==========

Αυτή η ιστοσελίδα δημιουργήθηκε από τον braintumorguy, στην Αθήνα, ΕΛΛΑΔΑ.

(1) (2) (3) (5)

(4) 01-05-2016 me and my Masters, the Great Ancient Greek Philosophers Plato, and Aristotle.

(5) 30-05-2016 Beautiful Greece & the Greek Islands from Space on a beautiful clear day.Thank you NASA.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με εμένα, παρακαλώ επισκεφθείτε την κύρια ιστοσελίδα μου

(1) 15-08-2015 εγώ με τον Βασιληά Λεωνίδα της Σπάρτης, μπροστά στο Μουσείο της Ακρόπολης.

(2) 22-11-2015 μπροστά στην Ακρόπολη.

(3) 26-11-2015 στην πλατεία Συντάγματος, μπροστά στο κτίριο της Βουλής.- ανάμεσα στο Συντριβάνι και το Δένδρο των Χριστουγέννων.

https://sites.google.com/site/niactec/

**********

*****************

This web page was created by the braintumorguy, in Athens, GREECE.

please make a Small Donation, in my fight against my Brain Tumor which is Growing,

==========

and / or ...

==========

1995-10-01 "Μια τρεμάμενη αλήθεια". Η άγνωστη συνέντευξη της Φλέρυς Νταντωνάκη στον Άγγελο Κουτσούκη που δημοσιεύτηκε στο πρώτο τεύχος του μηνιαίου μουσικού περιοδικού Δίφωνο (Οκτώβριος 1995).

20:46 | 18 Ιουλ. 2017 Τελευταία ανανέωση 21:13 | 18 Ιουλ. 2017

Η Φλέρυ Νταντωνάκη (1937-1998), η «Φεγγαρική αηδόνα», όπως την αποκαλούσε ο ποιητής Νίκος Καρούζος, η ύψιστη ερμηνεύτρια του Μεγάλου Ερωτικού, η μούσα του Μάνου Χατζιδάκι, η «τρελή του φεγγαριού», η «τραγουδίστρια του ουρανού», έφυγε σαν σήμερα στις 18 Ιουλίου του 1998, σε μια κλίνη του Νοσοκομείου Μεταξά, χτυπημένη από τον καρκίνο, σε ηλικία 61 ετών.

Γεννήθηκε το 1937 στην Αθήνα και από νεαρή ηλικία ασχολήθηκε με την υποκριτική. Ενήλικη πλέον στις ΗΠΑ, σπούδασε Ιστορία και Φιλολογία, δούλεψε ως ηθοποιός, ενώ τυχαία άρχισε την ενασχόληση της με το τραγούδι. Το 1965 βγάζει τον πρώτο της δίσκος με τίτλο «Fleury: The isles of Greece» (περιλάμβανε ένα ετερόκλητο ρεπερτόριο, από λαϊκά άσματα του Απόστολου Καλδάρα, βραζιλιάνικες bossa nova και τρία κομμάτια του Μίκη Θεοδωράκη). Το 1970 γνωρίζεται με τον Μάνο Χατζιδάκι, και ηχογραφούν στο σπίτι του στη Νέα Υόρκη μια σειρά από κλασικά ρεμπέτικα, τα οποία παίρνουν τη μορφή δίσκου με τίτλο «Η Φλέρυ Νταντωνάκη στα Λειτουργικά του Μάνου Χατζιδάκι». Το 1971 συνεργάζονται στο δίσκο «Κύκλο του C.N.S.». Το 1972 αποτελεί έτος-σταθμό στην καριέρα της, με πιο σημαντικό γεγονός την έκδοση του δίσκου «Ο Μεγάλος Ερωτικός»·. Στα τέλη του ιδίου χρόνου η Φλέρυ ηχογραφεί τον «Καπετάν – Μιχάλη» του Χατζιδάκι, ενώ συμμετέχει και στον δίσκο «Δώδεκα τραγούδια του Γιώργου Ποταμιάνου». Η τελευταία της δισκογραφική εμφάνιση έρχεται το 1986, έκτοτε αποσύρεται.

Παρακάτω δημοσιεύουμε συνέντευξή της στον Άγγελο Κουτσούκη που δημοσιεύτηκε στο πρώτο τεύχος του μηνιαίου μουσικού περιοδικού Δίφωνο (Οκτώβριος 1995).

Κυρία Νταντωνάκη, ποια είναι τα στοιχεία και ποιες οι διαδικασίες που πρέπει να κατέχει μια τραγουδίστρια για να φτάσει στο σωστό αποτέλεσμα;

Για να βγάλει ένα αποτέλεσμα σωστό χρειάζεται «τεχνική». Αλλά για να είναι και αληθινό, οι τεχνικές είναι περισσότερες από μία. Πρώτα απ’ όλα υπάρχει η τεχνική της παρουσίασης επί σκηνής. Όταν τραγουδούσα το 1965 στην Αμερική, ήμουν ηθοποιός και όχι μια φωνή πειθαρχημένη στον συνθέτη. Είχα πολύ έντονη την ανάγκη να είμαι μία παρουσία επί της σκηνής, οπότε τραγουδούσα με περισσότερα ανεβάσματα, με μια ροή πιο ελεύθερη από τη συγκεκριμένη παρουσία που είχα αργότερα με το Μάνο Χατζιδάκι. Το επόμενο στάδιο είναι ότι πρέπει να ξέρει κανείς την ερμηνεία, τη βαθύτερη ερμηνεία των λέξεων. Αυτό ακριβώς μελέτησα ανάμεσα στο 1965 και το 1970. Την ερμηνεία του τραγουδιού, τη βαθύτατη ερμηνεία του λόγου. Εκεί εμβάθυνα περισσότερο στην ανάγκη να ερμηνεύσω όχι ολόκληρο το ποίημα, όχι μόνο τις εικόνες, αλλά και τις εικόνες και το ποίημα, ή τα τρία διαφορετικά ρήματα που μπορούν να εκφράσουν όλο αυτό το πράγμα. Μετά, έρχεται η τεχνική της ερμηνείας ενός τραγουδιού, που ο Μάνος Χατζιδάκις, όταν τη δίδασκε, έλεγε ότι πρέπει να μην ενδιαφέρεσαι τόσο πολύ για το αποτέλεσμα, ώστε το τραγούδι που υπάρχει μέσα σου να βγαίνει. Δύσκολο και σπάνιο. Σημαίνει μια βαθύτατη συγκέντρωση, ανά πάσα στιγμή, στον ήχο και στη νότα, έτσι που να βγαίνει η φωνή σου τόσο αγνά, ώστε να μην προκαθορίζεις το αποτέλεσμα. Είναι, επίσης, η αυτοσυγκέντρωση, και – ίσως – ένα είδος πειθαρχίας που πρέπει να έχεις. Παίρνω ένα ποίημα, αν είναι του Καβάφη θα πρέπει να διαβάσω όλα τα ποιήματα του Καβάφη, θα πρέπει ίσως να διαβάσω και το «Κουαρτέτο» του Νταρέλ, για να μπορέσω να «πιάσω» τις μυρωδιές, τις αισθήσεις, την ομορφιά της Αλεξάνδρειας, για να μπορέσω να αποδώσω τον Καβάφη.

Αυτά, λοιπόν, είναι πάρα πολλά πράγματα τα οποία συνδέονται μέσα σ’ ένα τραγούδι, και γι’ αυτό πολύ συχνά λέω πως όταν προσπαθώ να τραγουδήσω, είναι σαν να προσπαθώ να γεννήσω ένα παιδί. Μου είναι τόσο δύσκολο να πω ένα τραγούδι και γι’ αυτό όταν με ρωτάνε «μα, γιατί, κυρία Νταντωνάκη, δεν τραγουδάτε;» απαντώ, «γιατί δεν είναι εύκολο». Δεν είναι να βγει η φωνή σου, πρέπει όλο σου το είναι, όλη σου η ύπαρξη να λέει το τραγούδι. Αυτό περίπου ήθελα να σου πω, αλλά το είπα με πάρα πολλά λόγια.

Κυρία Νταντωνάκη, μιλήσατε για τεχνικές, αλλά η μαγεία στο τραγούδι μπορεί να εξηγηθεί με λόγια;

Μαγεία δημιουργείται όταν υπάρχει εσωτερική υγεία, κατανόηση του εαυτού μας, άρα κατανόηση του άλλου. Με την κατανόηση αυτή υπάρχει αγάπη αδελφική και παραδοχή. Έτσι δημιουργείται αυτό που λέμε μαγεία. Όταν τραγουδάς και αγαπάς αυτά που λες, και αγαπάς το ότι σου δίνεται η ευκαιρία να τα πεις, και μέσα σ’ αυτό υπάρχει μια τρυφεράδα και μια σεμνότητα, κι όταν αυτό που μεταδίδεις είναι κάτι που το έχεις ζήσει, το έχεις νιώσει, το έχεις αισθανθεί, έχεις πονέσει για να το βρεις, τότε είσαι πανευτυχής που το τραγουδάς, τα λόγια απευθύνονται στο κοινό, το κοινό το αγαπάς και τραγουδάς έτσι ώστε να εισέλθεις στην ακοή τους, στην καρδιά τους, στην ψυχή τους. Ε, τότε δημιουργείται κάτι σαν μαγεία…

Τραγουδήσατε κάποτε λαϊκά τραγούδια, μοναδικά μεν αλλά και μ’ έναν τρόπο που κανείς πριν δεν τα είχε αποδώσει. Δεν ήταν πολύ λυρικός ο τρόπος που τα ερμηνεύσατε;

Όταν συνάντησα το Μάνο Χατζιδάκι ήξερε ότι είχα μία βαθύτερη απασχόληση με την ερμηνεία και ταυτιστήκαμε πολύ στο γεγονός ότι έπαιρνα ένα λαϊκό τραγούδι και δεν το έλεγα λαϊκά, το έλεγα με τον δικό μου τρόπο. Με έκανε να νιώσω πως σωστά έκανα τη δική μου ερμηνεία. Βέβαια, ο ίδιος είχε εγκαθιδρύσει πια την ιδέα του λαϊκού τραγουδιού σε μια απόδοση πιο κλασική, πιο λυρική, οπότε ήταν εύκολο για μένα να είμαι λυρική στο λαϊκό τραγούδι, χωρίς να ντρέπομαι τι θα πουν οι γνήσιοι ρεμπέτες. Ο Μάνος είχε μια ελευθερία και μέσα σ’ αυτή την ελευθερία είχε και μια πειθαρχία κλασική, και με βοήθησε πολύ. Όλο το 1971 εργαστήκαμε στο σπίτι του και με ενθάρρυνε συνέχεια να αυτοσχεδιάζω. Θυμάμαι του έλεγα πόσο φοβάμαι μήπως βγει μια νότα ψεύτικη. Μου απαντούσε «μην ανησυχείς καθόλου, εφόσον ακούς και τη μία σου τη νότα, την ψεύτικη, αυτό σημαίνει ότι μπορείς να τα καταλάβεις όλα».

Αν σας ρωτούσα για τους τραγουδιστές που σας αγγίζουν πολύ, ποιους θα αναφέρατε;

Η μεγαλύτερη τραγουδίστρια για μένα είναι μια τραγουδίστρια από την Αίγυπτο, λέγεται Ουμ Καλσούμ, και όταν ζούσε και τραγουδούσε οι άνθρωποι ανέπνεαν μαζί της, τραγουδούσαν μαζί της και αναστέναζαν μαζί της. Η Ουμ Καλσούμ έχει αυτή την ειδικότητα, ότι, όπως εγώ έχω μια τρυφερότητα και μια ευαισθησία, αυτή κάνει τον πόνο και την απελπισία της μια θαυμάσια αναπνοή, με μουσική μαζί. Είναι εκπληκτική. Αυτή είναι η τραγουδίστρια που με έχει εντυπωσιάσει πολύ, καθώς και μερικοί τραγουδιστές από την Ινδία. Γιατί, όταν τραγουδούν, νομίζεις ότι υπάρχουν πουλιά μέσα στο στόμα τους, νομίζεις ότι είναι περισσότερο από μια φωνή. Η φωνή τους έχει μια αλήθεια πολύ βαθιά.

Κάποια τραγούδια που αγαπάτε πολύ;

Ένα τραγούδι από τον «Δον Κιχώτη», που έγινε μουσικό έργο στην Αμερική και λέει: «Να ονειρευτείς το απίθανο όνειρο, να πολεμήσεις έναν άνθρωπο που δεν μπορείς να νικήσεις ποτέ, να είσαι υπεύθυνος και να κάνεις πορεία μέσα στην ίδια την κόλαση για μια αιτία ουρανού…» Και ένα τραγούδι που έγραψε ο Μάνος Χατζιδάκις, με το οποίο συνδέω τον εαυτό μου, παρ’ όλο που το έγραψε για μένα. Είναι «Η Μαριάνθη των Ανέμων».

Κυρία Νταντωνάκη, να σας ρωτήσω ποια είναι τα αποτελέσματα αυτού του θαυμαστού πράγματος που λέμε έρωτα; Τι ρόλο έπαιξε στη ζωή σας;

Τα αποτελέσματα…Όχι η διαδικασία, ούτε η προετοιμασία, ούτε το άγχος, ούτε η αγωνία, ούτε ο πόνος που δεν τον κατακτάς…Όταν τον κατακτήσεις; Δεν θα ήμουν ειλικρινής αν το έλεγα τώρα, διότι δεν είμαι αυτή τη στιγμή μέσα στην ομορφιά, που πιστεύω ότι υπάρχει σε μια ολοκληρωμένη συζυγική και ερωτική ευτυχία. Και -επομένως- θα μπορέσω να μιλήσω μόνο ποιητικά, όπως μιλούν οι καλλιτέχνες. Ποια είναι τα αποτελέσματα του έρωτα…Ο έρωτας είναι το πρώτο σκαλοπάτι, το δεύτερο είναι η τέχνη και το τρίτο είναι η θρησκεία. Εγώ, φαίνεται ότι άρχισα μάλλον από το μεγάλο σκαλοπάτι, το τρίτο, τη θρησκεία.

Φιλοδοξία μου ήταν να σπουδάσω όλες τις θρησκείες, όλων των χωρών. Το έκανα. Το δεύτερο σκαλοπάτι είναι η τέχνη. Και με την τέχνη ενώθηκα. Με τον Θεό, βέβαια, δεν ενώνεσαι ποτέ, γιατί είναι πολύ Μεγάλος και Απέραντος. Ενώθηκα με την ιδέα του Θεού, με την ιδέα του Χριστού, με την ιδέα της αγάπης, της απλότητας όλων των θρησκειών, όλων των χωρών, όλων των ανθρώπων, όλων των φυλών. Το δεύτερο σκαλοπάτι είναι, όπως είπα, η τέχνη. Που έχει, επίσης, τον πόνο της μη εκπλήρωσης, υπάρχει πάντα αυτό το σημείο Χ μεταξύ του καλλιτέχνη και του αποτελέσματός του, αυτό το σημείο Χ που δεν είναι ευκολοεύρετο ή ευκολόπιαστο. Και μετά, το πρώτο σκαλοπάτι, ο έρωτας, στο οποίο ελπίζω να κατέβω και να δοκιμάσω όλα αυτά τα αποτελέσματα της δεκαπεντάχρονης θηλυκής οδύσσειας που έκανα. Εκεί, βέβαια, όλο και σκοντάφτουμε και βρίσκουμε τον εαυτό μας. Εκεί η ένωση είναι πολύ απλή, η αισθησιακή ένωση, αλλά πάρα πολύ δύσκολη η αληθινή ένωση, δηλαδή η ολοκλήρωση. Πιστεύω ότι όταν ο έρωτας είναι ολοκληρωμένος, όταν καταλαβαίνονται δύο άνθρωποι και όταν μπαίνεις σε αυτή τη διαδικασία με την αίσθηση ότι ο χώρος αυτός είναι ιερός, τότε δεν υπάρχει πλήγωμα, ούτε από τη μια πλευρά ούτε από την άλλη. Οι Βρετανοί λένε ότι η σωστή ερωτική συμπεριφορά κάνει την αλήθεια, και η σωστή ερωτική συμπεριφορά είναι όταν σέβεσαι τον σύντροφό σου και δεν τον πληγώνεις. Καλύτερα να πληγώσεις τον εαυτό σου παρά τον σύντροφό σου. Αυτό είναι το κλειδί.

