Vanġelu skond San Luqa

L-Evanġelju ta’ Sidna Ġesù Kristu

skond San Luqa

L-Evanġelju ta’ Sidna Ġesù Kristu

skond San Luqa

DAĦLA

Dedika lil Teofilu [Lq. 1:1-4]

1. ¹ Bosta kienu dawk li ħadu f'idejhom ix-xogħol li jiġbru bl-ordni f'rakkont wieħed il-ġrajja li seħħu fostna, ² kif għaddewhom lilna dawk li sa mill-bidu rawhom b'għajnejhom stess u saru ministri tal-kelma. ³ Hekk ukoll jien, għażiż Teofilu, wara li bir-reqqa kollha qgħadt infittex it-tagħrif dwar kull ma ġara sa mill-bidunett, deherli li għandi niktiblek kollox ħaġa b'ħaġa, ⁴ biex tagħraf sewwa l-verità sħiħa dwar kull ma tgħallimt.

I

IT-TWELID U L-ĦAJJA MOĦBIJA

TA’ ĠWANNI U TA’ ĠESÙ

[Lq:1, 5 - 2]

It-taħbira tat-twelid ta' Ġwanni l-Battista [Lq. 1:5-25]

⁵ Fi żmien Erodi, sultan tal-Lhudija, kien hemm qassis jismu Żakkarija, mit-taqsima ta' Abija; martu, li kien jisimha Eliżabetta, kienet minn ulied Aron. ⁶ It-tnejn kienu nies ġusti quddiem Alla u jimxu bla nuqqas ta' xejn skond il-preċetti u l-kmandamenti kollha tal-Mulej. ⁷ Ulied ma kellhomx, għax Eliżabetta ma setax ikollha, u t-tnejn kienu mdaħħlin fiż-żmien.

⁸ Mela ġara li Żakkarija kien qiegħed jaqdi dmiru ta' qassis quddiem Alla, għax kien imissha t-taqsima tiegħu, ⁹ u, skond id-drawwa tal-liturġija, ntgħażel hu bix-xorti biex jidħol ġewwa fis-santwarju tal-Mulej ħalli jaħraq l-inċens. ¹⁰ Waqt ir-rit ta' l-inċens, il-kotra kollha tal-poplu kienet qiegħda titlob barra.

¹¹ U deherlu anġlu tal-Mulej, wieqaf in-naħa tal-lemin tal-artal ta' l-inċens. ¹²Żakkarija, malli rah, tħawwad u waqa' biża' fuqu. ¹³ Imma l-anġlu qallu: "Tibżax, Żakkarija, għax it-talba tiegħek instemgħet; martek Eliżabetta se tagħtik iben, u inti ssemmih Ġwanni. ¹⁴Din tkun għalik ħaġa li tqanqlek bil-ferħ u thennik ħafna, u jkun hemm bosta li jifirħu bit-twelid tat-tifel. ¹⁵ Għax hu jkun kbir quddiem il-Mulej; ma jkun jixrob ebda inbid jew xorb qawwi, u jimtela bi spirtu qaddis sa minn ġuf ommu. ¹⁶ Huwa jreġġa' lil ħafna minn ulied Iżrael lejn il-Mulej Alla tagħhom, ¹⁷ u hu ġej qabel il-Mulej, mimli bl-ispirtu u l-qawwa ta' Elija, biex ireġġa' l-qlub tal-missirijiet lejn uliedhom, u lil dawk li ma jridux jobdu jreġġagħhom għall-għaqal tal-ġusti, ħalli b’hekk ilesti poplu mħejji sewwa għall-Mulej." ¹⁸Imma Żakkarija qal lill-anġlu: "Kif inkun żgur minn dan? Għax jiena raġel xiħ, u marti mdaħħla fiż-żmien!" ¹⁹ Wieġeb l-anġlu u qallu: "Jiena Gabrijel, li qiegħed quddiem Alla. Hu bagħatni nkellmek u nwassallek din il-bxara t-tajba. ²⁰ U issa, talli int ma emmintx kliemi, li għad iseħħ meta jasal il-waqt, ara, int tibqa' mbikkem u ma tkunx tista' titkellem sa dak in-nhar li jiġri kull ma ħabbartlek."

²¹ Sadattant il-poplu kien qiegħed jistenna lil Żakkarija, u kulħadd stagħġeb bid-dewmien tiegħu fis-santwarju. ²² Meta mbagħad ħareġ, ma setax ikellimhom, u ntebħu li kellu xi dehra fis-santwarju. Beda jfehemhom bis-sinjali, u baqa' mbikkem. ²³Wara li mbagħad għalaqlu ż-żmien tas-servizz tiegħu, reġa' lura lejn id-dar.

²⁴ Xi żmien wara, martu Eliżabetta nisslet fil-ġuf, u għal ħames xhur sħaħ fittxet li tinħeba min-nies, għax bdiet tgħid: ²⁵ "Hekk għamel miegħi l-Mulej, li għoġbu jneħħili minn fuqi l-għajb li kelli quddiem in-nies!"

It-taħbira tat-twelid ta' Ġesù Kristu [Lq. 1:26-38]

²⁶ Imbagħad fis-sitt xahar Alla bagħat l-anġlu Gabrijel f'belt tal-Galilija, jisimha Nażaret, ²⁷ għand xebba, mgħarrsa ma' raġel jismu Ġużeppi, mid-dar ta' David. Din ix-xebba kien jisimha Marija. ²⁸ L-anġlu daħal għandha u qalilha: "Sliem għalik, mimlija bil-grazzja, l-Mulej miegħek." ²⁹ Hi tħawwdet ħafna għal dan il-kliem, u bdiet taħseb bejnha u bejn ruħha x'setgħet qatt tfisser din it-tislima. ³⁰ Iżda l-anġlu qalilha: "Tibżax, Marija, għax inti sibt grazzja quddiem Alla. ³¹ Ara, inti se tnissel fil-ġuf u jkollok iben u ssemmih Ġesù. ³²Hu jkun kbir, u jkun jissejjaħ Bin l-Għoli. Il-Mulej Alla jagħtih it-tron ta' David missieru ³³ u jsaltan għal dejjem fuq dar Ġakobb, u ma jkunx hemm tmiem għas-saltna tiegħu." ³⁴Iżda Marija qalet lill-anġlu: "Kif ikun dan, ladarba ma nagħrafx raġel?" ³⁵ Wieġeb l-anġlu u qalilha: "L-Ispirtu s-Santu jiġi fuqek, u l-qawwa tal-Għoli tixħet id-dell tagħha fuqek. U għalhekk dak li jitwieled minnek ikun qaddis, u jissejjaħ Bin Alla. ³⁶ Ara, l-qariba tiegħek Eliżabetta, fi xjuħitha, hi wkoll nisslet iben fil-ġuf, u ġa għandha sitt xhur dik li għaliha kienu jgħidu li ma jistax ikollha tfal, ³⁷ għax għal Alla ma hemm xejn li ma jistax isir." ³⁸ Imbagħad qalet Marija: "Ara, jiena l-qaddejja tal-Mulej: ħa jsir minni skond kelmtek!" U l-anġlu telaq minn quddiemha.

Iż-żjara ta' Marija lil Eliżabetta [Lq. 1:39-45]

³⁹ F'dawk il-ġranet Marija qamet u marret tħaffef lejn l-għoljiet, f'belt tal-Lhudija. ⁴⁰Daħlet għand Żakkarija u sellmet lil Eliżabetta. ⁴¹ Malli Eliżabetta semgħet lil Marija ssellmilha, t-tarbija qabżet fil-ġuf tagħha u Eliżabetta mtliet bl-Ispirtu s-Santu; ⁴² u nfexxet f'għajta kbira u qalet: "Imbierka inti fost in-nisa, u mbierek il-frott tal-ġuf tiegħek! ⁴³ U minn fejn ġieni dan li omm Sidi tiġi għandi? ⁴⁴ Għax ara, malli smajt f'widnejja leħen it-tislima tiegħek, it-tarbija li għandi fil-ġuf qabżet bil-ferħ. ⁴⁵ Iva, hienja dik li emmnet li jseħħ kull ma bagħat jgħidilha l-Mulej!"

Innu ta' tifħir lil Alla minn Marija [Lq. 1:46-56]

⁴⁶ Imbagħad qalet Marija:

“Ruħi tfaħħar il-kobor tal-Mulej,

⁴⁷ u l-ispirtu tiegħi jifraħ f'Alla s-Salvatur tiegħi,

⁴⁸ għax hu xeħet għajnejh fuq iċ-ċokon tal-qaddejja tiegħu.

Iva, minn issa 'l quddiem kull nisel isejjaħli hienja,

⁴⁹ għax is-setgħani għamel miegħi ħwejjeġ kbar;

qaddis hu l-isem tiegħu.

⁵⁰ Il-ħniena tiegħu tinfirex f'kull żmien

fuq dawk li jibżgħu minnu.

⁵¹ Hu wera l-qawwa ta' driegħu,

xerred lil dawk li huma mkabbra f'qalbhom.

⁵² Niżżel is-setgħana minn fuq it-tron tagħhom,

u għolla ċ-ċkejknin.

⁵³ Mela b'kull ġid lil min hu bil-ġuħ,

u l-għonja bagħathom 'il barra b'xejn.

⁵⁴ Ħa ħsieb Iżrael qaddej tiegħu,

għax ftakar fil-ħniena tiegħu,

⁵⁵ bħalma wiegħed lil missirijietna,

b'riżq Abraham u nislu għal dejjem."

⁵⁶ Marija baqgħet ma' Eliżabetta għal xi tliet xhur u mbagħad reġgħet lura lejn darha.

It-twelid ta' Ġwanni l-Battista [Lq. 1:57-66]

⁵⁷ Eliżabetta għalqilha ż-żmien biex teħles, u kellha tifel. ⁵⁸ Il-ġirien u qrabatha semgħu li l-Mulej wera ħniena kbira magħha, u marru jifirħu magħha. ⁵⁹ Meta mbagħad fit-tmien jum ġew biex jagħmlu ċ-ċirkonċiżjoni lit-tifel, riedu jsemmuh Żakkarija għal missieru, ⁶⁰ imma qabżet ommu u qalet: "Le, iżda Ġwanni jkun jismu." ⁶¹ Qalulha: "Ma hemm ħadd li jismu hekk fost qrabatek!" ⁶² Imbagħad bdew jistaqsu bis-sinjali lil missieru x'ried isemmih, ⁶³ u hu talabhom xi ħaġa fuqiex jikteb, u kiteb hekk: "Ismu huwa Ġwanni." U kulħadd baqa' mistagħġeb. ⁶⁴ Dak il-ħin stess Żakkarija nfetaħlu fommu, lsienu nħall, u beda jitkellem u jfaħħar lil Alla. ⁶⁵ U l-ġirien tagħhom ilkoll qabadhom il-biża', u bdew ixandru dawn il-ġrajjiet kollha ma' l-għoljiet kollha tal-Lhudija, ⁶⁶ u kull min kien jismagħhom kien iżommhom f'qalbu u jgħid: "Mela x'għad ikun dan it-tifel?" U tassew, id il-Mulej kienet miegħu.

Il-profezija ta' Żakkarija [Lq. 1:67-80]

⁶⁷ U Żakkarija, missieru, mtela bl-Ispirtu s-Santu u beda jħabbar u jgħid:

⁶⁸ "Imbierek il-Mulej, Alla ta' Iżrael,

għaliex ġie jżur u jifdi l-poplu tiegħu,

⁶⁹ u waqqaf għalina qawwa ta' salvazzjoni

f'dar David, qaddej tiegħu,

⁷⁰ bħalma wiegħed fl-imgħoddi

b'fomm il-profeti qaddisin tiegħu,

⁷¹ biex isalvana mill-għedewwa tagħna,

u minn idejn dawk kollha li jobogħduna.

⁷² B'hekk juri ħniena ma' missirijietna

u jiftakar fil-patt qaddis tiegħu,

⁷³ fil-ħalfa li ħalef lil Abraham missierna,

li jagħtina,

⁷⁴ li, meħlusin minn idejn l-għedewwa tagħna,

naqduh bla biża',

⁷⁵ tul ħajjitna kollha,

bil-ġustizzja u l-qdusija quddiemu.

⁷⁶ U int, tfajjel,

tissejjaħ profeta ta' l-aktar Għoli,

għax tmur qabel il-Mulej

biex tħejjilu triqatu,

⁷⁷ biex tgħarraf lill-poplu tiegħu bis-salvazzjoni

bil-maħfra ta' dnubiethom,

⁷⁸ mogħtija mill-qalb ħanina ta' Alla tagħna,

li mill-għoli jiġi jżurna bħax-xemx tielgħa;

⁷⁹ biex idawwal lil dawk li jinsabu

fid-dlamijiet u d-dell tal-mewt,

biex imexxi l-passi tagħna fit-triq tas-sliem."

⁸⁰ It-tifel kiber u ssaħħaħ f'ruħu, u baqa' jgħix fid-deżert sa dakinhar li ħareġ quddiem Iżrael.

It-twelid ta' Ġesù Kristu [Lq. 2:1-7]

(Mt 1, 18-25)

2. ¹ F'dik il-ħabta Ċesari Awgustu ħareġ digriet biex isir ċensiment fid-dinja kollha. ²Dan kien l-ewwel ċensiment li sar meta Kirinu kien gvernatur tas-Sirja. ³ U kulħadd mar biex jinkiteb, kull wieħed fil-belt tiegħu. ⁴ Ġużeppi wkoll mar mill-Galilija, mill-belt ta' Nażaret, u tela' l-Lhudija, fil-belt ta' David jisimha Betlehem - għax hu kien mid-dar u l-familja ta' David - ⁵ biex jinkiteb flimkien ma' Marija l-għarusa tiegħu, li kienet tqila. ⁶Ġara li, meta kienu hemm, Marija għalqilha ż-żmien biex teħles, ⁷ u wildet l-ewwel iben tagħha; fisqietu u medditu f'maxtura, għax ma kienx hemm post għalihom fil-lukanda.

Ir-rgħajja u l-anġli [Lq. 2:8-21]

⁸ F'dawk l-inħawi kien hemm xi rgħajja fir-raba', għassa mal-merħla tagħhom billejl. ⁹ U dehrilhom anġlu tal-Mulej, il-glorja tal-Mulej iddiet madwarhom, u qabadhom biża' kbir. ¹⁰Iżda l-anġlu qalilhom: "Tibżgħux, għax araw, qiegħed inħabbrilkom ferħ kbir, ferħ li se jkun għall-poplu kollu. ¹¹ Illum, fil-belt ta' David, twildilkom Salvatur, li hu l-Messija, l-Mulej. ¹² U bħala sinjal ikollkom dan: issibu tarbija mfisqija u mimduda f'maxtura." ¹³F'daqqa waħda ngħaqdu ma' l-anġlu għadd kbir ta' qtajja' tas-sema, jfaħħru lil Alla u jgħidu:

¹⁴ "Glorja lil Alla fl-ogħla tas-smewwiet,

u sliem fl-art lill-bnedmin li jogħġbu lilu!"

¹⁵ Meta mbagħad l-anġli ħallewhom u telgħu s-sema, r-rgħajja bdew jgħidu lil xulxin: "Ejjew immorru Betlehem ħa naraw x'ġara kif għarrafna l-Mulej." ¹⁶ Marru mela jgħaġġlu, u sabu lil Marija u 'l Ġużeppi, bit-tarbija mimduda f'maxtura. ¹⁷ Kif raw dan, bdew jgħarrfu b'kull ma kien intqal lilhom dwar dik it-tarbija, ¹⁸ u kull min semagħhom baqa' mistagħġeb b'dak li qalulhom ir-rgħajja. ¹⁹ Marija, min-naħa tagħha, baqgħet tgħożż f'qalbha dawn il-ħwejjeġ kollha u taħseb fuqhom bejnha u bejn ruħha. ²⁰ Ir-rgħajja mbagħad reġgħu lura, isebbħu u jfaħħru lil Alla għal kull ma kienu raw u semgħu, kif l-anġlu kien qalilhom.

Iċ-ċirkonċiżjoni [Lq. 2:21]

²¹ Meta wasal it-tmien jum biex lit-tifel jagħmlulu ċ-ċirkonċiżjoni, semmewh Ġesù, bl-isem li kien tah l-anġlu qabel ma tnissel fil-ġuf.

Il-preżentazzjoni ta' Ġesù fit-tempju [Lq. 2:22-40]

²² Wara li għalqilhom iż-żmien għall-purifikazzjoni tagħhom skond il-Liġi ta' Mosè, ħaduh Ġerusalemm biex jippreżentawh lill-Mulej, ²³ kif hemm miktub fil-Liġi tal-Mulej, li ‘kull tifel li jitwieled l-ewwel, jiġi kkonsagrat lill-Mulej,’ ²⁴ u biex joffru b'sagrifiċċju ‘par gamiem jew żewġ bċieċen,’ kif jingħad ukoll fil-Liġi tal-Mulej.

²⁵ F'Ġerusalemm kien hemm wieħed, jismu Xmun, raġel ġust u tajjeb, li kien jistenna l-faraġ ta' Iżrael u li kellu l-Ispirtu s-Santu fuqu. ²⁶ L-Ispirtu s-Santu kien nebbħu li ma kienx se jara l-mewt qabel ma jara l-Messija tal-Mulej. ²⁷ Mar mela fit-Tempju, mqanqal mill-Ispirtu, u xħin il-ġenituri daħlu bit-tarbija Ġesù biex jagħmlulu dak li kienet trid il-Liġi, ²⁸ huwa laqgħu fuq dirgħajh, bierek lil Alla u qal:

²⁹ "Issa, o Sid, tista' tħalli l-qaddej tiegħek

imur fis-sliem, skond kelmtek,

³⁰ għaliex għajnejja raw

is-salvazzjoni tiegħek

³¹ li int ħejjejt

għall-popli kollha,

³² dawl biex idawwal il-ġnus,

u glorja tal-poplu tiegħek Iżrael."

³³ Missieru u ommu baqgħu mistagħġba b'dak li kien qiegħed jingħad fuqu. ³⁴Xmun berikhom, u qal lil ommu Marija: "Ara, dan se jġib il-waqgħa u l-qawmien ta' ħafna f'Iżrael; se jkun sinjal li jmeruh, ³⁵ - u inti wkoll, sejf jinfidlek ruħek! - biex jinkixfu l-ħsibijiet moħbija fil-qlub ta' ħafna."

³⁶ Kien hemm ukoll waħda profetissa, Anna, bint Fanwel, mit-tribù ta' Aser. Kienet imdaħħla ħafna fiż-żmien; wara xbubitha kienet għamlet seba' snin miżżewġa, ³⁷ u mbagħad romlot. Sa ma kellha erbgħa u tmenin sena ma kienet titwarrab qatt mit-Tempju, lejl u nhar taqdi lil Alla fis-sawm u t-talb. ³⁸ Dak il-ħin stess waslet, u bdiet tfaħħar lil Alla u titkellem fuq it-tarbija ma' dawk kollha li kienu jistennew il-fidwa ta' Ġerusalemm.

Lura f’Nażaret

³⁹ Meta temmew kull ma kellhom jagħmlu skond il-Liġi tal-Mulej reġgħu lura lejn il-Galilija fil-belt tagħhom ta' Nażaret. ⁴⁰ U t-tifel baqa' jikber u jissaħħaħ, mimli bl-għerf. U l-grazzja ta' Alla kienet fuqu.

It-tfajjel Ġesù fit-tempju [Lq. 2:41-52]

⁴¹ Ta' kull sena l-ġenituri ta' Ġesù kienu jmorru Ġerusalemm għall-festa ta' l-Għid. ⁴²Meta kellu tnax-il sena telgħu wkoll, skond id-drawwa ta' dik il-festa. ⁴³ Wara li għaddew dawk il-ġranet qabdu t-triq lura, imma t-tfajjel Ġesù baqa' Ġerusalemm bla ma kienu jafu l-ġenituri tiegħu. ⁴⁴ Huma ħasbuh qiegħed ma' xi wħud li kienu fit-triq magħhom; iżda meta wara jum mixi fittxewh fost qrabathom u n-nies li kienu jafuhom, ⁴⁵ma sabuhx, u għalhekk reġgħu lura Ġerusalemm ifittxuh.

⁴⁶ Wara tlitt ijiem sabuh fit-tempju, bilqiegħda f'nofs l-għalliema, jismagħhom u jistaqsihom; ⁴⁷ u kull min semgħu baqa' mistagħġeb bid-dehen u t-tweġibiet tiegħu. ⁴⁸ Kif rawh, nstamtu, u ommu qaltlu: "Ibni, dan għaliex għamiltilna hekk? Ara, missierek u jiena konna qegħdin infittxuk b'qalbna maqsuma!" ⁴⁹ U hu qalilhom: "U għaliex kontu qegħdin tfittxuni? Ma tafux li jiena għandi nkun f'dak li hu ta' Missieri?" ⁵⁰ Iżda kliemu ma fehmuhx. ⁵¹ Imbagħad niżel magħhom u reġa' mar Nażaret; u kien jobdihom. U ommu kienet tgħożż f'qalbha dawn il-ħwejjeġ kollha. ⁵² U hekk Ġesù baqa' jikber fl-għerf, fis-snin u fil-grazzja, quddiem Alla u quddiem il-bnedmin.

II

TĦEJJIJA GĦALL-MINISTERU TA’ ĠESÙ

[Lq:3 – 4, 13]

Il-predikazzjoni ta' Ġwanni l-Battista [Lq. 3:1-20]

(Mt3, 1-12; Mk1, 1-8; Ġw 1, 19-28)

3. ¹ Fis-sena ħmistax tal-ħakma ta' Tiberju Ċesari, meta Ponzju Pilatu kien gvernatur tal-Lhudija, Erodi tetrarka tal-Galilija, ħuh Filippu tetrarka ta' l-artijiet ta’ l-Iturija u t-Trakonija, u Lisanja tetrarka ta' Abilene, ² fiż-żmien meta l-uffiċċju ta' qassis il-kbir kien f'idejn Anna u Kajfa, l-kelma tal-Mulej qanqlet lil Ġwanni bin Żakkarija, fid-deżert. ³ U ġie fl-inħawi kollha ta' madwar il-Ġordan, ixandar magħmudija ta' ndiema għall-maħfra tad-dnubiet, ⁴ kif hemm imniżżel fil-ktieb tal-profeziji ta' Isaija:

‘Leħen ta’ wieħed jgħajjat fid-deżert:

Ħejju t-triq tal-Mulej,

iddrittaw il-mogħdijiet tiegħu.

⁵ Kull wied jimtela,

kull muntanja u għolja titbaxxa,

il-mogħdijiet mgħawġa jiddrittaw,

u t-triqat imħarbta jitwittew.

⁶ U l-bnedmin kollha jaraw is-salvazzjoni ta' Alla.'

⁷ In-nies kienu jmorru bi ħġarhom għand Ġwanni biex jgħammidhom, u huwa kien jgħidilhom: "Ja nisel il-lifgħat, min uriekom x'għandkom tagħmlu biex taħarbu l-korla li ġejja? ⁸ Mela uru l-indiema bl-imġieba tajba tagħkom, u toqogħdux tgħidu lilkom infuskom: 'Għandna b'missier lil Abraham,' għax ngħidilkom li Alla, minn dan l-istess ġebel, jista' jqajjem ulied lil Abraham.' ⁹ Il-mannara ġa qiegħda ma' għerq is-siġra, u għalhekk kull siġra li ma tagħmilx frott tajjeb titqaċċat u tinxteħet fin-nar." ¹⁰ In-nies kienu jistaqsuh u jgħidulu: "Mela x'għandna nagħmlu?" ¹¹ U huwa kien iweġibhom: "Min għandu żewġ ilbiesi, jaqsam ma' min ma għandu xejn, u min għandu x'jiekol jagħmel l-istess." ¹² Resqu wkoll xi pubblikani biex jitgħammdu u qalulu: "Mgħallem, x'għandna nagħmlu aħna?" ¹³ U huwa weġibhom: "Tissikkaw lil ħadd biex jagħtikom taxxi iżjed milli jmisskom tieħdu." ¹⁴ Staqsewh ukoll xi suldati u qalulu: "U aħna, x'għandna nagħmlu?" U huwa weġibhom: "Tisirqu lil ħadd bit-tehdid jew bil-qerq tagħkom, u kkuntentaw ruħkom bil-paga li għandkom."

¹⁵ Il-poplu kien qiegħed jistenna ħerqan, u kulħadd kien jistaqsi lilu nnifsu dwar Ġwanni, jekk kienx hu l-Messija. ¹⁶ Għalhekk Ġwanni qabad u qal lil kulħadd: "Jien, ngħid għalija, ngħammidkom bl-ilma, imma ġej wieħed aqwa minni, li ma jistħoqqlix inħollu l-qfieli tal-qorq tiegħu. Hu jgħammidkom bl-Ispirtu s-Santu u n-nar. ¹⁷ Il-midra qiegħda f'idu, biex iderri l-qiegħa u jiġbor il-qamħ fil-maħżen tiegħu, imma t-tiben jaħarqu b'nar li ma jintefiex." ¹⁸ U b'ħafna twissijiet oħra kien ixandar lill-poplu l-bxara t-tajba.

¹⁹ Iżda meta widdeb lil Erodi t-tetrarka minħabba Erodja, mart ħuh, u minħabba l-ħażen kollu li kien għamel, ²⁰ Erodi kompla jżid ma' ħtijietu u għalaq lil Ġwanni fil-ħabs.

Il-magħmudija ta' Ġesù [Lq. 3: 21-22]

(Mt 3, 13-17; Mk 1, 9-11)

²¹ Ġara li, wara li tgħammed il-poplu kollu, Ġesù tgħammed ukoll u, waqt li kien qiegħed jitlob, is-smewwiet infetħu, ²² u niżel l-Ispirtu s-Santu u deher fuqu fis-sura ta' ħamiema. U mis-sema ġie leħen jgħid: "Inti Ibni l-għażiż; fik sibt l-għaxqa tiegħi."

