ทัศนศิลป์สากล

ความหมายของศิลปะและทัศนศิลป์

ศิลปะ หมายถึง ผลแห่งความคิดสร้างสรรค์ของมนุษย์ที่แสดงออกมาในรูปลักษณ์ต่างๆให้ปรากฏซึ่งความสุนทรียภาพ ความประทับใจ หรือความสะเทือนอารมณ์ ตามประสบการณ์ รสนิยม และทักษะของบุคคลแต่ละคนนอกจากนี้ยังมีนักปราชญ์ นักการศึกษา ท่านผู้รู้ ได้ให้ความหมายของศิลปะแตกต่างกันออกไป เช่นการเลียนแบบธรรมชาติ การแสดงออกของบุคลิกภาพทางอารมณ์ของมนุษย์

ความสัมพันธ์ระหว่างศิลปะกับมนุษย์

การสร้างสรรค์ทางศิลปะ ของมนุษย์เป็นกิจกรรมในการพัฒนาสติปัญญาและอารมณ์ที่มีมาตั้งแต่สมัยโบราณตั้งแต่ยุคหินหรือประมาณ 4,000 -5,000 ปีล่วงมาแล้ว นับตั้งแต่มนุษย์อาศัยอยู่ในถ้ำ เพิงผา ดํารงชีวิตด้วยการล่าสัตว์และหาของป่าเป็นอาหาร โดยมากศิลปะจะเป็นภาพวาด ซึ่งปรากฏตามผนังถ้ำต่างๆ เช่น ภาพวัวไบซัน ที่ถ้ำอัลตาริมา ในประเทศสเปน ภาพสัตว์ชนิดต่างๆที่ถ้ำลาสล์โกในประเทศฝรั่งเศส สําหรับประเทศไทยที่พบเห็น เช่นผาแต้ม จังหวัดอุบลราชธานีภาชนะเครื่องปั้นดินเผา ที่บ้านเชียง จังหวัดอุดรธานี

ประเภทของงานทัศนศิลป์ สามารถแบ่งออกเป็น 4 ประเภท คือ

1. จิตรกรรม

2. ประติมากรรม

3. สถาปัตยกรรม

4. ภาพพิมพ์

งานจิตรกรรม เป็นงานศิลปะที่แสดงออกด้วยการวาด ระบายสี และการจัดองค์ประกอบความงามเพื่อให้เกิดภาพ 2 มิติ ไม่มีความลึกหรือนูนหนา จิตรกรรมเป็นแขนงหนึ่งของ 1ทัศนศิลป์ผู้ทํางานด้านจิตรกรรมจะเรียกว่า จิตรกร

จอห์น แคนาเดย์ (John Canaday) ได้ให้ความหมายของจิตรกรรมไว้ว่า จิตรกรรม คือ การระบายชั้นของสีลงบนพื้นระนาบรองรับ เป็นการจัดรวมกันของรูปทรง และ สีที่เกิดขึ้นจากการเตรียมการของศิลปินแต่ละคนในการเขียนภาพนั้น พจนานุกรมศัพท์ อธิบายว่า เป็นการสร้างงานทัศนศิลป์บนพื้นระนาบรองรับ ด้วยการ ลากป้าย ขีด ขูด วัสดุ จิตรกรรมลงบนพื้นระนาบรองรับ

ภาพจิตรกรรมที่เก่าแก่ที่สุดที่เป็นที่รู้จักอยู่ที่ถ้ำ Chauvet ในประเทศฝรั่งเศส ซึ่งนักประวัติศาสตร์บางคนอ้างว่ามีอายุราว 32,000 ปีเป็นภาพที่สลักและระบายสีด้วยโคลนแดงและสีย้อมดํา แสดงรูปม้า แรด สิงโต ควายแมมมอธ หรือมนุษย์ที่กําลังล่าสัตว์

จิตรกรรม สามารถจําแนกได้ตามลักษณะผลงาน และ วัสดุอุปกรณ์การสร้างสรรค์เป็น 2 ประเภท คือภาพวาด และ ภาพเขียน

