzie, met zijn zwaard, iemand hebben neergehakt. Het Hof vonniste een eeuwigdurende verbanning uit Holland, wegens de doodslag. De ban ontriefde de gehele familie. Studeerde derhalve aan de Universiteit van Groningen (1687), afkomstig van Den Haag, alwaar hij op 13 oktober werd ingeschreven door rector Johanne Bertlingio, de hoogleraar filosofie. Promoveerde aldaar in 1687 met een proefschrift getiteld "de Angina". Huwde daarna met Anna Margreta van Dielitz (Dielen, Dielets) en liet in 1691 een dochter dopen met de naam Anna Margretha Heinsius in Amsterdam (Lutherse kerk). Daarbij was Margretha van Wullen als doopgetuige aanwezig, mogelijk zijn erg oude moeder, maar in elk geval familie. Ook Daniel Heinsius, vice-president van de Raad van Justitie in Batavia, noemde Margaretha van Wullen in diens testament. Nicolaas vestigde zich in de Vrijstaat Culemborg. Een zoon van hem was Dr. Albertus Heinsius, een jurist uit Culemborg. Hieruit wellicht ook een kleinzoon Nicolaas Heins, geboren in Culemborg en aangemonsterd ter VOC op 31 dec. 1740 als assistent-opperkoopman aan boord van het schip D' Jonge Wilhem. Dit geslacht woonde sindsdien in de vrijstaat of strafstaat Culemborg, trekt rond en zou resideren in andere banplaatsen. Nicolaas Heinsius junior zou zwervend een succesvolle, autobiografische roman geschreven hebben onder het pseudoniem N.H. waarin de hoofdpersoon een losbandig leven leidt: De vermakelijke avonturier ofte de wispelturige en niet minder wonderlijke levensloop van Mirandor. Werkzaam voor een afwezige, veeleisende advocaat (mogelijk zijn oudere broer), worden minachtend en spottend edelen en notabelen ten tonele gebracht, waarmee de rampspoed gepaard gaat. Het genre behoort in de Nederlandse literatuurgeschiedenis tot het leeronderwerp bij de schelmenroman (de zogeheten picareske roman). Het betreft uiteraard zijn eigen familie-milieu.