Έχετε ταξιδέψει πολύ, έχετε γνώσεις πολλές, έχετε γνωρίσει πολλά πράγματα από κοντά. Θα ήθελα, μέσα από αυτές τις εμπειρίες σας, να μου πείτε πώς βλέπετε τον εαυτό σας;

Βλέπω τον εαυτό μου σαν μια γυναίκα αδύναμη και απλή, και ταυτόχρονα πολλές φορές σαν μια γυναίκα δυνατή, που δεν είναι απλή καθόλου. Νιώθω ακόμα σαν να κάνω τα πρώτα μου βήματα. Είναι πάρα πολλά στοιχεία που δεν έχουν απόλυτα ειπωθεί και δεν έχουν βρει απόλυτα την ολοκλήρωσή τους μέσα μου.

Είστε ένα από τα λίγα πρόσωπα στην Ελλάδα, στα μουσικά πράγματα τουλάχιστον, που σας περιβάλλει ένας μύθος, με την έννοια ότι είστε σημείο αναφοράς. Εμφανίζεστε σπάνια, οι δίσκοι σας ποσοτικά είναι λίγοι, αρνείστε να βγάλετε χρήματα από το τραγούδι. Τι συνεπάγονται όλα αυτά;

Είμαι βουδάκος, ένας μικρός βουδάκος. Δεν υπάρχουν μύθοι, υπάρχει απλώς μια περιπέτεια την οποία έζησα επειδή ταξίδεψα πολύ στις Ινδίες, στην Αμερική, στην Αγγλία, έτσι ώστε οι άνθρωποι να λένε: «Καλά, είσαι μια τραγουδίστρια όχι όπως όλες οι άλλες που έκαναν την καριέρα τους και πατούσαν σε στέρεο έδαφος, εσύ ήσουν σα να ακροβατούσες κατά κάποιον τρόπο». Αυτό το έλεγαν γιατί, αντί να προσπαθήσω να κάνω καριέρα, προσπάθησα να βρω τον εαυτό μου. Και για να βρω τον εαυτό μου, χρειάστηκε να πάω σε όποιον δάσκαλο άκουγα ότι είναι καλός. Και δεν ήταν όλοι καλοί. Το Θιβέτ ήταν θαυμάσιο, στην Αμερική γνώρισα κάποιους θαυμάσιους ανθρώπους, όπως ο Τζάλοφ ή ο Βίλχεμ Ράιχ. Δεν είναι, λοιπόν, ότι ως τραγουδίστρια είμαι διαφορετική, είναι ότι εκτός του ότι τελείωσα το πανεπιστήμιο και σχολή ηθοποιίας, και είμαι και ηθοποιός, ξόδεψα σχεδόν 20 χρόνια από τη ζωή μου ψάχνοντας να βρω το μέσα μου, ψάχνοντας να καταλάβω τον πλανήτη μας, έτσι όπως είναι. Αυτό δεν είναι μύθος, πολλοί άνθρωποι το έχουν κάνει στην εποχή μας. Πολλοί άνθρωποι που βλέπεις να ταξιδεύουν, που ψάχνουν την ψυχή τους και τον εαυτό τους. Ας πούμε, ο Άλμπερτ Σβάιτσερ ή η Μητέρα Τερέζα, έχουν κάνει πιο εμφανή την οδύσσειά τους, η οποία όμως σαν αποτέλεσμα έχει το εσωτερικό φως και την εσωτερική καθοδήγηση του εαυτού μας. Και πια δεν ζητάς δασκάλους, ζητά από τον εαυτό σου να καθοδηγηθείς. Μέχρι, όμως, να το περάσεις αυτό, περνάς από πολλές καμάρες, μερικές όμορφες, άλλες σκληρές, άλλες λιγάκι σκοτεινές.

Ναι, αλλά θα μας πείτε γιατί δεν εμφανίζεστε, γιατί δεν τραγουδάτε;

Είναι επειδή δούλευα. Επειδή δούλευα για να βρω τον εαυτό μου πριν εμφανιστώ. Πώς προετοιμάζεται ένας χορευτής, που κάνει την άσκηση για να είναι το σώμα του τέλειο, εγώ προετοίμαζα την ψυχή μου. Λάβε υπόψη σου και τα χρόνια για τα οποία μιλάμε, ήταν τα παιδιά του ΄65, ήταν η εποχή των Μπίτλς, η εποχή των λουλουδιών, είχα συγκινηθεί, είχα βρεθεί εκεί και έψαχνα να βρω τον Χριστό μέσα μου, τον ίδιο τον Χριστό, με την έννοια αυτών που διδάσκει, αυτά τα απλά πράγματα, το ν’ αγαπάς τον άλλον όπως τον εαυτό σου, και να τον αγαπάς και να είσαι παράλληλα ο εαυτός σου. Αυτά τα πράγματα τα έψαχνα, τα έχανα και τα ξανάβρισκα, μέχρι που να νιώσω, ναι, αυτό είναι το σπίτι μου και σ’ αυτό το σώμα που θα ζήσω θέλω να το ξέρω, να το αγαπώ, να το σέβομαι και να το καταλαβαίνω τόσο πολύ, που να μου φαίνεται το ίδιο πράγμα να σέβομαι και ν’ αγαπώ εσένα.

Κυρία Νταντωνάκη, ο Ελύτης κάπου λέει πως γράφει γι’ αυτούς που δακρύζουν κρυφά. Εσείς για ποιους τραγουδάτε;

Εγώ νομίζω ότι τραγουδάω γι’ αυτούς που ψάχνουν την αλήθεια κρυφά και δεν το παραδέχονται οι ίδιοι, γιατί όταν ψάχνεις την αλήθεια ή ντρέπεσαι που ψάχνεις κάτι τόσο σπάνιο, ή ντρέπεσαι που οι άλλοι θα σε παρεξηγήσουν γιατί νομίζουν πως η αλήθεια είναι κάτι απλό. Πιθανόν, αυτοί αγαπούν τα τραγούδια μου, γιατί αυτοί μ’ έκαναν να καταλάβω πως μέσα στα τραγούδια μου υπάρχει μια ευαισθησία, ένας φόβος και μια τρεμάμενη παρουσία. Αναρωτιέμαι πάντοτε όταν τραγουδάω: «Τραγουδάω σωστά; Λέω πραγματικά το αληθινό μήνυμα, είμαι αληθινή;»

Τελειώνοντας την κουβέντα μας, να σας ρωτήσω ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, η δική σας αίσθηση όταν τραγουδάτε;

Μου πήρε χρόνια να το καταλάβω, μέχρι που το κατάλαβα. Η δική μου αίσθηση από τη φωνή μου; Μια τρεμάμενη αλήθεια.

Τρεμάμενη αλήθεια, λοιπόν;

Επειδή όλοι τρέμουμε όταν λέμε την αλήθεια, μήπως δεν είμαστε σίγουροι γι’ αυτή, γιατί υπάρχουν πολλές αλήθειες.

==

για περισσότερες πληροφορίες, παρακαλώ επισκεφτείτε την επόμενη ιστοσελίδα

( παρακαλώ χρησιμοποιώντας το δεξιό κλικ του mouse, ανοίξτε τον επόμενο σύνδεσμο ( ιστοσελίδα ) σε ξεχωριστό παράθυρο προς τα δεξιά, )

https://tvxs.gr/news/blogarontas/mia-tremameni-alitheia-i-agnosti-synenteyksi-tis-flerys-ntantonaki

==========

==========

==========

==========

ο Γιώργος Λιάνης έγραψε το βιβλίο του με τίτλο "Φλέρυ Νταντωνάκη: Η φεγγαρική αηδόνα" από τις εκδόσεις «Ιανός», 2007.

==

Πρόκειται για μια ανέκδοτη συνέντευξη της γνωστής ερμηνεύτριας στον Γιώργο Λιάνη, που παρατίθεται αυτούσια .

Ο Γιώργος Λιάνης σημειώνει:

Όταν τραγουδούσε η Φλέρυ, a capella, μεθούσε η μέρα μου πριν καν αρχίσει. Τέτοια φωνή, τέτοια έναστρη φώτιση, τέτοια συνειδητότητα δεν έχει μετασυμβεί με άλλον Έλληνα τραγουδιστή.

Όταν «έφυγε» αθόρυβα για τον άλλο κόσμο, παράχωσα τις τύψεις μου στα βαθιά μου φυλλώματα για πολλά χρόνια. Τώρα αλυχτώ, και στρέφω σ' αυτό το βιβλιαράκι, όπως κάνω κάθε φορά που η συφοριασμένη πολιτική συγκυρία με σμπαραλιάζει και με ωθεί να βρω ένα άλλο νόημα... Άλλες λέξεις... Άλλα πρόσωπα....

Ξαναβρίσκω, λοιπόν, τη Φλέρυ Νταντωνάκη και παραθέτω εδώ μια συγκλονιστική ανέκδοτη συνέντευξη. Φθινόπωρο, με το μονόγραμμα αυτής της γυναίκας ακουμπισμένο σαν νότα μουσική στο πεντάγραμμο της Αθήνας.

==

Ο Γιώργος Λιάνης γεννήθηκε το 1942 στο Αμύνταιο της Φλώρινας. Σπούδασε Χημικός στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και υπήρξε ποδοσφαιριστής του Ερμή και του Ηρακλή Θεσσαλονίκης. Από το 1969 έως το 1989 εργάστηκε στις εφημερίδες «Θεσσαλονίκη» και «ΤΑ ΝΕΑ» και στα περιοδικά «Επίκαιρα» και «Ταχυδρόμος». Από το 1982 έως το 1989 υπήρξε βασικό στέλεχος της εκπομπής «Ρεπόρτερς» που τιμήθηκε δύο φορές ως η καλύτερη εκπομπή της ελληνικής τηλεόρασης. Ήταν μάρτυρας κατηγορίας στη δίκη της Χούντας, κατέθεσε έγγραφα αλλά και μαγνητοφωνημένες συνεντεύξεις κατά του Γεωργίου Παπαδοπούλου, του συνταγματάρχη Λαδά και του Κωνσταντίνου Ασλανίδη. Το 1976 πραγματοποίησε το οδοιπορικό του θανάτου στα βάθη της Τουρκίας, προσκομίζοντας συντριπτικά στοιχεία για την τύχη των Ελλήνων και Ελληνοκυπρίων αγνοουμένων. Τα στοιχεία αυτά κατατέθηκαν από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο στις διακοινοτικές συνομιλίες της Βιέννης και στον ΟΗΕ. Με 70 αποστολές στο εξωτερικό κάλυψε τον πόλεμο στον Λίβανο, την επανάσταση των Γαρυφάλλων στην Πορτογαλία, την ανατροπή του Φράνκο στην Ισπανία και την απονομή του βραβείου Νομπέλ στον Οδυσσέα Ελύτη. Τιμήθηκε από τον πατριάρχη Ιεροσολύμων Διόδωρο και τον πρόεδρο της Νοτίου Αφρικής Νέλσον Μαντέλα. Εκλέχθηκε 9 συνεχείς φορές βουλευτής του ΠΑΣΟΚ στον Νομό Φλωρίνης και διετέλεσε Υφυπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού των Ανδρέα Παπανδρέου και Κώστα Σημίτη. Είναι μέλος της ΕΣΗΕΑ.

Εξέδωσε τα βιβλία:

• Φυλακές, 1982

• Τα Είδωλα, 1985

• Η Μελίνα των Πρεσπών, 1985

• Ο Τελευταίος Αρχηγός - Ανδρέας Παπανδρέου, 1987

• Ανταποκρίσεις από τη Λογοτεχνία, 2000

• Η Φεγγαρική Αηδόνα, 2007

• Ο Αιώνιος Καλπασμός - Βασίλης Τσιτσάνης, 2014

==========

H άγνωστη Φλέρη Νταντωνάκη/ Μέρος Α'

Η ζωή της μεγαλύτερης Ελληνίδας τραγουδίστριας, από τα παιδικά της χρόνια μέχρι την αντιδικτατορική της δράση, με σπάνιο φωτογραφικό και ηχητικό υλικό που δημοσιεύεται πρώτη φορά

Από τον Αντώνη Μποσκοΐτη

Η ζωή της μεγαλύτερης Ελληνίδας τραγουδίστριας, από τα παιδικά της χρόνια μέχρι την αντιδικτατορική της δράση, με σπάνιο φωτογραφικό και ηχητικό υλικό που δημοσιεύεται πρώτη φορά Από τον Αντώνη Μποσκοΐτη Η Ελευθερία Παπαδαντωνάκη γεννιέται στην Αθήνα στις 11 Μαΐου του 1937. Η καταγωγή της, από τη μεριά του πατέρα της, ήταν από το Ρέθυμνο της Κρήτης. Ο πατέρας της Αντώνης (Τώνης) Παπαδαντωνάκης ήταν σκηνοθέτης του ελληνικού κινηματογράφου από την περίοδο ακόμη του βωβού. Οι ταινίες του θα χαρακτηρίζονταν μάλλον αφελείς σήμερα, ταπεινές παραγωγές και αμφιβόλου καλλιτεχνικού αποτελέσματος. Ωστόσο, σε μία απ' αυτές, τις τελευταίες του (αν όχι στην τελευταία του) με τίτλο «Το καμπαρέ της νύχτας» του 1956 φαίνεται να 'χει περάσει ως ηθοποιός και ο Σταύρος Τορνές. Η ιστορία λέει πως οι γονείς της Φλέρης κλέφτηκαν σε πολύ νεαρή ηλικία. Παντρεύτηκαν, έκαναν δυο κορίτσια, τη Φλέρη και την αδερφή της, Μιράντα, και μετά χώρισαν. Η Φλέρη έζησε τα παιδικά της χρόνια με τον πατέρα και η Μιράντα με τη μητέρα. Ο Παπαδαντωνάκης πέθανε νεότατος, το 1959, σε ηλικία 40 ετών.

[image] Η Φλέρη Νταντωνάκη το 1955 σε ηλικία 18 ετών.

ΤΑ ΔΥΣΚΟΛΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ

Στο βιβλίο του Γιώργου Λιάνη με τίτλο «Φλέρη Νταντωνάκη - Η φεγγαρική αηδόνα» (σ.σ. «Φεγγαρική αηδόνα» αποκαλούσε τη Φλέρη Νταντωνάκη ο ποιητής Νίκος Καρούζος) που κυκλοφόρησε το 2007 από τις εκδόσεις Μικρός Ιανός δημοσιεύτηκε μια συνέντευξη της Φλέρης στον Λιάνη από το 1972. Παραθέτω το απόσπασμα, στο οποίο η Φλέρη αναφέρεται σε βασανιστικά παιδικά χρόνια δίπλα στον πατέρα της: «Ο μπαμπάς μου... εδώ στην Αθήνα... όταν ήμουν δύο ετών στα Χανιά... Θυμάμαι μια αυλή κι έναν πορτοκαλεώνα κι ένα πεζούλι όπου έπαιζα... Τη μαμά μου τη θυμάμαι... Μια μέρα ήρθε μια Τσιγγάνα να με κλέψει. Δεν αγαπούσα την οικογένειά μου... Ήταν δυστυχισμένοι κι οι δυο τους... Τσακωνόντουσαν, φωνάζανε... Είπα θα πάω με την Τσιγγάνα... Μια άλλη φορά, μια Τσιγγάνα έβαλε τα χέρια της στα φρύδια μου. Είχαν σμίξει. Τότες τα 'βγαλα και μετά δεν ξαναβγήκανε. Ήταν όπως της Παναγιάς της Γλυκοφιλούσας που είναι τα φρυδάκια της κομμένα... Μετά είπα θα μείνω με τη μαμά μου και τον μπαμπά μου γιατί ήμουν τεσσάρων ετών... Ο μπαμπάς μου, επειδή έκανα το πιπί μου, μ' έβαλε πάνω από τη φωτιά! Με κάθισε πάνω στην αναμμένη φωτιά. Η μαμά μου έσπασε την πόρτα της κουζίνας και μ' έσωσε. Ο πατέρας μου ήταν κινηματογραφιστής. Ήταν ο πρώτος της Ελλάδας. Παπαδαντωνάκης, Τόνις Φιλμς, τις χειρότερες ταινίες έκανε. Μόνο μία ήταν καλή. "Γερμανική περίπολος στην Κρήτη". Έγραφα από δέκα χρονών παιδάκι. Από πέντε χρονών διδάσκει ο γκουρού Μαχαράτζι. Δώδεκα ετών έγραφα σενάρια. Δώδεκα ετών είπα στον Παπαδαντωνάκη: "Αν με ξαναγγίξεις, θα σε σφάξω!". Στην Αθήνα.. Η πραγματική μου μητέρα ήταν αδελφή μου... Δεν τη νιώθω σαν μάνα μου, αλλά σαν αδελφή μου...Ο πατέρας μου πέθανε το 1959. Τώρα δεν ζω με κανέναν...».

