Het Nederlands
anno 2025-2026
Opzet, stellingen en bronnen
Opzet, stellingen en bronnen
Aan de afdelingen van de Orde van den Prince wordt gevraagd om over het onderwerp ‘Het Nederlands anno 2025-2026. Levend erfgoed of langzaam verlies.’ minstens één themabijeenkomst te organiseren in het seizoen 2025 – 2026.
In dit Infopunt bieden we een context aan voor de debatavond: met enkele recente studies over de staat van het Nederlands, zie Discussieteksten. Maar ook met andere kritische geluiden. Op deze pagina vind je een aantal vragen en stellingen die ter discussie voorgelegd kunnen worden aan de leden.
Naast deze discussiedocumenten hoort ook een powerpoint-presentatie bedoeld als inleiding van een debatavond en enkele voorstellen van draaiboeken om een debatavond te organiseren, telkens met uitleg en ondersteunend materiaal. Het afdelingsbestuur kiest het type draaiboek en maakt ook een selectie van vragen of stellingen die ze opnemen in het debat. We stellen ons voor dat een debatavond als volgt verloopt:
· een introductie en de uitleg van het gekozen format
· een verdeling in groepen
· een spelelement in verschillende rondes met telkens een debatronde binnen de groep
· een plenaire reflectieronde na elk spelonderdeel
· een slotronde.
Als mogelijke modellen van draaiboek waaruit gekozen kan worden, stellen we voor:
Quiz-avond met als thema: het Nederlands anno 2025. Het draaiboek zal dan bestaan uit een aantal quizvragen per stelling, met na elke spelronde een discussie.
Interactief met een online peiling: bij elke debatronde worden een aantal vragen op de groep losgelaten waarop de deelnemers, bij het zien van de respons, kunnen reageren.
Een 'klassieke' debatavond met 3 delen: tafeldiscussies, panel van experten en slotdebat. Een moderator leidt in met een prikkelende presentatie, kleine groepjes debatteren rond een aantal stellingen, waarna enkele lokale experten hun visie geven. Tot slot wordt gepeild naar mogelijke initiatieven voor de leden, afdelingen of de hele vereniging.
Een wereldcafé als een variant op de 'klassieke' debatavond waarbij de stellingen aan een tafel verbonden worden en de gasten tijdens de gespreksrondes van tafel wissel. Een woordvoerder per tafel leidt elke ronde per tafel in en rapporteert nadien over de resultaten, met een plenair debat als eindronde.
Een verhalencarrousel “Mijn Nederlands, jouw Nederlands”: iedereen spreekt vanuit zijn/haar eigen ervaring en rol in de maatschappij en brengt een eigen verhaal over het belang van standaardtaal, dominante taal. Door in groepjes te verdelen en een aantal gespreksrondes te voorzien, zit er voldoende dynamiek in het debat en kan iedereen aan bod komen.
Een lezing door een taalexpert gevolgd door een vragenronde en discussie.
Tot slot is er ook een lijst van OvdP-taalexperten die bereid zijn de debatavond mee vorm te geven, bv. met een lezing.
Afdelingen worden gevraagd hun bevindingen samen te vatten in een verslag en dat op te sturen naar de NT&C-verantwoordelijke van het Bestuur met de bedoeling de resultaten te bundelen in een caleidoscopisch cahier ‘OvdP | themajaar 2025-2026 | het Nederlands anno 2025-2026’.
Wordt onze taal en identiteit bedreigd door het Engels? (doemdenkers zien het Nederlands zelfs afglijden naar een streektaal binnen Europa, met Engels als voertaal in onderwijs, instellingen en industrie) Of wordt het Nederlands juist versterkt door voortdurende taalverandering?
Doel: reflectie over belang van een eigen cultuurtaal versus de dominantie van het Engels
Hoe verschillend kijken Vlamingen en Nederlanders naar 'correct' taalgebruik? Is het belangrijk om de verschillen tussen het Vlaams- en Nederlands-Nederlands te benoemen en te koesteren, en wanneer wordt dat een obstakel voor onderlinge verstaanbaarheid?
Doel: identiteitsvraag en grensoverschrijdende communicatie.
Moet het Standaardnederlands actiever worden aangepast aan de taalrealiteit van jongeren en nieuwe media, of blijven we vasthouden aan een normatieve standaardtaal?
Doel: spanning tussen norm en praktijk, tussen behoud en evolutie.
Wat betekent het voor onze taal als steeds meer mensen Nederlands spreken als tweede of derde taal — moeten we onze opvattingen over ‘correct taalgebruik’ herzien?
Doel: inclusiviteit versus purisme, taal en integratie.
Is literatuur en het lezen van boeken een noodzakelijke voorwaarde voor het behoud van een levende taal en hoe kunnen wij ervoor zorgen dat de Nederlandstalige literatuur een gelijkwaardige plaats behoudt ten opzichte van andere talen, in het bijzonder het Engels?
Doel: belang van literatuur en het lezen van boeken.
Is er genoeg aandacht voor onze taal en literatuur in het onderwijs en in de publieke ruimte en is het wenselijk dat de overheid actiever tussenkomt in het beschermen van het Nederlands tegen de dominantie van het Engels?
Doel: discussie over taalpolitiek, onderwijs en globalisering.
Is de verschuiving van een traditioneel meertalige bevolking in Vlaanderen en Nederland naar tweetaligheid (Nederlands-Engels) een positieve of negatieve trend?
Doel: spanning tussen economische realiteit en rijkdom van culturele diversiteit
Hoe kunnen organisaties zoals de Orde van den Prince bijdragen aan het versterken van de positie van het Nederlands in een snel veranderende samenleving?
Doel: reflectie op de rol van het verenigingsleven in taalbeleid en cultuur.
Welke mogelijkheden zie je om in jouw persoonlijke leven en jouw contacten met de buitenwereld extra aandacht te geven aan een goede beheersing van de Nederlandse taal?
Doel: reflectie op persoonlijke rol en impact op directe omgeving.