กลุ่มชาติพันธุ์ที่เรียกตนเองว่า “เมี่ยน” หรือ “อิ้วเมี่ยน” มักเป็นที่รู้จักกันในนามว่า “เย้า” เมี่ยนเป็นหนึ่งในกลุ่มชาติพันธุ์บนที่สูงตั้งชุมชนกระจายอยู่ทางภาคเหนือตอนบนของประเทศไทย นอกจากนั้นแล้วยังพบบริเวณรอยต่อของประเทศจีน เวียดนาม ลาว และไทย กับบางส่วนที่อพยพไปตั้งถิ่นฐานในประเทศตะวันตกภายหลังจากสงครามอินโดจีน โดยชาวเมี่ยนที่อยู่ในประเทศไทยได้อพยพเข้ามาสู่ดินแดนล้านนาเมื่อ 200 ปีก่อน โดยตั้งถิ่นฐานอย่างกระจัดกระจายในจังหวัดเชียงราย เชียงใหม่ พะเยา ลำปาง น่าน สุโขทัย ตาก เป็นต้น โดยทั่วไปจะรู้จักกันในลักษณะที่เป็นชาวเขา ซึ่งแสดงความโดดเด่นจากลักษณะทางด้านวัฒนธรรม เช่น เครื่องแต่งกาย เครื่องประดับ การละเล่นต่างๆ รวมถึงการปกครอง ชาวเมี่ยนมีการนับถือลำดับตามอาวุโส ผู้ชายมีสถานภาพทางสังคมสูงกว่าผู้หญิงและมีอำนาจมากกว่าในทุกด้าน โดยชาวเมี่ยนยังคงรักษาจารีตประเพณี วัฒนธรรม วิถีชีวิตดั่งเดิมผสมผสานกับวัฒนธรรมสมัยใหม่ ให้เกิดความกลมกลืน ในการสร้างการมีตัวตัน และอัตลักษณ์ของตนในสังคม ทั้งภาษา การแต่งกายที่เป็นเอกลักษณ์ มีลักษณะเด่นในเรื่องของการปักทอผ้าทั้งผู้ชายและผู้หญิงด้วยความชำนาญงานปักที่เป็นเอกลัษณ์ มีวิถีการดำรงชีพหลักคือ ทำเกษตรแบบกึ่งยังชีพบนพื้นที่สูง รวมถึงมีความจงรักภักดีและความเชื่อต่อเทพเทวดา สิ่งศักดิ์สิทธิเป็นอย่างมาก โดยเฉพาะการนับถือระบบเครือญาติแบบแซ่ ตระกูล และผีบรรพบุรุษ ทำให้ชาวเมี่ยนมีการปกครองโดยผู้นำคือ ผู้อาวุโส หัวหน้าหมู่บ้าน หมอผี และมีการนับถือในรูปแบบลัทธิเต๋า มีความยกย่องให้บุรุษเป็นใหญ่ ทั้งในครัวเรือนและในสังคม ในรูปแบบการใช้ชีวิตของชาวเมี่ยนในสังคมจึงเป็นรูปแบบปิตาธิปไตย ซึ่งส่งผลให้ผู้ชายได้เปรียบในสังคมหลาย ๆ ด้าน และเป็นแบบแผนทางการปกครองของชาวเมี่ยนในปัจจุบัน

บ้านแม่ทาย หมู่ 9 ตำบลออย อำเภอปง จังหวัดพะเยา มีการปกครองเป็น แบบพี่แบบน้อง โดยมีผู้นำชุมชนหรือผู้ใหญ่บ้าน ที่ได้จากการเลือกตั้ง เป็นที่ยอมรับของผู้คนในชุมชนและมีความเป็นผู้นำ มีความรู้และคุณธรรม จริยธรรม และศีลธรรม ที่จะปกครองผู้คนในชุมชนได้ ทำให้ชุมชนมีความสามัคคี และสงบสุข การพัฒนาในด้านต่างๆ ผู้คนในชุมชนจะให้ความร่วมมือ มีความสามัคคีกันเป็นอย่างดี ช่วยเหลือซึ่งกันและกัน มีการเคารพในกฎ กติกา ของชุมชน

ปีใหม่เมี่ยน (เจี๋ย เซียง เหฮียง) ในช่วงเทศกาลตรุษจีนของทุกปี จะเป็นประเพณีของชาวจีนสืบทอดมาตั้งแต่บรรพบุรุษ ที่ชาวไทยเชื้อสายจีนทุกคนต่างนับถือสืบทอดมาจนถึงรุ่นลูกหลาน เทศกาลตรุษจีน ถือว่าเป็นเทศกาลวันปีใหม่ของชาวจีน เช่นเดียวกับชนชาวเขากลุ่มหนึ่ง ที่มีเชื้อสายจีนมาตั้งแต่บรรพบุรุษเช่นกัน คือ ชนเผ่าเย้า หรือเมี่ยน ที่มีถิ่นฐานบ้านเรือนตั้งอยู่บนเทือกเขาสูงในเขตภาคเหนือของไทย ทุกปีชาวเมี่ยนหรือเย้า ต่างได้ดำเนินกิจกรรมประเพณีเพื่อระลึกถึงบรรพชน และเป็นวันสำคัญของชีวิต เฉกเช่นเดียวกับวันปีใหม่ของชาวไทย หรือชนชาติต่าง ๆ ปีใหม่เมี่ยน คือ วันตรุษจีน ตรงกับวันขึ้น 1 ค่ำเดือน 1 (จะนับ วัน เดือน ปี แบบจีน) ก่อนถึงวันขึ้นปีใหม่เมี่ยนจะมีการจัดเลี้ยงผีบรรพบุรุษ และเพื่อส่งท้ายปีเก่าต้องรับปีใหม่ที่จะเข้ามา ภายในงานฉลองเทศกาลปีใหม่นั้น จะมีการจัดกิจกรรมอยู่มากมาย เช่น การพบปะญาติมิตร การรับขวัญ ด้วยไข่แดง พื้นที่ตั้งของชนเผ่าเมี่ยนหรือเย้าในประเทศ จะกระจายในเขตภาพเหนือ ได้แก่ เชียงราย เชียงใหม่ แพร่ พะเยา น่าน ลำปาง กำแพงเพชร เพชรบูรณ์ สุโขทัย เป็นต้น