[image] Η Φλέρη την Πρωτοχρονιά του 1955

ΤΑ ΑΝΕΜΕΛΑ ΣΧΟΛΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ

Τον Ιανουάριο του 1945 η μικρή Φλέρη εγγράφεται στην Ιόνιο Σχολή, στο δημοτικό σχολείο. Συμμαθήτριές της ήταν η συγγραφέας παιδικών βιβλίων, Λότη Πέτροβιτς, η εικαστικός Αλίκη Θεοδόση και η ηθοποιός Χριστίνα Σύλβα. Οι μαρτυρίες των ανθρώπων από εκείνη την περίοδο μιλάνε για ένα εξαιρετικά συνεσταλμένο και μελαγχολικό κορίτσι, αλλά και έντονη «φλόγα» μέσα του. Χαρακτηριστική είναι η αφήγηση της Λότη Πέτροβιτς για την πρώτη φορά που η 10χρονη Φλέρη τραγούδησε μπροστά σε κοινό: «Ήταν 20 Φεβρουαρίου του 1947, θυμάμαι καλά την ημερομηνία, αφού είχε πάρτι η Ιόνιος Σχολή. Της Φλέρης πάντα της άρεσε να μας τραγουδάει στις σχολικές εκδρομές, εκείνη την ημέρα όμως τραγουδούσαμε όλοι μαζί, ώσπου σταματήσαμε για να την ακούσουμε. Ξεχώριζε απ' όλους! Η δασκάλα την ανέβασε πάνω σ' ένα τραπεζάκι μπροστά ακριβώς από την πόρτα του παλιού σχολείου −έχω, πραγματικά, τρομερά έντονη τη σκηνή− και εκεί, εκτός του ότι τραγούδησε, εμφάνισε κι ένα μεγάλο υποκριτικό ταλέντο. Σε όλα τα επόμενα σχολικά σκετς πρωταγωνίστρια ήταν η Φλέρη μαζί με τη Χριστίνα Σύλβα, μια τάξη μεγαλύτερή μας». Η Φλέρη αποφοιτά από το εξατάξιο Γυμνάσιο της Ιονίου Σχολής το 1955. Εκείνο το καλοκαίρι προσκαλείται σε πάρτι της οικογένειας Πέτροβιτς στο εξοχικό τους στη Βούλα. Μεταξύ των οικογενειακών φίλων και καλεσμένων τους είναι και ένας Αμερικανός καθηγητής του περίφημου Coker College στη Νότια Καρολίνα. Η Φλέρη μοιράζεται έναν χορό μαζί του και του εκφράζει την επιθυμία της να φύγει για σπουδές στις ΗΠΑ. Πραγματικά, λίγο καιρό μετά ο καθηγητής στέλνει στη Φλέρη την αίτηση για την εισαγωγή της στο κολέγιο κι εκείνη προετοιμάζεται, μελετώντας ολόκληρο τον χειμώνα του '55 προς '56. Το καλοκαίρι του '56 αναχωρεί μόνη της για τις ΗΠΑ σε ηλικία 19 ετών κι εδώ εικάζεται πως λόγω των περιορισμένων οικονομικών των γονιών της το αεροπορικό εισιτήριο της το εξασφάλισαν κάποιοι πιο ευκατάστατοι συγγενείς της

[image] Από αριστερά: Η Φλέρη στα δεξιά και η Λότυ Πέτροβιτς στο κέντρο, από τα σχολικά-παιδικά χρόνια. Σελίδα από το κοριτσίστικο λεύκωμα της 11χρονης Φλέρης (1948) με αφιέρωση στη Λ. Πέτροβιτς. Αποκριάτικη γιορτή στο δημοτικό της Ιονίου Σχολής. Η Φλέρη μπροστά - μπροστά με τη λευκή στολή.

Η ΦΥΓΗ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ

Στη Νότια Καρολίνα η Φλέρη σπουδάζει Φιλοσοφία και τέσσερα χρόνια μετά, το 1960, κερδίζει υποτροφία του Πανεπιστημίου Brandeis της Νέας Υόρκης. Εκεί συνεχίζει σπουδές στην Κοινωνιολογία-Ψυχολογία. Ταυτόχρονα, όπως μαρτυρούν αποκόμματα αμερικανικών εφημερίδων της εποχής αλλά και αποσπάσματα από συνεντεύξεις της τις επόμενες δεκαετίες, αυτό που την ενδιέφερε περισσότερο ήταν το θέατρο και, κυρίως, το τραγούδι: Στο δημοσίευμα της εφημερίδας της ομογένειας «The Greek Sunday News» της 19ης Ιανουαρίου του 1961 με χαρακτηριστικό τίτλο «Κεφτέδες and Καλαματιανό at Brandeis» τη βλέπουμε να φωτογραφίζεται με συμφοιτητές της και τον Αμερικανό διευθυντή του τμήματος Υποτροφιών, διαβάζοντας ταυτόχρονα: «Miss Fleury Papantonakos of Athens who sang for the group». Εννιά χρόνια αργότερα, τον Ιούνιο του 1970, όταν η Φλέρη έρχεται στην Ελλάδα για να τραγουδήσει στη συναυλία του Σταύρου Ξαρχάκου, όπως θα δούμε παρακάτω, θα δηλώσει στη δημοσιογράφο Κίτσα Καράμπελα της εφημερίδας «Ελεύθερη Ώρα»: «Τραγουδούσα δημοτικά και λαϊκά ελληνικά δημοτικά τραγούδια μ' έναν δικό μου τρόπο, που τον ένιωθα περισσότερο αντιπροσωπευτικό για την εποχή». Ολόκληρη την επόμενη τετραετία, από το 1961 έως το 1964, η Φλέρη εμφανίζεται σε νεοϋορκέζικα «φολκ κλαμπ», όπως αναφέρει η ίδια, τραγουδώντας ελληνικά και ισπανόφωνα λαϊκά τραγούδια σε περιορισμένο κοινό, ενδεχομένως για ένα χαρτζιλίκι παράλληλα με τις σπουδές της. Στις αρχές του 1965, από κάποια πολιτιστική εκδήλωση του Brandeis όπου οπωσδήποτε θα τραγουδούσε η Φλέρη, έτυχε να περάσει ο βοηθός του συνθέτη Richard Rodgers (1902-1979). Εκείνος την ακούει και της προτείνει να παίξει και να τραγουδήσει επαγγελματικά στο μιούζικαλ με τίτλο «Do I hear a waltz?» − καθόλου παράξενο, αν αναλογιστούμε τον ρόλο που πράγματι πήρε η Φλέρη στο έργο: αυτόν της Τζιοβάνας, μιας Ιταλίδας με μεσογειακό ταμπεραμέντο.

[image] Το δημοσίευμα της εφημερίδας της ομογένειας «The Greek Sunday News» της 19ης Ιανουαρίου του 1961 με χαρακτηριστικό τίτλο «Κεφτέδες and Καλαματιανό at Brandeis» και η Φλέρη Νταντωνάκη καλεσμένη στην εκπομπή του Merv Griffin το 1967.

Η ΦΛΕΡΗ ΣΤΟ BROADWAY

Είναι γνωστό ότι ως παρθενική εμφάνιση της Φλέρης Νταντωνάκη στη δισκογραφία θεωρείται το LP «Fleury: The Isles of Greece» που κυκλοφόρησε το 1965 μόνο στις ΗΠΑ και περιείχε ελληνικά δημοτικά και λαϊκά τραγούδια. Είναι επίσης ένας δίσκος που δεν κυκλοφόρησε ποτέ ολόκληρος στη χώρα μας και που μια αυθεντική κόπια βινυλίου του μπορείτε να βρείτε σήμερα στο Μοναστηράκι στην τιμή των 550 ευρώ! Πριν από μερικά χρόνια, όμως, μια ξένη κυκλοφορία της ετικέτας «Broadway» της SONY μας αποκάλυψε πως μια άλλη άγνωστη ηχογράφηση με τη φωνή της Φλέρης Νταντωνάκη πραγματοποιήθηκε παράλληλα με την έκδοση του ντεμπούτου άλμπουμ της για τις ανάγκες θεατρικής παράστασης. Αυτό τουλάχιστον μαρτυρά το σημείωμα στην επανέκδοση του δίσκου σε CD: «Η Fleury D' Antonakis συμμετέχει με την άδεια της Vanguard Recording Society Inc». «Ήταν ένας θρίαμβός της τότε στο Broadway!» θα πει μετά από σαράντα σχεδόν χρόνια ο επιστήθιος φίλος της Σωτήρης Μουσούρης, ενθυμούμενος τις παραστάσεις του έργου «Do I hear a waltz?» που έκανε πρεμιέρα στις 18 Μαρτίου 1965 στο θέατρο της 46ης Οδού της Νέας Υόρκης. Σύνολο: 220 παραστάσεις και ημερομηνία λήξης των παραστάσεων αυτών η 25ηΣεπτεμβρίου της ίδιας χρονιάς! Τι ήταν ακριβώς όμως το «Do I hear a waltz?» και γιατί έγραψε, ως φαίνεται, τη δική του ιστορία στο αμερικανικό μιούζικαλ; Βασισμένο στο θεατρικό έργο «The time of the Cuckoo» του Άρθουρ Λόρεντς, περιέγραφε την ιστορία μιας νεαράς που πηγαίνει για διακοπές στη Βενετία και ερωτεύεται έναν Ιταλό γόη, αλλά ήδη παντρεμένο. Ανέβηκε για πρώτη φορά στο θέατρο το 1952 με πρωταγωνίστρια τη Σίρλεϊ Μπουθ, για να γίνει και ταινία τρία χρόνια αργότερα από τον Ντέιβιντ Λιν με την Κάθριν Χέπμπορν αυτήν τη φορά στον ρόλο της ηρωίδας Τζέιν. Από τότε ο συγγραφέας Άρθουρ Λόρεντς επιθυμούσε μια διασκευή του έργου του για μιούζικαλ, πόσο μάλλον όταν είχε μετρήσει 263 παραστάσεις ως θεατρικό και είχε σημειώσει μεγάλη εμπορική και καλλιτεχνική επιτυχία ως ταινία. Την ίδια περίοδο δούλευε παράλληλα το θρυλικό «West Side Story» του και για τον λόγο αυτό απευθύνθηκε στον κορυφαίο στιχουργό και σκηνοθέτη μιούζικαλ Όσκαρ Χάμερσταϊν (1895-1960). Ο Χάμερσταϊν αρνήθηκε την πρόταση του Λόρεντς, σκεπτόμενος την κινηματογραφική ταινία που ήταν πολύ πρόσφατη ακόμα στη συνείδηση των θεατών. Πέρασε σχεδόν μια δεκαετία, ο Χάμερσταϊν πέθανε, μα ο Λόρεντς, που δεν είχε εγκαταλείψει ποτέ το σχέδιο αυτό, στράφηκε σε άλλες δύο σημαντικές προσωπικότητες του αμερικανικού μουσικού θεάτρου, τον συνθέτη Ρίτσαρντ Ρότζερς και τον στιχουργό Στίβεν Σόντχαϊμ. Με τον δεύτερο είχαν συνεργαστεί ξανά στο «West Side Story», όταν οι στίχοι του επενδύθηκαν από τη μουσική του Λέοναρντ Μπέρνσταϊν! Ήταν η πρώτη και η τελευταία φορά, πάντως, που με αφορμή το μιούζικαλ πια «Do I hear a waltz?» θα δούλευαν μαζί Ρότζερς και Σόντχαϊμ! Τη σκηνοθεσία της παράστασης ανέλαβε ο Βρετανός σκηνοθέτης του θεάτρου, της όπερας και του κινηματογράφου Τζον Ντέξτερ (1925-1990), τα σκηνικά και τα κοστούμια ο Ιταλός Μπένι Μοντρεσόρ (1926-2001), τις χορογραφίες ο Χέρμπερτ Ρος (1927-2001) και τους φωτισμούς ο Τζιλ Φίσερ − όλοι τους πρώτα ονόματα στον χώρο τους!

[image] «Do I hear a waltz?»

Σε ό,τι αφορούσε τη διανομή, σύμφωνα με το τυπωμένο πρόγραμμα της παράστασης, το όνομα της Φλέρυς Νταντωνάκη αναγραφόταν όγδοο κατά σειρά, ενώ στην αφίσα τέταρτο, δίπλα στους δευτεραγωνιστές Μάντλιν Σέργουντ, Ζιλιέν Μαρί, Στιούαρτ Ντάμον και κάτω από το πρωταγωνιστικό δίδυμο Ελίζαμπεθ Άλεν - Σέρτζιο Φράντζι. Στη Φλέρη είχε δοθεί το κομμάτι της Τζιοβάνα, ένας μικρός σχετικά, αλλά χαριτωμένος και ξεχωριστός ρόλος! Η Τζιοβάνα, καθώς εξελισσόταν η ιστορία του «Do I hear a waltz?», ήταν η νεαρή Ιταλίδα βοηθός μιας γοητευτικής ιδιοκτήτριας πανσιόν που δεχόταν μαθήματα αγγλικών από τον Έντι, προκειμένου αυτός να εντυπωσιάσει την αφεντικίνα της! Λέγεται πως ήταν ο πιο χιουμοριστικός ρόλος σε ολόκληρο το έργο και πως η Φλέρυ τον είχε απογειώσει, ξετυλίγοντας ένα σπάνιο κωμικό υποκριτικό ταλέντο. Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμη και μέσω αυτού του μικρού ρόλου οι Αμερικανοί κριτικοί έφτασαν στο σημείο να τη συγκρίνουν με τη Λάιζα Μινέλι! Η μουσική και τα τραγούδια από το «Do I hear a waltz?» ηχογραφήθηκαν την 21η Μαρτίου του 1965 στο στούντιο CBS του 30ού Δρόμου της Νέας Υόρκης. Προηγήθηκε η μονοφωνική και ακολούθησε η στερεοφωνική εγγραφή του δίσκου. Το 1973 έγινε και η πρώτη επανέκδοση-ανατύπωση του βινυλίου, ενώ προς τα τέλη της δεκαετίας του '70 όλο το υλικό κυκλοφόρησε και σε μορφή κασέτας. Μέσα στα δεκαπέντε συνολικά κομμάτια η Φλέρυ Νταντωνάκη ακούγεται να ερμηνεύει μόνο δύο και, δυστυχώς, όχι μόνη της. Ο ρόλος της Τζιοβάνα που κρατούσε, όπως είπαμε, δεν ήταν μεγάλος. Παρ' όλα αυτά, ακόμη και στο «Perfectly Lovely Couple» που τραγουδάει μαζί με ολόκληρο τον θίασο της παράστασης η φωνή της πραγματικά ξεχωρίζει από τις υπόλοιπες φωνές κορυφαίων ηθοποιών! Η μεγάλη στιγμή της, βέβαια, σ' αυτήν τη δισκογραφική έκδοση είναι το κομμάτι «No Understand» που τραγουδάει μαζί με τον Στιούαρτ Ντάμον και την Κάρολ Μπρους, το σκετς δηλαδή με το μάθημα αγγλικών που αναφέρουμε παραπάνω! Μπορεί τον ίδιο ακριβώς καιρό η Φλέρη Νταντωνάκη να εμφανιζόταν στα νεοϋορκέζικα folk cafés της εποχής ή στα μεγάλα κέντρα της ομογένειας, ερμηνεύοντας Θεοδωράκη, Χατζιδάκι και Ξαρχάκο, όπως όλα δείχνουν, όμως, η μεγάλη της αγάπη υπήρξε το θέατρο, και ειδικά το μιούζικαλ. Σε αντίθεση με τη δισκογραφία, που παρότι είχε την ευκαιρία να ηχογραφήσει στη Vanguard, εκείνη αρκέστηκε στις επανεκτελέσεις ελληνικών λαϊκών τραγουδιών, οι θεατρικές της δραστηριότητες στις ΗΠΑ φανερώνουν μια νέα γυναίκα, αποκομμένη από τον συνήθως ερμητικά κλειστό κύκλο των απανταχού ομογενών. Μην ξεχνάμε πως δύο χρόνια μετά το τέλος των παραστάσεων του «Do I hear a waltz?» η Φλέρη θα αντικαθιστούσε εκτάκτως τη Μελίνα Μερκούρη στο «Ilya Darling», τη διασκευή σε μιούζικαλ του κινηματογραφικού «Ποτέ την Κυριακή» του Ζιλ Ντασέν. Για την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας, να πούμε ότι η Φλέρυ αντικατέστησε τη Μελίνα στο «Ilya Darling» μόνο μία φορά − αυτό μου είχε πει ο Ζιλ Ντασέν σε τηλεφωνική μας συνομιλία το 2001. Από τότε άρχισε να συμμετέχει σε αντιδικτατορικές εκδηλώσεις στη Νέα Υόρκη πλάι στη Μελίνα Μερκούρη και στον Ανδρέα Παπανδρέου.

