Dr. Han Heinsius (bioloog)

Hein (Henri, Han) Willems Heinsius (Amsterdam, 14 nov. 1863 – Leersum, 16 feb. 1939), plant- en dierkundige, leraar op de HBS en het Gymnasium in Rotterdam, Amersfoort, Den Bosch en Amsterdam, was een zoon van Auke Heinsius, rector op de Doorluchtige School van het Athenaeum Illustre, en van Johanna Reiniera van Acquoy.

Geboren in Amsterdam in de Heinsius-familie uit Stavoren. Geboortegetuigen waren grootvader Hein-Willem en de onderwijzer Willem Oostmeijer, een zoon van Fransijntje Elout. Han Heinsius studeerde Plant- en dierkunde aan de voorloper van de Universiteit van Amsterdam, het Athenaeum Illustre waar hij in 1889 zijn doctoraal examen aflegde en toegelaten is tot de promotie. Promoveerde uitzonderlijk vlug, al in 1890, aan de faculteit der Wis- en Natuurkunde bij zijn grote voorbeeld Prof. Dr. Hugo de Vries, een van de eerste genetici en een grondlegger van het DNA, destijds nog pan-genen of pangenesis genaamd, op een moeilijk onderzoek naar de bestuiving, het belangrijke onderdeel in de natuur benodigd voor het ontstaan van vruchten. Han werkte aansluitend als assistent bij De Vries en was goed met de microscopie. Schreef al meteen een artikel in het Royal Journal of Microscopic Research (1889). Ontwikkelde de Camera Lucida, een vroege versie van ons kopieerapparaat, dat met spiegeltjes voorzag in de projectie van een bestaand voorwerp, zoals een gedetermineerd blad. Het leverde hem in 1898 het erelidmaatschap op van het Bataafsch Genootschap voor Proefondervindelijke Wijsbegeerte. Hij huwde met een vooraanstaande vrouw uit het patriciaat Wilhelmina Johanna Elisabeth Kaempff Prikken waaruit 2 zoons Auke Johan Reinier Heinsius en Johan Carel Frederik Heinsius en 1 dochter Anna Maria Heinsius. De kinderen, een doctor in de rechten, een advocaat en een tandarts, waren net als Han, uiterst begaafd. Heinsius, met de leraren Heukels en Heimans de drie H's, was volgens Jac. P. Thijsse, de oprichter van de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten. Han schreef de oprichtingsbrief en kocht het eerste natuurgebied Naardermeer. Ook daarbij verkreeg hij het erelidmaatschap. Han werd vooral een leraar op de lange HBS en hield voldoende tijd over om onderzoek te doen en daarover te publiceren. Als tachtiger en broer van Jac Heinsius maakte hij als het ware ook onderdeel uit van de letterkundige groep Tachtigers onder leiding van Albert Verwey. Zodoende vervulde Han een spilfunctie bij de Nederlandse popularisering van de natuur. Men noemt hem wat jagerig tijdens de publieke strooptochten door de natuur en hij is door prof. Jacob Heimans een echte Fries genoemd met een stugge kant. Er is een schoolfoto van hem bekend als leraar in Den Bosch en een familiefoto met zijn jongere broer.