Euskara eguna

Euskararen Nazioarteko Eguna, ENE, euskararen aldeko ospakizun eguna da, abenduaren 3an egiten dena, Frantzisko Xabierkoaren egunean; izan ere, Frantzisko 1552ko abenduaren 3an hil zen, euskara zuen berezko hizkuntza eta, kondairak dioenez, hil aurreko azken hitzak bere ama-hizkuntzan eman zituen, euskaraz.

1930an Eusko Ikaskuntzak ezarri zuen egun hau euskararen nazioarteko egun gisara. Lehen ospakizun egun horrek “lotsa handia litzateke guk, Euskaldunok, geure hizkuntza galtzen ikustea” izan zuen goiburu. Gerra Zibilaren ostean, 1949an berpiztu zen, Buenos Airesko Laurac Bat elkartean eta, besteak beste, mundu osoko euskaldunei euskara landu eta sendotzeko laguntzak eskatzen zizkieten. Frankismo garaian, Ipar Euskal Herrian eta Amerikako zenbait lekutan ospatzeko beste aukerarik ez zen izan, Espainiako diktadurako zentsuraren ondorioz. 1995ean Eusko Jaurlaritzak eta Euskaltzaindiak bat eginik, Euskararen Nazioarteko Eguna instituzionalizatu zuten.

Euskararen Egunak hainbat izen izan ditu. Lehendabiziko edizioan "Eskuararen Eguna" erabili zen eta ondorengo urteetan "Euzkararen eguna" edo "Euzkara Eguna" bezala izendatu zen, (garai hartan euskara hitzak eguzki hitzarekin lotura etimologikoa zuela uste zen, hortik geroago baztertu ziren *euzkara, *euzko eta Euzkadi horiek). Egun, Euskararen Eguna edo Euskararen Nazioarteko Eguna erabiltzen dira.




El Día Internacional del Euskera, ENE, es un día de celebración a favor del euskera, que se celebra el 3 de diciembre, día de Francisco Javier, fallecido el 3 de diciembre de 1552, con el euskera como lengua propia y que, según cuenta la leyenda, pronunció sus últimas palabras antes de morir en su lengua materna, en euskera.


En 1930 Eusko Ikaskuntza estableció este día como día internacional del euskera. Ese primer día de celebración sería una gran vergüenza ver a los vascos perder nuestra lengua como lema. Tras la Guerra Civil, resucitó en 1949 en la Asociación Laurac Bat de Buenos Aires y, entre otras cosas, solicitaban ayudas para cultivar y consolidar el euskera a euskaldunes de todo el mundo. Durante el franquismo no hubo más remedio que celebrarlo en el País Vasco francés y en algunos lugares de América, debido a la censura de la dictadura española. En 1995, el Gobierno Vasco y Euskaltzaindia institucionalizaron el Día Internacional del Euskera.


El Día del Euskera ha tenido varios nombres. En la primera edición se utilizó el "Eskuararen Eguna" y en los años posteriores se denominó "Euzkararen eguna" o "Euzkara Eguna" (en aquella época se creía que el euskera tenía una relación etimológica con la palabra sol, de ahí más tarde se excluyeron* euzkara,* euzko eta Euzkadi horiek). Actualmente se utiliza el Día del Euskera o el Día Internacional del Euskera.