NOTÍCIA DE TORTO, 1214-1216
1 De noticia de torto que feceru) a Laure)cius Fernãdiz por plazo qve fece Gõcauo
2 Ramiriz antre suos filios e Loure)zo Ferrnãdiz quale podedes saber: e oue auer, de erdade
3 e dauer, tãto quome uno de suos filios, daquãto podese) auer de bona de seuo pater; e fiolios seu
4 pater e sua mater. E depois feceru) plazo nouo e cõue) uos a saber quale; in ille seem[1]
5 taes firmamentos quales podedes saber2 Ramiro Gõcaluiz e Gõcaluo Gõca [luiz e]
6 Eluira Gõcaluiz foru) fiadores de sua irmana que o[to]rgase aqu[e]le plazo come illos
7 Super isto plazo ar fe[ce]ru) suo plecto. E a maior aiuda que illos hic cõnoceru), que les
8 acanocese[2] Laure)zo Ferrnãdiz sa irdade per plecto que a teuese o abate de Sancto Martino
9 que, como ue)cese)[3], que asi les dese de ista o abade. E que nunqua illos lecxase)
10 daquela irdade[4] d[.] se) seu mãdato. Se a lexare), i)tregare) ille de octra que li plaza.
11 E dauer que oueru) de seu pater, nu[n]qua le li[5] i)de deru) parte. Deu[6] du) Gõcaliz
12 o a Laure)co Fernãdiz e Marti) Gõc[a]luiz .XII[7]. casaes por arras de sua auóó
13 E filaru) li illos inde VI casales[8] cu) torto. E podedes saber como man
14 do du) Gõcauo a sua morte: De XVI casales de Ueracin[9] que de defructaru) e que li
15 nunqua i)de der[u)] quinnõs. E de VII e medio casaes antre Coina e Bastuzio unde li
16 nunqua deru) quiniõ. E de tres i) Tefuosa unde li nu[n]qua ar der[u)] nada. E IIos i) Figeeree
17 do unnde nu)qua[10] li deru) quinõ. E IIos i) Tamal u)de li nõ ar deru) quinõ. E da sena
18 ra de Coina u)de no) ar deru) quinõ. E d'uno casal de Coina que leuaru) i)de III anos
19 o frcuctu cu) torto. E por istes tortos que li feceru) tem qua a seu plazo quebrãtado
20 e qua li o deue) por sanar. E de pois oueru) seu mal e meteu o abade paz a[n]tre illes
21 i)no carualio de Laurecdo. E rogouo o abate tãto que beiso cu) illes. E deru)li
22 XVIIII morabitinos qui li filaru). E de pos iste plecto pre[n]deronli[11] o seruical otro
23 ome de sa casa. e troseru)no XVIIII dias per mõtes e feceru)les tã máá prisõ
24 per que leuaru) deles quanto poderu) auer. E de pois li desu)ro Gõcauo Gõcauiz
25 sa fili[a] pechena. E irmar[u)]li XIII. casales unde perdeu fructu. E isto
26 fui de pois que furu) fíídos anto abade. E de pois que furu i)fiados por iuizo de ilo
27 rec. E nunqua ille feze neu[12] mal por todo aqueste. E fezeles[13] taes agudas
28 quales aqui ouirecdes: Super sua aguda fez testiuigo cu) Gõcavo Cebolano
29 E super sa aiuda ar fuili a casa e filoli qua[n]to que li agou e deu a illes. E super sa
30 aiuda oue testifigo cu) Petro Gomez, omezio qveli custou maes[14] ka .C. morabitinos
31 E super sa aiud[a] oue mal cu) Goncaluo Gomez que li custou multo da auer
32 e muita perda. E in sa aiuda oue mal cu) Go[n]caluo Suariz. E in sa aiuda
33 oue mal cu) Ramiro Fernãdiz queli custov muito auer muita perda.