L-antenati ta' Ġesù Kristu [Lq. 3:23-38]

(Mt 1, 1-17 )

²³ Fil-bidu tal-ministeru tiegħu Ġesù kellu madwar it-tletin sena. In-nies kienu jaħsbuh bin Ġużeppi, li kien bin Għeli, ²⁴ bin Mattat, bin Levi, bin Melki, bin Ġannaj, bin Ġużeppi, ²⁵ bin Mattatija, bin Għamos, bin Naħum, bin Għesli, bin Naggaj, ²⁶ bin Maħat, bin Mattatija, bin Simgħi, bin Ġożè, bin Ġuda, ²⁷ bin Ġoħanan, bin Resa, bin Żorobabel, bin Salatjel, bin Neri, ²⁸ bin Melki, bin Għaddi, bin Kosam, bin Elmadam, bin Għer, ²⁹ bin Ġożwè, bin Eligħeżer, bin Ġorim, bin Mattat, bin Levi, ³⁰ bin Xmun, bin Ġuda, bin Ġużeppi, bin Ġona, bin Eljakim, ³¹ bin Melija, bin Menna, bin Mattatija, bin Natan, bin David, ³² bin Ġesse, bin Għobed, bin Bogħaż, bin Salaħ, bin Naħson, ³³ bin Għamminadab, bin Admin, bin Arni, bin Ħesron, bin Fares, bin Ġuda, ³⁴ bin Ġakobb, bin Iżakk, bin Abraham, bin Teraħ, bin Naħor, ³⁵ bin Serug, bin Regħu, bin Faleg, bin Għeber, bin Selaħ, ³⁶ bin Kajnan, bin Arfaksad, bin Sem, bin Noè, bin Lamek, ³⁷ bin Metuselaħ, bin Ħenok, bin Ġered, bin Maħalalel, bin Kajnan, ³⁸ bin Enos, bin Set, bin Adam, bin Alla.

It-tiġrib ta' Ġesù fid-deżert [Lq. 4:1-13]

(Mt 4, 1-11; Mk 1, 12-13)

4. ¹ Ġesù, mimli bl-Ispirtu s-Santu, reġa' lura mill-Ġordan u l-Ispirtu ħadu fid-deżert. ² Hemm għal erbgħin jum Ġesù kien imġarrab mix-Xitan. Matul dawk il-jiem ma kiel xejn; u mbagħad, meta għaddew dawk il-jiem, ħadu l-ġuħ. ³ U x-Xitan qallu: "Jekk inti Bin Alla, għid lil din il-ġebla ssir ħobż." ⁴ Wieġbu Ġesù: "Hemm miktub li 'l-bniedem mhux bil-ħobż biss jgħix'." ⁵ Imbagħad ix-Xitan ħadu fl-għoli u wrieh is-saltniet tad-dinja kollha f'daqqa. ⁶ Qallu x-Xitan: "Nagħtik is-setgħa fuq dawn kollha, bil-glorja tagħhom ukoll għax hija ngħatat lili, u jiena nagħtiha lil min irrid. ⁷Jekk tinxteħet quddiemi tagħtini qima, kollha tiegħek tkun." ⁸ Ġesù wieġbu u qallu: "Hemm miktub,

‘Lill-Mulej Alla tiegħek tagħti qima,

u lilu biss taqdi’.”

⁹ Imbagħad ix-Xitan ħadu Ġerusalemm, qiegħdu fuq il-quċċata tat-Tempju, u qallu: "Jekk inti Bin Alla, inxteħet minn hawn għal isfel. ¹⁰ Għax hemm miktub li

‘Lill-anġli tiegħu jordnalhom

biex jieħdu ħsiebek sewwa,’

¹¹ u li

fuq idejhom jerfgħuk,

ħalli ma taħbatx riġlek ma’ xi ġebla’.”

¹² Wieġeb Ġesù u qallu: "Jingħad, 'Iġġarrabx lill-Mulej Alla tiegħek'." ¹³ Imbagħad ix-Xitan, meta temm dan it-tiġrib kollu, telaq minn ħdejh sa ma wasal il-waqt.

III

IL-MINISTERU TA’ ĠESÙ FIL-GALILIJA

[Lq:4, 14 – 9, 50]

Il-bidu tal-ministeru ta' Ġesù fil-Galilija [Lq. 4:14-15]

(Mt 4, 12-17; Mk 1, 14-15)

¹⁴ Ġesù, bil-qawwa ta' l-Ispirtu, reġa' mar il-Galilija; u l-fama tiegħu xterdet ma' dawk l-inħawi kollha, ¹⁵ għax hu kien jgħallem fis-sinagogi tagħhom fost it-tifħir ta' kulħadd.

In-nies ta' Nażaret ma jilqgħux lil Ġesù [Lq. 4:16-30]

(Mk 13, 53-58; Mt 6, 1-6)

¹⁶ U ġie Nażaret fejn kien trabba. Daħal fis-sinagoga tagħhom, kif kien imdorri jagħmel nhar ta' Sibt, u qam biex jaqra. ¹⁷ Tawh f'idejh il-ktieb ta' Isaija l-profeta, fetħu u sab fejn kien hemm miktub dan li ġej:

¹⁸ 'L-Ispirtu tal-Mulej fuqi,

għax hu kkonsagrani,

biex inwassal il-bxara t-tajba lill-fqajrin,

Bagħatni nħabbar il-ħelsien lill-imjassrin,

u d-dawl mill-ġdid lill-għomja,

irrodd il-ħelsien lill-maħqurin

¹⁹ u nxandar sena tal-grazzja tal-Mulej.’

²⁰ Imbagħad reġa' għalaq il-ktieb, tah lura lill-qaddej u niżel bilqiegħda. Għajnejn kulħadd fis-sinagoga kienu msammra fuqu. ²¹ U beda jgħidilhom: "Din il-kitba seħħet illum, intom u tisimgħu." ²² U lkoll bdew juru l-għoġba tagħhom għall-kliem mimli ħlewwa li kien ħiereġ minn fommu, u kollohom mistagħġba bdew jgħidu: "Dan mhuwiex bin Ġużeppi?" ²³ Iżda hu qalilhom: "Żgur li se tgħidu għalija dan il-proverbju, 'Tabib, fejjaq lilek innifsek: dak kollu li smajna li ġara f'Kafarnahum agħmlu hawn f'pajjiżek ukoll." ²⁴ U żied jgħidilhom: "Tassew, ngħidilkom, ebda profeta ma jilqgħuh tajjeb f'pajjiżu. ²⁵ Għax, ngħidilkom is-sewwa, kien hemm bosta romol f'Iżrael fi żmien Elija meta s-sema baqa' tliet snin u sitt xhur magħluq u waqa' ġuħ kbir fil-pajjiż kollu; ²⁶ madankollu għand ħadd minnhom ma ntbagħat Elija, imma għand waħda armla minn Sarefta ta' Sidon. ²⁷ U kien hemm bosta mġiddmin f'Iżrael fi żmien il-profeta Eliżew, imma ħadd minnhom ma ġie mfejjaq ħlief Nagħman tas-Sirja." ²⁸ Meta semgħu dan fis-sinagoga kulħadd imtela bil-korla; ²⁹ qamu, u ħarġuh 'il barra mill-belt, ħaduh fuq xifer ta' rdum tal-għolja li fuqha kienet mibnija l-belt tagħhom, u riedu jixħtuh minn hemm fuq għal isfel. ³⁰ Iżda hu għadda minn ġo nofshom u baqa' sejjer.

Ir-raġel bi spirtu ħażin [Lq. 4:31-37]

(Mt 1, 21-28)

³¹ Niżel Kafarnahum, belt tal-Galilija, u f'jum is-Sibt qagħad jgħallem lin-nies, ³² li baqgħu mistagħġba bil-mod tat-tagħlim tiegħu, għax id-diskors tiegħu kien ta' wieħed li għandu s-setgħa.

³³ U kien hemm raġel fis-sinagoga li kellu fih spirtu ta' ħażin, u qabad jgħajjat b'leħen għoli: ³⁴ "Ah! x'għandna x'naqsmu, Ġesù ta' Nażaret? Ġejt biex teqridna? Jiena naf min int: il-Qaddis ta' Alla!" ³⁵ Imma Ġesù widdbu bis-sħiħ u qallu: "Iskot, u oħroġ minnu!" Mbagħad l-ispirtu xeħtu fin-nofs u ħareġ minnu bla ma għamillu ħsara. ³⁶ U kulħadd stagħġeb, u bdew jistaqsu wieħed lill-ieħor u jgħidu: "Dan xi kliem hu? Għax hu jordna b'setgħa u qawwa lill-ispirti ħżiena u huma joħorġu!" ³⁷ U l-fama tiegħu xterdet ma' kullimkien f'dawk l-inħawi kollha.

Ġesù jfejjaq ħafna nies [Lq. 4:38-41]

(Mt 8, 14-17; Mk 1, 29-34)

³⁸ Ġesù qam u telaq mis-sinagoga, u daħal għand Xmun. Issa omm il-mara ta' Xmun kellha fuqha deni qawwi, u talbuh jgħinha. ³⁹ Resaq fuqha, ordna lid-deni, u d-deni ħallieha. U minnufih qamet u bdiet isservihom. ⁴⁰ Hija u nieżla x-xemx, dawk kollha li kellhom il-morda, kien x'kien il-mard tagħhom, ħaduhomlu quddiemu. Hu qiegħed idejh fuq kull wieħed minnhom u fejjaqhom. ⁴¹ Minn ħafna nies bdew joħorġu wkoll l-ispirti ħżiena, jgħajtu u jgħidu: "Inti Bin Alla!" Iżda hu kien jheddidhom u ma ħallihomx jitkellmu, għax huma kienu jafu li hu l-Messija.

Ġesù jdur il-Lhudija u jippriedka [Lq. 4:42-44]

(Mk 1, 35-39)

⁴² Meta sebaħ, ħareġ u mar f'post imwarrab. In-nies bdew ifittxuh u marru ħdejh u riedu jżommuh biex ma jitlaqx minn ħdejhom. ⁴³ Iżda hu qalilhom: "Jeħtieġli nxandar il-Bxara t-Tajba tas-Saltna ta' Alla lill-ibliet l-oħra wkoll, għax għalhekk kont mibgħut." ⁴⁴U kien jippriedka fis-sinagogi tal-Lhudija.

Ġesù jsejjaħ l-ewwel dixxipli [Lq. 5:1-11]

(Mt 4, 18-22; Mk 1, 16-20)

5. ¹ Darba l-kotra bdiet tross fuqu biex tisma' l-kelma ta' Alla. Hu kien qiegħed f'xatt l-għadira ta' Ġennesaret. ² U ra żewġ dgħajjes qegħdin max-xatt; is-sajjieda kienu niżlu minn fuqhom u kienu qegħdin jaħslu x-xbiek. ³ Tela' fuq waħda minnhom, li kienet ta' Xmun, u talbu jaqla' kemmxejn 'il barra mill-art; imbagħad inxteħet bilqiegħda u qagħad jgħallem lin-nies mid-dgħajsa. ⁴ Meta temm li kellu jgħid, qal lil Xmun: "Aqdef 'il barra fil-fond, u kalaw ix-xbiek tagħkom għas-sajd." ⁵ Wieġbu Xmun u qallu: "Mgħallem, għamilna lejl sħiħ nitħabtu u ma qbadna xejn. Imma, la qiegħed tgħid int, ħa nkala x-xbiek." ⁶ Hekk għamlu, u qabdu kotra hekk kbira ta' ħut li x-xbiek tagħhom kien għoddu nqasam. ⁷ Għalhekk għamlu sinjal lil sħabhom li kienu fid-dgħajsa l-oħra biex jiġu jagħtuhom daqqa ta’ id. Dawk ġew, u mlew iż-żewġ dgħajjes hekk li għal ftit ma għerqux.

⁸ Xmun Pietru, kif ra dan, inxteħet f'riġlejn Ġesù u qallu: "Tbiegħed minni, Mulej, għaliex jiena raġel midneb!" ⁹ Għax baqgħu tassew mistagħġba, kemm hu u kemm dawk kollha li kienu miegħu, għal dik il-qabda ħut li qabdu. ¹⁰ U hekk ukoll ġralhom Ġakbu u Ġwanni, ulied Żebedew, li kienu sħab Xmun. Imbagħad Ġesù qal lil Xmun: "Tibżax; minn issa 'l quddiem tkun taqbad in-nies." ¹¹ Meta mbagħad ressqu d-dgħajjes ma' l-art, telqu kollox u marru warajh.

Ġesù jfejjaq wieħed imġiddem [Lq. 5:12-16]

(Mt 8, 1-4; Mk 1, 40-45)

¹² Darba kien qiegħed f'belt. U jkun hemm raġel marid sewwa bil-ġdiem; kif ra lil Ġesù, mar u nxteħet wiċċu fl-art quddiemu jitolbu u jgħidlu: "Mulej, jekk trid, tista' tfejjaqni." ¹³Ġesù medd idu fuqu, messu u qallu: "Iva, irrid; kun imfejjaq," u minnufih il-ġdiem marlu. ¹⁴ Ġesù widdbu u qallu: "Qis li ma tgħid xejn lil ħadd. Iżda mur uri ruħek lill-qassis, u agħmel l-offerta għall-fejqan tiegħek, kif ordna Mosè, biex hekk tagħti xhieda li inti fiqt." ¹⁵ Il-fama tiegħu bdiet aktar tixtered, u folol kbar ta' nies kienu jmorru biex jisimgħuh u jfejjaqhom mill-mard tagħhom. ¹⁶ Iżda hu kien ifittex xi mkien imwarrab u jinġabar fit-talb.

Ġesù jfejjaq wieħed mifluġ [Lq. 5:17-26]

(Mt 9, 1-8; Mk 2, 1-12)

¹⁷ Jum fost l-oħrajn ġara li Ġesù kien qiegħed jgħallem. Kien hemm bilqiegħda madwaru xi Fariżej u għorrief tal-Liġi li kienu ġew mill-irħula kollha tal-Galilija u l-Lhudija u minn Ġerusalemm. Il-qawwa tal-Mulej kienet fih biex ifejjaq. ¹⁸ U ġew xi rġiel iġorru wieħed mifluġ fuq mitraħ; huma bdew ifittxu li jdaħħlu lil dan il-bniedem ġewwa u jqegħduhulu quddiemu, ¹⁹ iżda minħabba l-folla ma sabux minn fejn setgħu jidħlu bih. Għalhekk telgħu fuq il-bejt, u niżżluh bil-mitraħ b'kollox minn bejn ix-xorok f'nofs in-nies quddiem Ġesù. ²⁰ Meta hu ra l-fidi tagħhom, qallu: "Ħabib, dnubietek maħfura." ²¹Il-kittieba u l-Fariżej qabdu jaħsbu u jgħidu bejnhom u bejn ruħhom: "Dan min hu biex jitkellem hekk? Din dagħwa! Għax min jista' jaħfirhom id-dnubiet ħlief Alla waħdu?" ²²Imma Ġesù għaraf ħsibijiethom, u qalilhom: "Għaliex qegħdin taħsbu hekk f'qalbkom? ²³ X'inhu l-eħfef, tgħid 'Dnubietek maħfura' jew tgħid 'Qum u imxi'? ²⁴ Mela biex tkunu tafu li Bin il-bniedem għandu s-setgħa jaħfer id-dnubiet fuq l-art," qal lill-mifluġ: "Qum, qiegħed ngħidlek, aqbad friexek u mur lejn darek." ²⁵ U dak minnufih qam quddiemhom, qabad il-friex li fuqu kien mixħut, u telaq lejn id-dar ifaħħar lil Alla. ²⁶ U lkoll baqgħu mistagħġba u bdew ifaħħru lil Alla; u mtlew bil-biża' u bdew jgħidu: "Rajna ħwejjeġ ta' l-għaġeb illum!"

Is-sejħa ta' Levi [Lq. 5:27-32]

(Mt 9, 9-13; Mk 2, 13-17)

²⁷ Wara dan, ħareġ u lemaħ wieħed pubblikan, jismu Levi, bilqiegħda quddiem il-mejda tat-taxxi, u qallu: "Ejja warajja." ²⁸ Dak telaq kollox, qam u mar warajh. ²⁹Imbagħad Levi għamillu laqgħa sabiħa ħafna għandu stess, u kien hemm magħhom għall-mejda kotra kbira ta' pubblikani u nies oħra. ³⁰ Il-Fariżej u l-kittieba sħabhom bdew igemgmu mad-dixxipli tiegħu, u qalulhom: "Dan l-għala tieklu u tixorbu mal-pubblikani u l-midinbin?" ³¹ U Ġesù weġibhom: "Mhux dawk li huma f'saħħithom għandhom bżonn it-tabib, iżda l-morda. ³² Jien mhux lill-ġusti ġejt insejjaħ, iżda lill-midinbin għall-indiema."

Mistoqsija fuq is-sawm [Lq. 5:33-39]

(Mt 9, 14-17; Mk 2, 18-22)

³³ Iżda huma qalulu: "Id-dixxipli ta' Ġwanni sikwit isumu u joqogħdu jitolbu, u dawk tal-Fariżej ukoll, imma tiegħek jieklu u jixorbu!" ³⁴ U Ġesù qalilhom: "Jaqaw tistgħu ġġagħlu lill-mistednin tal-għarus isumu sakemm l-għarus ikun għadu magħhom? ³⁵Imma għad jasal iż-żmien meta l-għarus jeħduhulhom minn magħhom, u mbagħad isumu dakinhar." ³⁶ Qalilhom ukoll parabbola: "Ħadd ma jaqta' biċċa drapp minn libsa ġdida biex biha jraqqa' waħda qadima, għax inkella mhux biss ikun qatta' l-ġdida, imma anqas il-biċċa meħuda mill-ġdida ma tkun taqbel mal-qadima. ³⁷Anqas ma jqiegħdu l-inbid il-ġdid f'damiġġani qodma tal-ġild, għax inkella l-inbid il-ġdid jifqa' d-damiġġani, u jixtered hu u jintilfu d-damiġġani. ³⁸ Iżda nbid ġdid iqegħduh f'damiġġani ġodda. ³⁹ U ħadd ma jkun irid mill-inbid ġdid wara li jkun xorob mill-qadim, għax jgħidlek, 'Il-qadim tajjeb!' "

Id-dixxipli jaqtgħu s-sbul is-Sibt [Lq. 6:1-5]

(Mt 12, 1-8; Mk 2, 23-28)

6. ¹ Ġara li darba s-Sibt kien għaddej minn għalqa miżrugħa, u d-dixxipli tiegħu bdew jaqtgħu s-sbul, ifarrkuh b'idejhom u jikluh. ² Xi wħud mill-Fariżej qalulhom: "Dan kif qegħdin tagħmlu dak li ma jiswiex nhar ta' Sibt?" ³ Qabeż Ġesù u qalilhom: "Anqas dan ma qrajtu, x'għamel David meta ħadu l-ġuħ, huwa u dawk li kienu miegħu? ⁴ Ma qrajtux kif daħal fid-dar ta' Alla u ħa l-ħobż tal-preżenza ta' quddiem il-Mulej, u kiel minnu hu u ta lil dawk li kienu miegħu? U madankollu ħadd ma kien jista' jiekol minnu ħlief il-qassisin biss!" ⁵ U qalilhom: "Bin il-bniedem huwa sid is-Sibt ukoll."

Ir-raġel b'idu niexfa [Lq. 6:6-11]

(Mt 12, 9-14; Mk 3, 1-6)

⁶ F'Sibt ieħor daħal fis-sinagoga u qagħad jgħallem. Kien hemm raġel li kellu idu l-leminija niexfa. ⁷ Il-kittieba u l-Fariżej kienu moħħhom fih biex jaraw jekk ifejjaqx f'jum is-Sibt, ħalli b'hekk isibu fuqiex jixluh. ⁸ Iżda hu għaraf ħsibijiethom, u qal lir-raġel li kellu idu niexfa: "Qum, u oħroġ fin-nofs." Dak qam u ħareġ fin-nofs. ⁹ U qalilhom Ġesù: "Ħa nistaqsikom ħaġa: X'jiswa nhar ta' Sibt, tagħmel il-ġid jew tagħmel id-deni? Issalva ħajja jew teqridha?" ¹⁰ U xeħet ħarsa madwaru fuqhom ilkoll, u qal lir-raġel: "Midd idek." Hekk għamel dak, u idu reġgħet saritlu qawwija u sħiħa. ¹¹ Iżda huma xegħlu bil-korla, u bdew jiddiskutu bejniethom x'se jagħmlu b'Ġesù.

Ġesù jagħżel it-Tnax [Lq. 6:12-16]

(Mt 10, 1-4; Mk 3, 13-19)

¹² Mela darba fost l-oħrajn ħareġ lejn l-għoljiet biex jitlob, u għadda l-lejl fit-talb lil Alla. ¹³ Meta sebaħ, sejjaħ lejh id-dixxipli tiegħu u minnhom għażel tnax, li semmiehom appostli: ¹⁴ Xmun, li semmieh Pietru, u ħuh Indrì, Ġakbu, Ġwanni, Filippu, Bartilmew, ¹⁵Mattew, Tumas, Ġakbu ta' Alfew, Xmun l-Imħeġġeġ, ¹⁶ Ġuda ta' Ġakbu, u Ġuda l-Iskarjota, li mbagħad ittradieh.

Ġesù jgħin u jaqdi folol kbar [Lq. 6:17-19]

(Mt 4, 23-25)

¹⁷ Imbagħad niżel magħhom u waqaf f'wita, flimkien ma' kotra kbira ta' dixxipli u folla kbira ta' nies minn kull naħa tal-Lhudija u Ġerusalemm u mix-xtajta ta' Tir u Sidon. ¹⁸Dawn kienu marru biex jisimgħuh u jfejjaqhom mill-mard tagħhom. Min kien imħabbat mill-ispirti ħżiena kien ifiq; ¹⁹ u l-kotra kienet tfittex li tmissu, għax minnu kienet toħroġ qawwa li tfejjaq lil kulħadd.

Hena veru u hena qarrieq [Lq. 6:20-26]

(Mt 5, 1-12)

²⁰ Ġesù rafa' għajnejh lejn id-dixxipli tiegħu u qal:

“Ħenjin intom il-foqra, għax tagħkom hija s-Saltna t’Alla.

²¹ Henjin intom li għalissa bil-ġuħ, għax għad tkunu mxebbgħin.

Ħenjin intom li għalissa tibku, għax għad tithennew.

²² Henjin intom meta minħabba Bin il-bniedem in-nies jobogħdukom, jaqtgħukom minn magħhom, jgħajrukom u jwarrbu isimkom bħallikieku kien xi ħaġa ħażina. ²³Dakinhar li jiġrilkom hekk, ifirħu u aqbżu bil-ferħ, għax araw, ħlaskom kbir ikun fis-sema. L-istess għamlu missirijiethom lill-profeti.

²⁴ Imma ħażin għalikom, intom l-għonja, għax il-faraġ tagħkom ħadtuh.

²⁵ Ħażin għalikom intom li għalissa mxebbgħin, għax għad tkunu bil-ġuħ.

Ħażin għalikom intom li għalissa tidħku, għax għad tnewwħu u tibku.

²⁶ Ħażin għalikom meta kulħadd isemmikom fil-ġid. Għax l-istess għamlu missirijiethom lill-profeti foloz!

L-imħabba ta' l-għedewwa [Lq. 6:27-36]

(Mt 5, 38-48; 7, 12a)

²⁷ "Imma lilkom, li qegħdin tisimgħuni, ngħidilkom: "Ħobbu l-għedewwa tagħkom, agħmlu l-ġid lil min jobgħodkom, ²⁸ bierku lil min jisħetkom, itolbu għal min iżeblaħkom. ²⁹ Min jagħtik bil-ħarta fuq naħa waħda, dawwarlu wiċċek ħalli jagħtik fuq in-naħa l-oħra; min jeħodlok il-mantar, anqas il-libsa ma għandek tiċħadlu. ³⁰Agħti lil kull min jitolbok; u min jeħodlok xi ħaġa tiegħek, titlobhilux lura. ³¹ Kif tridu li l-bnedmin jagħmlu lilkom, hekk ukoll agħmlu intom lilhom. ³² Jekk intom tħobbu lil min iħobbkom, xi ħlas jista' jkollkom? Għax il-midinbin ukoll iħobbu lil min iħobbhom. ³³ U jekk tagħmlu l-ġid lil min jagħmel il-ġid lilkom, xi ħlas jista' jkollkom? Għax dan jagħmluh saħansitra l-midinbin. ³⁴ U jekk tisilfu xi ħaġa lil min tistennewh iroddhielkom lura, xi ħlas jista' jkollkom? Il-midinbin ukoll jisilfu lill-midinbin, bil-ħsieb li jieħdu lura daqshekk ieħor mingħandhom. ³⁵ Imma intom ħobbu l-għedewwa tagħkom, agħmlu l-ġid, isilfu bla ma tistennew xi ħaġa lura, u l-ħlas tagħkom ikun kbir; u tkunu wlied Alla l-Għoli, li hu tajjeb ma' l-ingrati u l-ħżiena. ³⁶Ħennu, bħalma hu ħanin Missierkom.

Tiġġudikawx [Lq. 6:37-42]

(Mt 7, 1-5)

³⁷ "Tiġġudikawx, u ma tkunux iġġudikati; tikkundannawx, u ma tkunux ikkundannati; aħfru, u ssibu l-maħfra; ³⁸ agħtu, u jingħatalkom. Kejl tajjeb, marsus, mheżheż sewwa u mburġat iqegħdulkom f'ħoġorkom; għax bl-istess kejl li tkejjlu intom jitkejjel lilkom." ³⁹Qalilhom parabbola: "Jista' agħma jmexxi agħma ieħor? Mhux it-tnejn jaqgħu fil-ħofra? ⁴⁰ Id-dixxiplu mhuwiex aqwa mill-imgħallem tiegħu; imma kull min itemm it-taħriġ tiegħu jsir bħall-imgħallem tiegħu. ⁴¹ Għax tara t-tibna f'għajn ħuk, u ma tarax it-travu li għandek f'għajnek int? ⁴² Kif tista' tgħidlu lil ħuk, 'Ħi, ejja nneħħilek it-tibna li għandek f'għajnek', meta mintix tara t-travu li għandek f'għajnek int? Ja wiċċ b'ieħor, neħħi l-ewwel it-travu minn għajnek int, ħalli mbagħad tara sewwa kif tneħħi t-tibna minn għajn ħuk.

