XV-1733 Heurnius, Johannes

biografische aantekeningen

Johannes Heurnius stierf in 1601 ten gevolge van blaasstenen. In het Anatomisch museum in Leiden schijnt een schilderij te hangen, dat zeven blaasstenen uitbeeldt, die postuum gevonden werden in het lichaam van Johannes Heurnius, de arts. Ze waren zo groot als een walnoot. Ze zijn na zijn dood overhand aan zijn zoon Otto, en door hem bewaard.

Johannes Heurnius werd in 1581 benoemd tot hoogleraar in de geneeskunde aan de Universiteit van Leiden en verwierf grote faam. Hij beperkte zich in zijn werk en zijn publicaties niet louter tot de geneeskunst: er is een belangwekkende argumentatie van hem verschenen, waarin Heurnius aantoont dat de 'waterproef' om te ontdekken of iemand een heks is of niet (als de gebonden, in het water geworpen vermeende heks blijft drijven, dan is het een heks, zinkt ze, dan was het toch geen heks) ondeugdelijk is. Er zijn louter natuurkundige oorzaken aan te wijzen waarom sommige vrouwen blijven drijven en andere niet.

Heurnius was behalve hoogleraar ook rector van de Universiteit, namelijk in 1583, 1584, 1592, 1593, 1599 en 1600. In 1587 kocht hij met zijn vrouw een woning op het Begijnhof, onder de conditie dat het huis na de dood van de langstlevende van hen beiden of in geval ven hertrouwen van de vrouw, terugverkocht moest worden aan het stadsbestuur. Heurnius woonde er vlak naast de oude Begijnhofkerk, die na de reformatie ingericht was als vestiging van het anatomisch kabinet en voor anatomische lessen van de universiteit. Hij woonde dus vlak bij zijn werkplek (bron: Leids jaarboekje 1935, p. 82)

Christina Beijers overleed aan de pest in 1604 en werd begraven met één van haar kinderen. Twee andere kinderen overleden eveneens aan de pest, alle vier in september 1604.

Volgens 

bronnen

lit: http://hedvvich.nl/klarenbeek-heurnius/menu-heurnius/

lit: Nederlandsche Leeuw 1981, pag16, kolom 26: "D. Joannes Heurnius sterff tot Leijden anno 1601, aug. 11 stylo novo, op een Saterdach 's morgens een quartier nae vijff uren, op het Bagijnhof achter de kerck in het huisch geteyckent met N xxx in de camer beneden daer de drie scuyfraemkens staen."  "Christina Beijers sijn huysvrouw sterff anno 1604, den 26 sept. stylo novo op een Sonnendach t's avonts de klock thien slaende, aen de pest als sij drie daegen sieck geweest was, in het vs. huysch in de beneden camer daer het tuyntien ende keldertien aen respondeert."

lit: "De oorsprong van het geslacht Van Heurn" in Jb CBG 1965: citeert handschrift Van Buchellin collectie Booth in de UB Utrecht: "Mr. Johannes Hurnius, Med. Doct, is na syne Italiaense Reyse thuys komende gehijlict aen Cristine Beyerts tot Utrecht, alwair hij inden raet vercosen wert, maer meerder geneicht totte exercitie van de medecinen is tot Leyden beroepen ende daer mettertijt geworden professor in ea facultate primarius et principis archiatriae, wiens ervarentheit soe in theoria als praxi syne boecken getuygen, doch wesende seer calcule gequelt, heeft dselve hem na viel torment het leven benomen tot Leyden in de Peterskerck begraven in Augusto 1601, ende syn huysfr. is hem na 3 iaeren gevolcht met 3 kinderen aende pest gestorven."

* 1594, 14-5: hogenda.nl: ORA Zoeterwoude, transporten, hypotheken etc [invnr 49, nr. 77 fol. 43v]: Johannes Heurnius professor in de medicijnen heeft verkocht aan dokter Paulus Merila professor in de historiën, een tuin buiten de Koepoort. Belend, belast en met de servituten als in de oude waarbrieven. Hij bekent hiervan voldaan te zijn met een schuldbrief van f 605. De verzekerheid op Joost van Zonnevelt Maertsz. zal door Merila in stand worden gehouden.

* 1599, erfgoed Leiden e.o.: Lijfrenteregisters [akte 283, toegang 0501A, invnr 7469, fol. 670v]: Een lijfrente ten gunste van Thomas Heurnius, 16 jaar, wonende te Leiden. Heffer = vader: Johannes Heurnius, hoogleraar in de medicijnen, en jkv Christina Beyers. Rente van 7e penning over een kapitaal van fl 180:5:-, dus fl 25:15, uit te betalen steeds op 19 augustus. N.B. Stedelijke lijfrente verzekerd en verzegeld voor het Gemene Land m.b.t. de Capitale Lening van 1599 en 1600.