34 E in sa aiuda fui IIas fezes a Coi[m]bra. E in sa aiuda dixe mul[ta]s[15] uices
35 E ora in ista tregua furu) a Ueraci) amazaru)li os oméés erma[ru)]li X casaes
36 seu torto al rec. E super saiud[a] mãdoc lidar seus oméés cu) Mar
37 tin[16] Johanes que quir[i]a desu)rar sa irmana. E cu) ille e cu) sa casa
38 e cu) seu pam e cu) seu uino ue)cestes uosa erdade. E cu) ille
39 existis de sua casa[17] in ipso die que uola quitaru). E ille teue a uosa
40 rezõ. E otras aiudas multas que fez. E plus li a custado
41 uosa aiuda quali inde cae derdade. E subre becio e super
42 fíímento, se ar quiserdes ouir as desõras qve[18] ante ihc furu),
43 ar ouideas: Veneru) a uila e fila[ru)]li o porco ante seus filios e com
44 eru)silo. Veneru) alia uice er filaru) otro ante illes
45 er comeru)so. Veneru) i) alia[19] uice er filaru) una ansar ante
46 sa filia er comerunsa. In alia uice ar filiaru)li o pane ante
47 suos filios. In alia uice ar ue[ne]ru) hic er filaru) i)de o uino
48 ante illos.
49 Otra uice(?) ueneru)li filar ante seus filios qua[n]to qve[20] li agaru) i) quele
50 casal. E furu)li[21] u ueriar e prenderu) i)de o cõlazo unde mamou[22] [o lec]
51 te e gacaru)no e getaru) in terra polo cecar e le[ua]ru)[23] delle qua[n]to oue.
52 I) alia uice ar furu) a Feraci) e pre[n]deru) IIos oméés e gacaru) nos e leuaru)
53 deles qua[n]to que oueru). I otra fice ar pre[n]deru) otros IIos a se[u] irmano Pelagio[24]
54 Fernãdiz e iagaru)nos. I) otra ue[ne]ru) a [...] ge [...] tros e leuaru)so [...]
55 ante Pelagio Fernãdiz.
Notas:
[1] seem: o segundo e foi acrescentado na entrelinha.
[2] acanocese: no ms. acanocerse, com r raspado mas ainda visível.
[3] ue)cese): seguido de várias letras riscadas; parece-me reconhecer o e u elevados acima da linha e q.
[4] irdade: seguido de d e de uma mancha que parece esconder uma letra.
[5] le li: le parece cortado com um traço muito leve.
[6] Deu: seguido de a laure) (cortado por um traço horizontal) e de um espaço, preenchido por outro traço.
[7] XII: seguido de a.
[8] casales: seguido de duas palavras cortadas por um traço horizontal.
[9]Veracin: com N maiúsculo.
[10] nu)qu)a: nu seguido de nada riscado e de um espaço que precede o q.
[11] prenderonli: no ms., pred’r’on, o n está cortado por um traço horizontal e li está escrito na entrelinha depois de r e quase sobre on.
[12] neu: neun com o n final cortado por um traço muito leve.
[13] fezeles: seguido de algumas letras riscadas e ilegíveis.
[14] maes: seguido de uma letra riscada.
[15] mul: seguido de um s alto riscado.
[16] Martin: mar sobre a l. 36, seguido de in, riscado e substituído por tin, escritos na linha seguinte.
[17] casa: acrescentado na entrelinha depois da palavra sua.
[18] Qve: com o v acima da linha.
[19] alia: escrito na entrelinha, depois de i).
[20] qve: com o v na entrelinha.
[21] furu)li: seguido de o riscado e substituído por u.
[22] mamou: seguido, antes do fim da linha, por algumas letras ilegíveis.
[23] leuaru): no ms. na, acrescentado na entrelinha.
[24] Pelagio: leitura duvidosa, devido ao apagamento das letras, como a de toda a segunda parte da linha seguinte.
Fonte: CINTRA, Luís Felipe Lindley. Sobre o mais antigo texto não-literário português: A Notícia de Torto (Leitura crítica, data, local da redação e comentário lingüístico). Boletim de Filologia, XXXI (1986-1987):21-77. Lisboa, 1990. Edição digital do Projeto BIT-PROHPOR.
Texto e Estudo: EMILIANO, António e PEDRO, Susana Tavares. (2004). De Notícia de Torto: aspectos paleográficos e scriptográficos e edição do mais antigo documento particular português conhecido. Zeitschrift für romanische Philologie 120/1: pp. 1‐85.