Lỗi thường gặp khi làm bài tập lý thuyết mạch

Liên hệ: chị Thu Phương, 0979493349

Lý thuyết mạch (còn có các tên khác như Cơ sở kỹ thuật điện, Mạch tuyến tính, …) là môn học cơ bản của ngành điện. Mặc dù trong tên môn học có từ “lý thuyết”, nhưng nội dung chính lại là làm các bài tập liên quan đến việc tính toán các thông số điện của một mạch điện.

Sau mỗi đợt chấm bài thi môn học này, chúng tôi nhận thấy có một số lỗi phổ biến mà sinh viên hay mắc phải khi làm bài tập Lý thuyết mạch. Các lỗi này, rất đáng tiếc, lại có sức sống mạnh mẽ hơn hẳn các phương pháp chính thống, và hình như được lưu truyền từ lớp học này qua lớp học khác, năm học trước sang năm học sau. Về mặt điểm số, kết quả học tập, thậm chí có tốt nghiệp hay không mà nói, đôi khi các lỗi này dẫn đến những hậu quả rất nghiêm trọng.

Nội dung chính của một quyển sách Lý thuyết mạch là các phương pháp (đúng) để giải mạch điện. Trong phạm vi hiểu biết của mình, chúng tôi chưa tìm thấy quyển sách Lý thuyết mạch nào viết về các phương pháp sai. Vì bạn đọc chỉ biết phương pháp đúng mà không biết phương pháp sai, nên khi dùng phải một phương pháp sai, rất có thể bạn đọc cho rằng đó là một phiên bản khác của phương pháp đúng.

Bằng cách tập hợp các lỗi phổ biến nhất khi làm bài tập Lý thuyết mạch thành một quyển sách, chúng tôi hy vọng giúp bạn đọc phân biệt được phương pháp đúng và phương pháp sai, tránh được vết xe đổ của rất nhiều thế hệ sinh viên.

Trong quyển sách này, mỗi một lỗi được minh họa bằng một bài tập ví dụ. Bài tập này trước hết được giải bằng cách giải sai (hoặc cách giải không nên áp dụng). Phần lớn ví dụ có kèm theo giải thích tại sao làm như thế thì sai hoặc không nên. Bài tập sau đó được giải lại bằng cách giải đúng (hoặc cách giải nên áp dụng). Chúng tôi mong rằng bạn đọc không nhận thấy rằng các lỗi này rất quen thuộc.

Cuối mỗi chương có bài tập kèm theo lời giải để bạn đọc tự luyện tập và kiểm tra. Các phần này có cả những lớp bài tập không được liệt kê trong mục lục, ví dụ mạch có nguồn phụ thuộc, mạch có khuếch đại thuật toán, mạng hai cửa, …

Đa số các bài tập ví dụ và bài tập có lời giải được giải theo vài phương pháp khác nhau để bạn đọc tự đánh giá ưu, nhược điểm của từng phương pháp.

Cuốn sách này không phải là sách giáo khoa Lý thuyết mạch. Mục đích của nó là bằng cách chỉ ra cách làm sai và cách làm đúng của một bài tập, sách sẽ giúp bạn đọc tránh mắc phải sai sót khi làm bài tập cũng như biết phải giải bài tập như thế nào để có đáp số đúng. Vì thế bạn đọc cần có kiến thức cơ bản về Lý thuyết mạch khi đọc tài liệu này.

Các mạch điện trong hệ thống này không phải là mô hình hoặc sơ đồ điện của bất kỳ hệ thống hoặc thiết bị thật nào. Chúng chỉ được dùng để minh họa cho các phương pháp giải mạch điện. Chúng tôi không chịu bất kỳ trách nhiệm nào về tác dụng, hoạt động, hay hậu quả của mạch điện được lắp ráp theo các mạch điện trong quyển sách này.

Trong quá trình biên soạn, chúng tôi đã cố gắng hết sức, nhưng vẫn khó tránh được những thiếu sót không mong muốn. Nếu phát hiện thiếu sót hoặc có những ý kiến đóng góp, xin bạn đọc gửi thông tin về địa chỉ thư điện tử pnguyencong@yahoo.com

Mục lục

Lời nói đầu 3

Chương 1: MẠCH MỘT CHIỀU 7

1.1. Phương pháp dòng nhánh 7

1.2. Phương pháp thế nút 13

1.3. Phương pháp dòng vòng 19

1.4. Biến đổi tương đương 23

1.5. Mạng một cửa 26

1.6. Cuộn dây và tụ điện 33

1.7. Bài tập có lời giải 35

Chương 2: MẠCH XOAY CHIỀU 85

2.1. Không dùng số phức 85

2.2. Không dùng phương pháp xếp chồng cho mạch điện đa hài 86

2.3. Tổng hợp đáp số của bài toán xếp chồng sai cách 88

2.4. Áp dụng sai điều kiện công suất cực đại 89

2.5. Bỏ qua hỗ cảm 90

2.6. Tính sai giá trị hiệu dụng của tín hiệu đa hài 95

2.7. Bài tập có lời giải 96

Chương 3: MẠCH Ở CHẾ ĐỘ QUÁ ĐỘ 116

3.1. Hiểu sai hoạt động của công tắc/khóa 116

3.2. Tắt sai nguồn áp dạng e(t)u(t) 117

3.3. Tắt sai nguồn dòng dạng j(t)u(t) 118

3.4. Ngắn mạch cuộn dây và hở mạch tụ điện trong chế độ quá độ 120

3.5. Thiếu nguồn áp sơ kiện khi dùng phương pháp toán tử 123

3.6. Vẽ sai chiều của nguồn áp sơ kiện khi dùng phương pháp toán tử 127

3.7. Lấy nghiệm phức làm sơ kiện 131

3.8. Không tính đến nguồn áp sơ kiện khi tính điện áp trên tụ điện bằng phương pháp toán tử 136

3.9. Bài tập có lời giải 138

Chương 4: MẠCH PHI TUYẾN 177

4.1. Không tính đến lệch pha giữa dòng và áp 177

4.2. Không biến đổi tương đương về mạch có một nguồn 188

4.3. Nhầm đặc tính động thành đặc tính tĩnh 194

4.4. Dùng sai sơ kiện 196

4.5. Đưa về một phương trình khi dùng phương pháp sai phân 198

4.6. Không đổi đơn vị góc về radian khi dùng phương pháp sai phân 202

4.7. Dùng số phức để nội suy 205

4.8. Bài tập có lời giải 208

Chương 5: ĐƯỜNG DÂY DÀI 232

5.1. Không dùng radian khi tính hàm hyperbole 232

5.2. Không dùng phân bố hyperbole để giải mạch xác lập 233

5.3. Dùng sai công thức tính dòng xác lập từ dòng tới và dòng phản xạ 237

5.4. Nhầm tổng trở sóng với tổng trở tải 238

5.5. Nhầm bài toán xác lập thành bài toán quá độ 239

5.6. Vẽ sai sơ đồ tương đương trong bài toán quá độ 240

5.7. Không tính đến thời điểm bắt đầu của quá trình quá độ 242

5.8. Bài tập có lời giải 244

Tài liệu tham khảo 251