* 1599, erfgoed Leiden e.o.: Lijfrenteregisters [akte 283, toegang 0501A, invnr 7469, fol. 670v]: Een lijfrente ten gunste van Johannes Heurnius, 17 jaar, wonende te Leiden. Heffer = vader: Johannes Heurnius, hoogleraar in de medicijnen, en jkv Christina Beyers. Rente van 7e penning over een kapitaal van fl 180:5:-, dus fl 25:15, uit te betalen steeds op 19 augustus. N.B. Stedelijke lijfrente verzekerd en verzegeld voor het Gemene Land m.b.t. de Capitale Lening van 1599 en 1600.

* 1601, 2-6: Erfgoed Leiden e.o., NA nots Jan van Hout [506-44, akte 146]: "testament van Do. Jo. Heurny en Joncv Christina Beijers sijn h.": De achtbare hooggeleerde Johannes Heurnius, doctor en professor in de medicijnen, ziek te bed liggend, en de Eerbare en deugdzame jonkvrouwe Christijna Beijers, zijn wettige huisvrouwe. Zij maken tot hun universele erfgenamen hun gezamenlijke kinderen, hoofd voor hoofd. De langstlevende krijgt echter de lijftocht van de gehele erfenis, zolang hij of zij leeft. Wie protesteert krijgt slechts zijn wettig erfdeel. Dit geschiede in Leijden ten woonhuijse van de testanten, staande op het Groten Hof aldaar. (w.g. J. Heurnius; Christijnna Beijer <?>)

* 1601, 2-8: transcriptie in pdf van het archief Domkapittel 605_702: overluidingen in de Dom: "Den IIen Augusti 1601 over doctor Johan van Hornes, in sijn leven professeur der medicijnen in de universiteyt van Leyden en aldaer gestorven, een ure met Salvator. - VI flor."

* 1601, 14-8: Erfgoed Leiden e.o.: DTB begraven [1313-7v]: St. Pieters begraven Doctor Hernius van 't Fala [falide] Bagijnhoff

* 1604, 16-3: erfgoed Leiden e.o., registratie onroerend goed: Bonboeken Noord Rapenburg [6616-fol. 84]: adres: Noord Rapenburch, agterste Doelsteech; Dr. Johannes Heurnius, bij hem gecoft als op 't derde Rgt: voorgaende en siet van de lasten aldaer. : 16.3.1604: is bij Otto Heurnius als last hebbende van sijn moeder, broeders ende suster vercoft aen Jasper Beauvoor, belast mitte helfte van VI gl X Stv sjaers , noch mitte helfte van etc... (in marine: A. 256 a verso.)

* 1604, 20-9: transcriptie in pdf van het archief Domkapittel 605_702: overluidingen in de Dom: "Item XX Septembris 1604 in obitu domicelle Cristine Beyers, vidue quondam Johannis de Hoornes, medicine doctoris, Salvator semel (acq: in sijn leven professor der medecijnen in de Universiteyt tot Leyden) - VI fl."

* 1604: Erfgoed Leiden e.o.: Lijfrenteregisters [akte 283, toegang 0501A, invnr 7477, fol. 761v]: Jkv Christina Beyaerts, moeder en heffer, wonende te Leiden, weduwe van Johannes Heurnius, professor en dr. in de medicijnen, betreffende een lijfrente over een kapitaal van fl 105:-, percentage 7e penning, rente fl 15:-, te betalen op 28 april. Begunstigde: Susanna Heurnius, leeftijd 14 jaar, wonende te Leiden, overleden op 25-9-1605.

* 1604: Erfgoed Leiden e.o.: Lijfrenteregisters [akte 283, toegang 0501A, invnr 7477, fol. 762]: Jkv Christina Beyaerts, moeder en heffer, wonende te Leiden, weduwe van Johannes Heurnius, professor en dr. in de medicijnen, betreffende een lijfrente over een kapitaal van fl 105:-, percentage 7e penning, rente fl 15:-, te betalen op 28 april. Begunstigde: Ysabella Heurnius, leeftijd 9 jaar, wonende te Leiden.

* 1604: Erfgoed Leiden e.o.: Lijfrenteregisters [akte 283, toegang 0501A, invnr 7477, fol. 761v]: Jkv Christina Beyaerts, moeder en heffer, wonende te Leiden, weduwe van Johannes Heurnius, professor en dr. in de medicijnen, betreffende een lijfrente over een kapitaal van fl 105:-, percentage 7e penning, rente fl 15:-, te betalen op 28 april. Begunstigde: Justus Heurnius, leeftijd 16 jaar, wonende te Leiden.

* 1604: Erfgoed Leiden e.o.: Lijfrenteregisters [akte 283, toegang 0501A, invnr 7477, fol. 762]: Jkv Christina Beyaerts, moeder en heffer, wonende te Leiden, weduwe van Johannes Heurnius, professor en dr. in de medicijnen, betreffende een lijfrente over een kapitaal van fl 105:-, percentage 7e penning, rente fl 15:-, te betalen op 28 april. Begunstigde: Abraham Heurnius, leeftijd 7 jaar, wonende te Leiden, overleden op 28-9-1605.

* 1604, 28-9: Erfgoed Leiden e.o.: DTB begraven [1314-fol 3]: begraven St Pieter: De huijsvrouwe Hernius int Bagijnhoff. Een dochter van dezelve mede.

