พิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นบ้านวัดมะเกลือ

พิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นบ้านวัดมะเกลือ สถานที่ท่องเที่ยวสำคัญแห่งหนึ่งที่แสดงถึงวิถีชีวิตของชาวบ้านในตำบลคลองโยง อำเภอพุทธมณฑล จังหวัดนครปฐม ด้วยมีประวัติความเป็นมาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 ตั้งอยู่บริเวณริมคลองนราภิรมย์

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) มีพระบรมราชโองการให้ขุดคลองนราภิรมย์ ขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2421 ที่มาของพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นบ้านวัดมะเกลือมาจากคนในท้องถิ่นเห็นว่าการเปลี่ยนแปลงภายในชุมชนที่ได้รับผลกระทบจากการพัฒนาภายนอกนั้นนับวันก็จะรุนแรงและรวดเร็วขึ้นเรื่อยๆ กลุ่มแกนนำจึงเริ่มมีการพูดคุยกันเรื่องการจัดตั้งพิพิธภัณฑ์ตั้งแต่ประมาณ พ.ศ. 2540 จนกระทั่งได้มีการทำงานร่วมกันระหว่างโครงการศิลปศาสตร์อาสา คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล กับเครือข่ายกลุ่มคนรักษ์ถิ่น (บ้านวัดมะเกลือ) เพื่อจัดตั้งพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นบ้านวัดมะเกลือ ตั้งอยู่ที่ หมู่ 4 ตำบลคลองโยง อำเภอพุทธมณฑล จังหวัดนครปฐม

จุดประสงค์ในการจัดตั้งพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นบ้านวัดมะเกลือ เพื่อต้องการแสดงประวัติความเป็นมาของชุมชน ไม่ให้ชุมชนลืมรากเหง้าของตัวเอง ในขณะเดียวกันก็ต้องการสร้างจิตสำนึกและความผูกพันกับชุมชน ครอบครัว และบ้านเกิดของตน ในหมู่เยาวชนรุ่นใหม่ การจัดแสดงนำเสนอประวัติความเป็นมาของคลองนราภิรมย์ ประวัติชุมชนและวัดมะเกลือ เครื่องมือในการประกอบอาชีพเกษตรกรรม ตั้งอยู่ใกล้วัดมะเกลือ ซึ่งเป็นวัดราษฎร์สังกัดคณะสงฆ์ฝ่ายมหานิกาย ตั้งอยู่ในตำบลคลองโยง อำเภอพุทธมณฑล จังหวัดนครปฐม ยังมีการจัดค่ายคุณธรรมสำหรับเด็กนักเรียน และผู้ปกครอง ในการศึกษาหลักธรรมคำสอนของพุทธศาสนา

การจัดแสดงมี 4 ส่วน ดังนี้

ส่วนจัดแสดงที่ 1 “นราภิรมย์วิวรรธน์” ส่วนแรกของพิพิธภัณฑ์นี้เป็นส่วนที่จัดแสดงประวัติความเป็นมาของ “คลองนราภิรมย์” ซึ่งเป็นนามที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 พระราชทานให้เป็นชื่อคลอง ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ขุดขึ้นใหม่ โดยเชื่อมต่อจากคลองทวีวัฒนาไปออกแม่น้ำท่าจีน รวมถึงผ่านบ้านวัดมะเกลือด้วย ตลอดจนยังได้แสดงพระราชประวัติผู้ที่เป็นแรงบันดาลใจในการพระราชทานนามคลองนราภิรมย์ ได้แก่ พระนางรำเพยนราภิรมย์ นอกจากนี้ยังได้จัดแสดงของในชุมชนบ้านวัดมะเกลือ เช่น ชุดกระเบื้องเคลือบ ไหกระเบื้องเคลือบ พานเชิงเบญจรงค์ เป็นต้น

ส่วนจัดแสดงที่ 2 “ราษฎร์ประวัติสโมสร” ส่วนที่สองของพิพิธภัณฑ์นี้ เป็นส่วนที่จัดแสดงประวัติชุมชนบ้านวัดมะเกลือ ตลอดจน เอกสารจดหมายเหตุต่าง ๆ เช่น ตั๋วรูปพรรณกระบือ รวมถึงเครื่องสังคโลกโบราณคดีใต้น้ำ แผนที่เก่าของตำบลคลองโยง สมุดไทยตำรายา และอุปกรณ์ต่างๆที่เกี่ยวกับข้องกับการแพทย์แผนไทย อาทิ รางบดยา หินบดยา ตู้ยาไทย เป็นต้น

ส่วนจัดแสดงที่ 3 “กสิกรวิถีชน” ส่วนจัดแสดงที่สามของพิพิธภัณฑ์นี้ เป็นส่วนที่จัดแสดงเครื่องมือที่ใช้ในการประกอบอาชีพ ตลอดจน เครื่องมือที่ใช้ในการทำประมงน้ำจืด เช่น อวน สวิง ข้อง เป็นต้น รวมทั้งยังมีการจำลองห้องครัวของชาวบ้านวัดมะเกลือในอดีตไว้อีกด้วย

ส่วนจัดแสดงที่ 4 “อารามมณฑลตระการ” ส่วนที่สี่ของพิพิธภัณฑ์นี้ เป็นส่วนที่เล่าถึงประวัติความเป็นมาของวัดมะเกลือ สิ่งของสะสมของท่านเจ้าอาวาสรูปปัจจุบัน และอดีตท่านเจ้าอาวาส รวมทั้งเอกสารจดหมายเหตุที่เกี่ยวข้องกับวัดมะเกลือ

พิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นบ้านวัดมะเกลือได้บันทึกเรื่องราวความเป็นมาของชุมชนบ้านวัดมะเกลือ วิถีชีวิตของชุมชน เป็นชุมชนที่น่าอยู่ ใช้ชีวิตอย่างเรียบง่ายในการประกอบอาชีพ รวมถึงภูมิปัญญาชาวบ้านและประเพณีอันดีงามที่ส่งต่อให้รุ่นลูกรุ่นหลานได้สืบทอดและอนุรักษ์ไว้สืบต่อไป

อ้างอิง

มิวเซียมไทยแลนด์.พิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นบ้านวัดมะเกลือ.[ออนไลน์].แหล่งที่มา :  https://www.museumthailand.com/th/museum/Wat-Makluea-Local-Museum [3 กันยายน 2564]

เทศบาลตำบลคลองโยง.พิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นบ้านวัดมะเกลือ.[ออนไลน์].แหล่งที่มา :   https://www.khlongyong.go.th/travel/detail/113 [3 กันยายน 2564]

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร(องค์การมหาชน).พิพิธภัณฑ์ในประเทศไทย พิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นบ้านวัดมะเกลือ.[ออนไลน์].แหล่งที่มา : https://db.sac.or.th/museum/museum-detail/1250

       [3 กันยายน 2564]

ผู้เรียบเรียง

นางสาวพลอยชมภู ลาภเสริมส่ง