Is-siġra tingħaraf mill-frott [Lq. 6:43-45]

(Mt 7, 16-20; 12, 34b-35)

⁴³ "Ma hemmx siġra tajba li tagħmel frott ħażin, kif anqas ma hemm siġra ħażina li tagħmel frott tajjeb. ⁴⁴ Kull siġra mill-frott tagħha tingħaraf. Ħadd ma jiġbor it-tin mix-xewk, anqas l-għeneb mill-għolliq. ⁴⁵ Il-bniedem tajjeb mit-teżor tajjeb ta' qalbu joħroġ it-tajjeb, u l-bniedem ħażin mit-teżor ħażin tiegħu joħroġ il-ħażin, għax mill-abbundanza tal-qalb jitkellem il-fomm.

Sisien tajba u sisien ħżiena [Lq. 6:46-49]

(Mt 7, 24-27)

⁴⁶ "Għaliex issejjħuli, 'Mulej,' u mbagħad ma tagħmlux dak li ngħid jien? ⁴⁷ Kull min jiġi għandi u jisma' kliemi u jagħmel dak li ngħid jien, ħa ngħidilkom lil min jixbah. ⁴⁸ Jixbah lil wieħed li ried jibni dar, ħaffer fil-fond sa ma sab il-blat, u fuqu qiegħed is-sisien. Imbagħad għamlet xita bil-qliel, il-wied niżel b'qawwa kbira għal fuq dik id-dar, imma ma setax jheżhiżha, għax kienet mibnija tajjeb. ⁴⁹ Iżda min jisma' kliemi u ma jagħmilx li ngħid jien, jixbah lil wieħed li jkun bena daru fuq l-art mingħajr ma qiegħed sisien. Il-wied niżel b'qawwa kbira għal fuqha u minnufih iġġarrfet, u saret ħerba kbira minn dik id-dar!"

Ġesù jfejjaq qaddej ta' ċenturjun [Lq. 7:1-10]

(Mt 8, 5-13)

7. ¹ Meta spiċċa jgħid lin-nies kull ma kellu jgħidilhom, daħal Kafarnahum. ² U jkun hemm ċenturjun li kellu qaddej għażiż ħafna għalih, li kien marid u wasal fl-aħħar. ³Iċ-ċenturjun sama' b'Ġesù u bagħatlu xi wħud mix-xjuħ tal-Lhud biex jitolbu jiġi jfejjaqlu l-qaddej. ⁴ Dawk marru quddiem Ġesù u bdew jitolbuh b'ħerqa kbira u jgħidulu: "Jixraqlu li tagħmillu dan, ⁵ għax hu jgħożż il-ġens tagħna, u kien hu li bnielna s-sinagoga." ⁶ Ġesù mar magħhom, u ma kienx 'il bogħod wisq mid-dar meta ċ-ċenturjun bagħat jgħidlu ma' xi ħbieb: "Sinjur, toqgħodx tinqala', għax jien ma jistħoqqlix li tidħol taħt is-saqaf tiegħi; ⁷għalhekk ħassejt li anqas kien jistħoqqli niġi nsibek jiena stess. Imma int tgħid kelma, u l-qaddej tiegħi jfiq. ⁸ Għax jien ukoll bniedem taħt is-setgħa ta' ħaddieħor, u jiena stess għandi suldati taħt il-kmand tiegħi; lil wieħed ngħidlu, 'Mur,' u jmur; lil ieħor ngħidlu, 'Ejja,' u jiġi; u lill-ilsir tiegħi ngħidlu, 'Agħmel dan,' u jagħmlu." ⁹ Ġesù baqa' mistagħġeb bih meta sama' dan; dar lejn in-nies li kienu miexja warajh u qalilhom: "Ngħidilkom li anqas f'Iżrael ma sibt fidi bħal din!" ¹⁰ Meta mbagħad dawk li kienu mibgħuta reġgħu lura d-dar, sabu l-qaddej qawwi u sħiħ.

Ġesù jqajjem lil bin l-armla ta' Najn mill-mewt [Lq. 7:11-17]

¹¹ Wara dan imbagħad mar f'belt jisimha Najn, u marru miegħu d-dixxipli tiegħu u kotra kbira ta' nies. ¹² Kif wasal qrib il-bieb tal-belt, kienu qegħdin iġorru wieħed mejjet li ommu, mara armla, ma kellhiex ħliefu; u magħha kien hemm għadd ġmielu ta' nies mill-belt. ¹³ Kif raha l-Mulej tħassarha. "Tibkix", qalilha. ¹⁴ Resaq, u mess it-tebut. Dawk li kienu qegħdin jerfgħuh waqfu. U hu qal: "Żagħżugħ, qiegħed ngħidlek, qum!" ¹⁵U l-mejjet qam bilqiegħda u beda jitkellem. U Ġesù tah lil ommu. ¹⁶ In-nies kollha tkexkxu bil-biża', u bdew jagħtu glorja lil Alla u jgħidu: "Profeta kbir qam fostna", u, "Alla żar il-poplu tiegħu." ¹⁷ U dan il-kliem li qalu xtered mal-Lhudija u dawk l-inħawi kollha.

Il-messaġġiera ta' Ġwanni l-Battista [Lq. 7:18-35]

(Mt 11, 2-19)

¹⁸ Id-dixxipli ta' Ġwanni marru jwasslulu dan kollu. Hu sejjaħ tnejn minnhom maġenbu, ¹⁹ u bagħathom għand il-Mulej biex jistaqsuh: "Inti huwa dak li għandu jiġi, jew nistennew lil ħaddieħor?" ²⁰ Kif dawk it-tnejn waslu ħdejh qalulu: "Ġwanni l-Battista bagħatna għandek biex nistaqsuk: Inti huwa dak li għandu jiġi, jew nistennew lil ħaddieħor?" ²¹Dak il-ħin stess Ġesù fejjaq ħafna nies mill-mard, mit-tbatijiet u mill-ispirti ħżiena, u lil bosta għomja għoġbu jagħtihom id-dawl. ²²Imbagħad wieġeb u qalilhom: "Morru agħtu lil Ġwanni l-aħbar ta' dak li rajtu u smajtu: kif l-għomja qegħdin jerġgħu jaraw, iz-zopop jimxu, l-imġiddmin jfiqu, it-torox jisimgħu, il-mejtin iqumu, u kif il-Bxara t-Tajba qiegħda tixxandar lill-fqar. ²³ Hieni hu min ma jitfixkilx minħabba fija!"

²⁴ Xħin il-messaġġiera ta' Ġwanni telqu, Ġesù qabad ikellem lin-nies fuq Ġwanni: "Xi ħriġtu taraw fid-deżert? Qasba tixxejjer mar-riħ? ²⁵ Imma intom xi ħriġtu taraw? Raġel liebes l-ilbies fin? Dawk li jilbsu sabiħ, u jgħixu fit-tlellix, fil-palazzi tas-slaten issibhom! ²⁶Mela għalfejn ħriġtu? Biex taraw profeta? Iva, ngħidilkom, anzi xi ħaġa iżjed minn profeta. ²⁷ Dan hu li fuqu hemm miktub,

‘Ara, jien nibgħat qablek il-ħabbar tiegħi

biex iħejjilek it-triq quddiemek.’

²⁸ Ngħidilkom, li fost ulied in-nisa ma hemm ħadd akbar minn Ġwanni. U b'danakollu l-iżgħar wieħed fis-Saltna ta' Alla hu akbar minnu." ²⁹ Meta semgħu dan, il-poplu kollu u sa l-istess pubblikani taw raġun lil Alla, billi tgħammdu bil-magħmudija ta' Ġwanni. ³⁰Imma l-Fariżej u l-għorrief tal-Liġi ġiebu fix-xejn il-pjan li Alla kien fassal għalihom, ladarba l-magħmudija ta' Ġwanni ma ħaduhiex.

³¹ “Ma' min, mela, se nxebbahhom in-nies ta' dan iż-żmien? Lil min jixbhu? ³²Jixbhu lil qabda tfal bilqiegħda fil-pjazza, jgħajtu lil xulxin u jgħidu,

'Daqqejnielkom il-flawt

u ma żfintux,

għannejnielkom għanja ta' niket

u ma ħabbattux fuq sidirkom!'

³³ Għax tassew, ġie Ġwanni l-Battista, la jiekol ħobż u lanqas jixrob inbid, u intom tgħidu li 'għandu fih xitan'. ³⁴ Ġie Bin il-bniedem, jiekol u jixrob, u tgħidu, 'Araw, xi bniedem wikkiel u sakranazz, ħabib tal-pubblikani u l-midinbin!' ³⁵ Imma l-ulied ta' Alla kollha taw raġun lill-għerf tiegħu."

Ġesù għand Xmun il-Fariżew [Lq. 7:36-50]

³⁶ Wieħed mill-Fariżej stieden lil Ġesù għandu għall-mejda; Ġesù daħal għand il-Fariżew u qagħad għall-ikel. ³⁷ Issa fil-belt kien hemm midinba magħrufa. Din saret taf li kien għall-mejda għand il-Fariżew; ġiebet vażett ta' l-alabastru biż-żejt ifuħ, ³⁸ u marret qagħdet warajh ħdejn riġlejh, tibki u xxarrablu riġlejh bi dmugħha u tixxuttahomlu b'xuxitha, mbagħad bisitlu riġlejh u dilkithomlu biż-żejt ifuħ. ³⁹ Kif ra hekk il-Fariżew li stiednu qal bejnu u bejn ruħu: "Dan, li kien profeta, kien ikun jaf min hi u x'mara hi din li qiegħda tmissu; kien ikun jaf għax hi midinba!" ⁴⁰ Imma Ġesù qabad u qallu: "Xmun, għandi ħaġa xi ngħidlek." "Għid, mgħallem" qallu dak. ⁴¹"Tnejn min-nies kellhom id-dejn ma' wieħed li jislef il-flus: wieħed kellu jagħtih ħames mitt dinar u l-ieħor ħamsin. ⁴² Minn fejn iħallsu dejnhom ma kellhomx, u hu ħafrilhom it-tnejn. Min minnhom se jħobbu l-iżjed?" ⁴³ Wieġeb Xmun u qal: "Jidhirli jien li dak li ħafirlu l-iżjed." "Qtajt is-sewwa," qallu Ġesù. ⁴⁴ Mbagħad dar lejn il-mara u qal lil Xmun: "Qiegħed taraha lil din il-mara? Dħalt għandek, u ilma għal riġlejja ma tajtnix, iżda hi riġlejja xarrbithomli bi dmugħha u xxuttathomli b'xuxitha. ⁴⁵ Bewsa ma tajtnix, iżda hi minn xħin daħlet ma waqfitx tbusli riġlejja. ⁴⁶ Rasi ma dlikthilix biż-żejt, imma hi dilkitli riġlejja b'żejt ifuħ. ⁴⁷ Għalhekk ngħidlek li dnubietha, li kienu ħafna, nħafrulha, għax ħabbet ħafna; imma min jinħafirlu ftit, ftit iħobb." ⁴⁸ Imbagħad qal lilha: "Dnubietek maħfura." ⁴⁹ Dawk li kienu fil-mejda miegħu bdew jgħidu bejniethom: "Dan min hu biex jaħfer id-dnubiet ukoll?" ⁵⁰ Iżda hu qal lill-mara: "Il-fidi tiegħek salvatek; mur bis-sliema."

In-nisa twajba li marru wara Ġesù [Lq. 8:1-3]

8. ¹ Wara dan huwa qagħad idur l-ibliet u r-rħula, jippriedka u jxandar il-Bxara t-Tajba tas-Saltna ta' Alla. Kellu miegħu t-Tnax ² u xi nisa li kien fejjaqhom mill-ispirti ħżiena u mill-mard: Marija, li kienu jgħidulha ta' Magdala, li minnha kienu ħarġu seba' xjaten, ³ Ġwanna, mart Ħuża, prokuratur ta' Erodi, Susanna, u ħafna oħrajn, li kienu jaqduhom minn ġidhom.

Il-parabbola taż-żerriegħ [Lq. 8:4-8]

⁴ Inġemgħet kotra kbira ta' nies li kienu ġejjin lejh minn kull belt, u hu qalilhom din il-parabbola: ⁵ "Wieħed bidwi ħareġ jiżra' ż-żerriegħa li kellu. Huwa u jiżra', xi żerrigħat waqgħulu mal-mogħdija u ntrifsu, u l-agħsafar ta' l-ajru naqqruhom kollha. ⁶Oħrajn waqgħu fuq il-blat, u nibtu u nixfu, għax tira ma kellhomx. ⁷ Oħrajn waqgħu qalb ix-xewk, u x-xewk kiber magħhom u ħanaqhom. ⁸ Oħrajn waqgħu f'art tajba, u nibtu u għamlu l-frott kull waħda mija." Kif qal dan, refa' leħnu u qal: "Min għandu widnejn biex jisma', ħa jisma'!"

L-iskop tal-parabboli [Lq. 8:9-10]

(Mt 13, 10-17; Mk 4, 10-12)

⁹ Id-dixxipli tiegħu staqsewh x'kienet dik il-parabbola. ¹⁰ U hu qalilhom: "Lilkom ingħata li tagħrfu l-misteri tas-Saltna ta' Alla, iżda lill-bqija bil-parabboli, biex iħarsu u ma jarawx, u jisimgħu u ma jifhmux.

Ġesù jfisser il-parabbola taż-żerriegħ [Lq. 8:11-15]

(Mt 13, 18-23; Mk 4, 13-20)

¹¹ "Il-parabbola, mela, hija din: iż-żerriegħa hi l-kelma ta' Alla. ¹² Dawk ta' matul il-mogħdija huma dawk li jisimgħu, mbagħad jiġi x-xitan u jaħtfilhom il-kelma minn qalbhom, li ma jmorrux jemmnu u jsalvaw. ¹³ Dawk ta' fuq il-blat huma dawk li, meta jisimgħu l-kelma, jilqgħuha bil-ferħ, iżda billi ma jkollhomx egħruq jemmnu għal ftit taż-żmien, u meta jiġi fuqhom it-tiġrib jitilqu. ¹⁴ Dawk li jaqgħu qalb ix-xewk huma dawk li jisimgħu, iżda aktar 'il quddiem l-inkwiet żejjed u l-għana u l-pjaċiri tal-ħajja joħonquhom u l-frott tagħhom ma jsirx. ¹⁵ Imma dawk li jaqgħu f'art tajba huma dawk li jisimgħu l-kelma b'qalb tajba u sinċiera, jgħożżuha, u jagħmlu l-frott billi jżommu sħiħ.

Il-parabbola tal-musbieħ [Lq. 8:16-18]

(Mk 4, 21-25)

¹⁶ "Ħadd ma jixgħel musbieħ u jgħattih b'għatu jew iqiegħdu taħt sodda, imma jqiegħdu fuq l-imnara, biex kull min jidħol ġewwa jara d-dawl. ¹⁷ Għax ma hemm xejn moħbi li ma għadx jidher, u xejn ma hemm mistur li ma għadx jingħaraf u jinġieb għad-dawl. ¹⁸ Mela oqogħdu attenti kif tisimgħu! Għax min għandu, jingħatalu; u min ma għandux, jitteħidlu saħansitra dak li jaħseb li għandu."

Omm Ġesù u ħutu [Lq. 8:19-21]

(Mt 12, 46-50; Mk 3, 31-35)

¹⁹ Ġew għalih ommu u ħutu, iżda ma setgħux jersqu lejh minħabba l-folla. ²⁰ Xi ħadd qallu: "Ommok u ħutek qegħdin hawn barra u jridu jarawk." ²¹ Iżda hu weġibhom: "Ommi u ħuti huma dawk li jisimgħu l-kelma ta' Alla u jagħmlu li jgħid Hu."

Ġesù jsikket it-tempesta [Lq. 8:22-25]

(Mt 8, 23-27; Mk 4, 35-41)

²² Darba fost l-oħrajn tela' fuq dgħajsa mad-dixxipli tiegħu u qalilhom: "Ejjew naqsmu għax-xatt l-ieħor ta' l-għadira." U qadfu 'l barra. ²³ Huma u sejrin, marret għajnu bih. U qam riefnu kbir fuq l-għadira, bdew jimtlew bl-ilma u ġew f'qagħda mwiegħra. ²⁴Għalhekk resqu lejh, qajjmuh u qalulu: "Mgħallem, Mgħallem, se nintilfu!" Hu qam, ordna lir-riħ u lill-mewġ imqalleb, u dawn siktu u waqgħet il-kalma. ²⁵ U qal lid-dixxipli: "Fejn hi l-fidi tagħkom?" Qabadhom il-biża', u mistagħġba bdew jgħidu lil xulxin: "Dan min hu, mela, biex jordna saħansitra lill-irjieħ u lill-baħar u huma jisimgħu minnu!"

Fejqan ta' raġel bi spirtu ħażin [Lq. 8:26-39]

(Mt 8, 28-34; Mk 5, 1-20)

²⁶ Waslu x-xatt u niżlu fl-art tal-Gerasin, li tiġi biswit il-Galilija. ²⁷ Huwa u nieżel l-art, resaq raġel minn dik il-belt, maħkum mix-xitan. Kien ilu żmien twil ma jxidd libsa fuqu, u ma kienx joqgħod id-dar, imma qalb l-oqbra. ²⁸ Kif lemaħ lil Ġesù qabad jgħajjat, inxteħet quddiemu u b'leħen qawwi qallu: "Aħna x'għandna x'naqsmu, Ġesù, Bin Alla l-Għoli? Nitolbok, taħqarnix!" ²⁹ Għax Ġesù kien ġa kkmanda lill-ispirtu ħażin biex joħroġ minn dak il-bniedem. Għax bosta drabi kien jaħkmu, u n-nies kienu jorbtuh bil-ktajjen u bix-xkiel biex iżommuh, iżda hu kien iqaċċat l-irbit u x-xitan kien jimbuttah lejn id-deżert. ³⁰ Ġesù staqsieh: "X'jismek?" "Leġjun," qallu, għax ħafna xjaten kienu daħlu fih. ³¹ U beda jitolbu biex ma jordnalhomx imorru fl-abissi.

³² Mela kien hemm merħla kbira ta' qżieqeż jirgħu fuq l-għolja, u l-ispirti talbuh biex iħallihom jidħlu fihom; u hu ħalliehom. ³³ U x-xjaten ħarġu minn dak il-bniedem u daħlu fil-qżieqeż. U l-merħla nxteħtet għal ġo l-għadira mill-għoli tax-xaqliba u għerqet. ³⁴Ir-rgħajja, meta raw x'ġara, ħarbu u marru jxerrdu l-aħbar mal-belt u l-irziezet. ³⁵In-nies ħarġu jaraw x'ġara u marru ħdejn Ġesù, u lil dak ir-raġel li minnu kienu ħarġu x-xjaten sabuh bilqiegħda f'riġlejn Ġesù, liebes u moħħu f'sikktu; u qabadhom il-biża'. ³⁶ In-nies li raw x'ġara qalulhom kif Ġesù fejjaq lil dak li kien maħkum mix-xitan. ³⁷ Imbagħad in-nies kollha ta' l-inħawi ta' Gerasa bdew jitolbu lil Ġesù biex iwarrab minn ħdejhom, għax biża' kbir kien waqa' fuqhom. U hu tela' fuq id-dgħajsa u reġa' lura. ³⁸ Ir-raġel li minnu kienu ħarġu x-xjaten talbu biex jibqa' miegħu, iżda hu bagħtu u qallu: ³⁹ "Erġa' lura lejn id-dar u għarraf kull ma għamel Alla miegħek." Dak telaq u xandar mal-belt kollha kull ma kien għamel miegħu Ġesù.

It-tifla mqajma mill-mewt u l-mara mfejqa [Lq. 8:40-56]

(Mt 9, 18-26; Mk 5, 21-43)

⁴⁰ Meta reġa' lura Ġesù, il-kotra laqgħetu, għax kulħadd kien qiegħed jistennieh. ⁴¹ U ġie wieħed, jismu Ġajru, li kien kap tas-sinagoga, nxteħet f'riġlejn Ġesù u talbu jasal wasla sa għandu, ⁴² għax kienet qiegħda tmutlu bintu, tifla ta' xi tnax-il sena, li ma kellux ħliefha.

Huwa u sejjer, in-nies bdew irossu fuqu. ⁴³ U kien hemm mara, li kienet ilha tnax-il sena tbati bit-tnixxija tad-demm; kienet ħliet ġidha kollu fit-tobba u ħadd minnhom ma kellu ħila jfejjaqha; ⁴⁴ resqet lejn Ġesù minn warajh u messitlu t-tarf tal-libsa, u minnufih it-tnixxija tad-demm waqfitilha. ⁴⁵ U Ġesù qal: "Min messni?" Kulħadd ċaħad li kien messu, u Pietru qallu: "Mgħallem, in-nies qegħdin jagħfsu fuqek u jrossu madwarek." ⁴⁶Imma Ġesù qal: "Xi ħadd messni, għax ħassejt li xi qawwa ħarġet minni." ⁴⁷ Il-mara, meta rat li ma setgħetx tinħeba, resqet b'rogħda fuqha, nxteħtet quddiemu, u stqarritlu quddiem kulħadd l-għala kienet messitu u kif fieqet minnufih. ⁴⁸ U hu qalilha: "Binti, il-fidi tiegħek salvatek; mur bis-sliema."

⁴⁹ Kif kien għadu jitkellem, wasal wieħed mid-dar tal-kap tas-sinagoga u qallu: "Bintek mietet; tħabbtux iżjed lill-Imgħallem." ⁵⁰ Iżda Ġesù, meta sema' dan, qal lill-kap: "Tibżax, biss inti emmen, u hi tfiq." ⁵¹ Wasal id-dar, u ma ħalla lil ħadd jidħol miegħu ħlief lil Pietru u 'l Ġwanni u 'l Ġakbu, u lil missier it-tifla u 'l ommha. ⁵²Kulħadd kien qiegħed jibkiha u jħabbat fuq sidru minħabba fiha. U hu qalilhom: "Tibkux, għax m'ijiex mejta, imma rieqda." ⁵³ U qabdu jiddieħku bih, għax kienu jafu li mietet. ⁵⁴ Imma hu qabdilha idha u b'leħen qawwi qalilha: "Tifla, qum?" ⁵⁵ U reġgħet daħlet ruħha fiha, u minnufih qamet, u hu ordnalhom jagħtuha tiekol. ⁵⁶Il-ġenituri tagħha stagħġbu għall-aħħar, imma hu wissiehom biex ma jgħidu lil ħadd b'li ġara.

Il-missjoni tat-Tnax [Lq. 9:1-6]

(Mt 10, 5-15; Mk 6, 7-13)

9. ¹ Sejjaħ lit-Tnax madwaru u tahom qawwa u setgħa fuq ix-xjaten kollha u li jfejqu l-mard. ² U bagħathom ixandru s-Saltna ta' Alla u jfejjqu l-morda. ³ U qalilhom: "Tieħdu xejn magħkom għat-triq, la ħatar, la ħorġa, la ħobż u lanqas flus, u lanqas ma jkollkom żewġ ilbiesi. ⁴ Jekk tidħlu f'xi dar, ibqgħu hemm sa ma tiġu biex titilqu. ⁵Jekk ma jilqgħukomx, oħorġu minn dik il-belt u farfru sa t-trab tagħha minn ma' riġlejkom bħala xhieda kontrihom." ⁶ Ħarġu, mela, u bdew iduru l-irħula jxandru l-Bxara t-tajba u jfejjqu l-morda kullimkien.

Erodi mħasseb [Lq. 9:7-9]

( Mt 14, 1-12; Mk 6, 14-29)

⁷ Dawn il-ġrajja kollha waslu f'widnejn Erodi t-tetrarka u beda jitħasseb, għaliex xi wħud kienu qegħdin jgħidu li Ġwanni qam mill-imwiet, ⁸ waqt li oħrajn qalu li deher Elija, u oħrajn li qam wieħed mill-profeti ta' l-imgħoddi. ⁹ Iżda Erodi qal: "Lil Ġwanni qtajtlu rasu; mela min hu dan li fuqu qiegħed nisma' dan kollu?" U beda jfittex li jarah.

Ġesù jitma' ħamest elef [Lq. 9:10-17]

( Mt 14, 13-21; Mk 6, 30-44; Ġw 6, 1-14)

¹⁰ L-appostli reġgħu lura għand Ġesù u qalulu x'kienu għamlu; mbagħad ħadhom miegħu u nġabar magħhom qrib belt jisimha Betsajda. ¹¹ Imma l-folol saru jafu, u marru warajh. Hu laqagħhom u qagħad ikellimhom fuq is-Saltna ta' Alla, u fejjaq lil dawk li kienu jeħtieġu l-fejqan. ¹² Il-jum kien wasal biex jintemm. Resqu lejh it-Tnax u qalulu: "Ibgħathom in-nies, ħa jmorru fl-irħula u r-rziezet tal-qrib, biex isibu fejn jistrieħu u jieklu xi ħaġa, għax hawnhekk qegħdin f'post imwarrab." ¹³ Iżda hu qalilhom: "Agħtuhom intom x'jieklu." Qalulu: "Ma għandniex aktar minn ħames ħobżiet u żewġ ħutiet, jekk għallinqas ma mmorrux aħna stess nixtru l-ikel għal dawn in-nies kollha!" ¹⁴ Għax kien hemm madwar il-ħamest elef raġel. U qal lid-dixxipli tiegħu: "Qegħduhom bilqiegħda ħamsin ħamsin." ¹⁵ Hekk għamlu, u qiegħdu lil kulħadd bilqiegħda. ¹⁶ Mbagħad ħa l-ħames ħobżiet u ż-żewġ ħutiet, refa' għajnejh lejn is-sema, berikhom u qasamhom, u tahom lid-dixxipli biex inewluhom lin-nies. ¹⁷ U kulħadd kiel u xaba', u l-bċejjeċ tal-ħobż li kien fadal ġabruhom fi tnax-il qoffa.

Pietru jistqarr il-fidi f'Ġesù [Lq. 9:18-20]

(Mt 16, 13-20; Mk 8, 27-39)

¹⁸ Darba, waqt li kien qiegħed jitlob waħdu, kien hemm miegħu d-dixxipli tiegħu, u hu staqsiehom: "Min jgħidu n-nies li jien?" ¹⁹ Huma weġbuh u qalulu: "Ġwanni l-Battista; oħrajn, Elija; u oħrajn, li qam wieħed mill-profeti ta' l-imgħoddi." ²⁰Qalilhom: "Imma intom min tgħidu li jien?" Qabeż Pietru u qallu: "Inti l-Messija ta' Alla."

