Gedenksteen Kwerenpad
In de muur van de voormalige Gereformeerde Verlosserkerk aan het Kwerenpad in Alkmaar, is een gedenksteen ingemetseld. Deze gedenksteen herinnert aan de verzetsstrijders die door de Duitse bezetter zijn vermoord. Lees hier over hun heldendaden.
De tekst op de steen luidt:
1940 – 1945
In den stryd tegen den Duitscher, voor geloof en vryheid stierven een heldendood onze broeders:
Jacob Wagenaar 40 jaar
Pieter Wagenaar 33 jaar
Jan Walter 33 jaar
Ondergrondsche stryders:
Corn. A. vd Vaart 21 jaar, matroos KM
En vielen door terreur onze broeders:
Arie Frans 33 jaar
Corn. ter Horst 25 jaar
Vergeet niet de dingen, die
uwe ogen gezien hebben;
.... en gy zult ze aan uwe
kinderen en kindskinderen
bekend maken.
Deut. 4:9
Wie waren zij?
Jacob (Jaap) Wagenaar, 31-01-1905 St. Pancras, 04-02-1945 Naarden.
Jaap Wagenaar had voor de oorlog een goed renderend bloembollenbedrijf in Heiloo en deed veel zaken met de VS. Wagenaar sloot zich in 1943 aan bij de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers in Alkmaar. Hij hielp onderduikers en distribueerde bonkaarten. Daarnaast verrichtte hij spionagediensten. In 1944 werd hij lid van een knokploeg en zorgde via relaties voor wapens en munitie. De knokploeg ging in september 1944 op in de Binnenlandse Strijdkrachten en Wagenaar werd aangesteld als groepscommandant.
In de vroege ochtend van 11-10-1944 was hij op weg naar het afwerpterrein Lobster, in de Wogmeer, om gedropte wapens op te halen. Bij de brug in Rustenburg raakte hij betrokken bij een vuurgevecht tussen leden van de BS, enkele Duitsers en Landwachters. Ondanks dat zijn duim werd afgeschoten, zag hij kans te ontkomen en onder te duiken bij zijn zuster en zwager in hun boerderij in Heiloo.
Als gevolg van verraad door een bij Wagenaar verblijvende Zeeuwse evacué vond op de boerderij op oudejaarsavond 1944 een inval plaats door enkele Landwachters. Wagenaar zag kans te ontvluchten, maar werd bij de achtervolging aangeschoten en gearresteerd. Hij werd gewond opgenomen in het Marine-Lazarett in Heiloo.
Op 03-02-1945 werd hij, na diverse verhoren, overgebracht naar het Huis van bewaring in Amsterdam en op de lijst van Todeskandidaten gezet die in aanmerking kwamen voor fusillering bij represailles.
Op 04-02-1945 werd hij met vier andere verzetsstrijders in Naarden gefusilleerd als represaille voor het verwonden van een Duitse soldaat. Wagenaar werd liggend op een brancard doodgeschoten, omdat hij als gevolg van zijn verwondingen niet kon lopen. Zijn lichaam werd in een massagraf in de duinen bij Overveen begraven.
Jacob (Jaap) Wagenaar
Foto: eerebegraafplaatsbloemendaal.euPieter Wagenaar, 06-01-1911 St. Pancras, 11-10-1944 Schermer.
Pieter Wagenaar behoorde bij de Binnenlandse Strijdkrachten en was betrokken bij een mislukte wapendropping in de Wogmeer. De ophaalploeg, waar Wagenaar deel van uitmaakte, raakte vroeg in de ochtend van 11-10-1944 betrokken in een vuurgevecht bij de brug van Rustenburg. Wagenaar ontsnapte en ging later die dag, tegen 10.30 naar de uitvalsbasis van die dag, boerderij Houtlust aan de Zuidervaart in de Schermer. Hij wilde verslag doen wat er die nacht was gebeurd en zijn fiets ophalen. Maar minstens honderd man van het Commando Feldgendarmerie uit Alkmaar versterkt met de SicherheitsDienst uit Amsterdam naderden Houtlust. Wagenaar verschool zich in de hooiberg van de boerderij. Toen de Duitsers de boerderij in brand staken, nam hij de vlucht waarbij hij is neergeschoten.
Pieter Wagenaar
Foto: oorlogsgravenstichting.nlJan Walter, 28-04-1911 Alkmaar, 11-10-1944 Schermer.