จิตรกรรมภาพวาด (Drawing) เป็นศัพท์ทัศนศิลป์ คือ ภาพวาดเส้น หรือบางท่านอาจเรียกด้วยคําทับศัพท์ว่า ดรออิ้ง ปัจจุบันได้มีการนําอุปกรณ์ และเทคโนโลยีที่ใช้ในการเขียนภาพและวาดภาพ ที่ก้าวหน้าและทันสมัยมากมาใช้ ผู้เขียนภาพจึงอาจจะใช้อุปกรณ์ต่างๆมาใช้ในการเขียนภาพ ภาพวาดในสื่อสิ่งพิมพ์ สามารถแบ่งออกได้เป็น 2 ประเภท คือ ภาพวาดลายเส้น และ การ์ตูน

จิตรกรรมภาพเขียน (Painting) ภาพเขียนเป็นการสร้างงาน 2 มิติบนพื้นระนาบด้วยสีหลายสีเช่น สีน้ำ สีน้ำมัน สีฝุ่น สีชอล์ค หรือสีอะคริลิคซึ่งผลงานทางด้านจิตรกรรมภาพเขียนของสีแต่ละชนิดจะมีความแตกต่างกัน เช่น

งานประติมากรรม เป็นผลงานด้านศิลปที่แสดงออกด้วยการสร้างรูปทรง 3 มิติ ที่มีปริมาตร มีน้ำหนักและกินเนื้อที่ในอากาศ โดยการใช้วัสดุชนิดต่าง ๆ วัสดุที่ใช้สร้างสรรค์งานประติมากรรม จะเป็นตัวกําหนดวิธีการสร้างผลงาน ความงามของงานประติมากรรม ทําได้ 4 วิธี คือ

1. การปั้น (Casting) เป็นการสร้างรูปทรง 3 มิติ จากวัสดุ ที่มีความเหนียว อ่อนตัว และยึดจับตัวกันได้ดี วัสดุที่นิยมนํามาใช้ปั้น ได้แก่ ดินเหนียว ดินน้ำมัน ปูน แป้ง ขี้ผึ้ง กระดาษ หรือขี้เลื่อยผสมกาว เป็นต้น

2. การแกะสลัก (Carving) เป็นการสร้างรูปทรง 3 มิติ จากวัสดุที่ แข็ง เปราะ โดยอาศัย เครื่องมือวัสดุที่ นิยมนํามาแกะ ได้แก่ ไม้ หิน กระจก แก้ว ปูนปลาสเตอร์ เป็นต้น

3. การหล่อ (Molding) การสร้างรูปผลงานที่มีทรง 3 มิติจากวัสดุที่หลอมตัวได้และกลับแข็ง ตัวได้โดยอาศัยแม่พิมพ์ ซึ่งสามารถทําให้เกิดผลงานที่เหมือนกันทุกประการตั้งแต่ 2 ชิ้น ขึ้นไป วัสดุที่นิยมนํามาใช้หล่อ ได้แก่ โลหะ ปูน แก้ว ขี้ผึ้ง เรซิ่น พลาสติก ฯลฯ

4. การประกอบขึ้นรูป (Construction) การสร้างผลงานที่มีรูปทรง 3 มิติ โดยการนําวัสดุต่าง ๆ มาประกอบเข้าด้วยกัน และยึดติดกันด้วยวัสดุต่าง ๆ การเลือกวิธีการสร้างสรรค์งานประติมากรรม ขึ้นอยู่กับวัสดุที่ต้องการใช้ในงานประติมากรรม ไม่ว่าจะสร้างขึ้นโดยวิธีใดผลงานทางด้านประติมากรรม จะมีอยู่ 3 ลักษณะ คือแบบนูนต่ํา แบบนูนสูงและแบบลอยตัว ผู้สร้างสรรค์งานประติมากรรม เรียกว่า ประติมากร

ศิลปะภาพพิมพ์ ( Printmaking)

