Tarnogóra powstała w .... r.?

Tarnogóra jest jedną z najmłodszych wiekiem miejscowości Gminy Izbica. Najwcześniej wzmiankowane są Wirkowice (w 1392.), Izbica (jako Jstibicza) i Tarzymiechy (Tharshmiechy, Tarżymiechy), wszystkie w 1419., w spisie wsi wchodzących w skład parafii Krasnystaw. Także w XV w. wzmiankowane są Ostrzyca, Dworzyska, Stryjów i Mchy.

Wiadomo, że w 1540. kasztelan Jan Tarnowski wystarał u króla Zygmunta (Starego) przywilej na założenie miasta Nowy Tarnów (Novi Tarnow) na gruntach wsi Izbica. Świadczą o tym zapiski w Metryce Koronnej (poz. 20376). Dla zainteresowanych; wypisy z metryki znajdują się tutaj (uwaga, nie są one posortowane w kolejności dziejowej, także ich numeracja ma niewiele wspólnego z datami). Wiadomo także, że lokacja ta się nie udała, ponieważ kasztelan w osiem lat później wystarał się o kolejny przywilej lokacyjny (u króla Zygmunta Augusta), tym razem dla Tarnogóry. Przywilej ten nosi wzmiankę, że Tarnogóra ma powstać „in cruda radice” (łac. na surowym korzeniu) na gruntach wsi Ostrzyca.

Z tego wynikałoby, że sama wieś oraz nazwa Tarnogóra powstała w 1548 r. Lecz istnieją przesłanki, która każą domyślać się, że Tarnogóra (jako nazwa oraz sama wieś) istniała już nieco wcześniej.

W 1544 r. Jan Tarnowski arenduje (dzierżawi) Izbicę Annie Kobylańskiej z Pilczy (poz. 21339 MK). Lecz dokładny zapis mówi "Ioannes comes in Tarnow.... Isbicza alias Tarnogora...". Skoro Tarnogóra powstała w 1548 r., to dlaczego już w 1544. Tarnowski używa „Isbicza alias Tarnogóra”? Być może po nieudanej fundacji Nowego Tarnowa postanowił nazwać Izbicę, Tarnogórą? Być może wieś na gruntach obecnej Tarnogóry już wtedy istniała, i Tarnowski uznawał tę wieś za poszerzenie Izbicy, a całość chciał już nazywać mianem od swojego nazwiska? Tego nie wiemy.

Drugim powodem, który każe twierdzić, że wieś musiała istnieć przed 1548 r. jest fakt, że kościół w Tarnogórze został erygowany w 1544 r. Chyba nie można zakładać, że kościół powstał jako samodzielna budowla oderwana od najbliższych wsi (Ostrzycy i Izbicy).

Trzecią wzmianka o Tarnogórze, tym razem najwcześniejszą, jest list Jana Tarnowskiego do księcia Alberta Hohenzollerna (ostatniego wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego). List ten, powstały 3. listopada 1543, jest opatrzony przypiskiem „Datum in Tharnogora, III Novembris, anno Domini MDXLIII”. (Elementa ad fontium editiones XXXVII poz. 810).

Podsumowując; pierwsza wzmianka o nazwie Tarnogóra pochodzi z 1543 r., zaś pierwsze potwierdzenie osadnictwa na gruntach tej wsi pochodzi z 1544 r. (erygowanie kościoła).