[image] Στο «Perfectly Lovely Couple» που τραγουδάει μαζί με ολόκληρο τον θίασο της παράστασης η φωνή της πραγματικά ξεχωρίζει από τις υπόλοιπες φωνές κορυφαίων ηθοποιών!

Ο ΠΡΩΤΟΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΣ ΔΙΣΚΟΣ ΤΗΣ ΦΛΕΡΗΣ & Η ΑΝΤΙΔΙΚΤΑΤΟΡΙΚΗ ΤΗΣ ΔΡΑΣΗ

Το άλμπουμ με τον κάπως τουριστικό τίτλο «The Isles of Greece» («Τα νησιά της Ελλάδας») κυκλοφόρησε στις αρχές του 1965, αμέσως μετά το συμβόλαιο που υπέγραψε η Φλέρη με την εταιρεία Vanguard. Υπεύθυνος για την ένταξη της Ελληνίδας τραγουδίστριας στο δυναμικό αυτήν της αμερικανικής folk εταιρείας ήταν ο Ελληνο-αμερικάνος πνευστός μουσικός Gus Vali, ο οποίος την είχε συνοδεύσει σε βραδιές ελληνικού τραγουδιού στη Νέα Υόρκη. Πιθανώς –το λέω με επιφύλαξη– εκείνος να ήταν και ο ιθύνων νους του ρεπερτορίου του δίσκου, αφού αυτά ακριβώς τα κομμάτια συνήθιζε να τραγουδάει η Φλέρη. Στο «The Isles of Greece» περιέχονταν 15 τραγούδια που έκαναν το δίσκο να διαρκεί περίπου 45 λεπτά, δηλαδή κάτι ασυνήθιστο για «μονό» βινύλιο εκείνων των χρόνων. Παραθέτω τους τίτλους από το ορίτζιναλ track list, με μερικά σχόλια στα αγγλικά από κάτω, που συνόδευαν την έκδοση:

SIDE ONE

1. Rampi 2. Mantouvala (The tables turn in this «laika» or «bouzouki style» song, where the man laments his desertion by the woman, who hears her exotic non-Greek name of Mantouvala.) 3. Kokoraki (In Greece, as all over the world, the sound of the cockrow –Kikirickou or Kikiricki– is the alarm clock and herald of dawn.) 4. Sagapo (Ti nafto pou to lene agapi, or «What is this thing called love».) 5. Myrtia (This is one of three songs on this program by the young Greek composer Thodorakis of Crete. He writes song classical in their simplicity of melodies, giving his own stamp to the folk tradition and to the modern vein of people's, or bouzouki, songs. His texts are usually poems by modern poets.) 6. Manha de Carnaval 7. Island Medley

SIDE TWO 8.

Susurada (The famous Greek singer, Nick Gounaris, wrote this song in 7/8 rhythm. It has become a modern folk song.) 9. Que Bonita 10. Women of Suli (This is a song in the folk tradition dating from the Greek revolt against the Turks in 1821.) 11. Lament (Song by Thodorakis – σ.σ. πρόκειται για το τραγούδι του Μίκη Θεοδωράκη «Μάνα μου και Παναγιά» σε στίχους του Τάσου Λειβαδίτη.) 12. Lullaby (σ.σ. το τρίτο τραγούδι του Μίκη Θεοδωράκη στον δίσκο ήταν το «Νανούρισμα» σε στίχους του Ερρίκου Θαλασσινού που πρωτοτραγούδησε η Ντόρα Γιαννακοπούλου στις κοινές παραστάσεις των Μ. Θεοδωράκη - Μ. Χατζιδάκι με τίτλο «Όμορφη Πόλη - Μαγική Πόλη».) 13. Dan me ponas (This is a modern Bouzouki style song). 14. Cantillation - Yannos ki y Pagona (A song in the old folk tradition.) 15. Feye - Go away (σ.σ. πρόκειται για το τραγούδι «Φύγε-φύγε», μεγάλη επιτυχία των Στράτου Ατταλίδη - Κώστα Βίρβου από τις αρχές του 1960, με τη Γιώτα Λύδια και τον Στράτο Διονυσίου.)

Μέχρι σήμερα, τα μόνα ονόματα των συντελεστών του πρώτου δίσκου της Φλέρης που γνωρίζουμε είναι αυτά του Gus Vali, του Gershon Kingsley και του Jerry Sappir. Ο πρώτος, όπως είπαμε, έπαιζε κλαρίνο σε πολλά από τα κομμάτια. Ο δεύτερος υπέγραφε τις διασκευές όλων των ελληνικών τραγουδιών και διηύθυνε την ορχήστρα, εν προκειμένω την «Gus Vali Orchestra». Ο τρίτος υπήρξε μόνιμος ακομπανιαντέρ της Φλέρης με την κιθάρα του, όπως αναφέρεται στα σχόλια του τραγουδιού «Que Bonita». Δεν γνωρίζουμε, ωστόσο, αν ο Jerry Sappir συμμετείχε και σε άλλα τραγούδια του άλμπουμ, πέραν του «Que Bonita». Εικάζεται, επίσης, πως ο Sappir συνόδευσε κάποτε τη Joan Baez και τη Φλέρη όταν τραγούδησαν μαζί την εβραϊκή μπαλάντα «Donna-Donna», ένα υπέροχο τραγούδι που λάτρευε η Φλέρη και γι' αυτό θέλησε να το ηχογραφήσει πολλά χρόνια μετά, σε ρεσιτάλ του χατζιδακικού Τρίτου Προγράμματος.

[image] Φωτογραφία της Φλέρης από τις ΗΠΑ.

Θέλω στο σημείο αυτό να προσθέσω μια μικρή ιστορία: Το 2005 κάλεσαν στο Κανάλι 1 του Πειραιά τον συνθέτη Σταύρο Παπασταύρου και τον γράφοντα για ένα ραδιοφωνικό αφιέρωμα στη Φλέρυ Νταντωνάκη. Κάποια στιγμή που παρουσιάσαμε κομμάτια από το άλμπουμ «The Isles of Greece», χτύπησε το τηλέφωνο του σταθμού. Βγήκε στον αέρα ένας ηλικιωμένος κύριος και με μεγάλη συγκίνηση μας είπε πως κι εκείνος συνόδευε ως μουσικός τη Φλέρη στις ΗΠΑ. Το όνομά του, Κώστας Σταματάκης. Κράτησα το τηλέφωνο του 76χρονου σήμερα κ. Σταματάκη και με αφορμή το «longform story» του LIFO.gr μίλησα μαζί του. Παραθέτω το απόσταγμα της ενδιαφέρουσας κουβέντας μας: «Την περίοδο 1968-69 συνόδευα κάθε βράδυ τη Φλέρη στο "Grey Gardens" του Σικάγο. Έπαιζα αρμόνιο και χωρίς να περιαυτολογώ άρεσα της Φλέρυς, διότι μπορούσα να υποκαταστήσω ολόκληρη ορχήστρα. Ήταν μια εξαιρετική κοπέλα και μια φωνή που όμοιά της δεν ξανάκουσα τα επόμενα χρόνια. Εκείνη την περίοδο πρέπει η Φλέρυ να γνώρισε τη Μαρία Φαραντούρη, γιατί τη θυμάμαι που ήρθε και μας άκουσε». Πράγματι, η μαρτυρία του ακορντεονίστα και οργανίστα Κώστα Σταματάκη δένει με τη μαρτυρία της Μαρίας Φαραντούρη. Παραθέτω το σχετικό απόσπασμα από τη μεγάλη συνέντευξη της κορυφαίας τραγουδίστριας στο LIFO.gr (Σεπτέμβριος 2013): «Το 1968 πήγα να τραγουδήσω στο Σικάγο και μου είπαν κάποιοι μορφωμένοι άνθρωποι να δω οπωσδήποτε μια εκπληκτική τραγουδίστρια που τραγουδούσε σε κέντρο μπουζουκάδικο. Όντως, εγώ είχα ένα day off και πήγα να την ακούσω. Βγήκε η Φλέρη, θυμάμαι, με μποτίνια, η πίστα γέμισε πιάτα, τραγούδησε όμως το "Ένα το χελιδόνι" και τα άλλα τραγούδια από το "Άξιον Εστί". Έλεγε ακόμη λαϊκά, το "Μάνα μου και Παναγιά". Την άλλη μέρα την κάλεσα, ήρθε και με βρήκε στο ξενοδοχείο κι έμεινε μαζί μου, είχα δωμάτιο δίκλινο. Αρμένικη βίζιτα, όπως λέμε (γέλια). Μου χάρισε ένα δαχτυλίδι. Μου μιλούσε για το "Ilya Darling" όπου αντικατέστησε τη Μελίνα για μία φορά μόνο. Είχε μια τάση να τα περνάει όλα απ' το χωνευτήρι του Εγώ της. Δεν έπληττες καθόλου μαζί της, έλεγε πολύ ενδιαφέροντα πράγματα. Τότε είχε αρχίσει να ελκύεται απ' τους γκουρού και δεν είχε γνωρίσει ακόμη τον Μάνο. Ως έξυπνη, γνώριζε για την πολιτική, αλλά την προσπερνούσε. Προτιμούσε πιο οικουμενικά, μεταφυσικά θέματα. Σου 'λεγε "χούντα είναι, θα περάσει", ενώ οι δικές της σκέψεις ήταν πιο φιλοσοφικές. Την ξαναείδα στην Αμερική, αφού πηγαινοερχόμουν». Μπορεί, λοιπόν, σύμφωνα με τη Μαρία Φαραντούρη, η Φλέρη Νταντωνάκη να σου έλεγε «χούντα είναι, θα περάσει», υπάρχει όμως και η άλλη μαρτυρία, του Σωτήρη Μουσούρη, για το ότι η Νταντωνάκη ήταν η πρώτη Ελληνίδα καλλιτέχνιδα που κατήγγειλε τη χούντα των συνταγματαρχών σε εκπομπή της αμερικανικής τηλεόρασης! Επρόκειτο για το περίφημο «Merv Griffin Show», που βγήκε στον αέρα την 1η Οκτωβρίου του 1962 από το NBC κι έριξε αυλαία στις 5 Σεπτεμβρίου του 1986 από το CBS. Καθ' όλη τη χρονιά του 1967 η Φλέρυ εμφανιζόταν τακτικά στο συγκεκριμένο talk-show του σημαντικού Αμερικανού συναδέλφου της, ηθοποιού και μουσικού Merv Griffin (1925-2007). Να τονίσουμε ότι ήταν απλώς guest και δεν είχε δική της εκπομπή στην αμερικανική TV, όπως λαθεμένα έχει γραφτεί κατά καιρούς. Το 2001, με αφορμή τη δημιουργία του ντοκιμαντέρ «Φλέρη - Τρελή του φεγγαριού», κατάφερα να εντοπίσω τον Griffin και να ανταλλάξουμε δύο σύντομα e-mails. «Ναι, είναι αλήθεια», μου είχε γράψει, «η Φλέρη Παπαντωνάκη είχε εμφανιστεί σε πολλές εκπομπές μου και τραγούδησε Θεοδωράκη τον Απρίλιο του'67 σε εθνικό δίκτυο στις ΗΠΑ ως αντίδραση στη στρατιωτική χούντα. Έμαθα για τον θάνατό της και τον δυστυχισμένο βίο της και λυπήθηκα πολύ». Να πώς δένει και η μαρτυρία του Griffin με αυτήν του Μουσούρη από την ηχητική μπάντα του ντοκιμαντέρ: «Ήταν πρώτη η Φλέρη που μίλησε εναντίον της δικτατορίας στην τηλεόραση την αμερικανική. Της ζήτησαν να τραγουδήσει και λέει "Να τραγουδήσω απόψε; Ξέρετε τι έγινε στη χώρα μου; Κλέψανε την ελευθερία της! Οι άνθρωποί σας το κάνανε!". Και σηκώθηκε, χωρίς μουσική, και τραγούδησε α καπέλα το "Σώπα, όπου να 'ναι θα σημάνουν οι καμπάνες" του Θεοδωράκη!'' Τέλος, αναφορικά με το άλμπουμ «The Isles of Greece», είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε πως δεν σημείωσε επιτυχία παρά μόνο στην ελληνική ομογένεια των ΗΠΑ και πως εντάχθηκε στη Vanguard, το ρεπερτόριο της οποίας περιλάμβανε επίσης καλλιτέχνες όπως οι Eric Andersen, Germaine Montero, The Babysitters, Erik Darling, Joan Baez, Ewan McColl κ.ά.

==

FLEURY - MADWOMAN OF THE MOON (ΦΛΕΡΥ - ΤΡΕΛΗ ΤΟΥ ΦΕΓΓΑΡΙΟΥ)

Alexandros Seitaridis

Published on Mar 1, 2008

Τρέιλερ από το ντοκιμαντέρ του Αντώνη Μποσκοΐτη που απέσπασε το Βραβείο Καλύτερου Ντοκιμαντέρ στο 25ο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας, καθώς και Κρατικό Βραβείο Ποιότητας του Υπουργείου Πολιτισμού. Συμμετέχουν: Σπύρος Σακκάς/ Σωτήρης Μουσούρης/ Δήμητρα Γαλάνη/ Νένα Βενετσάνου. Κείμενα της Φλέρυς Νταντωνάκη διαβάζει η Εύα Κοταμανίδου. Η ταινία δεν διατίθεται στο εμπόριο και από το 2002 που γυρίστηκε προβάλλεται σε φεστιβαλικές και άλλες ειδικές εκδηλώσεις.

duration 03:05 minutes

( παρακαλώ χρησιμοποιώντας το δεξιό κλικ του mouse, ανοίξτε τον επόμενο σύνδεσμο ( ιστοσελίδα ) σε ξεχωριστό παράθυρο προς τα δεξιά, )

https://www.youtube.com/watch?v=wbp4InjmuKs

==

Ο διπλωματικός εκπρόσωπος της Ελλάδας στο εξωτερικό, Σωτήρης Μουσούρης, υπήρξε ένας από τους πιο στενούς φίλους της Φλέρης Νταντωνάκη. Στο απόσπασμα από το ντοκιμαντέρ ''Φλέρη - Τρελή του φεγγαριού'' (2002) αναφέρεται στο επεισόδιο που η Φλέρη κατήγγειλε τη χούντα των συνταγματαρχών στο ''Merv Griffin Show'' και στην ταινία ''Ορέστης'' του Βασίλη Φωτόπουλου, στην οποία η Φλέρη κρατούσε το διπλό ρόλο της Ηλέκτρας και της Κλυταιμνήστρας. Παρατίθενται πλάνα από τον ''Ορέστη'' του Φωτόπουλου

==

για περισσότερες πληροφορίες, παρακαλώ επισκεφτείτε την επόμενη ιστοσελίδα

( παρακαλώ χρησιμοποιώντας το δεξιό κλικ του mouse, ανοίξτε τον επόμενο σύνδεσμο ( ιστοσελίδα ) σε ξεχωριστό παράθυρο προς τα δεξιά, )

http://www.lifo.gr/team/music/57407

==========

Η άγνωστη Φλέρη Νταντωνάκη- Μέρος Β'

Η κινηματογραφική καριέρα, η συνεργασία με τον Jacques Brel και τα σκόρπια σπαράγματα της φωνής της. Με σπάνιο φωτογραφικό και ηχητικό υλικό που δημοσιεύεται πρώτη φορά

Από τον Αντώνη Μποσκοΐτη

Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΗΣ ΦΛΕΡΗΣ ΣΤΗΝ ΤΑΙΝΙΑ «ΟΡΕΣΤΗΣ» ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΥ

Σύμφωνα με μαρτυρία της Λότη Πέτροβιτς, λίγο πριν η Φλέρη Νταντωνάκη φύγει στην Αμερική, διατηρούσε φιλία εξ αποστάσεως, αλληλογραφώντας με το ζεύγος των σπουδαίων Ελλήνων ηθοποιών Βασίλης Λογοθετίδης - Ίλυα Λιβυκού. Ο Λογοθετίδης, λέγεται, εκτιμούσε την έφεσή της στο τραγούδι και στο θέατρο και την παρότρυνε να κάνει το ντεμπούτο της και στον κινηματογράφο. Το 1969 ο Βασίλης Φωτόπουλος, ο πρώτος Έλληνας σκηνογράφος, βραβευμένος με Όσκαρ για τα σκηνικά του στο «Zorba the Greek» (1965) του Μιχάλη Κακογιάννη, επιλέγει τη Φλέρη Νταντωνάκη για τον ρόλο της Ηλέκτρας στην κινηματογραφική μεταφορά του «Ορέστη». Παρόλο που ο Φωτόπουλος είχε εξασφαλίσει την άτυπη διαβεβαίωση του συνταγματάρχη της χούντας Ιωάννη Λαδά ότι δεν θα υπήρχε καμία παρέμβαση στο έργο του, ήταν δύσκολο για τη Φλέρη να έρθει στη Μάνη όπου θα γίνονταν τα γυρίσματα. Υπήρχε ο κίνδυνος να συλληφθεί, καθώς στην Ελλάδα είχαν υποστεί βασανιστήρια από τη χούντα και φιλικά της πρόσωπα, όπως η ηθοποιός Κίττυ Αρσένη μεταξύ άλλων. Τελικά, ο «Ορέστης» σε σκηνοθεσία Βασίλη Φωτόπουλου κατάφερε να ολοκληρωθεί με συμπρωταγωνιστή τον νεαρό Hiram Keller (1944-1997), μοντέλο, συνεργάτη του Andy Warhol και ηθοποιό αμερικανικών αντεργκράουντ ταινιών. Ο Keller μνημονεύεται σήμερα για τις συμμετοχές του στο «Fellini Satyrikon» (1969) του Federico Fellini και στο hippy μιούζικαλ «Hair» (1968) σε σκηνοθεσία Tom O' Horgan. Ευτυχώς, έχουν διασωθεί αρκετά ντοκουμέντα στον ελληνικό Τύπο για την εμφάνιση της Φλέρης Νταντωνάκη στην ταινία του Βασίλη Φωτόπουλου. Έχοντας φτιάξει ήδη ένα όνομα στην ομογένεια των ΗΠΑ, δεν προλάβαινε να δίνει συνεντεύξεις στις εφημερίδες με τον ερχομό της στην Ελλάδα. Διόλου τυχαίο που σε άρθρο της δημοσιογράφου Μπίτου Παπαπαναγιώτου, η Φλέρη Νταντωνάκη και η διεθνής Νάνα Μούσχουρη «αντιπαρατίθενται» ως τα «κορίτσια του Χατζιδάκι»!