* 1605: Erfgoed Leiden e.o.: Lijfrenteregisters [akte 7265, toegang 0501A, invnr 7477, fol. 671v]: Dr. Otto van Heurn (professor in de medicijnen) wonende te Leiden, heffer, over een lijfrente van een kapitaal van fl 315,-, percentage 7e penning, rente fl. 45, te betalen op 20 sept. Begunstigde: Justo van Heurn, broer, leeftijd 18 jaar, wonende te Leiden.

openstaande vragen / discussie

Transcriptie van overluidingen van de Dom (Archief Domkapittel 605_702):

[in het register halverwege tussen 1-3-1583 en 1-3-1584]: "item super obitu Ottonis de Hoorn bis fuit pulsata Maria facit - VIII flor."

[in het register halverwege oktober 1593 en oktober 1594]: "item in orbitu et funerere domini Wilhelmi Beyer, ecclesie nostre vicarii, bis Maria - IIII fl."

"Den XXIIIIen [Juli 1601] over Joncheer Ricxart van Hornes, in sijn leven eertijts baljou ende dijckgrave der Stede en lande van Wourden met Salvator twee uren (rek. Buurkerk: Rychaert van Hoorn) - XII flor"

"Den XIen Octobris 1601 over Joncheer Johan van Hornes, natuerlijcke broeder van mijn heer, bannerheere tot Boxtel, heere van Batigny etc, twee uren met Salvator (rekening Buurkerk: begraven tSt Catarijnen) - XII flor"

"Item XII January 1604 in obitu et funerere domicelle Gertrudis de Velsen, vidue quondam Ottonis de Hornes, Salvator bis. - XII fl. "

"Eodem die [24 december 1605] in obitu et funerere domicelle Gertrudis de Hornes, Ottonis de Hornes filie, Salvator bis - XII fl."

In de genealogie Beijers, die ontleend is aan een handschrift in het Utrechtse Archief, staat dat een Anthonius van Dalen (XV-1683) één van de vier zoons was van Johan van Dalen X Gertrudis Anthoniusdr Beijer. zie http://daktari.antenna.nl/beijer.htm#7 Daaruit blijkt ook dat Gertrudis Beijer de nicht is van Wilhemus Beijer (van Boppart), de schoonvader van Johannes Heurnius.

Christina Beijers zou volgens dezelfde bron de kleindochter zijn van Gerardus Lijsters, die een goede vriend en volgeling was van Erasmus.

HUA, Diarium van Buchell, p. 43 staat: Anno MDXXIII, die Thomae, Joannes Amersfordianus, canonicus, hic situs est, cura amici Antonii Buserii, scolastici, etc. Joannes de Haeften, canonicus 1526. Dominus Petrus Kamp, canonicus 1488. Gisbertus de Rinestein, senior canonicus, cum parente Antonio de Brederode et matre Lumanna 1411. [In de marge: Anno 1561, die 3 mensis januarii.] Reinaldus de Oisterhout, canonicus 1421. Dominus Hermannus ten Busch, canonicus 1526. Henricus Beyer et Gertrudis, coniuges, parentes domini Wilhelmi Beyer in Rhenen. Wilhelmus Beyer, canonicus 1525. Henricus de Vollenho, canonicus 1520. [In de marge: Penultima februarii] Mgr. Petrus de Amerongen, canonicus 1514, et Jacobus de Amerongen 1508. [In de marge: Cum insigniorum tabula.]

Er is bij HUA (NA, nots S. van Hamersfelt U001a001 akte 285) een testament van 13-8-1581 van Gerrit Beyer, die bezittingen nalaat aan zijn zusters Margaretha Beyer en Christina Beyer en aan de kinderen van zijn zuster Johanna Beyer X Jan Balochi en aan de kinderen van zus Juliana Beyer X Franchois Balochi. Zijn vader Willem Beyer ontvangt de legitieme portie. Deze kinderschaar komt nagenoeg geheel overeen met die uit de Genealogie Beijers, zij het dat één kind, nl. broer Johan, kanunnik te Utrecht ontbreekt.

Blijkens HUA NA nots G. Vastert dd. 7-5-1639 [U021a007 akte 51]: zijn Nicolaes van Berck X Isabella Heurnius, Lidia Heurnius (wed. Anthonius Hessels) en de kinderen van wijlen Mr. Thomas Heurnius (vertegenwoordigd door zijn kinderen Johan, raad en tentmeester de domeinen, en Adrianus, secretaris van het kapittel van St Jan) de gezamenlijke erfgenamen van de heer Lubbertus Heurnius, kanunnik van St Pieter te Utrecht, hun oom (en oud-oom). Zij machtigen om een huis, hof etc in de Herenstraat of Winssensteeg te verkopen aan Jacob van den Bongart.

Deze Lubbert Heurnius is begraven op 19-12-1631 in de Buerkerk: de heer [tussengevoegd Lubbrecht] Aernolt Heurnius Canonik van Caple van Ste Pieter nalatende mundige collaterale erffgen.

Hij komt in de overluidingen van de Dom voor op 8-12-1631 als 'Lubbert van Hornes'