L-ewwel taħbira tal-mewt u tal-qawmien ta’ Ġesù [Lq. 9:21-27]

(Mt 16, 20-28; Mk 8, 30 - 9, 1)

²¹ Imbagħad ikkmandahom u qalilhom ħafna biex ma jgħidu lil ħadd b'dan. ²² U qalilhom: "Jeħtieġ li Bin il-bniedem ibati ħafna, jiċħduh ix-xjuħ u l-qassisin il-kbar u l-kittieba, joqtluh, u fit-tielet jum iqum." ²³ Darba qal lil kulħadd: "Jekk xi ħadd irid jiġi warajja, għandu jiċħad lilu nnifsu, jerfa' salibu kuljum, u jimxi warajja. ²⁴ Għax min irid isalva ħajtu, jitlifha; imma min jitlef ħajtu għall-imħabba tiegħi, isalvaha. ²⁵ Għax x'jiswielu l-bniedem li jikseb id-dinja kollha u mbagħad jitlef ruħu jew jinqered? ²⁶Għax jekk xi ħadd jistħi minni u minn kliemi, Bin il-bniedem ukoll jistħi minnu meta jiġi fil-glorja tiegħu u tal-Missier u ta' l-anġli mqaddsa. ²⁷ Tassew, ngħidilkom: xi wħud minn dawk li qegħdin hawn ma jġarrbux il-mewt qabel ma jaraw is-Saltna ta' Alla."

It-Trasfigurazzjoni [Lq. 9:28-36]

(Mt 17, 1-9; Mk 9, 2-8)

²⁸ Daqs tmint ijiem wara dan id-diskors, Ġesù ħa miegħu lil Pietru, lil Ġwanni u 'l Ġakbu, u tela' fuq il-muntanja biex jitlob. ²⁹ U ġara li, huwa u jitlob, id-dehra ta' wiċċu tbiddlet u l-ilbiesi tiegħu saru ta' bjuda li tgħammex. ³⁰ U kien hemm żewġt irġiel jitħaddtu miegħu, Mosè u Elija, ³¹ li dehru fil-glorja, jitħaddtu fuq it-tmiem ta' ħajtu li kellu jseħħ f'Ġerusalemm. ³² Pietru u sħabu kienu mejtin bin-ngħas, imma baqgħu mqajmin sewwa, u raw il-glorja tiegħu u ż-żewġt irġiel li kienu miegħu. ³³ Xħin dawn it-tnejn kienu se jinfirdu minnu, Pietru qal lil Ġesù: "Mgħallem, kemm hu sew li aħna hawn! Ħa ntellgħu tliet tined, waħda għalik, waħda għal Mosè, u waħda għal Elija." Ma kienx jaf x'inhu jgħid. ³⁴ Waqt li kien qiegħed jgħid dan, ġiet sħaba u għattiethom, u huma beżgħu kif daħlu fis-sħaba. ³⁵ U minn ġos-sħaba nstema' leħen jgħid: "Dan hu Ibni l-maħtur; isimgħu lilu." ³⁶ Malli nstema' l-leħen Ġesù sab ruħu waħdu. Huma żammew is-skiet, u għal dawk il-jiem ma qalu xejn lil ħadd minn dak li kienu raw.

Ġesù jfejjaq tifel maħkum mix-xitan [Lq. 9:37-43]

(Mt 17, 14-21; Mk 9, 14-27)

³⁷ L-għada, huma u neżlin minn fuq il-muntanja, marru jilqgħuh ħafna nies. ³⁸ U wieħed raġel mill-folla refa' leħnu u qallu: "Mgħallem, nitolbok, ħares ħarsa lejn ibni, għax lilu biss għandi. ³⁹ Ara, l-ispirtu jaqbdu u minnufih jibda jgħajjat, ikagħwġu ma' l-art kollu ragħwa, u jħallih imfarrak wara tbatija kbira biex joħroġ minnu. ⁴⁰ Tlabt lid-dixxipli tiegħek biex ikeċċuh minnu, iżda ma setgħux." ⁴¹ Wieġeb Ġesù u qal: "Ja nies bla fidi u ħżiena, kemm se ndum magħkom u nissaportikom? Ġibli lil ibnek hawn." ⁴² Huwa u riesaq, ix-xitan beda jsabbtu u jkagħwġu ma' l-art. Imma Ġesù hedded ħafna lill-ispirtu ħażin, fejjaq lit-tifel, u reġa' tah lil missieru. ⁴³ U kulħadd tnixxef bil-għaġeb quddiem dan il-kobor lima bħalu ta' Alla.

It-tieni taħbira tal-mewt u tal-qawmien ta’ Ġesù [Lq. 9:44-45]

(Mt 17, 22-23; Mk 9, 30-32)

Imma waqt li kulħadd kien qiegħed jistagħġeb b’kull ma kien qiegħed jagħmel, Ġesù qal lid-dixxipli tiegħu: ⁴⁴ "Iftħu widnejkom sewwa għal dawn il-kelmiet: Bin il-bniedem għandu jkun mogħti f'idejn il-bnedmin." ⁴⁵ Iżda huma ma fehmuhx dan il-kliem, u baqa' mistur għalihom hekk li ma qabdu xejn minnu, u beżgħu jistaqsuh dwar dak li kien qal.

Min hu l-akbar fis-Saltna ta' Alla [Lq. 9:46-48]

(Mt 18, 1-5, Mk 9, 33-37)

⁴⁶ Qamet kwistjoni bejniethom dwar min kien l-akbar fosthom. ⁴⁷ Ġesù għaraf x'kellhom f'moħħhom, u ressaq tifel żgħir lejh, qiegħdu maġenbu, ⁴⁸ u qalilhom: "Min jilqa' lil dan it-tifel żgħir minħabba f'ismi, ikun jilqa' lili; u min jilqa' lili, ikun jilqa' lil dak li bagħatni. Għax min hu l-iżgħar fostkom ilkoll, dak hu l-kbir."

Min mhuwiex kontra tagħkom hu magħkom [Lq. 9:49-50]

(Mt 9, 38-40)

⁴⁹ Qabeż Ġwanni u qallu: "Mgħallem, rajna wieħed ikeċċi x-xjaten f'ismek, u ridna nżommuh, għax hu mhuwiex wieħed minn tagħna." ⁵⁰ Imma Ġesù qallu: "La żżommuhx, għax min mhuwiex kontra tagħkom, huwa magħkom."

IV

FIT-TRIQ LEJN ĠERUSALEMM

[Lq:9, 51 – 19, 27]

Is-Samaritani ma jilqgħux lil Ġesù [Lq. 9:51-56]

⁵¹ Meta qorob għalih iż-żmien li fih kellu jittieħed mid-dinja, b'rieda sħiħa dar u telaq lejn Ġerusalemm. ⁵² U bagħat xi messaġġiera qablu li, huma u sejrin, daħlu f'raħal tas-Samarija biex iħejjulu fejn t-triq. ⁵³ Iżda hemmhekk ma laqgħuhx, billi hu kien sejjer Ġerusalemm. ⁵⁴ Meta raw dan, id-dixxipli Ġakbu u Ġwanni qalulu: "Mulej, tridx ngħidu lin-nar jinżel mis-sema u jeqridhom?" ⁵⁵ Iżda hu dar fuqhom u ċanfarhom. ⁵⁶ U marru f'raħal ieħor.

X'jistenna Ġesù mid-dixxipli tiegħu [Lq. 9:57-62]

(Mt 8, 18-22)

⁵⁷ Huma u miexja fit-triq kien hemm wieħed li qallu: "Tmur fejn tmur, jiena niġi warajk." ⁵⁸ U qallu Ġesù: "Il-volpijiet għandhom l-għerien tagħhom u l-għasafar ta' l-ajru l-bejtiet, iżda Bin il-bniedem ma għandux fejn imidd rasu." ⁵⁹ Lil wieħed ieħor qallu: "Imxi warajja." Iżda dak wieġbu: "Ħallini l-ewwel immur nidfen lil missieri." ⁶⁰Iżda hu wieġbu: "Ħalli l-mejtin jidfnu l-mejtin tagħhom; iżda int mur u xandar is-Saltna ta' Alla." ⁶¹ U ieħor ukoll qallu: "Jien niġi, Mulej, warajk; imma l-ewwel ħallini nsellem lil tad-dar." ⁶² Qallu Ġesù: "Min iqiegħed idu fuq il-moħriet u jħares lura mhuwiex tajjeb għas-Saltna ta' Alla."

Il-missjoni tat-72 dixxiplu [Lq. 10:1-12]

10. ¹ Wara dan, il-Mulej għażel tnejn u sebgħin oħra u bagħathom tnejn tnejn qablu f'kull belt u post fejn kien se jmur hu. ² U qalilhom: "Il-ħsad huwa kbir, imma l-ħaddiema ftit. Itolbu mela lil Sid il-ħsad biex jibgħat ħaddiema għall-ħsad tiegħu. ³Morru! Araw, qiegħed nibgħatkom bħal ħrief qalb l-ilpup. ⁴ Teħdux magħkom la but, la ħorġa u lanqas qrieq, u fit-triq issellmu lil ħadd. ⁵ Fid-dar fejn tidħlu, l-ewwel għidu, 'Is-sliem lil din id-dar.' ⁶ U jekk fiha jkun hemm min iħobb is-sliem, jistrieħ is-sliem tagħkom fuqu; jekk le, it-tislima tagħkom terġa' lura għandkom. ⁷ Ibqgħu għand dik il-familja, u kulu u ixorbu milli jkollhom huma, għax il-ħaddiem ħaqqu ħlasu. Toqogħdux idduru minn familja għal oħra. ⁸ F'kull belt li fiha tmorru u jilqgħukom, kulu dak li jqegħdulkom quddiemkom; ⁹ fejqu l-morda li jkun hemm; u lin-nies għidulhom, 'Is-Saltna ta' Alla waslitilkom.' ¹⁰ Imma l-belt li fiha tidħlu u ma jilqgħukomx, oħorġu fil-pjazez tagħha u għidu, ¹¹ 'Sa t-trab ta' beltkom infarfru minn ma' riġlejna, u nħalluh għalikom. Imma kunu afu dan: is-Saltna ta' Alla waslet.' ¹²Ngħidilkom li dak il-jum ikun eħfef għal Sodoma milli għal dik il-belt.

Saħta fuq il-bliet li ma nidmux [Lq. 10:13-16]

(Mt 11, 20-24)

¹³ "Ħażin għalik, Korożajn! Ħażin għalik, Betsajda! Għax kieku l-mirakli li saru fikom saru f'Tir u Sidon, kieku ilhom li nidmu u libsu l-ixkejjer u qagħdu fuq ir-rmied. ¹⁴ Imma l-ġudizzju għad ikun eħfef għal Tir u Sidon milli għalikom. ¹⁵ U int, Kafarnahum, taħseb li se togħla sas-sema? Sa ġol-qiegħ għad tinxteħet! ¹⁶ Min jisma' lilkom ikun jisma' lili, u min iwarrab lilkom ikun iwarrab lili; imma min iwarrab lili jkun iwarrab lil dak li bagħatni."

It-72 jerġgħu lura għand Ġesù [Lq. 10:17-20]

¹⁷ It-tnejn u sebgħin reġgħu lura ferħana jgħidu: "Mulej, ix-xjaten ukoll joqogħdu għalina minħabba f'ismek!" ¹⁸ U hu qalilhom: "Iva, jien kont narah lix-Xitan jaqa' bħal berqa mis-sema. ¹⁹ Araw, tajtkom is-setgħa li tirfsu fuq sriep u skorpjuni u li tegħlbu kull qawwa ta' l-għadu, u ebda ħsara ma jagħmlulkom. ²⁰ Madankollu mhux b'dan ifirħu, li l-ispirti joqogħdu għalikom, imma ifirħu għax għandkom isimkom miktub fis-smewwiet."

Il-ferħ ta' Ġesù [Lq. 10:21-24]

(Mt 11, 25-27 ; Mk 13, 16-17)

²¹ F'dak l-istess ħin Ġesù tqanqal bil-ferħ mill-Ispirtu s-Santu u qal: "Nfaħħrek, Missier, Sid is-sema u l-art, għax int dawn il-ħwejjeġ ħbejthom lil min għandu l-għerf u d-dehen u wrejthom liċ-ċkejknin. Iva, Missier, għax lilek hekk għoġbok. ²² Kollox kien mogħti lili minn Missieri, u ħadd ma jagħraf min hu l-Iben ħlief il-Missier, anqas min hu l-Missier ħlief l-Iben u dak li lilu l-Iben irid jgħarrafhulu." ²³ Mbagħad dar lejn id-dixxipli u qal lilhom weħidhom: "Henjin l-għajnejn li jaraw dak li qegħdin taraw intom. ²⁴ Għax kif ngħidilkom jien, ħafna profeti u slaten riedu jaraw dak li qegħdin taraw intom u ma rawhx, u jisimgħu dak li qegħdin tisimgħu intom u ma semgħuhx!"

Il-parabbola tas-Samaritan it-tajjeb [Lq. 10:25-37]

²⁵ Mela jqum wieħed għaref fil-Liġi u, biex iġarrbu, staqsieh: "Mgħallem, x'nagħmel biex niret il-ħajja ta' dejjem?" ²⁶ Qallu Ġesù: "Fil-Liġi x'hemm miktub? Inti x'taqra fiha?" ²⁷ U dak wieġeb: "Int għandek tħobb il-Mulej, Alla tiegħek, b'qalbek kollha, u b'ruħek kollha, bil-qawwa tiegħek kollha, u b'moħħok kollu, u lill-proxxmu tiegħek bħalek innifsek." ²⁸"Sewwa weġibt," qallu Ġesù,"agħmel hekk u tgħix." ²⁹ Iżda dak, biex juri li kellu raġun, qallu: "U l-proxxmu tiegħi min hu?" ³⁰ U Ġesù reġa' qabad jgħidlu: "Wieħed raġel kien nieżel Ġeriko minn Ġerusalemm, u waqa' f'idejn il-ħallelin; dawn neżżgħuh, biċċruh bis-swat u telqu, u ħallewh nofsu mejjet. ³¹ Inzerta kien nieżel qassis minn dik it-triq u rah, għadda minn mal-ġenb u baqa' sejjer. ³² Hekk ukoll wieħed levita, meta wasal hemm u rah, għadda minn mal-ġenb u baqa' sejjer. ³³ Imma kien għaddej minn hemm wieħed Samaritan, wasal ħdejh, rah u tħassru. ³⁴Resaq lejh, dewwielu l-ġrieħi biż-żejt u l-inbid u rabathomlu, u mbagħad tellgħu fuq il-bhima tiegħu, wasslu f'lukanda u ħa ħsiebu. ³⁵ L-għada ħareġ biċċtejn flus, tahom lil tal-lukanda u qallu, "Ħu ħsiebu; jekk tonfoq xi ħaġa iżjed, inroddhielek jien meta nerġa' ngħaddi.' ³⁶ Minn dawn it-tlieta, int min jidhirlek li ġieb ruħu ta' proxxmu ma' dak li waqa' f'idejn il-ħallelin?" ³⁷ "Min ħenn għalih," wieġbu dak. "Mur," qallu Ġesù, "u agħmel hekk int ukoll."

Ġesù jżur lil Marta u Marija [Lq. 10:38-42]

³⁸ Huma u sejrin, daħal f'raħal, u laqgħetu għandha waħda mara jisimha Marta. ³⁹Din kellha oħtha, jisimha Marija, li niżlet bilqiegħda f'riġlejn il-Mulej tisimgħu x'kien qiegħed jgħid. ⁴⁰ Iżda Marta kienet moħħha fuq il-ħafna xogħol tad-dar. Imbagħad resqet u qaltlu: "Mulej, mintix tara kif oħti ħalliet ix-xogħol kollu fuqi biss? Mela għidilha taqbad tagħmel xi ħaġa miegħi!" ⁴¹ Qabeż il-Mulej u qalilha: "Marta! Marta! Inti taħseb wisq u tinkwieta fuq ħafna ħwejjeġ; ⁴² imma waħda hi meħtieġa. U Marija għażlet l-aħjar sehem, li ma jitteħdilhiex."

Tagħlim fuq it-talb [Lq. 11:1-13]

(Mt 6, 9-15; 7, 7-11)

11. ¹ Darba kien qiegħed xi mkien jitlob. Kif spiċċa mit-talb, wieħed mid-dixxipli tiegħu qallu: "Mulej, għallimna nitolbu, bħalma Ġwanni wkoll għallem lid-dixxipli tiegħu." ²U qalilhom: "Meta titolbu, għidu,

'Missier, jitqaddes ismek,

tiġi Saltnatek.

³ Agħtina kuljum il-ħobż tagħna ta' kuljum.

⁴ U aħfrilna dnubietna,

għax aħna wkoll naħfru lil kull min hu ħati għalina,

u la ddaħħalniex fit-tiġrib.' "

⁵ Qalilhom ukoll: "Wieħed minnkom ikollu ħabib li jiġih f'nofs ta' lejl u jgħidlu, 'Ħabib, islifni tliet ħobżiet, ⁶ għax ġie għandi wieħed ħabib tiegħi mill-vjaġġ u ma għandix x'nagħtih.' ⁷ U l-ieħor iwieġbu minn ġewwa u jgħidlu, 'Iddejjaqnix; issa l-bieb magħluq, u wliedi qegħdin fis-sodda miegħi; ma nistax inqum nagħtik.' ⁸ Ngħidilkom jien, li jekk ma jqumx jagħtih għax ħabib tiegħu, iqum u jagħtih kull ma jkollu bżonn minħabba l-wiċċ sfiq tiegħu. ⁹ U jiena ngħidilkom: Itolbu u jingħatalkom, fittxu u ssibu, ħabbtu u jiftħulkom. ¹⁰Għax min jitlob, jaqla'; min ifittex, isib; u min iħabbat, jiftħulu. ¹¹ Min hu dak il-missier fostkom li, jekk ibnu jitolbu ħuta, minflok ħuta jagħtih serp? ¹² Inkella jekk jitolbu bajda jagħtih skorpjun? ¹³ Mela jekk intom, nies ħżiena bħalkom, tafu tagħtu lil uliedkom ħwejjeġ tajba, kemm aktar il-Missier mis-smewwiet jagħti spirtu qaddis lil dawk li jitolbuhulu!"

Ġesù u Begħelżebul [Lq. 11:14-23]

(Mt 12, 22-30; Mk 3, 20-27)

¹⁴ Ġesù kien qiegħed ikeċċi xitan, li kien imbikkem. Meta x-xitan ħareġ, l-imbikkem tkellem, u n-nies stagħġbu. ¹⁵ Iżda xi wħud minnhom qalu: "Bis-saħħa ta' Begħelżebul, il-prinċep tax-xjaten, qiegħed ikeċċihom ix-xjaten." ¹⁶ Oħrajn, biex iġarrbuh, riedu mingħandu sinjal mis-sema. ¹⁷ Iżda hu ntebaħ x'kienet il-fehma tagħhom, u qalilhom: "Kull saltna maqsuma fiha nfisha ssir ħerba, u taqa' dar fuq oħra. ¹⁸ Jekk ix-xitan ukoll hu kontra tiegħu nnifsu, kif se żżomm wieqfa s-saltna tiegħu? Għax intom tgħidu li jien bis-saħħa ta' Begħelżebul inkeċċihom ix-xjaten. ¹⁹Imma jekk jiena qiegħed inkeċċi x-xjaten bis-saħħa ta' Begħelżebul, mela wliedkom bis-saħħa ta' min ikeċċuhom? Għalhekk huma stess ikunu l-imħallfin tagħkom. ²⁰Iżda jekk jiena qiegħed inkeċċi x-xjaten bis-saħħa ta' Alla, dan ifisser li waslitilkom is-Saltna ta' Alla. ²¹ Sakemm il-bniedem qawwi u armat tajjeb jgħasses il-palazz tiegħu, ħwejġu jkunu fiż-żgur. ²² Imma jekk wieħed aqwa minnu jaqbeż fuqu u jegħelbu, jaħtaflu l-armi kollha li fuqhom kien iserraħ rasu, u jqassam il-priża tiegħu. ²³ Min mhuwiex miegħi huwa kontra tiegħi, u min ma jiġborx miegħi, ixerred.

L-ispirtu ħażin iħabbat lill-bniedem [Lq. 11:24-26]

(Mt 12, 43-45)

²⁴ "Meta l-ispirtu ħażin joħroġ minn bniedem, huwa jmur jiġġerra u jfittex il-mistrieħ f'art niexfa, u billi ma jsibu mkien jgħid, 'Mela nerġa' lura lejn dari mnejn ħriġt.' ²⁵ U xħin jiġi, jsibha miknusa u kollox f'postu. ²⁶ Mbagħad imur iġib seba' spirti oħra agħar minnu, u jidħlu joqogħdu hemm ġew. U fl-aħħar dak il-bniedem isib ruħu f'qagħda agħar minn ta' qabel."

L-hena veru [Lq. 11:27-28]

²⁷ Huwa u jgħid dan, kien hemm waħda mara li għolliet leħinha minn qalb il-folla u qaltlu: "Hieni l-ġuf li ġiebek u s-sider li rdajt!" ²⁸ Iżda hu qalilha: "Imma tassew ngħidlek, aktar hienja dawk li jisimgħu l-kelma ta' Alla u jħarsuha!"

Nisel ħażin irid sinjal [Lq. 11:29-32]

(Mt 12, 38-42; Mk 8, 12)

²⁹ Meta l-folla tan-nies żdiedet, Ġesù qabad u qal: "Nisel ħażin huwa dan in-nisel! Irid sinjal! Imma ebda sinjal ma jingħatalu ħlief is-sinjal ta' Ġona. ³⁰ Għax bħalma Ġona sar sinjal għan-nies ta' Ninwè, hekk isir Bin il-bniedem għal dan in-nisel. ³¹F'jum il-ħaqq, is-sultana tan-nofsinhar għad tqum man-nies ta' dan in-nisel u tikkundannahom, għax hi ġiet mit-truf ta' l-art biex tisma' l-għerf ta' Salamun; u araw li hawnhekk hawn min hu aqwa minn Salamun! ³² F'jum il-ħaqq, in-nies ta' Ninwè għad iqumu ma' dan in-nisel u jikkundannawh, għax huma nidmu wara l-predikazzjoni ta' Ġona; u araw li hawnhekk hawn min hu aqwa minn Ġona!

Id-dawl tal-bniedem [Lq. 11:33-36]

(Mt 5, 15; 6, 22-23)

³³ "Ħadd ma jixgħel musbieħ u jqiegħdu xi mkien fil-moħbi jew taħt il-modd, iżda fuq l-imnara, biex dawk li jidħlu jkunu jistgħu jaraw id-dawl. ³⁴ Il-musbieħ tal-ġisem hija għajnek. Jekk għajnek hi safja, il-ġisem ukoll ikun kollu mdawwal tajjeb. Iżda jekk għajnek hi marida, ġismek ukoll ikun mudlam. ³⁵ Mela ara jekk id-dawl li għandek fik huwiex dlam! ³⁶ Jekk ġismek hu kollu mdawwal tajjeb u ma fih imkien mudlam, ikun jiddi kollu kemm hu bħal meta musbieħ idawlek bid-dija tiegħu."

Ġesù jikkundanna lill-Fariżej u lill-għorrief tal-Liġi [Lq. 11:37-54]

(Mt 23, 1-36; Mk 12, 38-40; Lq 20, 45-47)

³⁷ Huwa u jitkellem, wieħed Fariżew stiednu għandu għall-ikel. Daħal għandu u qagħad bilqiegħda. ³⁸ Imma l-Fariżew stagħġeb meta ra li qabelxejn ma nħasilx skond ir-rit ta' qabel l-ikel. ³⁹ U l-Mulej qallu: "U issa intom il-Fariżej! Intom tnaddfu t-tazza u l-platt minn barra, iżda minn ġewwa intom mimlija bis-serq u l-ħażen. ⁴⁰Kemm intom bla moħħ! Min għamel in-naħa ta' barra ma għamilx ukoll in-naħa ta' ġewwa? ⁴¹ Mela agħtu karità minn dak li hemm ġewwa, u taraw kif kollox ikunilkom nadif. ⁴² Imma ħażin għalikom intom il-Fariżej! Intom tħallsu d-dieċmi fuq in-nagħniegħ u l-fejġel u fuq kull xorta ta' ħxejjex, u mbagħad għal dik li hi ġustizzja u mħabba ta' Alla tħallu kollox għaddej. Dawn kien imisskom tħarsu, mingħajr ma tħallu l-oħrajn barra. ⁴³ Ħażin għalikom intom il-Fariżej! Intom tħobbu s-siġġijiet ta' quddiem fis-sinagogi u min isellmilkom fil-pjazez. ⁴⁴Ħażin għalikom! Qiskom l-oqbra, li ma tagħrafhomx, u n-nies tgħaddi minn fuqhom bla ma tintebaħ bihom."

⁴⁵ Qabeż wieħed mill-għorrief tal-Liġi u qallu: "Mgħallem, b'dan li qiegħed tgħid qiegħed tgħajjar lilna wkoll!" ⁴⁶ Qallu Ġesù: "Ħażin għalikom ukoll intom l-għorrief tal-Liġi! Intom tgħabbu n-nies b'tagħbijiet li bilkemm wieħed jiflaħhom u li intom stess anqas b'saba' wieħed ma tmissuhom. ⁴⁷ Ħażin għalikom! Intom tibnu l-oqbra tal-profeti li qatlu missirijietkom, ⁴⁸ u b'hekk tagħtu xhieda ta' kull ma għamlu missirijietkom u turu li taqblu magħhom, għax huma qatluhom u intom tibnulhom l-oqbra. ⁴⁹ Kien għalhekk li l-Għerf ta' Alla qal, 'Jien nibagħtilhom profeti u appostli, u huma joqtlu u jippersegwitaw lil xi wħud minnhom.' ⁵⁰ U hekk dan in-nisel ikollu jagħti kont tad-demm il-profeti kollha li nxtered sa mill-ħolqien tad-dinja, ⁵¹ ibda mid-demm ta' Abel sad-demm ta' Żakkarija, li qerduh bejn l-altar u s-santwarju. Iva, ngħidilkom, dan in-nisel ikollu jagħti kont! ⁵² Ħażin għalikom intom l-għorrief tal-Liġi! Intom ħtaftu l-muftieħ ta' l-għerf, biex imbagħad intom stess ma dħaltux u żammejtu lura lil min ried jidħol!" ⁵³ Meta Ġesù ħareġ minn hemm, il-kittieba u l-Fariżej bdew irossuh kemm jifilħu b'mistoqsijiet fuq ħafna ħwejjeġ ⁵⁴ u jonsbuh biex jaraw jaqbdux xi ħaġa minn fommu.