[image] Η Φλέρη και η Λότυ Πέτροβιτς στο Σύνταγμα στα μέσα της δεκαετίας του 1950

Σκόρπια λόγια της ίδιας της Φλέρης από συνέντευξή της στη Νατάσσα Μπ. τον Μάιο του 1970: «Ο Βασίλης Φωτόπουλος ήρθε να με βρει στην παράσταση με τα τραγούδια του Jacques Brel. Είχε στην καρδιά του το όνειρο να γυρίσει ο ίδιος μια ταινία. "Θέλεις να παίξεις την Ηλέκτρα;" με ρώτησε μια μέρα στα καλά καθούμενα. "Άντε τώρα, με κοροϊδεύεις" του απάντησα. Δεν πίστευα πως ξαφνικά ανοιγόταν ο δρόμος και για τον κινηματογράφο. Μετά από μια βδομάδα, ο Φωτόπουλος ήρθε και με ξανάδε και μου 'πε: "Ξέρεις, δεν θα παίξεις μόνο την Ηλέκτρα αλλά και την Κλυταιμνήστρα!". Κι έτσι ξανάρθα μετά από δέκα χρόνια στην Ελλάδα, με ζάλισαν το φως κι ο ήλιος και ξέμεινα. Αυτή η πρώτη κινηματογραφική εμπειρία με άφησε ταλαιπωρημένη. Ήταν σχιζοφρενικό για μένα να ερμηνεύσω ταυτόχρονα δύο διαφορετικούς ρόλους, που στον έναν ήμουν 90 χρόνων και στον άλλο 25... Φυσικά, ο θεατής δεν αντιλαμβάνεται ότι πρόκειται για την ίδια ηθοποιό στους δύο ρόλους. Ούτ' εγώ δεν αναγνωρίζω τον εαυτό μου ως Κλυταιμνήστρα! Η ταινία του Βασίλη θα παιχτεί το φθινόπωρο στην Αμερική και ίσως προβληθεί και στο δικό μας Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Από την επιτυχία της θα εξαρτηθούν πολλά πράγματα, ακόμη και το μέλλον μου, που δεν μου αρέσει καθόλου να κάνω σχέδια». Την ίδια ακριβώς περίοδο, η Φλέρη μιλάει για τον διπλό ρόλο της στον «Ορέστη» και στη δημοσιογράφο Κίτσα Καράμπελα: «Ο Φωτόπουλος βλέπει τους ήρωες από άλλη σκοπιά. Αυτό με κούρασε, γιατί ήμουν υποχρεωμένη να κινούμαι και να μιλάω διαρκώς μ' ένα πρόσωπο γεμάτο συσπάσεις που έπρεπε να εκφράζει συναισθήματα τρομακτικά... Είδα αρκετές ελληνικές ταινίες. Έχουν προοδεύσει τεχνικώς. Υπήρξαν, όμως, μερικές που με συγκλόνισαν πραγματικά. Μία απ' αυτές ήταν το "Μέχρι το πλοίο" του Αλέξη Δαμιανού». Και στην ίδια συνέντευξη, στην ερώτηση της Καράμπελα για το αν θα ήθελε να ασχοληθεί με τον ελληνικό κινηματογράφο, η Φλέρη απαντά: «Αυτήν τη στιγμή στην Ελλάδα υπάρχουν τόσες πρωταγωνίστριες που ανταποκρίνονται στις σύγχρονες απαιτήσεις...». Κι όμως, όπως θα δούμε παρακάτω, η Φλέρη Νταντωνάκη ξανάπαιξε σε ταινία του ελληνικού κινηματογράφου! Το 2001, πάντα με αφορμή τη δημιουργία του κινηματογραφικού πορτρέτου της Φλέρης, αναζητήσαμε τα ίχνη της ταινίας «Ορέστης» του Βασίλη Φωτόπουλου, η οποία, σημειωτέον, είχε χαρακτηριστεί από τους κριτικούς της εποχής της περισσότερο μια παράθεση εικαστικών έργων του Φωτόπουλου και λιγότερο μια ολοκληρωμένη ταινία. Βρήκαμε μία, κοκκινισμένη από την πάροδο του χρόνου, κόπια της, βουβή, να φυλάσσεται στο αρχείο της Ταινιοθήκης της Ελλάδος. Ο Αναστάσης Αδαμόπουλος βοήθησε, βάλαμε την κόπια στη μουβιόλα (ποιος ξέρει μετά από πόσα χρόνια) και αποσπάσαμε πλάνα σε φιλμ Super 16mm. Μετά από λίγα χρόνια, η κόπια της ταινίας αποκαταστάθηκε και μάλιστα προβλήθηκε στην Αθήνα, στο πλαίσιο ενός αφιερώματος.

[image] Η Φλέρη τραγουδά στο "Κονσέρτο 70" του Σταύρου Ξαρχάκου

Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΗΣ ΦΛΕΡΗΣ ΣΤΟ «ΚΟΝΣΕΡΤΟ 70» ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΞΑΡΧΑΚΟΥ

Επίσης, για την εμφάνιση της Φλέρης Νταντωνάκη στη συναυλία του Σταύρου Ξαρχάκου υπάρχουν αρκετά ντοκουμέντα της εποχής. Η Λότη Πέτροβιτς, μάλιστα, διέσωσε στο αρχείο της το πρόγραμμα της συναυλίας που δόθηκε στις 29 Μαΐου του 1970 στο θέατρο Κοτοπούλη-Ρεξ και που δίπλα στη Φλέρη τραγουδούσαν ο νεαρότατος Βλάσσης Μπονάτσος και ο Σταμάτης Κόκοτας. Ο τελευταίος δεν αναγραφόταν στο πρόγραμμα, αλλά οι συνθέτριες Λένα Πλάτωνος-Στέλλα Γαδέδη που είχαν πάει μαζί σε εκείνη τη συναυλία τον θυμούνται να τραγουδάει Ξαρχάκο! Η γνωριμία Ξαρχάκου - Νταντωνάκη είχε γίνει στο Σικαγο, όπου ο συνθέτης την είχε ακούσει στο Grey Gardens να ερμηνεύει τραγούδια του τη σεζόν 1968-69. Εκείνος της πρότεινε να τραγουδήσει στην Αθήνα, στη συναυλία του με τα ολοκαίνουργια «ποπ» τραγούδια του από το θεατρικό έργο του Γιώργου Λαζαρίδη «Δώδεκα μήνες καλοκαίρι». Μέχρι πρότινος, νομίσαμε ότι στη συναυλία του Ξαρχάκου η Φλέρη τραγούδησε στα αγγλικά ορισμένα τραγούδια του που διασώθηκαν στο ηλεκτρικό στυλ του «Άνναμπελ» και του «Σ' αυτόν τον κόσμο τον καλό». Από το πρόγραμμα, όμως, διασταυρώνουμε ότι τελικά ερμήνευσε τρία κομμάτια από το «Δώδεκα μήνες καλοκαίρι» (ένα απ' αυτά, τα «Παιδιά του '70», ντουέτο με τον Μπονάτσο) και ακόμη τρεις μεγάλες επιτυχίες του Ξαρχάκου, την «Άσπρη μέρα» σε στίχους Νίκου Γκάτσου, το «Χάθηκε το φεγγάρι» σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου και την «Άνναμπελ» σε στίχους Γιώργου Παπαστεφάνου. Ο Σταύρος Ξαρχάκος, δυστυχώς ελάχιστα πράγματα θυμάται από εκείνη τη βραδιά στο θέατρο Κοτοπούλη - Ρεξ, που επαναλήφθηκε στο ''Μετροπόλιταν'' με το τραγουδιστικό τρίο Φλέρη Νταντωνάκη - Γιώργος Μούτσιος - Βλάσσης Μπονάτσος. Παρ' όλα αυτά, από τον μεγάλο συνθέτη εκμαίευσα τα εξής: Το ''Δώδεκα μήνες καλοκαίρι'' ήταν ένα έργο επηρεασμένο μουσικά από την ψυχεδελική ροκ σκηνή της εποχής. Όταν μάλιστα ο Ξαρχάκος μου έβαλε και άκουσα ένα τραγούδι με τη Φλέρη σε ύφος garage - 60s και σχολίασα ό,τι τα τύμπανα ακούγονται σα να παίζει ο Carmen Appice, έλαβα την απάντηση: ''Μα τους Vanilla Fudge άκουγα πολύ τότε!'' Στην εισαγωγή, επίσης, του έργου είχε ''ανακυκλώσει'' συνειδητά ένα θέμα από το σάουντρακ της ταινίας ''Κορίτσια στον ήλιο'' (1968) του Βασίλη Γεωργιάδη. Γενικά, επρόκειτο για μία μοναδική πραγματικά δουλειά του Ξαρχάκου με μία Φλέρη Νταντωνάκη σε απίστευτους βοκαλισμούς εν μέσω ηλεκτρικής κιθάρας, ντραμς, μπάσου και σαντουριού. Αν θα μπορούσα να παρομοιάσω το άκουσμα με κάποιο παρεμφερές της εποχής, αυτό θα ήταν σίγουρα τα ''Δυο μικρά γαλάζια άλογα'' του Γιώργου Ρωμανού. Πιθανότατα - εντελώς προσωπική εκτίμηση αυτή - ο νεαρός Βλάσσης Μπονάτσος να μετέφερε κάτι από το κλίμα του ''Δώδεκα μήνες καλοκαίρι'' του Ξαρχάκου, στους Πελόμα Μποκιού. Όσο για τα δύο διασωθέντα αγγλόφωνα τραγούδια του Ξαρχάκου με τη Φλέρη, αυτά είναι της περιόδου 1978 - 79 και γράφτηκαν με σκοπό το εξωτερικό. Η Αμερικανίδα στιχουργός τους, Nada Shoot, ζούσε στο Λονδίνο και γνώριζε δισκογραφικούς παραγωγούς. Η κακή ψυχολογική κατάσταση της ερμηνεύτριας, όμως, δεν επίτρεψε να γίνει ποτέ ένας ολοκληρωμένος ηλεκτρικός δίσκος με τον Ξαρχάκο. Στα κομμάτια παίζουν οι ίδιοι μουσικοί που έπαιζαν και στο δίσκο ''Συλλογή'' με τον Νίκο Ξυλούρη, ενώ το ένα απ' αυτά αποτελούσε την αναθεωρημένη από τον δημιουργό βερσιόν του τραγουδιού του με τίτλο ''Τα ρολόγια'' πού'χε ηχογραφηθεί με τον Γρηγόρη Μπιθικώτση και λαϊκή ορχήστρα. Πάντως, τα πιο πολλά ντοκουμέντα που μας τροφοδοτούν με πληροφορίες για το ''Δώδεκα μήνες καλοκαίρι'' προέρχονται και πάλι από τα μονόστηλα των εφημερίδων και απ' τις σκόρπιες συνεντεύξεις της Φλέρης.

[image] Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΗΣ ΦΛΕΡΗΣ ΣΤΟ «ΚΟΝΣΕΡΤΟ 70» ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΞΑΡΧΑΚΟΥ

Στην ίδια συνέντευξή της στη Νατάσσα Μπ., τον Μάιο του 1970, η Φλέρυ λέει σχετικά: «Η συνεργασία μου με τον Ξαρχάκο είναι ευτυχισμένη. Ο Σταύρος συνεχώς αναζητεί, συνεχώς ψάχνει κι αυτό μου αρέσει. Που δεν θέλει να μπαίνει σε καλούπια! Ψάξαμε τα τραγούδια του μιούζικαλ "Δώδεκα μήνες καλοκαίρι", όπου εγώ δεν παίζω αλλά ακούγεται ηχογραφημένη η φωνή μου κι είμαι πολύ ευχαριστημένη απ' αυτήν τη συνεργασία». Σε κάποιο άλλο σημείο του άρθρου, η δημοσιογράφος αναφέρει πως η Φλέρη είχε ήδη γράψει σε δίσκους ένα τραγούδι του Ξαρχάκου κι άλλο ένα του Λουκιανού Κηλαηδόνη – κάτι που προφανώς επρόκειτο να γίνει τότε, αλλά δυστυχώς ποτέ δεν έγινε. Την ίδια πληροφορία δίνει και ο δημοσιογράφος Νίκος Παρνάσσας στην εφημερίδα «Τα Νέα» της 30ής Μαΐου του 1970. Στο μεγάλο άρθρο του με τίτλο «Η Φλέρη πήρε άριστα και στην Αθήνα» διαβάζουμε τα εξής: «Η χθεσινή συναυλία του Σταύρου Ξαρχάκου στο θέατρο Κοτοπούλη σημείωσε εξαιρετική επιτυχία. Τα νέα τραγούδια του εκλεκτού συνθέτη, συνδυασμός ποπ μουσικής και δημοτικών μοτίβων από το μιούζικαλ "Δώδεκα μήνες καλοκαίρι" που θα παρουσιαστεί στο Μετροπόλιταν, εκτελεσμένο από τη Φλέρη Παπαδαντωνάκη και τον Βλάσση Μπονάτσο, άρεσαν ιδιαίτερα στο κοινό, που παρηκολούθησε τη συναυλία και καταχειροκρότησε τον συνθέτη και τους εκτελεστάς. Το πρόγραμμα παρουσίασε ο ηθοποιός Κώστας Καρράς, ενώ γνωστά κλασικά τραγούδια του Ξαρχάκου ερμήνευσε με το γνωστό μπρίο του ο Σταμάτης Κόκοτας»! Τελευταία μαρτυρία, αυτή του Δημήτρη Χιονά, ο οποίος δούλεψε στη συναυλία του Ξαρχάκου ως νεαρός μπουζουξής: «Η Φλέρη είχε βγει με τα μαλλιά της κοτσίδες και φόρεμα με μοτίβα λαϊκής τέχνης, σαν αυτά που φόραγαν οι χίπηδες στο Μοναστηράκι. Μυστήρια τύπισσα, κάτι άλλο απ' τις τραγουδίστριες που συνηθίζαμε να συνοδεύουμε τότε. Για μένα ήταν η πρώτη φορά που έβλεπα από κοντά και δούλευα με μία γιέ-γιέ καλλιτέχνιδα»! Εν κατακλείδι, μπορεί η Φλέρη Νταντωνάκη να πέρασε στην ιστορία λόγω της συνεργασίας της με τον Μάνο Χατζιδάκι, η αλήθεια όμως είναι πως ο πρώτος μεγάλος Έλληνας συνθέτης που πίστεψε στο ταλέντο της και της έδωσε βήμα στη χώρα της ήταν ο Σταύρος Ξαρχάκος. Κι ας μην άφησαν πίσω οι δυο τους καμιά «επίσημη» ηχογράφηση.