ภาพพิมพ์ โดยความหมายของคําย่อมเป็นที่เข้าใจชัดเจนแล้วว่า หมายถึงรูปภาพที่สร้างขึ้นมา โดยวิธีการพิมพ์ แต่สําหรับคนไทยส่วนใหญ่เมื่อพูดถึง ภาพพิมพ์อาจจะยังไม่เป็นที่รู้จักว่าภาพพิมพ์ คืออะไรกันแน่เพราะคําๆนี้เป็นคําใหม่ที่เพิ่งเริ่มใช้กันมาประมาณเมื่อ 30 ปี มานี้เอง

โดยความหมายของคําเพียงอย่างเดียว อาจจะชวนให้เข้าใจสับสนไปถึงรูปภาพที่พิมพ์ด้วยกรรมวิธีการพิมพ์ทางอุตสาหกรรม เช่น โปสเตอร์ ภาพพิมพ์ที่จําลองจากภาพถ่าย หรือภาพจําลองจิตรกรรมอันที่จริงคําว่า ภาพพิมพ์ เป็นศัพท์เฉพาะทางศิลปะที่หมายถึง ผลงานวิจิตรศิลป์ที่จัดอยู่ในประเภท ทัศนศิลป์ เช่นเดียวกันกับจิตรกรรมและประติมากรรม

ภาพพิมพ์ทั่วไปมีลักษณะเช่นเดียวกับจิตรกรรมและภาพถ่ายคือตัวอย่างผลงานมีเพียง 2 มิติ ส่วนมิติที่ 3 คือ ความลึกที่จะเกิดขึ้นจากการใช้ภาษาเฉพาะของทัศนศิลป์ อันได้แก่ เส้น สี น้ำหนัก และพื้นผิว สร้างให้ดูลวงตาลึกเข้าไปในระนาบ 2 มิติของผิวภาพ แต่ภาพพิมพ์มีลักษณะเฉพาะที่แตกต่างจากจิตรกรรมตรงกรรมวิธีการสร้างผลงาน ที่ผลงานจิตรกรรมนั้นศิลปินจะเป็นผู้สร้างสรรค์ขีดเขียน หรือวาดภาพระบายสีลงไปบนผืนผ้าใบหรือกระดาษ โดยสร้างออกมาเป็นภาพทันทีแต่การสร้างผลงานภาพพิมพ์ศิลปินต้องสร้างแม่พิมพ์ขึ้นมาเป็นสื่อก่อน แล้วจึงผ่านกระบวนการพิมพ์ ถ่ายทอดออกมาเป็นภาพที่ต้องการได้

กรรมวิธีในการสร้างผลงานด้วยการพิมพ์นี้เอง ที่ทําให้ศิลปินสามารถสร้างผลงานที่เป็นต้นแบบ( Original) ที่เหมือนๆกันได้หลายชิ้น เช่นเดียวกับผลงานประติมากรรม ประเภทที่ปั้นด้วยดินแล้วทําแม่พิมพ์หล่อผลงานชิ้นนั้นให้เป็นวัสดุถาวร เช่นทองเหลือง หรือสําริด ทุกชิ้นที่หล่อออกมาถือว่าเป็นผลงานต้นแบบมิใช่ผลงานจําลอง ( Reproduction) ทั้งนี้เพราะว่าภาพพิมพ์นั้นก็มิใช่ผลงานจําลองจากต้นแบบที่เป็นจิตรกรรมหรือวาดเส้น แต่ภาพพิมพ์เป็นผลงานสร้างสรรค์ ที่ศิลปินมีทั้งเจตนาและความเชี่ยวชาญในการใช้คุณลักษณะพิเศษเฉพาะของเทคนิควิธีการทางภาพพิมพ์แต่ละชนิดมาใช้ในการถ่ายทอดจินตนาการ ความคิด และอารมณ์ความรู้สึกออกมาในผลงานได้โดยตรง แตกต่างกับการที่นําเอาผลงานจิตรกรรมที่สร้างสําเร็จไว้แล้วมาจําลองเป็นภาพโดยผ่านกระบวนการทางการพิมพ์