Jan walter behoorde bij de Binnenlandse Strijdkrachten en was betrokken bij een mislukte wapendropping in de Wogmeer. De ophaalploeg, waar Walter deel van uitmaakte, raakte vroeg in de ochtend van 11-10-1944 betrokken in een vuurgevecht bij de brug van Rustenburg. Walter ontsnapte en ging later die dag, tegen 10.30 naar de uitvalsbasis van die dag, boerderij Houtlust aan de Zuidervaart in de Schermer. Hij wilde verslag doen wat er die nacht was gebeurd en zijn fiets ophalen. Maar minstens honderd man van het Commando Feldgendarmerie uit Alkmaar versterkt met de SicherheitsDienst uit Amsterdam naderden Houtlust. Walter verschool zich in de hooiberg van de boerderij. Toen de Duitsers de boerderij in brand staken, nam hij de vlucht waarbij hij is neergeschoten.
Jan Walter
Foto: Alkmaar 1940-1945, kroniek van de bezettingsjaren, J. van BaarArie Frans, 20-10-1911 Heiloo, 01-01-1945 Heiloo.
Arie Frans was sinds 1942, met twee broers, mede-eigenaar van een veehouderijbedrijf in Heiloo. Frans was niet aangesloten bij een illegale organisatie. Zijn verzet bestond uit het onderdak verlenen aan familieleden die door de bezetter werden gezocht. Bij een zwager van Frans, Jacob Wagenaar, werd tijdens een vuurgevecht met Landwachters en Duitsers een duim afgeschoten. Hij dook onder op de boerderij van zijn zuster Geertje en zwager Arie in Heiloo. Als gevolg van verraad door een bij Wagenaar verblijvende Zeeuwse evacué vond op de boerderij van Frans op oudejaarsavond 1944 een inval plaats door enkele Landwachters. Jacob Wagenaar zag kans te ontvluchten, maar werd bij de achtervolging aangeschoten en gearresteerd. Arie Frans werd ook aangehouden en meegenomen naar Alkmaar. Na in het hoofdkwartier van de Landwacht door het hoofd te zijn geschoten, overleed hij in de vroege ochtend van nieuwjaarsdag in het Marine-Lazarett in Heiloo. Vervolgens werd hij in de duinen bij Overveen provisorisch begraven.
Arie Frans
Foto: Alkmaar 1940-1945, kroniek van de bezettingsjaren, J. van Baar
Verslag van de rechtszitting, Nieuw Noordhollands Dagblad, 13 maart 1946
Verslag van de uitspraak van het hof, Nieuw Noordhollands Dagblad, 27 maart 1946
Cornelis Antonius van der Vaart, 04-02-1921 Hoorn, 13-11-1942 Middellandse Zee.
Cornelis Antonius is het tweede kind van Willem van der Vaart en Maartje Dane. In oktober 1924 verruilt het gezin, bestaande uit ouders en drie kinderen, Hoorn voor Alkmaar. Daar worden nog zes kinderen geboren.
Cornelis vertrekt op 15-09-1937 naar Vlissingen waar hij een opleiding gaat volgen als lichtmatroos. In 1938 verhuist hij naar Den Helder. Inmiddels is hij derde matroos. Bij zijn overlijden was Cornelis eerste matroos.
Cornelis heeft als laatste woonplaats Londen. Bij het uitbreken van WO2 slaagde men er in om de in aanbouw zijnde Hr. Ms. Isaac Sweers naar Engeland te verschepen, waar het na afbouw op 28-05-1941 in dienst werd gesteld. De Isaac Sweers werd als laatste ingezet bij Operation Torch. De invasie van Frans Noord-Afrika door de geallieerden tijdens de Campagne in Noord-Afrika. Op 13-11-1942, om 06.15 werd de Isaac Sweers tot zinken gebracht nadat het op 55 mijl ten noordwesten van Algiers twee torpedo voltreffers te verduren kreeg van een Duitse onderzeeboot. Er kwamen van de 194 man van de Isaac Sweers 103 om het leven, waaronder ook Cornelis Antonius van der Vaart. De overlevenden werden door de bewapende Britse trawler HMS Loch Oskaig uit zee gered. Het wrak van de Isaac Sweers ligt op de bodem van de Middellandse Zee; 37º23’N, 02º12’E.
Cornelis ter Horst, 07-03-1920 Amsterdam, 14-04-1945 Texel.
Lid van het verzet.