[image] Τηλεγράφημα φίλης της Φλέρης στις ΗΠΑ του 1960.

Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΗΣ ΦΛΕΡΗΣ ΣΤΟ ΜΙΟΥΖΙΚΑΛ «JACQUES BREL IS ALIVE AND WELL AND LIVING IN PARIS» - ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΡΙΜΙΑΣ ΤΗΣ ΜΕ ΤΟΝ ΜΑΝΟ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ

Το μιούζικαλ «Jacques Brel is alive and well and living in Paris» αποτελούσε θεατροποίηση 25 τραγουδιών του συνθέτη Jacques Brel, μεταφρασμένων στα αγγλικά από τον Eric Blau και τον Mort Shuman. Έκανε πρεμιέρα τον Οκτώβρη του 1968 σε οff-Broadway σκηνή και σημείωσε τέτοια επιτυχία, που διήρκεσε συνολικά τέσσερα χρόνια. Η Φλέρη Νταντωνάκη σίγουρα ανήκε στο καστ για τουλάχιστον ενάμιση χρόνο και κατόπιν αντικαταστάθηκε – αυτό μαρτυρά η γνωριμία της με τον Μάνο Χατζιδάκι, που χρονολογείται το 1970. Από το άρθρο του Αμερικανού Henry T. Murdock στην εφημερίδα «The Philadelphia Inquirer» της 30ής Οκτωβρίου του 1968, μαθαίνουμε πως τα κομμάτια του Brel που τραγουδούσε η Φλέρη ήταν τα «Sons of», «Marieke» και «You are not alone». Παραθέτω το απόσπασμα της διθυραμβικής κριτικής του Murdock που αφορά την ερμηνεία της Φλέρυς: «We can't describe them all, but Fleury Dantonakis won bravos with "Sons of" which had a lullaby beginning and a dramatic ending. She also earned almost equally vociferous applause with her singing of "Marieke" and "You are not alone"». Πληροφορίες για ένα ακόμη κομμάτι του Brel με τη συμμετοχή της Φλέρης στο ίδιο μιούζικαλ παίρνουμε από ένα άλλο αμερικανικό δημοσίευμα της εποχής, αυτήν τη φορά από τις 18 Ιουνίου του 1969 – αγνοούνται τόσο το μέσο, όσο και ο συντάκτης: «Two songs, "Old Folks" and "Marieke", were the high point of the evening. Fleury Dantonakis, a charming Greek beauty, sang them in an exciting soprano voice from one corner of the arena stage facing the entire audience. In the darkened theatre, she sang simply, direct, the words were clear, the emotions, contagious». Υπάρχει ακόμη ένα άρθρο στον αμερικανικό Τύπο, εκθειαστικό για τη Φλέρη Νταντωνάκη. Αν και το μέσο πάλι αγνοείται, γνωρίζουμε τουλάχιστον το όνομα της αρθρογράφου, Jodi Webber Sussman: «Perhaps most striking is Athenian Fleury Dantonakis who sings her dramatic soul into numbers like "You 're not alone" and "My Death" (σ.σ. Ιδού κι άλλο ένα κομμάτι του Brel που τραγουδούσε η Φλέρη στο μιούζικαλ). She simply captivates the audience by her warmth and exuberance...». Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Σπύρου Σακκά από την ηχητική μπάντα του ντοκιμαντέρ «Φλέρη - Τρελή του φεγγαριού», ο Μάνος Χατζιδάκις είχε πάει να παρακολουθήσει το μιούζικαλ «Jacques Brel is alive and well and living in Paris» στις αρχές του 1970, μη γνωρίζοντας ούτε καν το όνομα της Ελληνίδας που συμμετείχε. Μάλιστα, λέγεται πως πήγε ακριβώς για να ακούσει μια συγκεκριμένη Αμερικανίδα τραγουδίστρια του θιάσου, η οποία όμως αρρώστησε και τελευταία στιγμή αντικαταστάθηκε από τη Φλέρυ. Σίγουρα, η ιστορία αυτή, που έχει αναπαραχθεί και από Έλληνες συναδέλφους στα αφιερώματά τους μετά τον θάνατο της Φλέρης Νταντωνάκη, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, αφού η Νταντωνάκη συμμετείχε κανονικά στις παραστάσεις του μιούζικαλ και σε βάθος χρόνου, όπως μαρτυρούν οι αμερικανικές εφημερίδες. Αληθές είναι, ωστόσο, πως μετά το τέλος εκείνης της συγκεκριμένης παράστασης ο Μάνος Χατζιδάκις την προσέγγισε και της ζήτησε αποκλειστική συνεργασία. Λίγο καιρό μετά θα βρίσκονταν οι δυο τους στο διαμέρισμα του συνθέτη στη Νέα Υόρκη, ηχογραφώντας για πιάνο-φωνή ρεμπέτικα τραγούδια, ψήγματα της «Εποχής της Μελισσάνθης», της «Αμοργού» και της ανολοκλήρωτης «Όπερας για Πέντε», καθώς και τον «Επιτάφιο» των Μίκη Θεοδωράκη - Γιάννη Ρίτσου. Το κεφάλαιο Μάνος Χατζιδάκις - Φλέρη Νταντωνάκη είναι ξεχωριστό στην ιστορία της ελληνικής μουσικής και δεν θα μας απασχολήσει σε τούτο το αφιέρωμα.

[image] Δημοσιεύματα στις εφημερίδες της εποχής για τη συνεργασία του Jacques Brel με τη Φλέρη Νταντωνάκη.

Η ΦΛΕΡΥ ΠΑΙΖΕΙ ΣΕ ΤΑΙΝΙΑ ΜΙΚΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Το 1973 η Φλέρη Νταντωνάκη έχει επιστρέψει μόνιμα στην Ελλάδα. Έχει ήδη κυκλοφορήσει ο «Μεγάλος Ερωτικός» του Μάνου Χατζιδάκι, αλλά εκείνη συνεχίζει να γράφει με τον συνθέτη στο στούντιο τα τραγούδια από τον «Καπετάν-Μιχάλη» που θα βγουν σε δίσκο το 1975. Ως φιλική συμμετοχή μπορούμε να εκλάβουμε την παρουσία της –αν και πρωταγωνιστική– στη σουρεαλιστική κωμωδία μικρού μήκους «Ακρόπολις Εξπρές», σε σενάριο και σκηνοθεσία του Θεόδωρου Καλομοιράκη. Η 20λεπτη αυτή ταινία παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης του 1973, αλλά κέρδισε και μια συμμετοχή στο Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Γκρενόμπλ στη Γαλλία. Η έγχρωμη φωτογραφία ήταν του Σταμάτη Τρύπου και έπαιζαν ακόμη ο Γιάννης Λαμπρόπουλος, συμπρωταγωνιστής της Φλέρης, ο Σταμάτης Φασουλής, η Ευαγγελία Σαμιωτάκη, η Ντενίζ Μπαλτσαβιά και ο Κώστας Στυλιάρης. Η Φλέρη υποδυόταν μία υπέρ το δέον ρομαντική και ερωτοχτυπημένη κοπέλα που ανέπτυσσε μια ζεστή σχέση με έναν στρατιώτη κατά τη διάρκεια ενός σιδηροδρομικού ταξιδιού. Η κατάσταση θα ανατρεπόταν όταν στο βαγόνι τους θα εμφανίζονταν διάφοροι κωμικοί επισκέπτες: μια θεούσα με μια λαμπάδα κι ένα ενοχλητικό καναρίνι που μοίραζε βίους Αγίων, ένας επίσης ενοχλητικός πλασιέ που διέθετε τα πάντα για τους πάντες, ένα αγοράκι με την καταπιεστική μάνα του κι ένας παράξενος κλόουν που τρόμαξε στην ερωτική επίθεση της κοπέλας (της Φλέρης) κι εξαφανίστηκε άρον-άρον από το τρένο. Από συνέντευξη του σκηνοθέτη Θεόδωρου Καλομοιράκη στο περιοδικό «Ταχυδρόμος» με τίτλο «Έξι πρόσωπα ζητούν σκηνοθέτη - Φιλόδοξο το νέο φιλμ του Καλομοιράκη» διαβάζουμε τα εξής: «Όλοι είναι καρικατούρες. Το μόνο πρόσωπο που φέρει ουσιαστικά στοιχεία μέσα του είναι ο σταρτιώτης... Μ' ενδιαφέρει πώς επιδρά ο ένας πάνω στον άλλο. Δεν παίρνω θέση, αν και είναι φυσικό να συμπαθώ άλλους περισσότερο κι άλλους πιο λίγο. Ελάχιστος είναι επίσης ο λόγος».

[image] Από συνέντευξη του σκηνοθέτη Θεόδωρου Καλομοιράκη στο περιοδικό «Ταχυδρόμος» με τίτλο «Έξι πρόσωπα ζητούν σκηνοθέτη - Φιλόδοξο το νέο φιλμ του Καλομοιράκη». ΤΑ ΣΚΟΡΠΙΑ ΣΠ

ΤΑ ΣΚΟΡΠΙΑ ΣΠΑΡΑΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΦΩΝΗΣ ΤΗΣ ΦΛΕΡΗΣ ΤΑ ΕΠΟΜΕΝΑ ΧΡΟΝΙΑ

Με την εργογραφία της Φλέρης Νταντωνάκη από το 1972 και μετά, που επιστρέφει οριστικά στην Ελλάδα, μέχρι και την τελευταία επίσημη ηχογράφησή της στα 1986 θα ασχοληθούμε σε ένα επόμενο longform story, τη συνέχεια αυτού που διαβάζετε. Επί τροχάδην, αναφέρω τη συνεργασία της με τον συνθέτη και εφοπλιστή Γιώργο Ποταμιάνο, με τον Ηλία Λιούγκο στον πρώτο προσωπικό του δίσκο, με τη Δήμητρα Γαλάνη το 1985 στη «Ρωμαϊκή Αγορά» και, φυσικά, τη συμμετοχή της στο άλμπουμ «Τσιμεντένια Τραίνα» του ροκ συγκροτήματος Τερμίτες. Όλη αυτή την περίοδο, που διήρκεσε μια 15ετία σχεδόν, η Φλέρη Νταντωνάκη τραγούδησε, μα δυστυχώς δεν ηχογράφησε, συνθέσεις του Χρήστου Λεοντή σε ποίηση Federico Garcia Lorca και απόδοση Λευτέρη Παπαδόπουλου, της Μαρίζας Κωχ σε ποίηση Κώστα Βάρναλη, του Νίκου Κυπουργού σε στίχους Μαριανίνας Κριεζή την εποχή που γραφόταν η ραδιοφωνική εκπομπή «Εδώ Λιλιπούπολη», καθώς και ένα τραγούδι του Γιώργου Σταυριανού που παρουσιάστηκε στη γιορτή του περιοδικού «Ταχυδρόμος». Στο άρθρο του Γιώργου Λιάνη για τα «Νέα» τον Δεκέμβριο του 1984 με τίτλο τη φοβερή ατάκα της Μαρίζας Κωχ «Οι τρεις χοντρές θα σκίσουν» αντλούμε πληροφορίες για έναν δίσκο σε ποίηση Βάρναλη και μουσική Κωχ, με τις δύο ερμηνεύτριες και τη Μαρία Φαραντούρη, που κι αυτός παρέμεινε απραγματοποίητη ιδέα στο πλαίσιο ενός κλίματος ενθουσιασμού. Στα τέλη του 1985 η Φλέρυ Νταντωνάκη εμφανίστηκε στην Εθνική Λυρική Σκηνή να τραγουδάει υπέρ των σεισμοπαθών του Μεξικού, ενθυμούμενη δύο τραγούδια από το ντεμπούτο άλμπουμ της στις ΗΠΑ του '65, το «Que Bonita» και το «Manha de Carnaval». Εκείνη τη συναυλία, στην οποία συμμετείχαν, μεταξύ άλλων, ο Νότης Μαυρουδής, η Αλίκη Καγιαλόγλου, οι Apurimac και η Κρίστη Στασινοπούλου με τον Σταύρο Παπασταύρου και τον Κλέωνα Αντωνίου, διέσωσε στο αρχείο του ο Σταύρος Παπασταύρου. Τον ευχαριστούμε για την παραχώρηση του οπτικοακουστικού ντοκουμέντου που αναδημοσιεύεται για πρώτη φορά μετά από τόσα χρόνια στο LIFO.gr. Το 2000, με την επιμέλεια του Γιώργου Μονεμβασίτη, κυκλοφόρησαν δύο ρεσιτάλ της Φλέρυς για το Τρίτο Πρόγραμμα του 1980 με τίτλο «Η αιώνια εφηβεία της φωνής». Ένα συλλεκτικό CD-θησαυρός πολύτιμος από τα αρχεία της ΕΡΑ, όπου η ερμηνεύτρια αποδίδει αγαπημένα τραγούδια της «χίπικης» περιόδου της (Dylan, Baez, Cat Stevens, Lennon, Donovan, αλλά και Ξαρχάκο, Λοΐζο), συνοδευόμενη από τον Δημήτρη Λέκκα σε διάφορα όργανα και τον Θεολόγο Στρατηγό στην κιθάρα.

[image] ΤΑ ΣΚΟΡΠΙΑ ΣΠΑΡΑΓΜΑΤΑ ΤΗΣ ΦΩΝΗΣ ΤΗΣ ΦΛΕΡΗΣ ΤΑ ΕΠΟΜΕΝΑ ΧΡΟΝΙΑ

Την άγια φωνή της στον βυζαντινό ύμνο «Ω γλυκύ μου έαρ» διέσωσε στο ομότιτλο ντοκιμαντέρ του ο σκηνοθέτης και φίλος της, Βασίλης Κεσίσογλου, εν έτει 1984. Ο Κεσίσογλου φυλάει στο αρχείο του με την ερμηνεία της Φλέρης και κομμάτια σαν το «Αγάπη που 'γινες δίκοπο μαχαίρι» των Μ. Χατζιδάκι - Μ. Κακογιάννη, το «Τους έχω βαρεθεί» των Θ. Μικρούτσικου - Βολφ Μπίρμαν - Δ. Κούρτοβικ και μερικά από τον κύκλο «Ένας Όμηρος» των Μ. Θεοδωράκη - Μπρένταν Μπίαμ - Β. Ρώτα. Ο ίδιος τη συνοδεύει με την κιθάρα του από ιδιωτικές ηχογραφήσεις. Και ο Γιώργος Μονεμβασίτης φυλάει στο αρχείο του πολύτιμα ντοκουμέντα, με τη Φλέρη σε δημοτικά τραγούδια της στεριανής και νησιώτικης Ελλάδας. Πριν από αρκετά χρόνια επίσης συνάντησα προσωπικά έναν νεαρό φιλόδοξο ραδιοφωνικό παραγωγό –δεν θυμάμαι καν το όνομά του– , που μου έβαλε κι άκουσα με τη φωνή της Φλέρης μια συγκλονιστική εκτέλεση των τραγουδιών «Μαριάνθη των ανέμων» και «Τρεις Δολοφόνοι» από τις χατζιδακικές «Μπαλάντες της οδού Αθηνάς» για πιάνο και μπαγλαμαδάκι αντίστοιχα. Δεν μπορώ να μην αναφερθώ και στις πολλές ηχογραφήσεις της Νταντωνάκη με τον Χατζιδάκι που ακόμη δεν έχουν δει το φως της δημοσιότητας: τα παλιά λαϊκά τραγούδια «Κάποια μάνα αναστενάζει» και «Μάγισσα της αραπιάς» που δεν μπήκαν ποτέ στην έκδοση «Η Φλέρη Νταντωνάκη στα Λειτουργικά του Μάνου Χατζιδάκι» (Σείριος, 1991), τα επτά από τα οκτώ κομμάτια του «Επιταφίου» των Μ. Θεοδωράκη - Γ. Ρίτσου με τον Μ. Χατζιδάκι στο πιάνο, όπως και δύο αριστουργηματικά και ολότελα άγνωστα αγγλόφωνα κομμάτια από την «Όπερα για Πέντε» σε μουσική Μ. Χατζιδάκι και λιμπρέτο της συντρόφου του Μίνωα Αργυράκη, Άμυ Μιμς. Το 2006, τέλος, κυκλοφόρησε με το τεύχος 131 του περιοδικού «Δίφωνο» ένα συλλεκτικό CD, στο οποίο περιέχονταν για πρώτη φορά κομμάτια της Φλέρης από τον πρώτο της δίσκο στις ΗΠΑ, τα τραγούδια «Έλσα σε φοβάμαι» του Δ. Σαββόπουλου και «Αφιλότιμη» του Γ. Χατζηνάσιου από ζωντανή ηχογράφηση στη μουσική σκηνή Τιπούκειτος (Ιούνιος 1980), όπως και το «Que Bonita» από τη συναυλία συμπαράστασης στους σεισμοπαθείς του Μεξικού. Στις ζωντανές ηχογραφήσεις του Τιπούκειτου, τη Φλέρη συνόδευαν ο Σταύρος Παπασταύρου στην κιθάρα και ο Γιάννης Bach Σπυρόπουλος στο πιάνο. Εύχομαι να βρεθεί κάποια στιγμή ο φωτισμένος εκείνος παραγωγός-εκδότης που θα αναλάβει να συλλέξει με ευλάβεια τα σκόρπια σπαράγματα της φωνής της Φλέρης ώστε να τα παραδώσει στο κοινό της. Θεωρώ πως είναι κρίμα κι άδικο μια τραγουδίστρια που ποτέ ουσιαστικά δεν υπήρξε καριερίστα ή επαγγελματίας να έχει αφήσει αρκετό υλικό, το οποίο όμως βρίσκεται σήμερα καθηλωμένο στο αρχείο ορισμένων συλλεκτών και θαυμαστών της − μεταξύ αυτών κι εγώ.