Twissija fuq il-wiċċ b'ieħor [Lq. 12:1-3]

12. ¹ Sadattant in-nies bdiet tinġabar bl-eluf, kulħadd jgħaffeġ fuq xulxin. U hu qabad jgħid l-ewwelnett lid-dixxipli tiegħu: "Ilqgħu rwieħkom mill-ħmira tal-Fariżej, jiġifieri mill-wiċċ b'ieħor tagħhom. ² Xejn ma hu mgħotti li ma jinkixifx, u xejn ma hu moħbi li ma jsirx magħruf. ³ Għalhekk, kull ma tkunu għedtu fid-dlam għad jinstema' fid-dawl, u kull ma tkunu tkellimtu fil-widnejn, fil-kmamar ta' ġewwa, għad jixxandar minn fuq il-bjut.

Minn min għandkom tibżgħu [Lq. 12:4-7]

(Mt 10, 28-31)

⁴ "Dan ngħidilkom, ħbieb tiegħi: tibżgħux minn dawk li joqtlu l-ġisem u mbagħad ma jkunu jistgħu jagħmlu xejn iżjed. ⁵ Ħa nurikom jien minn min għandkom tibżgħu: ibżgħu minn dak li, wara li jkun qatlek, għandu s-setgħa jixħtek ġo l-infern. Iva, ngħidilkom, minn dan ibżgħu. ⁶ Ħames għasafar tal-bejt mhux żewġ soldi jinbiegħu? U anqas wieħed minnhom ma hu minsi quddiem Alla. ⁷ U intom, sa x-xagħar ta' raskom, kollu magħdud. Xejn la tibżgħu, għax intom aktar minn ħafna għasafar tal-bejt tiswew.

Id-dixxiplu jistqarr li hu ma' Ġesù [Lq. 12:8-12]

(Mt 10, 32-33; 12, 32; Ġw 10, 19-20)

⁸ "U ngħidilkom li kull min jistqarr quddiem il-bnedmin li huwa miegħi, Bin il-bniedem ukoll jistqarr li huwa miegħu quddiem l-anġli ta' Alla. ⁹ Iżda min jiċħad lili quddiem il-bnedmin, jien niċħad lilu quddiem l-anġli ta' Alla. ¹⁰ U kull min jgħid xi ħaġa kontra Bin il-bniedem tinħafirlu; iżda min jidgħi bl-Ispirtu s-Santu ma jinħafirlux. ¹¹ Meta jeħdukom quddiem is-sinagogi u l-kapijiet u s-setgħat, toqogħdux tħabblu raskom kif jew biex sejrin twieġbu jew x'sejrin tgħidu, ¹² għax l-Ispirtu s-Santu jgħallimkom dak il-ħin stess x'għandkom tgħidu."

Il-parabbola ta' l-għani iblah [Lq. 12:13-21]

¹³ Xi ħadd mill-folla qallu: "Mgħallem, għid lil ħija jaqsam miegħi l-wirt." ¹⁴ "Ħabib," wieġbu Ġesù, "min qegħedni mħallef fuqkom, jew qabbadni nqassmilkom il-ġid bejnietkom?" ¹⁵ Imbagħad qal lin-nies: "Iftħu għajnejkom u ħarsu rwieħkom minn kull regħba, għax imqar jekk wieħed ikollu bir-radam, ħajtu ma tiddependix mill-ġid li jkollu." ¹⁶ U qalilhom parabbola: "Wieħed raġel għani ġabar kotra ta' frott mir-raba' tiegħu. ¹⁷ U beda jaħseb u jgħid bejnu u bejn ruħu, 'X'se nagħmel? Għax dan il-frott kollu ma għandix fejn naħżnu! ¹⁸ Ara x'nagħmel,' qal, 'inħott l-imħażen li għandi u nibni oħrajn akbar, u naħżen fihom il-qamħ u l-ġid kollu li għandi. ¹⁹ Mbagħad ngħid lili nnifsi: Ruħi, għandek ħażna kbira ta' ġid għal bosta snin; mela strieħ, kul, ixrob, ixxala!" ²⁰ Iżda qallu Alla, 'Iblah li int! Dan il-lejl stess jitolbuk ruħek lura. U l-ħwejjeġ li ħejjejt għalik, ta' min ikunu?' ²¹Hekk jiġrilu min jiġma' l-ġid għalih innifsu bla ma jistagħna quddiem Alla."

L-inkwiet u t-tħassib [Lq. 12:22-31]

(Mt 6, 25-34)

²² Imbagħad Ġesù qal lid-dixxipli tiegħu: "Għalhekk ngħidilkom, tinkwetawx ruħkom għall-ħajja, x'se tieklu, anqas għall-ġisem, x'se tilbsu. ²³ Għax il-ħajja aqwa mill-ikel, u l-ġisem aqwa mill-ilbies. ²⁴ Ħarsu lejn iċ-ċawl; la jiżra' u lanqas jaħsad, la għandu mħażen u lanqas kmamar fejn jerfa', u b’danakollu Alla jitimgħu. Wisq aktar mit-tajr tiswew intom! ²⁵ U min minnkom, bl-inkwiet tiegħu kollu se jseħħlu jtawwal għomru mqar b'jum wieħed? ²⁶ Jekk mela anqas ħaġa tassew ċkejkna ma għandkom ħila tagħmlu, għaliex tinkwetaw ruħkom mill-bqija? ²⁷ Araw il-ġilji kif jikbru: u la jitħabtu u lanqas jinsġu. Ngħidilkom li anqas Salamun, fil-glorja kollha tiegħu, ma kien jilbes bħal wieħed minnhom. ²⁸ Mela jekk Alla jlibbes hekk imqar ħaxixa selvaġġa li llum hawn u għada tinxteħet fil-forn, kemm aktar lilkom, nies ta' fidi ċkejkna? ²⁹ Hekk ukoll intom, toqogħdux tfittxu x'se tieklu u x'se tixorbu, u xejn titħassbu; ³⁰ dawn kollha ħwejjeġ li jfittxuhom il-pagani, u Missierkom jaf li teħtiġuhom. ³¹ Fittxu mela s-Saltna tiegħu, u magħha mbagħad iżidilkom dawn ukoll.

Teżori fis-sema [Lq. 12:32-34]

(Mt 6, 19-20)

³² "Le, merħla ċkejkna, tibżgħu xejn, għax Missierkom għoġbu jagħtikom is-Saltna! ³³Bigħu ġidkom u agħtuh karità, u fittxu għalikom infuskom boroż li ma jitmermrux, teżor li ma jiġix nieqes fis-sema, fejn la l-ħalliel ma jersaq u lanqas il-kamla ma tħassar. ³⁴ Għax fejn hemm it-teżori tagħkom, hemm tinsab qalbkom ukoll."

Il-qaddejja li jishru [Lq. 12:35-40]

³⁵ "Żommu ġenbejkom imħażżma u l-imsiebaħ tagħkom mixgħula; ³⁶ kunu bħal nies jistennew lil sidhom lura mill-festa tat-tieġ, biex malli jiġi u jħabbat jiftħulu minnufih. ³⁷Henjin dawk il-qaddejja li meta jiġi sidhom isibhom jishru! Tassew, ngħidilkom, li hu jitħażżem, iqegħedhom madwar il-mejda, u jgħaddi quddiemhom iservihom. ³⁸ U kieku kellu jiġi fil-ħin tat-tieni sahra, jew tat-tielet, u jsibhom xorta waħda fuq dmirhom, henjin huma! ³⁹ Kunu afu dan, li kieku sid id-dar kellu jkun jaf xħin ikun ġej il-ħalliel, ma kienx se jħalli min jinfidlu l-ħitan ta' daru. ⁴⁰ Mela kunu lesti intom ukoll, għax qatt ma tistgħu tobsru s-siegħa li fiha jiġi Bin il-bniedem."

Il-qaddej il-fidil u l-qaddej il-ħażin [Lq. 12:41-48]

(Mt 24, 45-51)

⁴¹ "Mulej," qallu Pietru, "din il-parabbola qiegħed tgħidha għalina, jew għal kulħadd?" ⁴² Wieġbu l-Mulej: "Int min tgħid li hu l-qaddej fidil u għaqli? Min hu dak li s-sid iqiegħdu fuq in-nies tad-dar biex jagħtihom sehemhom f'ħin l-ikel? ⁴³ Hieni dak il-qaddej li sidu jiġi u jsibu jagħmel dan. ⁴⁴ Ngħidilkom is-sewwa, li jafdalu ġidu kollu f'idejh. ⁴⁵ Imma nagħmlu mod li dak il-qaddej jibda jgħid f'qalbu, 'Sidi jiddawwar ma jiġi,' u jaqbad isawwat lill-qaddejja kollha, rġiel u nisa, u jiekol u jagħtiha għax-xorb u s-sokor; ⁴⁶ sid dak il-qaddej jasal f'jum meta ma jkunx jistennieh, f'siegħa li fiha jieħdu għal għarrieda, u jagħmlu bċejjeċ u jagħtih dak li ħaqqhom in-nies li mhumiex fidili. ⁴⁷ U dak il-qaddej li jkun jaf sidu xi jrid, u madankollu ma jħejjix jew ma jagħmilx li jrid sidu, swat kbir jaqla'. ⁴⁸Min imbagħad, bla ma jkun jaf xi jrid sidu, jagħmel xi ħaġa li jkun ħaqqha s-swat, dan ftit jissawwat. Għax jikk tawk ħafna, ifittxu li jieħdu ħafna mingħandek; u jekk ħallewlek ħafna ħwejjeġ taħt idejk, iżjed jippretendu mingħandek.”

Ġesù jġib il-firda [Lq. 12:49-53]

(Mt 10, 34-36)

⁴⁹ "Nar ġejt inqiegħed fuq l-art, u kemm nixtieq li diġà qabad! ⁵⁰ Iżda hemm magħmudija li biha għandi nitgħammed, u x'diqa għandi sa ma dan iseħħ! ⁵¹ Taħsbu intom li jien ġejt inġib il-paċi fid-dinja? Le, ngħidilkom, imma l-firda; ⁵² għax mil-lum 'il quddiem ħamsa minn nies f'dar waħda jkunu mifruda bejniethom, tlieta kontra tnejn u tnejn kontra tlieta: ⁵³ jinfirdu l-missier kontra l-iben u l-iben kontra l-missier, l-omm kontra l-bint u l-bint kontra l-omm, omm ir-raġel kontra mart binha u mart l-iben kontra omm żewġha."

Iż-żmien jgħallem [Lq. 12:54-56]

(Mt 16, 2-3)

⁵⁴ Lin-nies qalilhom ukoll: "Meta taraw sħaba tielgħa mill-punent, malajr tgħidu li tkun ġejja x-xita; u hekk jiġri. ⁵⁵ U meta jonfoħ ir-riħ isfel, tgħidu li sħana se tagħmel; u tagħmel tassew. ⁵⁶ Uċuħ b'oħra, tafu taqraw wiċċ is-sema, u wiċċ l-art ukoll; mela ż-żmien ta' issa kif ma tafux tfissruh?"

Irranġa ma' min jixlik [Lq. 12:57-59]

(Mt 5, 25-26)

⁵⁷ "U għala ma tiġġudikawx intom stess xinhu s-sewwa? ⁵⁸ Jekk xi ħadd ikun se jtellgħek il-qorti, int u sejjer miegħu quddiem il-maġistrat, ħabrek biex tirranġa miegħu kif tkunu għadkom fit-triq, li ma jmurx ikaxkrek quddiem l-imħallef, u l-imħallef jagħtik f'idejn l-esekutur tas-sentenza, u dan imbagħad jitfgħek il-ħabs; ⁵⁹ għax kif ngħidlek jien, ma toħroġx minn hemm ġew qabel ma tkun ħallast sa l-inqas ħabba."

Jekk ma tindmux, tintilfu [Lq. 13:1-5]

13. ¹ Dak il-ħin stess ġew xi wħud u qalulu b'dawk il-Galilin li Pilatu kien ħallat demmhom mad-demm tal-vittmi tas-sagrifiċċji tagħhom. ² U Ġesù qabad u qalilhom: "Taħsbu intom li dawn il-Galilin kienu iżjed midinbin mill-Galilin l-oħra biex sofrew dan kollu? ³ Le, ngħidilkom; imma jekk ma tindmux, ilkoll tintilfu bħalhom. ⁴ Jew dawk it-tmintax-il ruħ li fuqhom waqa' t-torri ta' Silwam u qatilhom, taħsbu intom li kienu iżjed ħatja min-nies l-oħra ta' Ġerusalemm? ⁵ Le, ngħidilkom; imma jekk ma tindmux, ilkoll tintilfu xorta waħda."

Is-siġra tat-tin bla frott [Lq. 13:6-9]

⁶ U qalilhom din il-parabbola: "Wieħed kellu siġra tat-tin imħawwla fl-għalqa. Mar ifittex il-frott fiha, u ma sabx. ⁷ Għalhekk qal lil dak li kien jaħdimlu l-għalqa, 'Ara, ili tliet snin niġi nfittex il-frott f'din is-siġra tat-tin, u qatt ma sibtilha. Mela aqlagħha, għax għalfejn se tibqa' tkidd l-art? ⁸ Iżda dak wieġbu, 'Inti ħalliha, sinjur, għal din is-sena, sa ma nagħżqilha madwarha u nagħtiha d-demel. ⁹ Id-dieħla għandha mnejn tagħmel il-frott; jekk le, aqlagħha'."

Il-mara mifluġa mfejqa f'jum is-Sibt [Lq. 13:10-17]

¹⁰ Darba s-Sibt kien qiegħed jgħallem f'waħda mis-sinagogi. ¹¹ U kien hemm mara li kienet ilha tmintax-il sena bi spirtu li kien imarradha; kienet milwija ħafna, u ma kinitx tista' tieqaf dritta għalkollox. ¹² Kif raha Ġesù sejjħilha u qalilha: "Mara, inti meħlusa mill-mard tiegħek." ¹³ U qegħdilha idejh fuqha, u minnufih waqfet dritta u bdiet tfaħħar lil Alla. ¹⁴Qabeż il-kap tas-sinagoga, b'saħna fuqu għax Ġesù fejjaq f'jum is-Sibt, u qal lin-nies: "Hemm sitt ijiem li fihom wieħed għandu jaħdem; mela fihom ejjew biex titfejqu, u mhux is-Sibt!" ¹⁵ "Uċuħ b'oħra!" wieġbu l-Mulej, "Mhux kull wieħed minnkom f'jum is-Sibt iħoll il-barri jew il-ħmar tiegħu mill-maxtura u jieħdu biex jisqih? ¹⁶ U mela għax illum is-Sibt, din il-mara, bint Abraham, ma kellhiex tinħall mill-irbit li fih ix-xitan ilu jżommha għal tmintax-il sena sħaħ?" ¹⁷ Kif qal hekk, kull min kien kontra tiegħu regħex bil-mistħija; iżda n-nies ilkoll ferħu għal dawk l-għeġubijiet kollha li kien qiegħed jagħmel.

Il-parabbola taż-żerriegħa tal-mustarda [Lq. 13:18-19]

(Mt 13, 31-32; Mk 4, 30-32)

¹⁸ Mela qal: "Lil xiex tixbah is-Saltna ta' Alla, u ma' xiex se nxebbhuha? ¹⁹ Tixbah lil żerriegħa tal-mustarda li wieħed raġel qabad u żeragħha fil-ġnien tiegħu, u mbagħad kibret u saret siġra, u l-għasafar ta' l-ajru marru jbejtu fil-friegħi tagħha."

Il-parabbola tal-ħmira [Lq. 13:20-21]

(Mt 13, 33)

²⁰ U reġa' qalilhom: "Ma' xiex se nxebbahha s-Saltna ta' Alla? ²¹ Tixbah lil ftit ħmira li waħda mara qabdet u ħalltet ma' tliet sigħan dqiq sakemm għoliet l-għaġna kollha."

Il-bieb id-dejjaq [Lq. 13:22-30]

(Mt 7, 13-14. 21-23)

²² Huwa u sejjer lejn Ġerusalemm, għadda jgħallem f'xi bliet u rħula. ²³ U kien hemm wieħed qallu: "Mulej, jaqaw ftit huma dawk li jsalvaw?" U huwa weġibhom: ²⁴"Tħabtu biex tidħlu mill-bieb id-dejjaq, għax kif ngħidilkom jien, ħafna għad ifittxu li jidħlu u ma jirnexxilhomx. ²⁵ Għax meta sid id-dar ikun qam jagħlaq il-bieb, intom tibqgħu barra, u tibdew tħabbtu l-bieb u tgħidu, 'Mulej, iftħilna.' Iżda hu jweġibkom u jgħid, 'Ma nafx mnejn intom.' ²⁶ Imbagħad taqbdu tgħidulu, 'Kilna u xrobna miegħek aħna, u int għallimt fil-pjazez tagħna.' ²⁷ Hu jwieġeb u jgħidilkom, 'Ma nafx mnejn intom; morru minn quddiemi, intom ilkoll li tagħmlu dak li mhux sewwa!' ²⁸Hemmhekk ikun hemm il-biki u tgħażżiż tas-snien, meta taraw lil Abraham u lil Iżakk u lil Ġakobb u l-profeti kollha fis-Saltna ta' Alla, u intom imkeċċija 'l barra. ²⁹ U jiġu nies mil-lvant u mill-punent, mit-tramuntana u min-nofsinhar, u joqogħdu għall-mejda fis-Saltna ta' Alla. ³⁰ U araw, hawn min hu tal-aħħar u għad ikun l-ewwel, u hawn min hu tal-ewwel u għad ikun l-aħħar."

Ġesù jitħassar lil Ġerusalemm [Lq. 13:31-35]

(Mt 23, 37-39)

³¹ Dak il-ħin stess resqu fuqu xi Fariżej u qalulu: "Mur, itlaq minn hawn, għax Erodi jrid joqtlok." ³² U hu qalilhom: "Morru għidulu lil dak il-volpi, 'Ara, jiena nkeċċi x-xjaten u nfejjaq il-mard illum u għada, u fit-tielet jum nasal fit-tmiem tiegħi. ³³Madankollu llum u għada u pitgħada jeħtieġli nissokta t-triq tiegħi, għax ma għandux ikun li profeta jinqered barra minn Ġerusalemm. ³⁴ Ġerusalemm! Ġerusalemm! Int li toqtol il-profeti u tħaġġar il-messaġġiera li jibgħatlek Alla; kemm ridt niġbor lil uliedek bħalma l-qroqqa tiġbor il-flieles tagħha taħt ġwenħajha, u int ma ridtx! ³⁵ Ara, darkom għad iħalluhielkom ħerba! U ngħidilkom, li mintomx se terġgħu tarawni sa dakinhar li tgħidu, 'Mbierek min ġej f'isem il-Mulej!' "

Ġesù jfejjaq raġel marid [Lq. 14:1-6]

14. ¹ Darba, kien is-Sibt, daħal għand wieħed mill-kapijiet tal-Fariżej biex jiekol għandu, u huma qagħdu għajnejhom fih. ² U resaq quddiemu wieħed marid bl-ilma. ³Ġesù qabad jistaqsi lill-għorrief tal-Liġi u lill-Fariżej; qalilhom: "Jiswa jew le li wieħed ifejjaq f'jum is-Sibt?" ⁴ Huma ma tkellmu xejn iżda hu qabad lir-raġel, fejjqu u bagħtu. ⁵Mbagħad qalilhom: "Min minnkom se jaqagħlu ibnu jew barri f'ġiebja u għax ikun is-Sibt ma jmurx malajr itellgħu minn hemm?" ⁶ U ma kellhomx il-ħila jwiġbuh għal dan.

Kif iġġib ruħek meta jistidnuk jew tistieden [Lq. 14:7-14]

⁷ Billi ra b'għajnejh kif il-mistednin bdew jagħżlu l-postijiet ta' quddiem fil-mejda, qalilhom din il-parabbola: ⁸ "Meta wieħed jistiednek għal xi festa ta' tieġ, tmurx toqgħod fil-post ta' quddiem, li ma jkunx hemm xi mistieden aqwa minnek, ⁹ u dak li jkun stieden lilek u lilu jiġi fuqek jgħidlek, 'Agħti l-post lil dan', u int imbagħad, b'regħxa ta' mistħija fuqek, ikollok tieħu l-post tal-aħħar. ¹⁰ Għall-kuntrarju, meta tkun mistieden, mur inxteħet fil-post tal-aħħar, biex meta jiġi dak li stiednek jgħidlek, 'Ħabib, itla’ f'post aktar 'il fuq.' U dan ikun ta' ġieħ għalik quddiem dawk kollha li jkunu fil-mejda miegħek. ¹¹ Għax kull min jitkabbar, jiċċekken; u min jiċċekken, jitkabbar." ¹² Imbagħad qal ukoll lil dak li kien stiednu: "Meta tagħti ikla jew pranzu, tistedinx lil ħbiebek jew lil ħutek jew lil qrabatek, u anqas ġirien għonja, għax għandhom mnejn imbagħad jistiednu lilek huma, u hekk iroddulek il-pjaċir li tkun għamiltilhom. ¹³Għall-kuntrarju, meta tagħmel ikla, stieden il-foqra, il-magħtubin, iz-zopop u l-għomja, ¹⁴ u hieni int, għax dawn ma għandhomx minn fejn iroddulek pjaċir bi pjaċir, imma jroddhulek Alla meta l-ġusti jqumu għall-ħajja!"

Il-parabbola tal-pranzu [Lq. 14:15-24]

(Mt 22, 1-10)

¹⁵ Wieħed minn dawk li kienu miegħu għall-mejda, meta semgħu jgħid dan, qallu: "Hieni min jiekol il-ħobż fis-Saltna ta' Alla!" ¹⁶ Iżda hu wieġeb: "Wieħed raġel għamel pranzu kbir u stieden ħafna nies. ¹⁷ Meta sar il-ħin għall-ikel, bagħat lill-qaddej tiegħu għand il-mistednin biex jgħidilhom, 'Ejjew, għax ġa lest kollox.' ¹⁸ Imma lkoll xorta waħda bdew isibu xi skuża. L-ewwel wieħed qallu, 'Xtrajt għalqa, u jeħtieġli mmur naraha; nitolbok tagħdirni.' ¹⁹ Ieħor qallu, 'Xtrajt ħames żwieġ barrin, u sejjer nara x'jagħtu; nitolbok tagħdirni.' ²⁰ Ieħor qallu, 'Iżżewwiġt, għalhekk ma nistax niġi.' ²¹ Il-qaddej reġa' lura għand sidu u qallu kollox. Is-sinjur, b'korla fuqu, qal lill-qaddej tiegħu, 'Ħaffef, oħroġ fil-pjazez u t-triqat tal-belt, u daħħal hawn il-foqra u l-magħtuba u l-għomja u z-zopop.' ²²Il-qaddej imbagħad qallu, 'Sar kif ordnajt int, sinjur, u għad hemm il-wisa'. ²³ 'Oħroġ fil-mogħdijiet u fl-għelieqi,' qal is-sid lill-qaddej, 'u ġiegħel in-nies tidħol, ħalli dari timtela. ²⁴ Għax kif ngħidilkom jien, ebda wieħed minn dawk li kienu mistiedna ma jduq l-ikel tiegħi.' "

Id-dixxiplu ta’ Ġesù għandu jiċċaħħad minn kollox [Lq. 14:25-33]

(Mt 10, 37-38)

²⁵ Kotra kbira ta' nies kienet miexja miegħu; hu dar lejhom u qalilhom: ²⁶ "Min jiġi għandi ma jistax ikun dixxiplu tiegħi jekk ma jobgħodx lil missieru u 'l ommu u lil martu u lil uliedu, u 'l ħutu subien u bniet, u saħansitra lilu nnifsu. ²⁷ Min ma jerfax salibu u jimxi warajja ma jistax ikun dixxiplu tiegħi.

²⁸ "Għax min minnkom ikun irid jibni torri, u ma joqgħodx bilqiegħda biex l-ewwelnett iqis in-nefqa, ħalli jara għandux biżżejjed biex iwassal sa l-aħħar? ²⁹Għax jekk jiġrilu li jqiegħed is-sisien biex imbagħad ma jkunx jista' jtemm il-bini, kull min jarah jibda jwaqqgħu għaċ-ċajt ³⁰ u jgħid, 'Dan il-bniedem beda jibni u ma kellux il-ħila jkompli sa l-aħħar.' ³¹ Jew liema sultan, li jkun sejjer jagħmel gwerra kontra sultan ieħor, ma joqgħodx l-ewwel bilqiegħda biex jara jekk jistax b'għaxart elef raġel iħabbatha ma' min ġej għalih b'għoxrin elf ruħ? ³² Għax inkella, meta l-ieħor ikun għadu 'l bogħod, ikollu jibgħatlu ambaxxata biex jitolbu l-ftehim għall-paċi. ³³ Hekk ukoll ħadd ma jista' jkun dixxiplu tiegħi jekk ma jitlaqx ġidu kollu.

Jekk il-melħ jaqta’ [Lq. 14:34-35]

(Mt 5, 13; Mk 9, 50)

³⁴ "Tajjeb, iva, il-melħ, imma jekk il-melħ jaqta', biex se jerġa' jieħu t-togħma tiegħu? ³⁵ U la għall-art ma jkun jiswa, u lanqas għad-demel; jarmuh barra. Min għandu widnejn biex jisma', ħa jisma'!"

Il-parabbola tan-nagħġa l-mitlufa [Lq. 15:1-7]

(Mt 18, 12-14)

15. ¹ Il-pubblikani u l-midinbin kienu jersqu bi ħġarhom biex jisimgħuh. ² U kemm il-Fariżej kif ukoll il-kittieba kienu jgemgmu u jgħidu: "Dan, nies midinba jilqa' għandu! Magħhom jiekol!" ³ U Ġesù qabad u qalilhom din il-parabbola: ⁴ "Min hu dak fostkom li jkollu mitt nagħġa u jitlef waħda minnhom, u ma jħallix id-disgħa u disgħin l-oħra fid-deżert biex imur wara l-mitlufa sa ma jsibha? ⁵ U meta jsibha, jifraħ biha u jerfagħha fuq spallejh, ⁶ imur id-dar, isejjaħ għandu lil ħbiebu u l-ġirien, u jgħidilhom, 'Ifirħu miegħi, għax sibt in-nagħġa li kienet intilfitli.' ⁷ Ngħidilkom li l-istess jiġri fis-smewwiet: ikun hemm aktar ferħ għal midneb wieħed li jindem milli għal disgħa u disgħin bniedem tajjeb li ma kellux bżonn ta' ndiema.

