Historie

Historie kerkelijke gemeente Almen

In 1272 wordt Almen voor het eerst in een oorkonde als parochie aangeduid. De eerste van naam bekende pastoor is Frederik Kummer, die hier tot 1362 werkte. Aan het eind van de 16e eeuw breekt de reformatie door. Vanaf 1598 heeft Almen een predikant.

Het huidige kerkgebouw dateert deels uit de 14e eeuw, met de toren als oudste onderdeel.

De toren is eigendom van de burgerlijke gemeente. De ruimte onder de toren wordt gebruikt als consistoriekamer.

Al in 1610 is bekend dat er in Almen een schoolmeester wordt benoemd, die tevens koster en voorzanger in de kerk is.

De eikenhouten preekstoel dateert uit de 17e eeuw.

Een ets uit 1743, door Jan de Beyer, geeft een indruk van hoe de vorm van de kerk toen geweest kan zijn. Ook is hierop de Kosterie en de muur rondom kerk en kerkhof te zien.

Tot 1829 wordt er begraven rondom de kerk. Belangrijke mensen worden in de kerk begraven. Aan de oostzijde van de kerk bevindt zich onder het koor een afgesloten grafkelder.

Hierin zijn tussen 1714 en 1835 de stoffelijke resten bijgezet van een aantal bewoners van “De Ehze” en “Het Hulze”. De kisten en de lijken zijn goed bewaard gebleven. Door twee getraliede venstertjes kan men naar binnen kijken. De eigenaar van kasteel “De Ehze” heeft eeuwenlang, als markenrichter van Almen en Harfsen, een belangrijke rol gespeeld in de kerk van Almen.

De twee klokken in de toren dateren uit 1645. Ze zijn gemaakt door de bekende Zutphense klokkengieter Franciscus Hemony, in opdracht van de marken van Almen en Harfsen.

Het doopvont, van Bentheimer zandsteen, dateert uit de 11e eeuw. Het is in 1834 bij graafwerkzaamheden onder de vloer van het torenportaal opgegraven en heeft daarna zijn oorspronkelijke functie teruggekregen.

In 1846 wordt een nieuwe pastorie gebouwd aan de Dorpsstraat. In de voorgaande vijf eeuwen stond de pastorie ongeveer een kilometer ten westen van Almen.

In 1849 wordt het eenbeukige schip vergroot door een uitbreiding aan de noordkant.

In 1915 vindt een restauratie plaats, waarbij het koor, dat als consistorie fungeerde, weer bij de kerk wordt getrokken.

Het interieur van de kerk is in 1967 totaal vernieuwd. De traditionele opstelling, waarbij de kerkbanken in een grote boog rondom de preekstoel staan, wordt veranderd. De kansel wordt verplaatst van de lange muur aan de zuidzijde naar de smalle muur tussen het koor en de deur aan de oostzijde van de kerk. Het koor wordt ingericht als liturgisch centrum.

De firma Reil uit Hattem krijgt de opdracht een nieuw orgel te bouwen met 14 stemmen.

In de zuidelijke muur van de kerk is een gedenksteen gemetseld ter nagedachtenis aan ds. G.A. Pasma, die in 1945 in het concentratiekamp te Wöbbelin is gestorven.

In Oud-Harfsen, dat bij de bevrijding grotendeels is afgebrand, heeft vanaf de 14e of 15e eeuw een kapel gestaan.

Na de reformatie gaan de mensen uit Harfsen in Almen naar de kerk. Er wordt dan nog eenmaal per jaar, op de zondag van de Harfsense kermis, in de kapel gepreekt door de Almense dominee. De kapel is in 1860 afgebroken. Gelukkig is een tekening van de kapel bewaard gebleven.

Op 1 januari 1961 is Harfsen een zelfstandige gemeente geworden met haar eigen predikant en een eigen kerkgebouw.

Naast de preekstoel is in 1996 een gebrandschilderd raam geplaatst, met de voorstelling van Christus in de Hof van Gethsemane. Het raam is door de gemeente Gorssel geschonken als hommage aan de bekende kunstenares Jeanne Bieruma Oosting, die lange tijd in Almen heeft gewoond.

“Elk weet, waar ‘t Almensch Kerkje staat, en kent de laan, die derwaart gaat”.

De dichter Staring (1767-1840) heeft ooit het gedicht “De Hoofdige Boer”, dat met bovengenoemde regel begint, geschreven. Hierdoor is Almen in het gehele land bekend geworden. Vroeger werd dit gedicht op de middelbare school behandeld.

De inventaris van het kerkelijk archief, met aantekeningen vanaf omstreeks 1600, bevindt zich goed geordend, in het Stads- en Streekarchief te Zutphen.