Προσπαθήσαμε σ' αυτό το αφιέρωμα να μην εστιάσουμε πάλι στη γνωστή ψυχολογική τρικυμία της Φλέρης Νταντωνάκη, στις ανατολίτικες θρησκειολογικές αναζητήσεις της, στην ιδιωτική της ζωή, στο οδυνηρό τέλος της και, βασικά, στη συνεργασία της με τον Μάνο Χατζιδάκι. Αντίθετα, η διαμονή και η καλλιτεχνική της δράση στην Αμερική των '60s αφενός ήταν μία από τις πιο δημιουργικές περιόδους του βίου της, αφετέρου ουδέποτε είχε φωτιστεί με παράθεση ντοκουμέντων και πληροφοριών. Αφιερώνω τούτο το longform story του LIFO.gr στη συγγραφέα και παιδική φίλη της Φλέρης Νταντωνάκη, Λότη Πέτροβιτς, που μας άνοιξε τόσο απλόχερα το αρχείο της και λίγες εβδομάδες μετά τη συνέντευξή της είχε την καλοσύνη να μου παραδώσει ολόκληρο το αρχειακό υλικό της ερμηνεύτριας από τις εφημερίδες. Θερμές ευχαριστίες και στον συνθέτη Σταύρο Παπασταύρου, ο οποίος μας παραχώρησε το τηλεοπτικό ντοκουμέντο από την εμφάνιση της Φλέρης στην Εθνική Λυρική Σκηνή το 1985, καθώς και τις ανέκδοτες κοινές ηχογραφήσεις τους σε τραγούδια του Donovan και του Woody Guthrie στον Τιπούκειτο του 1980.

Για πάντα Φλέρη, λοιπόν. Το όνομά της θα μπορούσε να μεταφραστεί «ανθισμένη», όμως ο μαρασμός που καλλιεργούσε μόνιμα μέσα της δεν την άφησε να το επαληθεύσει στην ατομική της διαδρομή. Η προέλευσή του ήταν το «Ελευθερία». Έννοια που ούτε μ' αυτήν είχε ιδιαίτερη συγγένεια, καθώς έσερνε σαν σισύφειο λίθο τα βάρη της ψυχής της. Ο τρόπος της να εκπλήσσει ήταν ίσως το μεγαλύτερο χάρισμά της. Δεν το άντεξαν όμως οι δουλεμένοι στην αδράνεια που την περιστοίχιζαν, μετατρέποντας την αρετή της σε ενοχή. Μια ενοχή, που σταδιακά την οδήγησε στην παραίτηση και στην αυτοκαταστροφή. Η Φλέρυ Νταντωνάκη πρόσφερε απλόχερα φως κι αυτό το λίγο φως ήταν ήλιος για μια εποχή πλασμένη από σκοτάδι.

==

για περισσότερες πληροφορίες, παρακαλώ επισκεφτείτε την επόμενη ιστοσελίδα

( παρακαλώ χρησιμοποιώντας το δεξιό κλικ του mouse, ανοίξτε τον επόμενο σύνδεσμο ( ιστοσελίδα ) σε ξεχωριστό παράθυρο προς τα δεξιά, )

http://www.lifo.gr/posts/index/57439/blog_type:8/user:46466

==========

Η Φλέρυ Νταντωνάκη μιλά στον Στάθη Τσαγκαρουσιάνο

Μία παλιά, χειμαρρώδης συνέντευξη της σπουδαιότερης τραγουδίστριας της μεταπολεμικής Ελλάδας

ΜΟΥΣΙΚΗ | ΣΤΑΘΗΣ ΤΣΑΓΚΑΡΟΥΣΙΑΝΟΣ 18.7.2017

Φλέρυ Νταντωνάκη: Πάντοτε δείχνω έκπληξη όταν οι άνθρωποι με αναζητούν, όταν ακούω να λένε «πού να 'ναι η Φλέρυ;» Νιώθω έκπληξη όταν δεν με ξεχνούν, όπως εγώ ξεχνιέμαι μέσα μου... Βέβαια, λένε καλά λόγια, όμως ποτέ δεν πιάνουν το τηλέφωνο για να μετρήσει ο λόγος τους. Ίσως μου πεις ότι ένας καλλιτέχνης δεν τη χρειάζεται αυτή την αμεσότητα. Όμως αυτή η αμεσότητα τον αποσπά για λίγο απ' τον θολό, ποιητικό του κόσμο και τον στηρίζει –έστω κι εφήμερα– στα πόδια του.

— Ο κόσμος κρατάει σε απόσταση τον καλλιτέχνη για να δημιουργήσει ευκολότερα έναν μύθο.

Εγώ δεν πιστεύω στους μύθους. Όταν φτιάχνεις έναν μύθο, καταστρέφεις έναν άνθρωπο. Τον ξεχνάς, τον αφήνεις μόνο του. Όμως ο καλλιτέχνης πρέπει με τόνα πόδι να πατάει στην καθημερινότητα και με το άλλο εκεί που οι άνθρωποι ποτέ δεν συλλαμβάνουν... Αρκεί, ξέρεις, ένα τηλέφωνημα τριών λεπτών μονάχα –σαν βελονιά στο κέντημα της μέρας–, αρκεί ένας άνθρωπος να θυμηθεί αυτόν που έχει λησμονηθεί στο βάθος της ψυχής του.

— Το εσωτερικό ταξίδι, έτσι κι αλλιώς, δεν προϋποθέτει τη μοναξιά;

Το εσωτερικό ταξίδι το ξεκινάς όταν σε βρίσκουν τα προβλήματα και είσαι ήδη θεομόναχος. Κι εγώ πάντοτε ήμουν, κατά κάποιον τρόπο, μελαγχολική και μόνη. Υπάρχει ένα κενό στη ζωή κάθε ανθρώπου που δεν είναι κενό στην προσωπικότητα ή στην οργάνωση της ζωής αλλά μια θέση αδειανή, να 'ρθει να κάτσει εκεί ένας άλλος άνθρωπος, που με τον καιρό θα γίνει κάτι πολύτιμο και εκλεκτό για σένα. Έτσι, με πήρε η κατηφόρα της εσωτερικής τελειοποίησης που είχα ακούσει από τα παλιά βιβλία – αλλά αγνοούσα τότε ότι αργά ή γρήγορα θα οδηγηθώ στο να τελειοποιούμαι εκατό φορές, και εκατό φορές να χάνομαι.

— Δεν είχατε από μικρή παρόμοιες τάσεις;

Όχι! Μικρή ήθελα να πάω στην Αμερική, να γίνω μεγάλη ηθοποιός, σταρ του σινεμά! Ο μπαμπάς μου ήταν κινηματογραφιστής, όχι μεγάλος, αλλά είχε κάνει τρεις ενδιαφέρουσες ταινίες.

Οι μεγάλοι καλλιτέχνες δαιμονίζονται να βρούνε την αλήθεια και μαρτυρούν γι' αυτό. Χρειάζονται πραγματικά φοβερή ενέργεια. Προτιμώ όμως να τους λέω αγγέλους, γιατί βασανίζονται για κάτι καλό.

— Και το τραγούδι;

Δεν το αντιλαμβανόμουνα. Δεν νομίζω ότι τραγουδούσα. Όταν όμως τέλειωσα το πανεπιστήμιο στην Αμερική και δεν ήθελα να γυρίσω, να γίνω κάπου γραφιάς, πήρα υποτροφία για το Νέιμπορχουντ Πλεϊχάουζ – που είναι δύσκολος στόχος για έναν ηθοποιό. Εκεί είδα ότι όταν τραγουδούσα έναν θρησκευτικό ύμνο –το «Glory, glory, God almighty»–, άνοιγε η ψυχή όλων των παιδιών. Δεν ήξερα πώς να βγάλω λεφτά –έμενα σ' ένα μικρό δωμάτιο– και μου παρουσιάστηκε τότε η ευκαιρία να τραγουδήσω σε ένα ισραηλίτικο coffee shop. Και ξαφνικά πήρα μια θαυμάσια κριτική, ονομάστηκα το πιο «ελπιδοφόρο ταλέντο της χρονιάς» στο «Variety»... και ούτω καθεξής.

— Τότε θα ήσασταν μάλλον ευχαριστημένη.

Όχι και τόσο! Ποιο παιδί ήταν ευχαριστημένο τότε; Συνέβαιναν τόσες ζυμώσεις, καλλιτεχνικές, ψυχολογικές. Εκείνη την εποχή ζητούσα να ελευθερωθώ από τα κόμπλεξ μου – «ακολουθούσα» έναν γιατρό του Βίλχελμ Ράιχ, που μ' έκανε άλλον άνθρωπο. Μετά, ήταν το κίνημα των νέων, που με ενθουσίαζε και με φόβιζε ταυτόχρονα. Το '71, όταν βρισκόμουν στη Νέα Υόρκη, δουλεύοντας σε στενή επαφή με τον Μάνο (σ.σ. Χατζιδάκι) τον «Κύκλο του C.N.S.», άρχισαν να μου συμβαίνουν διάφορα μεταφυσικά φαινόμενα σε πολύ abstract κατάσταση.

[image] Με τον Μάνο Χατζιδάκι

— Παίρνατε ναρκωτικά;

Όχι, όχι. Συνέβαινε! Ήταν βέβαια και η εποχή – η άνοιξη των «παιδιών των λουλουδιών» ή κάτι τρομακτικά πράγματα, ένας βιασμός που είχα στην Ουάσινγκτον... Οι ψυχίατροι δεν μπορούσαν να τα εξηγήσουν αυτά.

— Ο βιασμός ήταν στη φαντασία σας;

Όχι, στην πραγματικότητα. Δεν μπορούσα να καταλάβω τι συνέβαινε. Και πήγα τότε σ' έναν γκουρού, τον Μαχαραζί, κι αυτός μ' έγδυσε: μου 'κλεψε όλα μου τα λεφτά, τα προικιά, τα ρούχα – διαμαντένια ρολόγια, μαργαριταρένια κολιέ, βυσσινιά κεντήματα... Μ' έκλεισε στο σπίτι μου και με πήγε ζωντανή στην κόλαση. Με «πήγε» στο «Μπαρντό», μου άνοιξε την άλλη πραγματικότητα – την πραγματικότητα της νύχτας: εκεί όπου πεινασμένα πνεύματα γυρνάνε σαν αράχνες και τα τυλίγει όλα μια γκρίζα, σκοτεινή ατμόσφαιρα. Μου υπέβαλε την ιδέα πως είμαι αμαρτωλή, επειδή δεν τον προσκύνησα μόλις τον είδα και είπα ότι μου θύμιζε μαφιόζο. Από εκδίκηση, με κατατρόμαξε. — Μερικοί αποδίδουν στους καλλιτέχνες ένα είδος «δαιμονικής» ενέργειας. Οι μεγάλοι καλλιτέχνες δαιμονίζονται να βρούνε την αλήθεια και μαρτυρούν γι' αυτό. Χρειάζονται πραγματικά φοβερή ενέργεια. Προτιμώ όμως να τους λέω αγγέλους, γιατί βασανίζονται για κάτι καλό.

— Τη δύναμη που αποκτάει κανείς προσπαθώντας να τελειοποιηθεί είναι θεμιτό να τη μεταγγίζει στην τέχνη του;

Καλύτερα θα 'ταν να μην τη χρησιμοποιεί πουθενά έξω απ' τον λόγο που την απόκτησε: την εσωτερική τελειοποίηση. Όμως είναι επόμενο να βγαίνει στην τέχνη του, αφού κάθε καλλιτέχνης εκπορνεύει τον εαυτό του – όσα είδε, κι όσα άκουσε. Αν θέλεις να μείνεις πάναγνος, είναι καλύτερο να σωπάσεις. Γιατί είναι δύσκολο να μην είσαι λίγο εγωιστής, όντας καλλιτέχνη, και είναι άσχημο να βγάζεις λεφτά ή ν' αποκτάς φήμη με τα πράγματα που βρήκες σε ώρες συντριβής και αγωνίας. Αξίζει να δημιουργείς μόνο για το καλό της ανθρωπότητας. Αλλά και τότε ακόμα, στην αναζήτησή σου, πρέπει να αποφεύγεις την υπερβολή, για να μην υπερεκτιμήσεις τον εαυτό σου.

[image] Λίγο πριν από την παρέλαση της 25ης Μαρτίου, στο Ζάππειο, όπου μαζεύονταν όλα τα σχολεία για να ξεκινήσουν: Από δεξιά: Φλέρη Παπαδαντωνάκη (Νταντωνάκη), Λότη Πέτροβιτς, Λένα Ζωιτοπούλου. 24 Μαρτίου 1950

— Εσείς δεν υπερβάλατε ποτέ;

Εγώ ήμουν πάντοτε άνθρωπος του extreme – δεν ακολούθησα ποτέ το χρυσό μέτρο, που λένε. Όταν έψαχνα να βρω τον εαυτό μου, δεν δίσταζα να πάω στην Αγγλία, στην Ελβετία, στην Ινδία, στο Θιβέτ, στην Αμερική... Από παιδί, έφυγα μόνη μου, 18 χρονών, χωρίς να 'χω κανέναν. Έχω ταξιδέψει παρορμητικά – από μια διάθεση της στιγμής. Σαν τους «Αλήτες του Ντάρμα», κυκλοφορούσα στις πολιτείες, συναντούσα καταστάσεις επικίνδυνες – ήταν σαν να περνούσα εξετάσεις απ' τον εαυτό μου. Ήθελα να βγω αγνή μέσα απ' όλα αυτά – δεν τα κατάφερνα πάντοτε, ήτανε τότε διάχυτη μια συνείδηση ελευθερίας με επικίνδυνα περάσματα. Περίεργα πράγματα! Γνώρισα την Αμερική στην πιο βίαιη και γοητευτική εποχή της. Στην Ελλάδα πνιγόμουνα. Πήρα ξαφνικά την κόρη μου και όλες μου τις βαλίτσες και πήγα στους πρόποδες των Ιμαλαΐων, σε ένα μικρό χωριό με φυτείες τσαγιού. Έμεινα έναν χρόνο εκεί. Όλο λόφοι, σπίτια σαν αυτά των παραμυθιών, και κήποι με παράξενα λουλούδια, με άγνωστες μυρωδιές... Δεν έκανα ταξίδια τακτοποιημένα –φυσιολατρικά– να δω αρχαία χαλάσματα, τον ελαιώνα, το γαλανό της θάλασσας. Έκανα ταξίδια σε άγνωστα μέρη, προσπαθούσα να απομακρυνθώ από τον πολιτισμό.

Flery Dadonaki - Summertime { Φλερυ Νταντωνακη }

optionsC

Published on Jul 22, 2012

Artist : Flery Dadonaki

The Flery Dandonaki (real name Papadantonaki Freedom, 1937-1998) was a Greek singer, famous for its cooperation with Manos Hadjidakis and interpretation of the album The Great Erotic.

duration 04:49 minutes

( please using the right click of your mouse, and Open Link in Next Private Window, )

https://www.youtube.com/watch?v=PvXSx2CUUZI

==========

— Είπατε ότι στις περιπλανήσεις σας ψάχνατε τον εαυτό σας.