Il-parabbola tad-drakma l-mitlufa [Lq. 15:8-10]

⁸ "Jew min hi dik il-mara li jkollha għaxar drakmiet u titlef waħda minnhom, li mhix sejra tixgħel il-musbieħ u tiknes id-dar, u tibqa' tfittex bil-għaqal sa ma ssibha! ⁹ U meta ssibha, issejjaħ għandha lil ħbiebha u l-ġirien, u tgħidilhom, 'Ifirħu miegħi, għax sibt id-drakma li kienet intilfitli.' ¹⁰ Ngħidilkom jien li l-istess ferħ ikun hemm fost l-anġli ta' Alla għal midneb wieħed li jindem."

Il-parabbola ta' l-iben il-ħali [Lq. 15:11-32]

¹¹ Qalilhom ukoll: "Kien hemm raġel li kellu żewġ ulied. ¹² Iż-żgħir qal lil missieru, 'Missier, agħtini s-sehem li jmiss lili mill-ġid.' U dak qassmilhom il-ġid. ¹³ Ma kinux għaddew wisq ġranet, meta ż-żgħir sarr kollox u telaq minn beltu lejn pajjiż imbiegħed, u hemmhekk berbaq ġidu kollu f'ħajja mtajra. ¹⁴ Meta ħela kull ma kellu, fuq dak il-pajjiż waqa' ġuħ kbir, u beda jħoss ruħu fil-bżonn. ¹⁵ U mar daħal ma' wieħed minn dak il-pajjiż, li bagħtu fir-raba' tiegħu jirgħa l-qżieqeż. ¹⁶ Kien jixtieq kieku jimla żaqqu mqar bil-ħarrub li kienu jieklu l-qżieqeż, imma ħadd ma kien jagħtih. ¹⁷ Imbagħad daħal fih innifsu u qal, 'Kemm lavranti ma' missieri għandhom ħobż bix-xaba', u jien qiegħed hawn immut bil-ġuħ! ¹⁸ Ħa nqum u mmur għand missieri, u ngħidlu, 'Missier, dnibt kontra s-sema u kontra tiegħek; ¹⁹ ma jistħoqqlix iżjed nissejjaħ ibnek; żommni b'wieħed mil-lavranti tiegħek.” ’ ²⁰Qam, u telaq għal għand missieru. Iżda kif kien għadu fil-bogħod, missieru lemħu u tħassru, u b'ġirja waħda mar inxteħet fuq għonqu u biesu. ²¹ 'Missier,' qallu ibnu, 'dnibt kontra s-sema u kontra tiegħek; ma jistħoqqlix iżjed nissejjaħ ibnek.' ²² Iżda l-missier qal lill-qaddejja tiegħu, 'Isaw! Ġibulu l-isbaħ libsa u xidduhielu, libbsulu ċ-ċurkett f'sebgħu u s-sandli f'riġlejh! ²³ Ġibu l-għoġol l-imsemmen u oqtluh, ħa nieklu u nagħmlu festa, ²⁴għax dan ibni kien mejjet u reġa' qam, kien mitluf u nstab!' U għamlu festa.

²⁵ "Mela ibnu l-kbir kien fl-għalqa. Huwa u rieġa' lura, kif wasal qrib id-dar sema' daqq u żfin. ²⁶ Sejjaħ wieħed mill-qaddejja u staqsieh dak x'kien. ²⁷ 'Hawn ħuk,' qallu dak, 'u missierek qatillu l-għoġol l-imsemmen, għax reġa' għandu qawwi u sħiħ.' ²⁸ Hu nkorla, u ma riedx jidħol ġewwa, iżda missieru ħareġ jitolbu jidħol. ²⁹ 'Ara,' qal lil missieru, 'ili dawn is-snin kollha naqdik, kelmtek ma ksirthielek qatt, u kieku qatt tajtni gidi lili biex nagħmel ikla u nifraħ ma' ħbiebi! ³⁰ Mbagħad jiġi dan ibnek, li belagħlek ġidek man-nisa tat-triq, u lilu toqtollu l-għoġol l-imsemmen!' ³¹ 'Ibni,' qallu missieru, 'inti dejjem miegħi, u kull ma hu tiegħi huwa tiegħek. ³² Imma kien meħtieġ li nagħmlu festa u nifirħu, għax dan ħuk kien mejjet u reġa' qam, kien mitluf u nstab.' "

Il-parabbola tal-amministratur li ma kienx fidil [Lq. 16:1-13]

16. ¹ Qal ukoll lid-dixxipli tiegħu: "Kien hemm raġel għani li kellu amministratur, u lil dan xlewh lil sidu li kien qiegħed iberbaqlu ġidu. ² Għalhekk is-sid sejjaħlu u qallu, 'Dan xinhu li qiegħed nisma' fuqek? Agħtini kont ta' l-amministrazzjoni tiegħek, għax ma tistax tibqa' iżjed amministratur tiegħi.' ³ L-amministratur bejnu u bejn ruħu qal, 'Issa x'sejjer nagħmel, ladarba sidi se jneħħini mill-amministrazzjoni? Immur nagħżaq? Ma niflaħx. Nittallab? Nistħi. ⁴ Naf x'nagħmel, ħalli meta nitwarrab minn fuq din l-amministrazzjoni, nsib lil ħaddieħor li jilqagħni għandu.' ⁵ U wieħed wieħed bagħat għal dawk li kellhom jagħtu lil sidu. 'Kemm għandek tagħtih lil sidi?' staqsa lill-ewwel wieħed. ⁶ 'Mitt barmil żejt,' wieġbu dak. 'Oħroġ il-karti tiegħek,' qallu l-amministratur, 'oqgħod bilqiegħda malajr u ikteb ħamsin.' ⁷ Lil ieħor staqsieh, 'U int, kemm għandek tagħti?' 'Mitt xkora qamħ,' wieġbu. Qallu, 'Oħroġ il-karti tiegħek u ikteb tmenin.' ⁸ U s-sid faħħru lil dak l-amministratur diżonest talli ħadem b'rasu. Għax ulied din id-dinja jimxu bil-għaqal aktar minn ulied id-dawl ma' min hu tal-qatgħa tagħhom. ⁹ U jiena ngħidilkom: agħmlu għalikom infuskom ħbieb bis-saħħa ta' qligħ diżonest, ħalli meta jonqoskom, jilqgħukom fl-għerejjex ta' dejjem. ¹⁰ Min hu fidil f'ħaġa tassew żgħira, hu fidil ukoll fil-ħafna; min hu diżonest f'ħaġa tassew żgħira, hu diżonest ukoll fil-ħafna. ¹¹ Jekk mela ma wrejtux ruħkom fidili fil-qligħ diżonest, min se jafdalkom il-ġid veru? ¹² U jekk ma wrejtux ruħkom fidili f'dak li hu ta' ħaddieħor, min se jagħtikom dak li hu tagħkom? ¹³ Ebda qaddej ma jista' jaqdi żewġ sidien; għax jew ikun jobgħod lil wieħed minnhom u jħobb lill-ieħor, jew jintrabat ma' wieħed u jistmell lill-ieħor. Ma tistgħux taqdu lil Alla u lill-flus."

Tagħlim ta’ Ġesù [Lq. 16:14-17]

(Mt 11, 12-13)

¹⁴ Il-Fariżej, li kellhom ir-regħba għall-flus, meta semgħuh jgħid dan kollu qabdu jiddieħku bih. ¹⁵ Iżda hu qalilhom: "Intom dawk li tagħmluha ta' nies sewwa f'għajnejn il-bnedmin. Imma Alla qalbkom jafha. Għax dak li f'għajnejn il-bnedmin hu kbir, quddiem Alla hu mistkerrah. ¹⁶ Sa żmien Ġwanni kien hawn il-Liġi u l-Profeti; minn żmien Ġwanni 'l hawn qiegħda tixxandar il-Bxara t-tajba tas-Saltna ta' Alla, u kulħadd qiegħed jitħabat bis-sħiħ għaliha. ¹⁷ Hu aktar ħafif li jgħaddu s-sema u l-art milli taqa' tikka waħda mil-Liġi.

Tagħlim fuq id-divorzju [Lq. 16:18]

(Mt 5, 31-32; Mk 10, 11-12)

¹⁸ "Kull min jibgħat lil martu u jiżżewweġ oħra jagħmel adulterju, u min jiżżewweġ waħda mibgħuta minn żewġha jagħmel adulterju."

Il-parabbola ta' l-għani u Lazzru [Lq. 16:19-31]

¹⁹ "Mela kien hemm raġel għani, jilbes il-porpra u għażel mill-ifjen; l-hena tiegħu kien li jagħmel kuljum ikla mill-aħjar. ²⁰ U wieħed fqir jismu Lazzru, li kellu ġismu ġerħa waħda, kien imur jinxteħet ħdejn il-bieb ta' daru, ²¹ bix-xewqa li jixba' b'dak li jaqa' mill-mejda ta' l-għani. Sa l-klieb kienu jmorru jilagħqu l-ġrieħi tiegħu. ²² Ġara li l-fqir miet, u l-anġli ħaduh fi ħdan Abraham. Imbagħad miet ukoll l-għani, u difnuh. ²³Dan, kif sab ruħu fi tbatijiet ħorox f'art l-imwiet, refa' ħarstu, u mill-bogħod lemaħ lil Abraham, b'Lazzru fi ħdanu. ²⁴ U għolla leħnu u qallu, 'Missier, Abraham, ikollok ħniena minni u ibgħat lil Lazzru jbill tarf sebgħu fl-ilma ħa jtaffili n-nixfa li għandi fi lsieni, għax qiegħed ninħaqar wisq f'dan in-nar.' ²⁵ 'Ibni,' qallu Abraham, 'ftakar li t-tajjeb tiegħek irċevejtu f'ħajtek; hekk ukoll Lazzru, il-ħażin irċevieh f'ħajtu. Imma issa hu hawnhekk qiegħed jitfarraġ, waqt li inti qiegħed tbati. ²⁶ Barra minn dan, hemm vojt bla qjies bejnkom u bejnna, biex min ikun irid jaqsam minn hawn għal għandkom ma jkunx jista', u anqas ma jgħaddu minn hemm għal għandna.' ²⁷ Qallu l-għani, 'Mela nitolbok, missier, ibagħtu f'dar missieri, ²⁸ għax għandi ħames aħwa, ħalli jagħmlilhom twissija kif imiss, li ma jmorrux huma wkoll jiġu f'dan il-post ta' tbatijiet ħorox!' ²⁹ Qallu Abraham, 'Għandhom lil Mosè u l-Profeti: jisimgħu lilhom.' ³⁰ 'Le, missier, Abraham,' qallu dak, 'imma jekk imur għandhom xi ħadd mill-imwiet, jindmu.' ³¹ Iżda wieġbu Abraham, 'Jekk ma jisimgħux lil Mosè u l-Profeti, anqas jekk iqum xi ħadd mill-imwiet ma jemmnu.' "

L-iskandlu [Lq. 17:1-3a]

(Mt 18, 6-7; Mk 9, 42)

17. ¹ Darba lid-dixxipli tiegħu qalilhom: "Ma jistax ikun li ma jingħatawx skandli; imma ħażin għalih min ikun ħtija tagħhom! ² Ikun aktar jaqbillu jekk jorbtulu ma' għonqu ġebla tat-tħin u jitfgħuh il-baħar milli jagħti skandlu lil wieħed minn dawn iċ-ċkejknin. ³Oqogħdu attenti!

Il-maħfra bejn l-aħwa [Lq. 17:3a-4]

(Mt 18, 15. 21-22)

"Jekk ħuk jaqa' f'xi dnub, widdbu, u jekk jindem aħfirlu. ⁴ U jekk jonqsok seba' darbiet f'ġurnata, u jdur lejk seba' darbiet u jgħidlek, 'Jisgħobbija,' aħfirlu."

Kattar fina l-fidi [Lq. 17:5-6]

⁵ L-appostli qalu lill-Mulej: "Kattar fina l-fidi." ⁶ Weġibhom il-Mulej: "Kieku kellkom fidi mqar daqs żerriegħa tal-mustarda, kontu tgħidu lil din is-siġra tat-tut, 'Inqala' u mur tħawwel fil-baħar,' u hi kienet tisma' minnkom.

Dmir il-qaddej [Lq. 17:7-10]

⁷ "Wieħed minnkom ikollu qaddej qiegħed jaħrat jew jirgħa; meta jidħol mill-għalqa x'se jgħidlu? 'Ejja, isa, u oqgħod għall-ikel’? ⁸ jew, 'Lestili x'niekol, ilbes il-fardal u newwilli sa ma niekol u nixrob jien, u mbagħad tiekol u tixrob int’? ⁹ Jaqaw se jroddlu ħajr lill-qaddej talli jkun għamel li ordnalu? ¹⁰ Hekk ukoll intom, meta tagħmlu kull ma tkunu ordnati, għidu, 'Aħna qaddejja li ma niswew għal xejn għamilna biss dak li kellna nagħmlu.' "

Ġesù jfejjaq għaxar imġiddma [Lq. 17:11-19]

¹¹ Ġara li, huwa u sejjer lejn Ġerusalemm, Ġesù għadda minn bejn is-Samarija u l-Galilija. ¹² Kif kien dieħel f'raħal, iltaqgħu miegħu għaxart irġiel imġiddma. Waqfu 'l bogħod minnu, ¹³ għollew leħinhom u qalulu: "Ġesù, Mgħallem, ikollok ħniena minna!" ¹⁴Kif rahom, qalilhom: "Morru uru rwieħkom lill-qassisin." U ġara li, huma u sejrin, indafu mill-ġdiem. ¹⁵ Wieħed minnhom, kif ra ruħu mfejjaq, reġa' lura jgħajjat u jfaħħar lil Alla, ¹⁶nxteħet wiċċu fl-art f'riġlejn Ġesù u raddlu ħajr. Issa dan kien Samaritan. ¹⁷ U Ġesù qabad u qal: "Mhux l-għaxra tnaddfu mill-ġdiem? Fejn huma d-disgħa l-oħra? ¹⁸ Ma kien hemm ħadd minnhom li reġa' lura biex jagħti glorja lil Alla ħlief dan il-barrani!" ¹⁹Imbagħad qallu: "Qum, mur; il-fidi tiegħek salvatek."

Il-miġja tas-Saltna ta' Alla [Lq. 17:20-37]

²⁰ Il-Fariżej staqsewh meta kienet se tiġi s-Saltna ta' Alla, u hu weġibhom: "Is-Saltna ta' Alla ma tiġix b'sinjali li jidhru; ²¹ lanqas ħadd ma hu se jgħid, 'Arawha, hawn,' jew, 'Hemm', għax araw, is-Saltna ta' Alla fostkom qiegħda." ²² Lid-dixxipli tiegħu qalilhom: "Għad jiġi żmien meta tkunu tixtiequ taraw jum wieħed minn żmien Bin il-bniedem u ma tarawhx. ²³U jgħidulkom, 'Arawh, hawn hu,' jew, 'Arawh, hemm hu!' Tmorrux, tiġrux warajhom. ²⁴Għax bħalma berqa tleħħ u tiddi minn tarf għall-ieħor tas-sema, hekk jidher Bin il-bniedem nhar il-Jum tiegħu. ²⁵ Iżda qabel xejn hu għandu jbati ħafna minn dan in-nisel u jkun miċħud minnu.

²⁶ "U bħalma ġara fi żmien Noè, hekk ukoll jiġri fi żmien Bin il-bniedem. ²⁷ Kienu jieklu, jixorbu, iżewġu u jiżżewġu, sa dakinhar li Noè daħal fl-arka; mbagħad ġie d-dilluvju u qeridhom ilkoll. ²⁸ L-istess bħalma ġara fi żmien Lot: kienu jieklu, jixorbu, jixtru, jbigħu, iħawwlu, jibnu, ²⁹ imma dak in-nhar li Lot ħareġ minn Sodoma, Alla bagħat xita ta' nar u kubrit mis-sema u qeridhom ilkoll. ³⁰ Hekk ikun il-Jum li fih jidher Bin il-bniedem. ³¹F'dak il-Jum, min ikun fuq il-bejt u jkollu ħwejġu ġewwa fid-dar, iqis li ma jinżilx jeħodhom; hekk ukoll min ikun fir-raba', iqis li ma jerġax lura. ³²Ftakru fil-mara ta' Lot!

³³ "Min ifittex li jsalva ħajtu, jitlifha; iżda min jitlifha, isalvaha. ³⁴ Ngħidilkom li, f'dak il-lejl, tnejn ikunu f'sodda waħda: wieħed minnhom jittieħed u l-ieħor jitħalla; ³⁵ żewġ nisa jkunu jitħnu flimkien: waħda minnhom tittieħed u l-oħra titħalla." ³⁷ Qalulu: "Fejn, Mulej?" U hu weġibhom: "Fejn ikun hemm il-ġisem mejjet, hemm l-isqra jinġabru."

Il-parabbola ta' l-imħallef u l-armla [Lq. 18:1-8]

18. ¹ Imbagħad qalilhom parabbola, biex jurihom li għandhom dejjem jitolbu bla ma jaqtgħu. ² Qalilhom: "Kien hemm f'belt wieħed imħallef, li la kien jibża' minn Alla u lanqas iħabbel rasu minn ħadd. ³ F'dik il-belt kien hemm waħda armla, u kienet tmur għandu u tgħidlu, 'Agħmilli ħaqq kontra l-għadu tiegħi.' ⁴ Hu ma riedx, u dam ħafna hekk; iżda mbagħad bejnu u bejn ruħu qal, 'Mhux għax nibża' minn Alla jew għax se nħabbel rasi min-nies, ⁵ imma għall-inqas għax din l-armla dejjqitni; ħa nagħmlilha ħaqq, biex ma tibqax ġejja u sejra sa ma tifnini.' " ⁶ U l-Mulej qal: "Isimgħu ftit x'jgħid l-imħallef il-ħażin. ⁷Imbagħad Alla, lill-magħżulin tiegħu li jgħajtulu lejl u nhar, sejjer ma jagħmlilhomx ħaqq? Se joqgħod itawwal magħhom? ⁸ Jiena ngħidilkom li malajr jagħmlilhom ħaqq. Imma taħsbu intom li Bin il-bniedem se jsib il-fidi fuq l-art meta jiġi?"

Il-parabbola tal-Fariżew u l-pubblikan [Lq. 18:9-14]

⁹ Kien hemm xi wħud li waħħlu f’rashom li huma nies ġusti u kienu jmaqdru lill-oħrajn. Ġesù qalilhom din il-parabbola: ¹⁰ "Żewġt irġiel, wieħed Fariżew u l-ieħor pubblikan, telgħu fit-Tempju biex jitolbu. ¹¹ Il-Fariżew, wieqaf, talab hekk f'qalbu, 'O Alla, niżżik ħajr li miniex bħall-bqija tal-bnedmin, ħalliela, inġusti, żienja, jew ukoll bħal dan il-pubblikan. ¹²Jiena nsum darbtejn fil-ġimgħa u nħallas l-għexur ta' kull ma ndaħħal.' ¹³ Iżda l-pubblikan, bilwieqfa fil-bogħod anqas biss ried jerfa' għajnejh lejn is-sema, imma beda jħabbat fuq sidru u jgħid: 'Alla, ħenn għalija, għax jien midneb!' ¹⁴ Ngħidilkom jien li dan, u mhux l-ieħor, niżel id-dar iġġustifikat. Għax kull min jitkabbar, jiċċekken; u min jiċċekken, jitkabbar."

Ġesù jbierek it-tfal iż-żgħar [Lq. 18:15-17]

(Mt 19, 13-15; Mk 10, 13-16)

¹⁵ Ġibulu wkoll quddiemu t-trabi biex imisshom. Imma d-dixxipli, kif raw dan, qabdu jgħajtu magħhom. ¹⁶ Ġesù sejħilhom u qalilhom: "Ħalluhom lit-tfal iż-żgħar jiġu għandi, u żżommuhomx, għax ta' min hu bħalhom hija s-Saltna ta' Alla. ¹⁷Tassew, ngħidilkom, li min is-Saltna ta' Alla ma jilqagħhiex b’qalb ta’ tifel ċkejken ma jidħolx fiha."

Il-kap li kien għani [Lq. 18:18-30]

(Mt 19, 16-30; Mk 10, 17-31)

¹⁸ Wieħed kap staqsieh u qallu: "Mgħallem tajjeb, x'għandi nagħmel biex nikseb il-ħajja ta' dejjem?" ¹⁹ "Għaliex qiegħed issejjaħli 'tajjeb'?" qallu Ġesù. "Ħadd ma hu tajjeb ħlief Alla waħdu. ²⁰ Inti l-kmandamenti tafhom: La tiżnix, la toqtolx, la tisraqx, la tixhidx fil-falz, weġġaħ lil missierek u 'l ommok." ²¹ Dak qallu: "Jiena dan kollu ili nħarsu minn żgħożiti." ²² Kif semgħu jgħid hekk, Ġesù qallu: "Ħaġa waħda tonqsok: bigħ kull ma għandek, agħtih lill-foqra, u jkollok teżor fis-smewwiet; mbagħad ejja u imxi warajja." ²³ Iżda dak, meta semgħu jgħid dan, sewwed qalbu ħafna, għax kien tassew għani.

²⁴ Ġesù, meta rah li sewwed qalbu, qal: "Kemm hi iebsa għall-għonja li jidħlu fis-Saltna ta' Alla! ²⁵ Għax eħfef li ġemel jgħaddi minn għajn ta' labra milli wieħed għani jidħol fis-Saltna ta' Alla!" ²⁶ Dawk li semgħuh qalulu: "Mela min jista' jsalva?" ²⁷ Iżda hu weġibhom: "Dak li ma jistax ikun għall-bnedmin, għal Alla jista' jkun."

²⁸ Qallu Pietru: "Tajjeb! Aħna ħallejna kull ma kellna u ġejna warajk." ²⁹ Ġesù qalilhom: "Tassew, ngħidilkom, li fost dawk kollha li minħabba s-Saltna ta' Alla jħallu darhom jew lil marthom jew lil ħuthom jew lill-ġenituri tagħhom jew 'l uliedhom, ³⁰ ma hemm ħadd fosthom li f'din id-dinja stess ma jirċevix kollox għal mitt darba iktar, u l-ħajja ta' dejjem fiż-żmien li ġej."

It-tielet taħbira tal-mewt u tal-qawmien ta’ Ġesù [Lq. 18:31-34]

(Mt20, 17-19; Mk 10, 32-34)

³¹ Ġesù sejjaħ lejh it-Tnax u qalilhom: "Ara, issa aħna telgħin Ġerusalemm, u jseħħ kull ma kitbu l-profeti fuq Bin il-bniedem. ³² Għax se jagħtuh f'idejn il-pagani u jiddieħku bih, iżebilħuh u jobżqulu fuqu, ³³ jagħtuh is-swat u joqtluh, u fit-tielet jum iqum mill-imwiet." ³⁴ Iżda minn dan kollu ma fehmu xejn; kien diskors li baqa' mistur għalihom, u ma fehmu xejn milli qal.

Ġesù jfejjaq raġel fqir u agħma [Lq. 18:35-43]

(Mt 20, 29-34; Mk 10, 46-52)

³⁵ Ġara li, huwa u riesaq lejn Ġeriko, kien hemm wieħed agħma bilqiegħda mal-ġenb tat-triq jittallab il-karità. ³⁶ Dan sema' l-kotra tan-nies għaddejja u beda jistaqsi x'ġara. ³⁷U qalulu li kien għaddej Ġesù ta' Nazaret. ³⁸ Hu qabad jgħajjat u jgħid: "Ġesù, Bin David, ikollok ħniena minni!" ³⁹ Dawk li kienu mexjin quddiem bdew iċanfruh u jsikktuh, imma hu aktar issokta jgħajjat: "Bin David, ikollok ħniena minni!" ⁴⁰ Ġesù waqaf u ordna li jressquhulu quddiemu. Meta resaq, staqsieh: ⁴¹"Xi tridni nagħmillek?" "Li nara, Mulej," wieġbu dak. ⁴² U Ġesù qallu: "Ara, iva! Il-fidi tiegħek salvatek." ⁴³ U minnufih beda jara, u baqa' miexi warajh jagħti glorja lil Alla. U l-poplu kollu li ra dan beda jfaħħar lil Alla.

Ġesù u Żakkew [Lq. 19:1-10]

19. ¹ Ġesù daħal Ġeriko u kien għaddej mit-triq. ² Mela jkun hemm raġel, jismu Żakkew; dan kien wieħed mill-kapijiet tal-pubblikani, u kien għani. ³ Kellu xewqa li jara min kien Ġesù, imma ma setax minħabba l-folla, billi kien raġel qasir. ⁴Għalhekk mar jiġri 'l quddiem u xxabbat ma' tina selvaġġa, għax minn dik in-naħa kien se jgħaddi. ⁵ Ġesù, kif wasal hemm, ħares 'il fuq u qallu: "Żakkew, isa, inżel minn hemm, għax illum jeħtieġli noqgħod għandek." ⁶ Dak niżel bla telf ta' żmien, u kollu ferħan laqgħu għandu. ⁷In-nies, meta rawh, lkoll bdew igemgmu bejniethom u jgħidu li għand wieħed midneb daħal jistrieħ. ⁸ Imma Żakkew, wieqaf, qal lill-Mulej: "Ara, Mulej, nofs ġidi se nagħtih lill-foqra, u jekk jien qarraqt b'xi ħadd u sraqtu, inroddlu għal erba' darbiet iżjed." ⁹ Qallu Ġesù: "F'din id-dar illum daħlet is-salvazzjoni, għax dan ir-raġel ukoll huwa bin Abraham. ¹⁰ Għax Bin il-bniedem ġie jfittex u jsalva l-mitluf."

