Język ruski

Post date: Mar 21, 2013 7:59:38 PM

Izbica od końca XIV w. (po raz pierwszy ją wzmiankowano w roku 1419), od czasu, gdy tereny te przyłączono na stałe do Polski, leżała w powiecie krasnostawskim (Districtus Crasnostaviensis), ziemi chełmskiej (Terrae Chełmensis), województwie ruskim. I wcale nie mówiono tu wtedy językiem polskim, ale, uwaga, ruskim. Zasięg języka ruskiego w roku 1389 znajdziecie na obrazku, który znajduje się tutaj.

Język ruski, nazywany dziś starobioałoruskim, albo staroukraińskim, to język Wielkiego Księstwa Litewskiego (obecnych terenów Litwy, Białorusi, zachodniej Ukrainy, oraz do konca XIV w., kiedy to królowa Jadwiga przyłączyła Chełm do Korony, ziemi chełmskiej), oraz średniowiecznej Mołdawii. Przetrwał w bardziej powszechnym użyciu w WKL do ok. XVII, kiedy został stopniowo zastapiony jęz. polskim.

Wprawdzie był zapisywany cyrylicą, ale następujący tekst to transkrypcja na łącinę listu podkancelrzego litewskiego, Sapiehy, do króla Władysława III. Zapewne stąd bierze się nasze zaciąganie, które wypominają nam mieszakńcy innych obszarów Polski :).

"Najasniejszomu panu, panu Żigimontu Tretiemu [...] Byli tyje czasy, najasniejszyj miłostiwyj hospodaru korolu, koli w tom zhromażenju a pospolitowanju ludskom, kotoroje my reczju pospolitoju nazywajem, nie prawom jakim opisanym abo statutom, ale tolko swoim zdanjem i upodobanjem władnost' swoju hospodary i koroli toho swieta nad ludmi rostiehali. Ale iż czastokrot' ot pristojnoje swojeje powinnosti otstupowali, a, na swoj tołko pożytok reczy natiehajuczi, o społnoje dobroje wsich mało dbali, ottul to było urosło, że ludi, brydieczysie ich panowaniem i zwirchnostiu i nie hospodarmi, ale tyranami onyje nazywajuczy, na samom tolko statutie i prawie opisanom wsie biespieczenstwo i dobroje reczy pospolitoje zasażali. A proto on wielikij i zacnyj fiłozof hreczeskij Arystotieles powiedił, że tam bellua, a po-naszomu dikoje zwiera, panujet', hdie czołowiek wodłuh upodobanja swojeho władnost' swoju rostiehajet', a hdie opiat' prawo abo statut horu majet', tam sam boh wsim władniet'."