Auke Heinsius (instituteur)

Auke Heinsius (Amsterdam, 20 nov. 1832 - ald., 2 juli 1904), instituteur, schoolhoofd en directeur, was een zoon van Hein-Willem Heinsius, stadsmakelaar en hoofddirecteur, en van Johanna de Bruijn Brahe.

Geboren en opgegroeid in Amsterdam. Geboortegetuigen waren grootvader Auke en zijn oom Jacobus Johannes Sandberg. Opgeleid tot onderwijzer, was Heinsius eerst hoofd van een Particulier Instituut op de Keizersgracht (1857), een school voor welgestelden. Na enige tijd behaalde hij tevens de akte leraar wiskunde (1860), waarna hij bevorderd werd tot hoofd van de Doorluchtige School op het Athenaeum Illustre; de Eerste Burgerschool voor beter gesitueerden in het oude Athenaeumgebouw, de Agnietenschool (1864). Na verloop van tijd is die quasi 'humanistische' school van Heinsius opgegaan in de Coornhertschool op de Nieuwe Prinsengracht 14, waar zijzelf woonden, ter hoogte van de Weesperstraat. Heinsius is in enkele biografieën omschreven als een kort, donker, driftig man met een dominante, theologische inslag. Heinsius huwde met Johanna Reiniera Acquoy, een zuster van Johan Acquoy, eerst predikant in Eerbeek, later de Leidse hoogleraar Theologie. Haar vader Jacobus Acquoy was schoolhoofd, wiskundige en actuarieel rekenaar, en ontwierp samen met Heinsius de Levensverzekeringsmaatschappij van het Nederlands Onderwijzers-Genootschap (N.O.G.). Na de officiële goedkeuring en oprichting werd Heinsius de directeur van deze nieuwe verzekeringsmaatschappij (1868). Is in de collectie van de Historische Tentoonstelling van Amsterdam (1876) opgenomen met een miniatuurportret van Daniël Griot, predikant van de Waalse Gemeente in Amsterdam, waar zijn vader aanvankelijk kerkte, alsmede een gastenlijst van Keizer Napoleon. Auke ontving vanaf 1898 eervol ontslag en rijkspensioen. De weduwe ontving vanaf 1904 weduwepensioen en woonde tot haar dood op Het Loo bij Apeldoorn. Zij ligt daar begraven in een graf dichtbij de familie Heinsius aldaar. De strenge opvoeder Heinsius was de streberige vader van de bioloog Han Heinsius en van de letterkundige Jac Heinsius. Was voorts een broer van de papierfirmant Gerrit-Willem Heinsius en van de te vroeg gestorven commissionair Nicolaas Heinsius. Weigerde om zijn zoons te leren zwemmen en het tweede huwelijk met Antoinette Bleijenberg werd een weinig liefdevol gezin. Heinsius is meest bekend van een aantal historische werken over Amsterdam, de Bataafse omwenteling, de Nederlandse taal, het N.O.G. en Europa. Heinsius stond aan de wieg van enkele bekende Amsterdammers zoals onder meer de architect van het Stedelijk Museum A. W. Weissman en de Leidse hoogleraar Letterkunde J. W. Muller. Zij schetsen hem in hun levenswerken, evenals de curatoren van het Athenaeum Illustre. Heinsius schreef ook enkele lesboeken zoals het pedagogische leerboek Avondvertellingen van tante Agatha met de taalschrijver P. J. Andriessen en correspondeerde verder nog over de geschiedenis van Amsterdam met de historische letterkundige Jacob van Lennep. Bereikte een mooie leeftijd en werd begraven op de Nieuwe Oosterbegraafplaats (Grafstede Nr. 103).