Il-parabbola ta' l-għaxar miniet [Lq. 19:11-27]

¹¹ Huma u jisimgħu dan, Ġesù żied jgħid parabbola, għax kien qrib Ġerusalemm, u n-nies kien mingħalihom li s-Saltna ta' Alla kienet se tidher minnufih. ¹² Mela qal: "Wieħed raġel nobbli siefer f'pajjiż fil-bogħod biex jagħmluh sultan u mbagħad jerġa' lura. ¹³ Sejjaħ għaxar qaddejja tiegħu, tahom għaxar miniet u qalilhom: 'Ħaddmuhom, sa ma nerġa' niġi.' ¹⁴ Issa n-nies ta' pajjiżu kienu jobogħduh, u bagħtu ambaxxata warajh biex jgħidu, 'Ma rriduhx lil dan isaltan fuqna.' ¹⁵ Ġara li, meta ħa s-saltna u reġa' lura, bagħat isejjaħ lil dawk il-qaddejja li kien tahom il-flus, biex ikun jaf kif ħaddmuhom u x'qalgħu. ¹⁶Resaq l-ewwel wieħed u qallu, 'Sinjur, bil-mina tiegħek qlajt għaxar miniet.' ¹⁷ Qallu, 'Sewwa, qaddej tajjeb! Ladarba kont fidil f'ħaġa tassew żgħira, ħu f'idejk is-setgħa fuq għaxart ibliet.' ¹⁸ Ġie t-tieni wieħed u qallu, 'Sinjur, bil-mina tiegħek daħħalt ħames miniet.' ¹⁹ Lil dan ukoll qallu, 'U int ħu taħt idejk ħamest ibliet.' ²⁰ U ġie ieħor u qallu, 'Sinjur, hawn ara l-mina tiegħek li jien żammejt merfugħa f'maktur. ²¹ Għax jien bżajt minnek,. billi inti bniedem aħrax, li tfittex dak li ma ħżintx, u taħsad dak li ma żrajtx.' ²²Qallu, 'Fuq kliemek stess nagħmel ħaqq minnek, ja qaddej ħażin! Kont taf li jiena bniedem aħrax, infittex dak li ma ħżintx u naħsad dak li ma żrajtx. ²³ Mela għax ma mortx tqiegħed flusi l-bank biex meta niġi kont niġbidhom bl-imgħax?' ²⁴ Imbagħad qal lil ta' madwaru, 'Ħudulu l-mina u agħtuha lil dak li għandu l-għaxar miniet.' ²⁵ 'Imma, sinjur,' qalulu, 'għandu għaxar miniet!' ²⁶ 'Ngħidilkom li kull min għandu, jingħatalu; iżda min ma għandux, jitteħidlu saħansitra dak li għandu. ²⁷ Lil dawk l-għedewwa tiegħi mbagħad li ma ridunix insaltan fuqhom, morru ġibuhom hawn u agħtuhom il-mewt quddiemi.' "

V

IL-MINISTERU TA’ ĠESÙ F’ĠERUSALEMM

[Lq:19, 28 – 21]

Id-daħla messjanika f'Ġerusalemm [Lq. 19:28-44]

(Mt 21, 1-11; Mk 11, 1-11, Ġw 12, 12-19)

²⁸ Kif qal dan, Ġesù qabad it-triq u beda tiela' lejn Ġerusalemm, miexi quddiem l-oħrajn. ²⁹ U meta wasal qrib Betfaġe u Betanja, ħdejn l-għolja li jgħidulha taż-Żebbuġ, bagħat tnejn mid-dixxipli tiegħu ³⁰ u qalilhom: "Morru fir-raħal ta' biswitna; kif taslu, ssibu felu marbut li ħadd qatt għadu ma rikeb fuqu. Ħolluh u ġibuh. ³¹ Jekk xi ħadd jistaqsikom għalfejn qegħdin tħolluh, għidulu li l-Mulej għandu bżonnu." ³² Dawk li kienu mibgħuta marru u sabu kollox kif kien qalilhom. ³³ Huma u jħollu l-felu, s-sidien tiegħu qalulhom: "Għalfejn qegħdin tħolluh il-felu?" ³⁴ U huma wieġbu: "Għax il-Mulej jeħtieġu."

³⁵ Imbagħad ġiebu l-felu lil Ġesù, qiegħdu l-imnatar tagħhom fuq il-felu, u rikkbu lil Ġesù fuqu. ³⁶ Huwa u għaddej, firxu l-imnatar tagħhom fit-triq. ³⁷ Xħin imbagħad kien qorob lejn in-niżla tal-Għolja taż- Żebbuġ, il-kotra kollha tad-dixxipli b’għajat ta’ ferħ bdiet tfaħħar lil Alla għall-għeġubijiet kollha li kienu raw, ³⁸ u bdew jgħidu:

“ Mbierek is-Sultan

li ġej f’isem il-Mulej!

Sliem fis-sema,

u glorja fl-ogħla tas-smewwiet!”

³⁹ Xi wħud mill-Fariżej li kienu qalb il-folla qalulu: "Mgħallem, ċanfarhom lid-dixxipli tiegħek!" ⁴⁰ Iżda hu weġibhom u qal: "Ngħidilkom li, jekk jisktu huma, jgħajjat il-ġebel."

⁴¹ Wasal qrib il-belt u, kif raha, beda jibkiha ⁴² u jgħid: "Mhux li għaraft imqar int ukoll f'dan il-jum xinhu ta' ġid għalik! Imma issa! Dan hu moħbi minn għajnejk! ⁴³Għax għad jiġi żmien fuqek meta l-għedewwa tiegħek idawwruk b'rampa u jagħlquk minn kullimkien u jrossu fuqek minn kull naħa; ⁴⁴ u jġarrfu lilek u lil uliedek fik, u ma jħallulekx ġebla fuq oħra, talli ma għaraftx iż-żmien taż-żjara li saritlek!"

Il-qdusija tat-Tempju [Lq. 19:45-48]

(Mt 21, 12-17; Mk 11, 15-19; Ġw 2, 13-22)

⁴⁵ Mbagħad daħal fit-Tempju, u qabad ikeċċi 'l barra l-bejjiegħa ⁴⁶ u jgħidilhom: "Hemm miktub, ‘Id-dar tiegħi tkun dar it-talb.’ Iżda intom għamiltuha għar tal-ħallelin!”

⁴⁷ U kien jgħallem kuljum fit-Tempju. Il-qassisin il-kbar u l-kittieba u l-kbarat tal-poplu kienu jfittxu li jeqirduh, ⁴⁸ iżda ma kinux jafu x'jaqbdu jagħmlu, għax il-poplu kollu kien imqabbad miegħu biex jisimgħu.

Il-Lhud jistaqsu dwar is-setgħa ta' Ġesù [Lq. 20:1-8]

(Mt 21, 23-27; Mk 11, 27-33)

20. ¹ Ġara li, jum wieħed, huwa u jgħallem lin-nies fit-Tempju u jxandar il-Bxara t-tajba, resqu fuqu l-qassisin il-kbar u l-kittieba flimkien max-xjuħ ² u staqsewh u qalulu: "Għidilna, int b'liema setgħa qiegħed tagħmel dan kollu? U min hu dak li tahielek din is-setgħa?" ³ Hu weġibhom u qal: "Ħa nagħmlilkom mistoqsija jien ukoll. Għiduli, ⁴l-magħmudija ta' Ġwanni kienet ġejja mis-sema jew mill-bnedmin?" ⁵Dawk bdew jirraġunaw bejniethom u jgħidu: "Jekk inweġbuh, 'Mis-sema,' jgħidilna, 'Mela għaliex ma emmintuhx?' ⁶ U jekk ngħidulu, 'Mill-bnedmin,' il-poplu kollu jħaġġarna!" Għax kulħadd kien jemmen li Ġwanni kien profeta. ⁷ Għalhekk weġbuh li ma kinux jafu minn fejn. ⁸ U Ġesù qalilhom: "Mela anqas jien ma ngħidilkom b'liema setgħa qiegħed nagħmel dan."

Il-parabbola ta' l-għalqa u l-bdiewa [Lq. 20:9-19]

(Mt 21, 33-46; Mk 12, 1-12)

⁹ Imma lin-nies beda jgħidilhom din il-parabbola: "Kien hemm raġel li ħawwel għalqa dwieli, qabbilha lil xi bdiewa, u mar jagħmel safra twila f'art oħra. ¹⁰ Meta wasal iż-żmien, bagħat qaddej għand il-bdiewa biex jagħtuh is-sehem li kien imissu mill-frott ta' l-għalqa. Iżda l-bdiewa sawwtuh u reġgħu bagħtuh lura idu f'idu. ¹¹ Għal darb'oħra bagħtilhom qaddej ieħor, imma lil dan ukoll darbuh u xeħtuh 'il barra. ¹²Għat-tielet darba bagħtilhom ieħor, imma lil dan ukoll ferewh u xeħtuh 'il barra. ¹³'X'naqbad nagħmel?' qal sid l-għalqa; 'ħa nibagħtilhom lil ibni l-għażiż; nittama li minn dan jistħu.' ¹⁴ Iżda kif rawh il-bdiewa bdew jiftiehmu bejniethom u jgħidu lil xulxin: 'Ara l-werriet! Ejjew noqtluh, biex il-wirt tiegħu jaqa' fuqna.' ¹⁵ U xeħtuh 'il barra mill-għalqa u qatluh. Issa x'jagħmlilhom sid l-għalqa? ¹⁶ Jiġi u jeqred lil dawk il-bdiewa, u l-għalqa jqabbilha lil ħaddieħor." "Allaħares!" qalulu meta semgħuh jgħid hekk. ¹⁷ Iżda Ġesù ħares lejhom u qalilhom: "Mela xi jfisser dak li hemm miktub,

‘Il-ġebla li warrbu l-bennejja

saret il-ġebla tax-xewka’?

¹⁸ Min jaqa' fuq din il-ġebla jitfarrak, u fuq min taqa' tgħaffġu taħtha." ¹⁹ Il-kittieba u l-qassisin il-kbar riedu kieku jmiddu idejhom fuqu dak il-ħin stess, imma beżgħu mill-poplu. Fehmu li dik il-parabbola kien qalha għalihom.

Ġesù mistoqsi dwar il-ħlas tat-taxxi [Lq. 20:20-26]

(Mt 22, 15-22; Mk 12, 13-17)

²⁰ Mbagħad huma qagħdu għassa tiegħu u bagħtu għandu lil xi wħud taparsi nies sewwa biex jonsbuh u forsi jaqbduh f'xi kelma, u hekk ikunu jistgħu jagħtuh f'idejn il-gvernatur li kellu s-setgħa u l-awtorità. ²¹ Dawk staqsewh u qalulu: "Mgħallem, aħna nafu li inti tgħid u tgħallem is-sewwa bla ma tħares lejn wiċċ ħadd, imma t-triq ta' Alla tgħallimha kif tassew hi. ²² Sewwa jew le li aħna nħallsu t-taxxa lil Ċesari?" ²³ Iżda hu ntebaħ bil-ħażen tagħhom u qalilhom: ²⁴ "Uruni dinar. Il-wiċċ u l-kitba ta' min huma?" Qalulu: "Ta' Ċesari." ²⁵ Mbagħad qalilhom: "U mela agħtu lil Ċesari dak li hu ta' Ċesari, u lil Alla dak li hu ta' Alla." ²⁶ U hekk ma seħħilhomx jaqbduh fil-kelma quddiem il-poplu, u kollhom mistagħġba għalqu ħalqhom għat-tweġiba tiegħu.

Ġesù mistoqsi dwar il-qawmien mill-imwiet [Lq. 20:27-40]

(Mt 22, 23-33; Mk 12, 18-27)

²⁷ Mela resqu fuqu xi wħud mis-Sadduċej, dawk li jiċħdu l-qawmien mill-imwiet, u staqsewh: ²⁸ "Mgħallem," qalulu, "Mosè ħallielna miktub, 'Jekk wieħed imutlu ħuh miżżewweġ u dan ikun bla tfal, dak ikollu jiżżewweġ l-armla biex inissel ulied lil ħuh.' ²⁹Issa jkun hemm sebat aħwa, u l-kbir iżżewweġ u miet bla tfal. ³⁰ It-tieni wieħed, ³¹ u mbagħad it-tielet, f'kelma waħda, s-sebgħa li kienu, ħadu l-armla, u mietu bla ma ħallew tfal. ³² Fl-aħħar mietet il-mara wkoll. ³³ Issa din, fil-qawmien tal-imwiet, mart min minnhom tkun? Għax is-sebgħa jkunu żżewwġuha." ³⁴ Weġibhom Ġesù: "Il-bnedmin f'din id-dinja jżewġu u jiżżewġu; ³⁵ imma dawk li jkun jistħoqqilhom jgħaddu għad-dinja l-oħra u jqumu mill-imwiet, dawn la jżewġu u lanqas jiżżewġu. ³⁶Għax anqas jistgħu jmutu iżjed, għaliex ikunu bħall-anġli, u huma wlied Alla ladarba qamu mill-imwiet. ³⁷ U li l-mejtin iqumu, Mosè wkoll urieh, fir-rakkont tax-xitla ta' l-għolliq, għax lill-Mulej isejjaħlu Alla ta' Abraham, Alla ta' Iżakk, u Alla ta' Ġakobb. ³⁸ Issa hu mhuwiex Alla tal-mejtin, iżda tal-ħajjin, għax għalih kulħadd jgħix." ³⁹Qabżu xi wħud mill-kittieba u qalulu: "Mgħallem, sewwa qiegħed tgħid." ⁴⁰ Għax xejn iżjed ma kellhom il-wiċċ jistaqsuh.

Mistoqsija dwar Bin David [Lq. 20:41-44]

(Mt 22, 41-46; Mk 12, 35-37)

⁴¹ Mbagħad qalilhom: "Din kif inhi li jgħidu li l-Messija huwa bin David? ⁴² Għax David stess jgħid fil-Ktieb tas-Salmi,

‘Il-Mulej qal lil Sidi:

Oqgħod fuq il-lemin tiegħi,

⁴³ sa ma nkun qegħedt l-għedewwa tiegħek

taħt riġlejk.’

⁴⁴ Jiġifieri, David sejjaħlu Sidu; mela kif inhu ibnu?"

Ġesù jikkundanna l-kittieba tal-Lhud [Lq. 20:45-47]

(Mt 23, 1-36; Mk 12, 38-40; Lq 11, 37-54)

⁴⁵ Waqt li l-poplu kollu kien qiegħed jisma', Ġesù qal lid-dixxipli tiegħu: ⁴⁶ "Iftħu għajnejkom mill-kittieba, li jridu biss iduru mat-toroq bi lbiesi twal, u jħobbu t-tislim fil-pjazez u s-siġġijiet ta' quddiem fis-sinagogi u l-postijiet ewlenin fil-pranzijiet, ⁴⁷iberbqu ġid ir-romol, u mbagħad għal wiċċ in-nies idumu ħafna jitolbu. Dawn jieħdu kundanna aktar iebsa."

L-offerta ta' l-armla [Lq. 21:1-4]

(Mk 12, 41-44)

21. ¹ Refa' għajnejh u ra l-għonja jitfgħu l-offerti tagħhom fit-Teżor tat-Tempju. ² U ra wkoll waħda armla fqira titfa' biċċtejn żgħar tal-flus, ³ u qal: "Ngħidilkom is-sew, din l-armla fqira tefgħet iktar minnhom ilkoll. ⁴ Għax dawn kollha għamlu l-offerti miż-żejjed tagħhom, imma hi, fil-faqar tagħha, tefgħet dak kollu li kellha biex tgħix."

Ġesu jħabbar it-tiġrif tat-Tempju [Lq. 21:5-6]

(Mt 24, 1-2; Mk 13, 1-2)

⁵ Kien hemm xi wħud li bdew jgħidu fuq kemm it-Tempju kien imżejjen b'ġebel sabiħ u għotjiet; iżda Ġesù qalilhom: ⁶ "Kull ma qegħdin taraw, għad jiġi żmien li ma tibqax ġebla fuq oħra minnu li ma tiġġarrafx."

Sinjali u persekuzzjonijiet [Lq. 21:7-19]

(Mt 24, 3-14; Mk 13, 3-13)

⁷ U huma staqsewh u qalulu: "Mgħallem, issa dan meta għad jiġri? U x'se jkun is-sinjal li dawn il-ħwejjeġ ikunu waslu biex iseħħu?" ⁸ Qalilhom: "Araw li ma titqarrqux. Għax għad jiġu ħafna f'ismi u jgħidu, 'Jien hu,' u, 'Iż-żmien wasal.' Tmorrux warajhom! ⁹ Meta tisimgħu min jitkellem fuq gwerer u taqlib fil-pajjiżi, tinħasdux għax jeħtieġ li l-ewwel jiġri dan, iżda t-tmiem ma jasalx minnufih." ¹⁰Imbagħad qalilhom: "Għad iqum ġens kontra ġens u saltna kontra saltna, ¹¹ l-art titheżheż bil-kbir, f'ħafna bnadi jkun hemm il-ġuħ u mard li jittieħed, u fis-sema jidhru ħwejjeġ tal-biża' u sinjali ta' l-għaġeb. ¹² Imma qabel dan kollu jixħtu idejhom fuqkom u jippersegwitawkom, jagħtukom f'idejn il-mexxejja tas-sinagoga u jitfgħukom il-ħabs, u jeħdukom quddiem slaten u gvernaturi minħabba f'ismi. ¹³ Dan ikun jiswielkom biex tistgħu tagħtu xhieda. ¹⁴ U żommu sewwa f'moħħkom: toqogħdux taħsbu minn qabel kif se tiddefendu ruħkom, ¹⁵ għax jien nagħtikom kliem u għerf li kull min ikun kontra tagħkom ma jkunx jista' jiqaflu jew imerih. ¹⁶ U jittradukom saħansitra l-ġenituri tagħkom u ħutkom u qrabatkom u ħbiebkom, u lil xi wħud minnkom joqtluhom, ¹⁷ u kulħadd isir jobgħodkom minħabba f'ismi. ¹⁸ Imma xagħra waħda minn raskom ma tintilifx. ¹⁹ Jekk tibqgħu sħaħ sa l-aħħar issalvaw ħajjitkom!

Ġesù jħabbar il-qerda ta' Ġerusalemm [Lq. 21:20-24]

(Mt 24, 15-22; Mk 13, 14-19)

²⁰ "Meta mbagħad taraw lil Ġerusalemm magħluqa minn kullimkien bl-eżerċti, tkunu tafu li l-qerda tagħha tkun waslet. ²¹ Ħa jaħarbu mbagħad lejn il-muntanji dawk li jkunu fil-Lhudija u jitbiegħdu minnha dawk li jkunu ġo nofsha, u ma jerġgħux lura fiha dawk li jkunu fir-raba'; ²² għax dawk ikunu jiem ta’ vendetta, li fihom iseħħ kull ma hemm miktub. ²³ Jaħasra għalihom in-nisa li f'dawk il-jiem ikunu tqal jew ireddgħu! Għax hemm kbir jaqa' fuq il-pajjiż, u korla fuq dan il-poplu. ²⁴ In-nies jaqgħu taħt il-qilla tas-sejf, u jittieħdu lsiera fost il-pagani kollha; u Ġerusalemm tibqa' tintrifes taħt saqajn il-ġnus sa ma jkun għadda żmien il-ġnus.

Il-miġja ta' Bin il-bniedem [Lq. 21:25-28]

(Mt 24, 29-31; Mk 13, 24-27)

²⁵ "U jkun hemm sinjali fix-xemx u l-qamar u l-kwiekeb. Il-ġnus fuq l-art, b'qalbhom ittaqtaq, ma jafux x'jaqbdu jagħmlu minħabba l-ħsejjes tal-baħar u tal-imwieġ; ²⁶in-nies ruħhom ħierġa bil-biża' għax jobsru x'ikun ġej fuq id-dinja, għax il-qawwiet tas-smewwiet jitqallbu. ²⁷ Imbagħad jaraw lil Bin il-bniedem ġej fi sħaba, b'qawwa u glorja kbira. ²⁸Meta jibda jseħħ dan kollu, qawwu qalbkom u erfgħu raskom, għax il-fidwa tagħkom hi fil-qrib."

Tagħlima mis-siġra tat-tin [Lq. 21:29-33]

(Mt 24, 32-35; Mk 13, 28-31)

²⁹ U qalilhom parabbola: "Ħarsu lejn is-siġra tat-tin u s-siġar l-oħra. ³⁰ Meta jibdew jarmu, intom, xħin tarawhom, tintebħu li s-sajf fil-qrib. ³¹ Hekk ukoll meta taraw dan jiġri, kunu afu li s-Saltna ta' Alla hi fil-qrib. ³² Tassew, ngħidilkom, li ma jgħaddix dan in-nisel sa ma jiġri dan kollu. ³³ Is-sema u l-art jgħaddu, imma kliemi ma jgħaddix.

Ishru [Lq. 21:34-38]

³⁴ "Oqogħdu attenti, u qisu li l-ikel u x-xorb iżżejjed u s-sokor ma jmewtulkomx qalbkom, u tħallux li l-ħafna tħassib għall-ħtiġiet tal-ħajja jeħdilkom raskom, li ma ssibuhx dak il-Jum fuqkom għal għarrieda. ³⁵ Għax hu Jum li għad jaqa' bħal nassa fuq kull min jgħammar fuq wiċċ l-art kollha. ³⁶ Ishru, mela, u itolbu l-ħin kollu, biex tkunu tifilħu tgħaddu minn kull ma għandu jiġri u tippreżentaw ruħkom quddiem Bin il-bniedem."

³⁷ Matul il-jum Ġesù kien joqgħod jgħallem fit-Tempju, iżda filgħaxija kien joħroġ barra mill-belt lejn l-Għolja taż-Żebbuġ biex jgħaddi l-lejl hemmhekk. ³⁸ Filgħodu mbagħad il-poplu kollu kien imur kmieni fit-Tempju biex jisimgħu.

VI

IL-PASSJONI U L-QAWMIEN MILL-IMWIET

[Lq:22–24]

Ftehim kontra Ġesù [Lq. 22:1-6]

(Mt 26, 1-5. 14-16; Mk 14, 1-2. 10-11; Ġw 11, 45-53)

22 ¹ Kienet riesqa l-festa ta' l-Ażżmi, jiġifieri l-Għid. ² Il-qassisin il-kbar u l-kittieba, billi kienu jibżgħu mill-poplu, bdew ifittxu l-mod kif joqtlu lil Ġesù. ³ Imma x-Xitan daħal f'Ġuda, jgħidulu l-Iskarjota, li kien wieħed mit-Tnax, ⁴ u dan mar jiftiehem mal-qassisin il-kbar u l-uffiċjali tat-Tempju dwar il-mod kif jagħtihom lil Ġesù f'idejhom. ⁵ Huma ferħu ħafna, u ftiehmu miegħu li jagħtuh xi flus. ⁶ U hu tahom kelmtu, u beda jara jsibx okkażjoni tajba biex jagħtihom lil Ġesù f'idejhom bil-moħbi tal-poplu.

Ġesù jħejji għall-ikla ta' l-Għid [Lq. 22:7-14]

(Mt 26, 17-25; Mk 14, 12-21; Ġw 13, 21-30)

⁷ U wasal jum l-Ażżmi, il-jum li fih kien ikollhom jissagrifikaw l-ħaruf ta' l-Għid. ⁸ Ġesù bagħat lil Pietru u 'l Ġwanni u qalilhom: "Morru ħejjulna l-ikla tal-Għid ħalli nieklu l-ħaruf." ⁹ "Fejn tridna nħejju?" staqsewh. ¹⁰ "Araw," qalilhom: "Intom u deħlin il-belt jiltaqa' magħkom raġel iġorr ġarra ilma. Morru warajh sa ġod-dar fejn jidħol, ¹¹ u għidu lil sid dik id-dar, 'Qallek l-Imgħallem: Fejn hi l-kamra tal-ikel li fiha nista' niekol l-ikla tal-Għid mad-dixxipli tiegħi?' ¹² U dak jurikom kamra kbira fuq, mgħammra b'kollox. Ħejju hemmhekk." ¹³ Marru, u sabu kollox kif kien qalilhom; u ħejjew l-ikla tal-Għid. ¹⁴ Meta sar il-ħin, qagħad fuq il-mejda flimkien mal-appostli.

It-twaqqif ta' l-Ewkaristija [Lq. 22:14-23]

(Mt 26, 26-30; Mk 14, 22-26; 1 Kor 11, 23-25)

¹⁵ U Ġesù qalilhom: "Kelli xewqa kbira li nagħmel din l-ikla tal-Għid magħkom qabel ma nbati! ¹⁶ Għaliex, ngħidilkom, din l-ikla miniex se nagħmilha iżjed sa ma tkun seħħet għalkollox fis-Saltna ta' Alla." ¹⁷ U qabad kalċi, radd il-ħajr u qal: "Ħudu dan il-kalċi u aqsmuh bejnietkom. ¹⁸ Għaliex, ngħidilkom, minn issa 'l quddiem ma nixrobx iżjed mill-frott tad-dielja sa ma tiġi s-Saltna ta' Alla." ¹⁹ Mbagħad ħa l-ħobż, radd il-ħajr, qasmu, newwilhulhom u qal: "Dan hu ġismi li jingħata għalikom: agħmlu dan b'tifkira tiegħi." ²⁰Hekk ukoll wara l-ikla ħa l-kalċi u qal: "Dan il-kalċi huwa l-Patt il-Ġdid b'demmi, d-demm li jixxerred għalikom. ²¹ Imma, araw, id dak li se jittradini qiegħda miegħi fuq il-mejda. ²² Għax tassew li Bin il-bniedem imur, kif hemm maqtugħ, imma ħażin għalih dak il-bniedem li jittradih!" ²³ Huma għalhekk bdew jistaqsu lil xulxin min minnhom kien se jagħmel dan.

