De één weet het gelijk, de ander loopt er weken mee te worstelen. Voor hulp: kijk hieronder bij 'Hulpvragen bij het vinden van een goed onderwerp.'
De documentaire van Liset van der Horst en Fay Helmink gaat over het hebben van Diabetis type 1 en wat dat met je doet. Liset heeft zelf diabetis. Hun onderzoeksvraag: 'Hoe beïnvloed Diabetis type 1 je sociale leven?'
Het werkt vaak qua inhoud en motivatie als het onderwerp dicht bij jezelf ligt.
Waar ligt je persoonlijke interesse? Wat is een onderwerp waar JIJ graag meer over wil weten? En wat heb jij persoonlijk met dit onderwerp?
Is er een onderwerp waar je je kwaad om kan maken? Een onderwerp waar je graag meer aandacht voor zou willen vragen? Of iets over aan de kaak zou willen stellen? Of een bijdrage aan zou willen leveren om het beter te maken?
Is er een onderwerp waar veel mensen in je nabije omgeving mee bezig zijn dat jou fascineert? Bijvoorbeeld onder leerlingen op school, je vrienden of vriendinnen, op je sportclub, in de familie of kennissenkring?
Kan je al wat mensen en locaties bedenken om dit onderwerp beeldend weer te geven?
Nog meer hulp nodig?
De een gaat gelijk los, de ander begint te zweten bij een vrije opdracht. Hierbij wat hulpmiddelen.
Praat erover met anderen
Vraag eens aan iemand die je goed kent wat voor film hij of zij vindt dat jij zou moeten maken. Of leg je idee, hoever je ook er mee bent, aan iemand voor. Als je er met mensen over praat zul je merken dat je ineens allemaal tips krijgt. “Heb je die film gezien? Die gaat daarover!” Of: “Wat jij nu beschrijft, dat heeft mijn oom meegemaakt.”
Beweeg
Je hersenen maken andere stoffen aan als je gaat lopen, gaat fietsen, gaat bewegen. Je wordt er creativer van! Dus blijf niet alleen aan je bureautje piekeren en staren achter die computer!
Veel films en documentaires kijken!
Bijvoorbeeld de winnaars van ons festival. Ga hiervoor naar de pagina 'Festivals', waar de documentaires staan die op ons festival in de prijzen zijn gevallen.
Op op IDFA Docschool online kan je veel korte docu’s vinden, gesorteerd op onderwerpen.
https://www.idfa.nl/nl/info/docschool-online
Log in met: leerlingmla@idfa.nl
Wachtwoord: docukijken
Ook op 2Doc.nl staan documentaires: https://www.2doc.nl/
Muziek luisteren
Goed om concentratie te krijgen en in een bepaalde stemming te komen.
Waar maak je je kwaad over? Welk probleem moet aangepakt worden?
Een film maken vanuit een ergernis, woede of passie! Gedrevenheid voelen om aan de buitenwereld iets te laten weten hoe iets zit! Of om er aandacht voor te vragen! Zoals racisme, of dierenleed, of de zinloosheid van al die kennis die je moet leren op school!
Maak een mindmap
Schrijf ALLES op wat in je opkomt. Maak een mindmap, of schrijf gewoon alles door elkaar en verbind het bijvoorbeeld later met lijntjes. Begin door het onderwerp waar je inspiratie voor wilt krijgen in het midden te zetten en schrijf.
Kijk naar quotes of luister naar speeches die je inspireren
Zoals de speech van Martin Luther King, I have a dream...
Houd pauzes. Je hoeft er niet binnen een uur uit te komen. Ga ff lekker naar buiten, wandelen of tegen een bal aantrappen ofzo.
Twee dingen zijn hier heel belangrijk.
1. Bedenk een vraag die jouw (grote) interesse heeft!
2. Maak de onderzoeksvraag concreet en haalbaar.
In het filmpje hiernaast worden vanaf minuut 1.18 vijf voorwaarden uitgelegd waaraan een goede onderzoeksvraag moet voldoen.
Uitleg bij de derde voorwaarde:
Brede onderzoeksvragen leiden tot oppervlakkige antwoorden. We merken regelmatig dat leerlingen heel veel vertellen. Die intentie valt alleen maar te waarderen! Maar oppervlakkigheid leidt helaas tot een saaie documentaire...
Kijk hier voor de vijf voorwaarden voor een goede onderzoeksvraag.
Is het 1 vraag? (En niet bijvoorbeeld per ongeluk twee binnen één zin?)
Is de onderzoeksvraag helder geformuleerd?
Is de vraag afgebakend?
Is het haalbaar om deze vraag te beantwoorden?
Is de onderzoeksvraag niet Google-baar? (Wordt verder niet uitgelegd, wellicht maar het profielwerkstuk is bedoelt om je onderzoeksvaardigheden te trainen, dus je kanje er misschien iets bij voorstellen.)
Ruby en Paula wonnen in 2024 het Documaken Filmfestival met hun documentaire Keep calm and listen to music. Tegen wijkkrant Zuid zeiden ze over het ontstaan van hun onderzoeksvraag:
"Het begon een beetje met het idee een film te maken over gevoelens te uiten. Dat was een beetje vaag: welk gevoel dan? We kwamen al snel uit op stress. Het is toch een examenjaar. We zagen het om ons heen en het was veel in het nieuws. Dat was toch nog iets te breed en al snel zijn we ons gaan richten op jongeren die muziek gebruiken om stress kwijt te raken."
En zo kwamen ze bij hun onderzoeksvraag:
'Hoe helpt muziek tegen stress bij jongeren?'
Voor wie maak je de documentaire? Wie is je doelgroep? Waarom is jouw documentaire belangrijk voor diegenen voor wie je jouw documentaire maakt?
Daniel Sheng en Josefien Bloemendal wonnen met de docu '(on)zeker perfect' de 4e editie van het Documaken Filmfestival. Zij vonden het belangrijk dat andere jongeren weten dat het normaal is dat je als jongere regelmatig onzeker bent en dat je begrijpt waar dat door komt.
Tenslotte kijk je naar de haalbaarheid. Soms is het erg lastig om personen en locaties te filmen. Denk bijvoorbeeld aan:
Bij het onderwerp criminaliteit wil je misschien graag (ex)criminelen interviewen. Maar die willen vaak niet voor de camera.
Eenzaamheid onder ouderen: verzorgingshuizen geven zelden toestemming.
Als je een gevoelige kwestie wil gaan behandelen, bedenk dan of je mensen dichtbij jezelf hebt die open en kwetsbaar durven zijn voor de camera.
In de pws-docu 'Een tweede kans' vertellen twee ex-criminelen openhartig over hun terugkeer in de maatschappij. Chapeau voor de leerlingen, want het gebeurt niet vaak dat deze groep voor camera kwetsbaar durven zijn.