Έψαχνα να βρω την ευτυχία. Δεν υπάρχει όμως ευτυχία στον κόσμο. Υπάρχει μονάχα μια ζωή που πρέπει να τη ζήσεις θαρραλέα, χωρίς δειλίες. Κι έπειτα, ήθελα να γνωρίσω τους ανθρώπους. Να γνωρίσω άλλους τρόπους, άλλα χρώματα, άλλες μυρωδιές – άλλες αισθήσεις. Ήταν κάτι αδιανόητα θαυμαστό – για το οποίο τιμωρήθηκα. Ήθελα να δω τι συμβαίνει, αν υπάρχει ιερός χώρος απόλυτης ομαλότητας και ειρήνης – ήθελα να δω τι τρέχει στον κόσμο.

— Έχουν πει πως πριν πεθάνει μια ύπαρξη, αξίζει να κάνει τον γύρο της φυλακής της.

Πράγματι, όλα είναι φυλακή – και αξίζει να τη γυρίσεις. Και τώρα, αν είχα έναν αδελφό –όχι άντρα,∙αυτά δεν οδηγούν πουθενά–, θα μου άρεσε να πάω στην Ιαπωνία, στην Ταϊτή, να δω τα έθιμα των ανθρώπων. — Όσο πιο πολύ γερνάς, τόσο πιο πολύ δεν καταλαβαίνεις το περιορισμένο της ζωής σου; Είναι όμως χρήσιμο ν' ανοίγει η ματιά σου, να ξεφεύγεις καταρχάς από τη συνείδηση μιας συγκεκριμένης χώρας. Στο σεξ, για παράδειγμα, είναι καλό να ξεφεύγεις από τους μίζερους περιορισμούς της Ελλάδας.

— Σας έχει βασανίσει η σεξουαλική ενοχή;

Δεν έχω ελευθερωθεί σεξουαλικά, δεν έχω συναντήσει ποτέ έναν άντρα που να μ' ερωτευτεί, να μ' αγαπήσει. Δεν έχω ακριβώς ενοχή – είμαι πολύ διστακτική, γιατί δεν ξέρω αυτόν το χώρο, τη συνύπαρξη ανδρός και γυναικός. Δεν έχω ζυμωθεί σε κάποια σχέση, αλλ' ούτε και είδα με την περιορισμένη μου ματιά ζευγάρια που να 'ναι αληθινά μαζί. Υπάρχει καμιά φορά σεβασμός, αλλά –πώς να το πω!– δεν βλέπω απόδοση ούτε ευτυχία.

— Έχει απομείνει μέσα σας κάτι απ' την παλιά ορμή που σας έβγαλε στον δρόμο;

Ναι, ναι! Θα 'θελα να πάω να ζήσω σε αγροτική περιοχή. Θέλω να βρω ανθρώπους που να μπορώ ν' ακουμπώ επάνω τους –έτσι, απλώς ν' ακουμπώ–, μονάχα αυτό έχει μείνει.

— Δεν εξακολουθείτε να έχετε μεταφυσικές πίστεις;

Όλοι έχουν μεταφυσικά ερωτήματα: «υπάρχει ζωή μετά τον θάνατο;», «υπάρχει ψυχή;», «έχει καθήκοντα το σώμα απέναντι στην ψυχή;». Αλλά οι γκουρού δεν βάζουν ερωτήματα, σε βομβαρδίζουν με μεταφυσικά φαινόμενα που βασανίζουν και εξαντλούν το κορμί και το πνεύμα. Το ίδιο και οι Θιβετιανοί. Κοντρολάρουν τη ζωή και τον θάνατο, σου ανοίγουν τον κόσμο του θανάτου.

— Αφού όλα αυτά είναι τόσο οδυνηρά, δεν είναι καιρός να γυρίσετε σελίδα;

Πολλές φορές έχω γυρίσει σελίδα – ή, έτσι λέω. Από τότε όμως που μου συνέβη αυτό, δεν ξαναβρήκα ποτέ τον εαυτό μου. Έχασα την αθωότητά μου. Κι αν προσέξεις, στον «Μεγάλο Ερωτικό» υπάρχει κάτι φοβισμένο στη φωνή μου, μια τρεμάμενη παρουσία, που δείχνει πως ήξερα ήδη τον θάνατο.

— Η τέχνη δεν έχει την ίδια ρίζα με τη θρησκεία;

Ναι, και οι δύο είναι παρηγοριές του ανθρώπου που βασανίζεται από το άγχος της αρρώστιας και του θανάτου.

— Γιατί, λοιπόν, δεν σας αρκεί ο ασφαλής τρόπος της τέχνης;

Θέλω να ξετυλίξω την ανησυχία μου με όλες τις διαφορετικές εκφράσεις που μπορώ∙ αλλά, απ' την άλλη, δες με: δεν τελειοποιούνται εύκολα αυτές οι εκφράσεις: δεν έγινα μια μεγάλη, επιτυχής ηθοποιός, τραγουδίστρια, ή πιστή. Δεν έγινα επιτυχής ούτε καν ως γυναίκα. Είμαι ευχάριστη, ανοιχτή, αλλά έχει μάλλον αποτύχει η καλλιτεχνική και η θρησκευτική μου τελείωση. Αυτό με κάνει να δίνομαι ολότελα στα πάντα και τίποτα να μην ανοίγεται μπροστά μου.

— Μα, είναι περίεργο να μη νιώθετε ότι ο κόσμος σάς εκτιμά.

Άκουσα, βέβαια, καλά λόγια. Αλλά έχω ανάγκη και την υποστήριξη των συναδέλφων μου. Η Μερκούρη ούτε καν με δέχτηκε όταν πήγα να τη δω – μου είπε ο θυρωρός να πάω στο περίπτερο να της τηλεφωνήσω. Έκανα δύο προσπάθειες και οι καλλιτέχνες μού φέρθηκαν με φοβερή σκληρότητα: η μία, όταν ήθελα να κάνω ένα πρόγραμμα στην τηλεόραση και είπα στη Μαρία Φαραντούρη να 'ρθει ως γκεστ-σταρ, κι εκείνη αρνήθηκε. Η άλλη, όταν συνεργάστηκα με τους «Τερμίτες» και μ' έριξαν αγρίως. Δεν είμαι πρόθυμη εγώ να βγαίνω να κονταροχτυπιέμαι με τα παιδιά για δόξα ή λεφτά. Εγώ πολεμώ θεριά και με πολεμούν θεριά. Παραπονιέμαι για την πρόχειρη και αναιδή συμπεριφορά που μου δείχνουν οι Έλληνες καλλιτέχνες, για τον άγαρμπο τρόπο με τον οποίο με μεταχειρίζονται την ώρα που εγώ διακινδυνεύω να πω ένα τραγούδι. Μια άλλη φορά με πήρε η γυναίκα του Σαββόπουλου για να πάω στην τηλεοπτική τους εκπομπή και επειδή αρνήθηκα, γιατί είχα ήδη κανονίσει κάτι άλλο, μου είπε με έναν τόνο έπαρσης: «Δεν ξέρετε τι έχουμε κάνει εμείς για σας!» «Απλώς», της είπα, «αυτό που έχετε κάνει είναι να γράφει ο Σαββόπουλος τραγούδια τραγικά και να μην τα ζει ο ίδιος αλλά εγώ».

==========

Φλέρυ Νταντωνάκη - Άνοιξε, γιατί δεν αντέχω - Official Audio Release

Greek Songs

Published on Jan 7, 2018

Φλέρυ Νταντωνάκη - Άνοιξε, γιατί δεν αντέχω | Flery Dadonaki - Anoixe, giati den anteho - Official Audio Release

duration 04:16 minutes

( please using the right click of your mouse, and Open Link in Next Private Window, )

https://www.youtube.com/watch?v=sZm0B8ZCdyk

==========

— Τα τραγούδια του Σαββόπουλου σας αρέσουν;

Είναι κλεμμένα τα περισσότερα. Όταν τα πρωτάκουσα, νόμιζα ότι ήντουσαν θαυμάσια. Όταν όμως πάντρεψα τις impressions τους και τον τρόπο που ο Σαββόπουλος ζει, κατάλαβα ότι είναι ένας έξυπνος επιχειρηματίας, ο οποίος κορφολογεί τον ενθουσιασμό νέων ανθρώπων και φτιάχνει ωραία συνονθυλεύματα. Γι' αυτό και τα τραγούδια του δεν μένουν, γιατί δεν τα πιστεύει ο ίδιος αληθινά.

— Η προσωπική ζωή του καλλιτέχνη είναι ένα κριτήριο της αυθεντικότητας του έργου του;

Όχι ακριβώς! Εμένα με ενδιαφέρει αν αυτά που δημιουργεί ανταποκρίνονται σε αυτό που είναι. Στις μελαγχολικές εικόνες του Μάνου π.χ. «πιάνεις» τη δύσκολη ατμόσφαιρα της ζωής του, την ατμόσφαιρα του χαρακτήρα του. Στις φιλόδοξες, μεγάλες εικόνες του Σαββόπουλου «πιάνεις» το ψεύτισμα, την απάτη. Κι αυτό το κοινό το νιώθει.

— Ξεχωρίζετε στην Ελλάδα κάποιον που να 'χει τη στόφα του μεγάλου;

(σιωπή) Δεν ξέρω. Δεν το λέω εγωιστικά... Ο Ζωγράφος μου φαίνεται πολύ αγνό παιδί. Φαίνεται ότι τραγουδάει και υποφέρει – ξέρεις δηλαδή ότι κινδυνεύει όταν τραγουδάει. — Πέρα απ' τον κίνδυνο, ποια άλλα στοιχεία κάνουν μια ερμηνεία σπουδαία; Η αλήθεια. Να βλέπεις την ψυχή να πάλλεται από κάτι βαθύτερο, πιο universal απ' το πόσο σωστή ή πόσο αγοραία θα είναι η ερμηνεία. Γιατί το τραγούδι είναι ένα μέσον επικοινωνίας και πρέπει να δονείται με αθωότητα, χωρίς οικονομική ή καλλιτεχνική υστεροβουλία.

— Γνωρίζετε κάποιον που να τα εκφράζει αυτά;

Η μόνη καλλιτέχνις που θαύμασα βαθιά είναι η Ουμ Καλθούμ.

— Εσείς ποιες ψυχικές καταστάσεις εκφράζετε συνήθως όταν τραγουδάτε;

Δεν είναι ακριβώς συγκίνηση. Είναι the quiet desperation of the everyday man – η βουβή απελπισία του καθημερινού ανθρώπου. Νιώθω συμπόνια γι' αυτή την απελπισία και θέλω λίγο να παρηγορήσω τον άθρωπο, να πάει σπίτι του να κάνει ωραιότερο έρωτα με τη γυναίκα του, ν' αγαπήσει περισσότερο το παιδί του, να πει δυο αληθινά λόγια στον φίλο του... Η τέχνη, αν το καλοσκεφτείς, είναι ένα άγχος, μια μαρτυρική αναζήτηση του πώς θα είσαι πάντα αληθινός, χωρίς κανείς να σε ανταμείβει με αληθινή ευτυχία.

— Σαν ποιος;

Αφού δεν βλέπω να υπάρχει ο καλός θεός, ας πούμε ένας ωραίος σύζυγος –ούτε λατρευτικός, ούτε δεμένος χειροπόδαρα–, ένας άνθρωπος αληθινός που θα σε σεβαστεί και θα μοιραστεί μαζί σου χίλια δυο πράγματα. Πράγμα που εδώ δεν βρήκα.

— Δεν είναι ένα είδος ανταμοιβής η αγάπη που σας δείχνω τώρα;

Έχεις δίκιο. Δεν είναι λίγο. Όχι γιατί ίσως με θεωρείς αληθινή καλλιτέχνιδα αλλά γιατί έτσι κι εγώ πλουταίνω κι απλώνω την ύπαρξή μου. — Πείτε μου, σήμερα, μετά από τόσες περιπέτειες, ποιο είναι το credo σας, η βασική πίστη της ζωής σας; Ότι οι άνθρωποι είναι πολύτιμοι (το ανθρώπινο σώμα και η ανθρώπινη ψυχή) και ότι δεν πρέπει να παίζουμε μαζί τους αλλά να τους σεβόμαστε βαθιά. Δεν υπάρχουν ούτε θεοί ούτε δαίμονες – αυτοί είναι μέσα μας και πρέπει με τον αυτοσεβασμό να μην αφήνουμε ούτε τους μεν ούτε τους δε να κυριαρχούν. Και πρέπει οι άνθρωποι να μαθητεύουν κοντά σε όποιον εκτιμούν.

— Εσείς νιώθετε ακόμα την ανάγκη της μαθητείας;

Αν ζούσε εδώ πέρα η Μother Teresa, θα πήγαινα κοντά της, αν ζούσε ο Βίλχελμ Ράιχ ή ο Άλμπερτ Σβάιτσερ, θα τους ακολουθούσα...

[image] Με βαραίνουν οι αμαρτίες των άλλων αφάνταστα, τόσο που καμιά φορά θέλω να πεθάνω. Όταν βλέπω ψυχές που είναι χαμένες –ανθρώπους που υποβιβάζουν, φθονούν...–, τα χάνω και υποφέρω που φέρνονται με τόση προχειρότητα στον εαυτό τους.

— Αν κρίνω από τα λόγια σας, είστε μόνη.

Απόλυτα εγκαταλειμμένη. Δεν κάνω, βλέπεις, σε όσους ζουν χαριτωμένα και ψάχνουν πάνω μου τα υλικά σημάδια της επιτυχίας – λεφτά, οικογένεια, βεντετιλίκι. Είμαι μια ψυχή που αμφιβάλλει, κι αυτό μπορεί να συγκινεί, αλλά βαραίνει κιόλας τους επιφανειακούς ανθρώπους.

— Νομίζω ότι σας έχουν ταλαιπωρήσει πολύ και οι ψυχίατροι.

Πολλοί πιστεύουν πως αν σου βάλουν statics στο κεφάλι ή αν σου δώσουν χάπια που βγάζουν λέπια στο κορμί, σου κάνουνε καλό. Και σε σκοτώνουν. Τα ηλεκτροσόκ είναι ένας εξευτελισμός της ψυχιατρικής. Στην Ελλάδα ιδίως, υπάρχει μια χαμηλή, σχεδόν δολοφονική αντίληψη για τη θεραπεία όποιου έχει ψυχολογικό πρόβλημα. Η ελληνική ψυχιατρική ακολουθεί τις πιο ταπεινές αντιλήψεις για το πώς πρέπει να ζει ένας άνθρωπος και κρατά σε απόσταση όποιον δεν συμβιβάζεται με τίποτα και με κανέναν. Τις πιο πολλές φορές είναι ο βούρδουλας με τον οποίο η κοινωνία χτυπά όποιον θέλει να ταξιδέψει μέσα του. Με λίγα ηλεκτροσόκ τον κάνει να ζητάει λεφτά αντί για την ψυχή του. Τον κάνει ένα ακόμα μέλος της συγχυσμένης αγέλης, αντί να τον βοηθήσει να καθαριστεί από τις αμαρτίες του.

— Σας βαραίνουν και σήμερα ακόμα αμαρτίες;

(σιωπή) Με βαραίνουν οι αμαρτίες των άλλων αφάνταστα, τόσο που καμιά φορά θέλω να πεθάνω. Όταν βλέπω ψυχές που είναι χαμένες –ανθρώπους που υποβιβάζουν, φθονούν...–, τα χάνω και υποφέρω που φέρνονται με τόση προχειρότητα στον εαυτό τους. Όταν βλέπω ότι δεν μπορώ να σταματήσω μια αδικία που γίνεται μπροστά στα μάτια μου, φτάνω στο σημείο να μη θέλω να 'μαι ζωντανή. Εγώ αναρωτιέμαι αν χρειάζομαι πλέον στον πλανήτη – νιώθω εξαγνισμένη. Υπάρχω μόνο όταν με χρειαστούν.

==

Η συνέντευξη της Φλέρυς Νταντωνάκη δόθηκε το καλοκαίρι του 1986 και δημοσιεύτηκε στο βιβλίο «Αντίο Παλιέ Κόσμε» του Στάθη Τσαγκαρουσιάνου.

==

για περισσότερες πληροφορίες, παρακαλώ επισκεφτείτε την επόμενη ιστοσελίδα

( παρακαλώ χρησιμοποιώντας το δεξιό κλικ του mouse, ανοίξτε τον επόμενο σύνδεσμο ( ιστοσελίδα ) σε ξεχωριστό παράθυρο προς τα δεξιά, )

http://www.lifo.gr/articles/music_articles/153136

==========