Min hu l-akbar fis-Saltna ta' Alla [Lq. 22:24-30]

²⁴ Inqalgħet ukoll kwistjoni bejniethom dwar min minnhom kellu jinżamm bħala l-akbar wieħed. ²⁵ Imma hu qalilhom: "Fost il-pagani s-slaten jaħkmu fuq in-nies, u dawk li jħaddmu s-setgħa fuqhom isejjħulhom benefatturi. ²⁶ Intom mhux hekk, imma l-akbar fostkom għandu jġib ruħu ta' l-iżgħar wieħed, u min hu fuq l-oħrajn iġib ruħu ta' qaddej. ²⁷ Għax min hu l-akbar, dak li jkun fuq il-mejda, jew dak li jkun qiegħed jaqdi? M'hux dak li jkun fuq il-mejda? Imma jien qiegħed fostkom nagħmilha ta' qaddej. ²⁸ Intom, mbagħad intom dawk li żammejtu sħiħ miegħi fit-tiġrib kollu li ġie fuqi; ²⁹ u bħalma Missieri ħejja saltna għalija, hekk ukoll jiena nħejji għalikom, ³⁰ biex tieklu u tixorbu fuq il-mejda miegħi f'saltnati, u toqogħdu fuq tronijiet biex tagħmlu ħaqq mit-tnax-il tribù ta' Iżrael.

It-taħbira taċ-ċaħda ta' Pietru [Lq. 22:31-34]

(Mt 26,31-35; Mk 14, 27-31; Ġw 13, 36-38)

³¹ "Xmun! Xmun! Ara, ix-xitan riedkom f'idejh biex jgħaddikom mill-għarbiel bħall-qamħ; ³² imma jiena tlabt għalik, biex il-fidi tiegħek ma tiġix nieqsa. Inti mbagħad, meta terġa' lura għas-sewwa, wettaq lil ħutek." ³³ Qallu Xmun: "Mulej, jiena lest li miegħek niġi saħansitra l-ħabs, lest li nieħu l-mewt ukoll." ³⁴ Imma Ġesù qallu: "Ngħidlek, Pietru, li llum, qabel ma jidden is-serduk, tkun ċħadt għal tliet darbiet li inti tafni!"

Twissija ta' Ġesù [Lq. 22:35-38]

³⁵ Imbagħad qalilhom: "Naqsitkom xi ħaġa meta bgħattkom bla borża u bla ħorġa u bla qorq?" "Ma naqasna xejn," weġbuh. ³⁶ "Imma issa," qalilhom, "min għandu borża jqis li jeħodha miegħu, u min għandu ħorġa wkoll; u min ma għandux sejf, ibigħ il-libsa ta' fuqu u jixtri wieħed. ³⁷ Għaliex, ngħidilkom, jeħtieġ li jseħħ fija dak li hemm miktub, jiġifieri, 'li kien magħdud mal-ħżiena'. Tabilħaqq, dak li hemm miktub fuqi jseħħ." ³⁸ "Mulej," qalulu, "ara, hawn żewġt isjuf hawnhekk." "Biżżejjed!" qalilhom.

Ġesù jitlob fuq l-Għolja taż-Żebbuġ [Lq. 22:39-46]

(Mt 26, 36-46; Mk 14, 32-42)

³⁹ Imbagħad ħareġ u mar bħas-soltu fuq l-Għolja taż-Żebbuġ, u d-dixxipli wkoll marru miegħu. ⁴⁰ Kif wasal hemmhekk qalilhom: "Itolbu li ma tidħlux fit-tiġrib." ⁴¹ Imbagħad tbiegħed minnhom daqs tefgħa ta' ġebla, u nxteħet għarkupptejh jitlob ⁴² u jgħid: "Missier, jekk inti trid, warrab minni dan il-kalċi! Iżda tkun magħmula r-rieda tiegħek, u mhux tiegħi." ⁴³ Deherlu anġlu mis-sema biex jagħmillu l-qalb, ⁴⁴ imma hu ħass dwejjaq tal-mewt fuqu, u beda jitlob b'ħerqa akbar. L-għaraq sarlu bħal qtar tad-demm iċarċar sa l-art. ⁴⁵ Imbagħad qam mit-talb, mar ħdejn id-dixxipli u sabhom reqdin minħabba s-swied ta' qalb. ⁴⁶ "Kif!" qalilhom "Irqadtu? Qumu u itolbu biex ma tidħlux fit-tiġrib!"

Ġesù ttradut u arrestat [Lq. 22:47-53]

(Mt 26, 47-56; Mk 14, 43-50; Ġw 18, 3-11)

⁴⁷ Kif kien għadu jitkellem, waslet ġemgħa nies. Quddiem kien hemm dak li jismu Ġuda, wieħed mit-Tnax, u dan resaq lejn Ġesù biex ibusu. ⁴⁸ Imma Ġesù qallu: "Bewsa għażilt, Ġuda, biex tittradih lil Bin il-bniedem?" ⁴⁹ Dawk ta' madwaru, meta raw x'kien ġej, qalulu: "Mulej, tridx nagħtu bis-sejf?" ⁵⁰ U wieħed minnhom ta daqqa ta' sejf lill-qaddej tal-qassis il-kbir u qatagħlu barra widintu l-leminija. ⁵¹ Imma Ġesù qal: "Ieqfu! Biżżejjed!" U messlu widintu u fejjqu. ⁵² Mbagħad Ġesù qal lill-qassisin il-kbar, lill-uffiċjali tat-Tempju u lix-xjuħ li ġew għalih: "Qiskom ħriġtu għal xi ħalliel, armati bis-sjuf u l-bsaten! ⁵³ Meta kont inkun magħkom kuljum fit-Tempju, ma meddejtux idejkom fuqi. Imma din hi s-siegħa tagħkom u s-setgħa tad-dlamijiet!"

Pietru jiċħad lil Ġesù [Lq. 22:54-62]

(Mt 26, 57-58. 69-75; Mk 14, 53-54. 66-72; Ġw 18, 12-18. 25-27)

⁵⁴ Imbagħad qabdu lil Ġesù u ħaduh magħhom, daħħluh fil-palazz tal-qassis il-kbir. Pietru baqa' miexi warajhom mill-bogħod. ⁵⁵ Meta mbagħad qabbdu n-nar f'nofs il-bitħa u nxteħtu bilqiegħda madwaru, Pietru mar qagħad bilqiegħda f'nofshom. ⁵⁶ Imma kif kien hemm bilqiegħda maġenb in-nar, ratu waħda qaddejja, waħħlet għajnejha fuqu u qalet: "Dan ukoll kien miegħu!" ⁵⁷ Iżda hu ċaħad u qalilha: "Anqas biss nafu!" ⁵⁸ Wara ftit rah xi ħaddieħor, u qallu: "Int ukoll wieħed minnhom." Imma Pietru wieġbu: "Le, sieħeb, miniex!" ⁵⁹ Għaddiet xi siegħa u reġa' kien hemm ieħor li beda jisħaq u jgħid: "Iva, tassew, dan ukoll kien miegħu, għax dan ukoll mill-Galilija." ⁶⁰ Iżda Pietru qallu: "Ma nafx x'inti tgħid." U minnufih, kif kien għadu jitkellem, is-serduk idden. ⁶¹ U l-Mulej dar u ħares lejn Pietru; u Pietru ftakar fil-kelma li l-Mulej kien qallu, 'Illum, qabel ma jidden is-serduk, inti tkun ġa ċħadtni tliet darbiet.' ⁶² U ħareġ 'il barra jibki b'qalbu maqsuma.

Ġesù mżeblaħ u msawwat [Lq. 22:63-65]

(Mt 26, 67-68; Mk 14, 65)

⁶³ L-irġiel li kienu qegħdin iżommu lil Ġesù bdew jgħadduh biż-żufjett u jsawwtuh, ⁶⁴ u għattewlu wiċċu u bdew jistaqsuh u jgħidulu: "Aqta' min tahielek din id-daqqa!" ⁶⁵ U qagħdu jgħajruh b'ħafna kliem ieħor.

Ġesù quddiem il-Kunsill tas-Sanhedrin [Lq. 22:66-71]

(Mt 26, 59-66; 27,2; Mk 14, 55-64; Ġw 18, 19-24)

⁶⁶ Meta sebaħ, ltaqgħet il-ġemgħa tax-xjuħ tal-poplu, l-qassisin il-kbar u l-kittieba, u ħadu lil Ġesù quddiem is-Sanhedrin, il-Kunsill tagħhom. ⁶⁷ U qalulu: "Jekk inti l-Messija, għidilna." Iżda hu weġibhom: "Jekk ngħidilkom, ma temmnux; ⁶⁸ jekk nistaqsikom, ma tweġbux. ⁶⁹ Imma minn issa 'l quddiem Bin il-bniedem ikun bilqiegħda n-naħa tal-lemin ta' Alla li jista' kollox." ⁷⁰ U lkoll qalulu: "Inti mela Bin Alla?!" "Intom stess qegħdin tgħiduh," qalilhom, "Iva, jien." ⁷¹ "Xi ħtieġa għandna iżjed ta' xhieda?" qalu huma, "Għax smajnieha aħna minn fommu stess!"

Ġesù quddiem Pilatu [Lq. 23:1-5]

(Mt 27, 1-2. 11-14; Mk 15, 1-5; Ġw 18, 28-38)

23. ¹ Imbagħad qamet il-ġemgħa kollha u marru bih għand Pilatu. ² U bdew jakkużawh u jgħidu: "Aħna sibna li dan il-bniedem qiegħed ixewwex lill-ġens tagħna, li mhuwiex iħalli lil min iħallas it-taxxa lil Ċesari, u li qiegħed jgħid li hu l-Messija Sultan." ³Pilatu staqsieh u qallu: "Inti s-sultan tal-Lhud?" U hu wieġbu: "Inti stess qiegħed tgħidu." ⁴ Pilatu qal lill-qassisin il-kbar u lill-kotra tan-nies: "Ebda ħtija ma jiena nsib f'dan il-bniedem." ⁵ Iżda huma baqgħu jinsistu u jgħidu: "Qiegħed ixewwex lill-poplu, u jgħallem fil-Lhudija kollha, ibda mill-Galilija sa hawnhekk stess."

Ġesù quddiem Erodi [Lq. 23:6-12]

⁶ Kif sema' dan, Pilatu staqsa jekk dak il-bniedem kienx mill-Galilija, ⁷ u meta sar jaf li hu kien min-naħa li kien jagħmel minnha Erodi, bagħtu quddiemu, għax f'dawk il-jiem Erodi wkoll kien Ġerusalemm. ⁸ Erodi feraħ ħafna meta ra lil Ġesù, għax minn dak li kien sema' fuqu kien ilu żmien jixtieq jarah, bit-tama li jara xi sinjal minnu. ⁹ U għamillu bosta mistoqsijiet, imma Ġesù ma wieġbu xejn. ¹⁰ Il-qassisin il-kbar u l-kittieba, b'saħna kbira fuqhom, qagħdu jakkużawh. ¹¹ Imma Erodi, flimkien mas-suldati tiegħu, beda jżebilħu u jgħaddih biż-żufjett, libbsu libsa bajda tlellex u reġa' bagħtu quddiem Pilatu. ¹² Issa Erodi u Pilatu fl-imgħoddi kellhom għal xulxin, imma dakinhar saru ħbieb.

Ġesù kkundannat għall-mewt [Lq. 23:13-25]

(Mt 27, 15-26; Mk 15, 6-15; Ġw 18, 39 - 19, 16)

¹³ Pilatu sejjaħ flimkien il-qassisin il-kbar u l-kapijiet tal-poplu ¹⁴ u qalilhom: "Ġibtuli quddiemi lil dan il-bniedem bħala wieħed li qiegħed ixewwex lill-poplu. Ara, jiena stħarriġtu quddiemkom, fuq l-akkużi li qegħdin iġġibu kontra tiegħu, u ma sibt ebda ħtija fih. ¹⁵ U anqas Erodi ma sab, għax reġa' bagħtu quddiemna. Qegħdin taraw, mela, li ma għamel xejn li ħaqqu l-mewt.

¹⁶ Għalhekk nagħtih is-swat u nitilqu." ¹⁸ Iżda huma qabdu jgħajtu lkoll f'daqqa: "Agħtih il-mewt lil dan! Itilqilna 'l Barabba!" ¹⁹ Dan Barabba kienu tefgħuh il-ħabs minħabba rewwixta li kienet qamet fil-belt u għax kien qatel. ²⁰ Pilatu, billi ried jitlaq lil Ġesù, għolla leħnu u reġa' kellimhom; ²¹ iżda huma qabdu jgħajtu aktar minnu u jgħidu: "Sallbu! Sallbu!" ²² Għat-tielet darba qalilhom: "Imma dan x'għamel ħażin? Ma sibt fih ebda ħtija li ħaqqha l-mewt. Mela nagħtih is-swat u nitilqu." ²³ Iżda huma b'ħafna għajat baqgħu jinsistu u jitolbu li jkun imsallab, sakemm fl-aħħar għaddiet tagħhom. ²⁴Għalhekk Pilatu qatagħha li jsir kif talbu huma. ²⁵ Telqilhom lil min talbu, jiġifieri lil dak li kien mitfugħ il-ħabs minħabba rewwixta u qtil, u lil Ġesù tahulhom bħalma xtaqu.

Ġesù msallab [Lq. 23:26-43]

(Mt 27, 32-44; Mk 15, 21-32; Ġw 19, 17-27)

²⁶ Huma u sejrin bih, qabdu wieħed, jismu Xmun, minn Ċireni, li kien ġej lura mir-raba', u għabbewh bis-salib biex iġorru wara Ġesù. ²⁷ Kotra kbira ta' nies kienet miexja warajh; fosthom kien hemm xi nisa li bdew iħabbtu fuq sidirhom u jibkuh. ²⁸ Imma Ġesù dar lejhom u qalilhom: "Nisa ta' Ġerusalemm, mhux lili ibku, iżda ibku lilkom infuskom u lil uliedkom. ²⁹ Għax, araw, għad jiġi żmien meta jgħidu, 'Hienja dik li ma għandhiex tfal, hieni l-ġuf li qatt ma wiled u s-sider li qatt ma redda'!” ³⁰ Mbagħad jibdew jgħidu lill-muntanji, 'Aqgħu fuqna!', u lill-għoljiet, 'Ordmuna!' ³¹ Għax jekk dan kollu qegħdin jagħmluh liz-zokk meta għadu aħdar, mela xi jsir minnu meta jinxef?"

³² Kien hemm ukoll tnejn oħra, żewġt irġiel ħatja, li ħaduhom għall-mewt miegħu. ³³Meta waslu fil-post jgħidulu l-Qorriegħa, sallbuhom hemm, lilu u lill-ħatja, wieħed fuq il-lemin tiegħu u l-ieħor fuq ix-xellug. ³⁴ U Ġesù qal: "Missier, aħfrilhom, għax ma jafux x'inhuma jagħmlu." Mbagħad tellgħu x-xorti u qassmu ħwejġu bejniethom. ³⁵ Il-poplu kollu waqaf hemm, iħares, waqt li l-kapijiet bdew jiddieħku b'Ġesù u jgħidu: "Salva lil oħrajn; ħa jsalva lilu nnifsu jekk huwa hu l-Messija, il-Maħtur ta' Alla!" ³⁶ Is-suldati wkoll bdew jgħadduh biż-żmien; u resqu lejh, newlulu nbid qares ³⁷ u qalulu: "Jekk inti s-sultan tal-Lhud salva lilek innifsek!" ³⁸ Fuq rasu kien hemm ukoll kitba li kienet tgħid, 'Dan huwa s-sultan tal-Lhud.'

³⁹ Wieħed mill-ħatjin li kienu msallbin miegħu beda jgħajru u jgħidlu: "Int mintix il-Messija? Salva lilek innifsek u lilna." ⁴⁰ Imma qabeż l-ieħor, ċanfru u qallu: "Anqas minn Alla int ma tibża', int li qiegħed taħt l-istess kundanna? ⁴¹ Tagħna hija ġusta, tassew, għax qegħdin nieħdu li ħaqqna ta' kull ma għamilna; imma dan ma għamel xejn ħażin." ⁴² Imbagħad qal: "Ġesù, ftakar fija meta tidħol fis-Saltna tiegħek." ⁴³ U Ġesù wieġbu: "Tassew, ngħidlek, illum tkun fil-Ġenna miegħi."

Il-mewt ta' Ġesù [Lq. 23:44-48]

(Mt 27, 45-56; Mk 15, 33-41; Ġw 19, 28-30)

⁴⁴ Għall-ħabta ta’ nofsinhar waqgħet dalma kbira fuq il-pajjiż kollu sat-tlieta, ⁴⁵ għax ix-xemx iddallmet. Il-velu tas-santwarju ċċarrat min-nofs. ⁴⁶ Imbagħad Ġesù għajjat għajta kbira u qal: "Missier, f'idejk jien nerħi ruħi." U kif qal hekk, ruħu ħarġet. ⁴⁷Iċ-ċenturjun, meta ra x'ġara, beda jfaħħar lil Alla u jgħid: "Kien tassew bniedem ġust dan ir-raġel!" ⁴⁸ U n-nies kollha li kienu nġabru hemm biex jaraw, meta raw dawn il-ġrajja, reġgħu lura jħabbtu fuq sidirhom. ⁴⁹ Dawk kollha li kienu jafuh qagħdu jaraw kollox mill-bogħod; hekk ukoll xi nisa li kienu ġew warajh sa minn meta kien għadu fil-Galilija.

Id-difna ta' Ġesù [Lq. 23:50-56a]

(Mt 27, 57-61; Mk 15, 42-47; Ġw 19, 38-42)

⁵⁰ U kien hemm wieħed jismu Ġużeppi, membru tal-Kunsill, imma raġel tajjeb u ġust, ⁵¹li ma kienx qabel mal-membri l-oħra f'dak li riedu u għamlu. Kien minn Arimatija, belt tal-Lhudija, u kien jistenna s-Saltna ta' Alla. ⁵² Dan mar għand Pilatu u talbu l-ġisem ta' Ġesù; ⁵³ niżżlu mis-salib, keffnu f'liżar, u qiegħdu f'qabar maqtugħ fil-blat, li fih kien għadu ma tqiegħed ħadd. ⁵⁴ Dak in-nhar kien Jum it-Tħejjija, u s-Sibt kien għoddu beda. ⁵⁵In-nisa, li kienu ġew mill-Galilija ma' Ġesù, marru wara Ġużeppi u raw il-qabar u kif kienu qiegħdu l-katavru; ⁵⁶ mbagħad reġgħu lura u ħejjew il-fwejjaħ u l-mirra.

Il-qawmien ta' Ġesù mill-imwiet [Lq. 23:56b - 24:12]

(Mt 28, 1-10 ; Mk 16, 1-8 ; Ġw 20, 1-10)

Is-Sibt għaddewh fil-mistrieħ, skond il-preċett tal-Liġi.

24. ¹ Kmieni mas-sebħ ta' l-ewwel jum tal-ġimgħa marru ħdejn il-qabar u ħadu magħhom il-fwejjaħ li kienu ħejjew. ² Huma sabu l-ġebla mgerba minn quddiem il-qabar, ³ imma meta daħlu fih, il-katavru tal-Mulej Ġesù ma sabuhx hemm. ⁴ U kif kienu mħassbin fuq dan, f'daqqa waħda dehrulhom quddiemhom żewġt irġiel libsin ilbies jiddi. ⁵In-nisa, mimlijin bil-biża', baxxew għajnejhom lejn l-art; imma dawk qalulhom: "Il-għala qegħdin tfittxuh qalb il-mejtin lil dak li hu ħaj? ⁶ Mhuwiex hawn, imma qam. Ftakru x'kien qalilkom meta kien għadu fil-Galilija, ⁷ meta qal li jeħtieġ li Bin il-bniedem jingħata f'idejn il-midinbin, ikun imsallab, u fit-tielet jum iqum mill-imwiet." ⁸ U huma ftakru kliemu. ⁹Telqu lura minn ħdejn il-qabar u marru jagħtu l-aħbar ta' dan kollu lill-Ħdax u lill-oħrajn kollha. ¹⁰ Kienu Marija ta' Magdala u Ġwanna u Marija ta' Ġakbu u n-nisa l-oħra li kellhom magħhom; huma kienu li qalu b'dan lill-appostli. ¹¹ Imma d-diskors tagħhom l-appostli stħajluh thewdin, u ma emmnuhomx. ¹² Madankollu Pietru qam u mar b'ġirja lejn il-qabar; tbaxxa biex iħares, imma ma rax ħlief faxex, u reġa' lura d-dar mgħaġġeb b'li kien ġara.

Fit-triq ta' Għemmaws [Lq. 24:13-35]

(Mk 16, 12-13)

¹³ Dak in-nhar stess ġara li tnejn minnhom kienu sejrin lejn raħal jismu Għemmaws, xi seba’ mili bogħod minn Ġerusalemm, ¹⁴ jitħaddtu bejniethom fuq kull ma kien ġara. ¹⁵Huma u jitħaddtu u jitkellmu bejniethom, Ġesù nnifsu resaq lejhom u baqa' miexi magħhom. ¹⁶ Imma għajnejhom kellhom xi jżommhom u ma setgħux jagħrfuh. ¹⁷ U hu qalilhom: "X'intom tgħidu bejnietkom intom u miexjin?" U huma waqfu, b'ħarsa ta' niket fuq wiċċhom. ¹⁸ Imbagħad wieħed minnhom, jismu Kleofa, wieġeb u qallu: "Inti waħdek il-barrani f'Ġerusalemm li ma tafx x'ġara hemmhekk f'dawn il-jiem?" ¹⁹ "X'ġara?" staqsiehom Ġesù. Qalulu: "Dak li ġara lil Ġesù ta' Nazaret, li kien profeta setgħan fl-għemil u fil-kliem quddiem Alla u quddiem il-poplu kollu, ²⁰ kif il-qassisin il-kbar u l-kapijiet tagħna tawh f'idejn il-gvernatur biex ikun ikkundannat għall-mewt u sallbuh. ²¹Aħna konna nittamaw li hu kien dak li kellu jifdi lil Iżrael; iżda issa, fuq kollox ġa għaddew tlitt ijiem minn dawn il-ġrajja! ²² Issa wkoll xi wħud min-nisa tagħna ħasduna, għax marru kmieni ħdejn il-qabar ²³ u l-katavru tiegħu ma sabuhx; ġew jgħidu wkoll li dehrulhom xi anġli li qalulhom li hu ħaj. ²⁴ Imbagħad marru ħdejn il-qabar xi wħud minn tagħna u sabu kollox kif kienu qalu n-nisa, imma lilu ma rawhx!" ²⁵ Qalilhom Ġesù: "Kemm intom boloh u tqal biex temmnu kull ma qalu l-profeti! ²⁶ U ma kellux il-Messija jgħaddi minn dawn il-ħwejjeġ u hekk jidħol fil-glorja tiegħu?" ²⁷ U beda minn Mosè u l-Profeti kollha jfissrilhom kull ma kien hemm fl-Iskrittura fuqu.

²⁸ Meta qorbu lejn ir-raħal fejn kienu sejrin, hu għamel ta' birruħu li kien se jibqa' sejjer aktar 'il bogħod. ²⁹ Iżda huma ġegħluh jibqa' magħhom u qalulu: "Ibqa' magħna, għax issa sar ħafna ħin u l-jum ġa wasal biex jintemm." Imbagħad daħal biex joqgħod magħhom. ³⁰ U waqt li kien fuq il-mejda magħhom, qabad il-ħobż, qal il-barka, qasmu u tahulhom. ³¹ Imbagħad infetħulhom għajnejhom u għarfuh, iżda hu għab minn quddiemhom. ³² U wieħed lill-ieħor bdew jgħidu: "Ma kinitx imkebbsa qalbna ġewwa fina huwa u jkellimna fit-triq u jfissrilna l-Iskrittura?" ³³ Dak il-ħin stess qamu u reġgħu lura Ġerusalemm. Hemm sabu lill-Ħdax u lil sħabhom miġbura flimkien, ³⁴ u dawn qalulhom: "Il-Mulej qam tassew, u deher lil Xmun!" ³⁵ U huma wkoll tarrfulhom x'kien ġralhom fit-triq, u kif kienu għarfuh huwa u jaqsam il-ħobż.

Ġesù jidher lid-dixxipli tiegħu [Lq. 24:36-49]

(Mt 28, 16-20; Mk 16, 14-18; Ġw 20, 19-23; Atti 1, 6-8)

³⁶ Kif kienu għadhom jitkellmu, Ġesù nnifsu waqaf f'nofshom u qalilhom: "Is-sliem għalikom!" ³⁷ Huma twerwru bil-biża', għax ħasbu li qegħdin jaraw xi fantażma. ³⁸ Iżda hu qalilhom: "Għaliex tħawwadtu? Għaliex dan it-tħassib kollu f'qalbkom? ³⁹ Araw idejja u riġlejja. Jiena hu! Missuni, u ifhmuha li l-ispirtu ma għandux laħam u għadam bħalma qegħdin taraw li għandi jien." ⁴⁰ Huwa u jgħidilhom dan, uriehom idejh u riġlejh. ⁴¹ Iżda billi huma, fil-ferħ tagħhom, kienu għadhom ma jridux jemmnu u baqgħu mistagħġba, qalilhom: "Għandkom xi ħaġa tal-ikel hawn?" ⁴² Huma ressqulu quddiemu biċċa ħuta mixwija, ⁴³ u hu ħadha u kielha quddiemhom.

⁴⁴ Imbagħad qalilhom: "Meta kont għadni magħkom għedtilkom dawn il-kelmiet, 'Jeħtieġ li jseħħ kull ma nkiteb fuqi fil-Liġi ta' Mosè, fil-Profeti u fis-Salmi.' " ⁴⁵ Mbagħad fetħilhom moħħhom biex jifhmu l-Iskrittura. ⁴⁶ U qalilhom: "Hekk kien miktub, li l-Messija jbati u fit-tielet jum iqum mill-imwiet, ⁴⁷ u li l-indiema għall-maħfra tad-dnubiet tixxandar f'ismu lill-ġnus kollha, ibda minn Ġerusalemm. ⁴⁸ Intom xhud ta' dan. ⁴⁹ U jiena, araw, nibgħat fuqkom lil dak li wiegħed Missieri. Imma intom ibqgħu fil-belt, sa ma Alla jkun libbiskom bil-qawwa tiegħu."

It-tlugħ ta' Ġesù fis-sema [Lq. 24:50-53]

(Mk 16, 19; Atti 1, 9-11)

⁵⁰ Mbagħad ħadhom sa ħdejn Betanja, u refa' idejh u berikhom. ⁵¹ U ġara li, huwa u jberikhom, infired minnhom u kien meħud fis-sema. ⁵² Huma nxteħtu fl-art jagħtuh qima, u mimlijin bil-ferħ reġgħu lura lejn Ġerusalemm, ⁵³ u qagħdu l-ħin kollu fit-tempju jbierku lil Alla.