วัดคลองวาฬ พระอารามหลวง 

แหล่งเรียนรู้ด้านวัฒนธรรม วัดคลองวาฬพระอารามหลวง

📜 ประวัติความเป็นมา

• ตามข้อมูลของหน่วยงานจังหวัด วิเคราะห์ว่า “เริ่มสร้าง” มานานแล้ว — ไม่มีหลักฐานแน่นชัดระบุสมัยที่สร้าง แต่เป็นที่สันนิษฐานว่าสร้าง “ก่อน” ที่เมืองคลองวาฬจะถูกจัดตั้งเป็นเมืองอย่างเป็นทางการ ด้วยเหตุนี้วัดคลองวาฬจึงถือว่าเป็นวัดเก่าแก่ของพื้นที่ prachuap.go.th+1 

• ในอดีต วัดไม่ตั้งอยู่ ณ ที่ตั้งปัจจุบัน — มีการย้ายสถานที่มาแล้วถึง 3 ครั้ง ก่อนจะมาถึงตำแหน่งปัจจุบัน สาเหตุส่วนหนึ่งมาจากบริบททางประวัติศาสตร์: พื้นที่คลองวาฬเคยเป็น “เมืองหน้าด่าน” ที่ต้องเผชิญกับ “ศึกพม่า” บ่อยครั้ง ทำให้ยากแก่การสร้างวัดให้มั่นคงถาวร จึงไม่มีการตั้งวัดแน่นอนในช่วงนั้น แม้แต่ “จวนเจ้าเมือง” ก็ไม่มีหลักฐานชัดเจนว่าอยู่ตรงไหน ดังนั้นข้อมูลเก่า ๆ อาจสูญหายไปกับเวลา prachuap.go.th+2thepoolvillahuahin.com+2

• ในแหล่งข้อมูลของจังหวัด ระบุว่าวัดคลองวาฬได้รับการยกฐานะเป็น “พระอารามหลวง” (third class ordinary type) โดยมีการจารึกว่าวัดได้รับพระราชทานยกฐานะเมื่อ 12 มิถุนายน 1999 (ตามข้อมูลจากเว็บของจังหวัด) prachuap.go.th 

    วัดคลองวาฬ เป็นพระอารามหลวงชั้นตรี ชนิดสามัญ[1] สังกัดคณะสงฆ์มหานิกาย ปัจจุบันตั้งอยู่ในตำบลคลองวาฬ อำเภอเมือง จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ โดยมีพระเทพสิทธิวิมล (ละเอียด สุทนฺโต) เจ้าคณะจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ เป็นเจ้าอาวาส  วัดคลองวาฬ เริ่มสร้างในสมัยใดไม่มีหลักฐานปรากฏแน่ชัด แต่สันนิษฐานว่าสร้างมาก่อนที่จะเป็นเมืองคลองวาฬ เดิมทีวัดคลองวาฬไม่ได้ตั้งอยู่ในสถานที่ปัจจุบันนี้ แต่ได้ย้ายสถานที่ถึง 3 ครั้ง 3 แห่งก่อนที่จะมาตั้งอยู่ในที่ปัจจุบัน การหาหลักฐานที่แน่ชัดไม่ได้ก็คงเพราะเมืองคลองวาฬสมัยก่อนเป็นเมืองหน้าด่านที่ต้องรับศึกพม่าโดยตลอดทำให้การที่จะสร้างวัดให้มั่นคงถาวรเป็นไปได้ยาก แม้แต่จวนเจ้าเมืองก็ไม่

สถานที่ตั้ง(พิกัด) 
    วัดคลองวาฬตั้งอยู่บนถนนประจวบ - คลองวาฬ หมู่ที่ 1 ตำบลคลองวาฬ อำเภอเมือง จังหวัดประจวบคีรีขันธ์  เนื้อที่ 57 ไร่ 3 งาน 30 ตารางวา โดยมีอาณาเขตจรดทางหลวงและที่ดินเอกชนทางทิศเหนือ จรดโรงเรียนบ้านคลองวาฬทางทิศใต้ จรดทางหลวงทางทิศตะวันออก และจรดทางสาธารณะทางทิศตะวันตก 

ข้อมูลอื่นๆ : พระอุโบสถเดิม เป็นอาคารคอนกรีตเสริมเหล็ก กว้าง 9 เมตร ยาว 18 เมตร สร้างเมื่อ พ.ศ. 2469

• ศาลาการเปรียญ เป็นอาคารครึ่งตึกครึ่งไม้ 2 ชั้น กว้าง 11 เมตร ยาว 22 เมตร สร้างเมื่อ พ.ศ. 2501

• หอสวดมนต์ เป็นอาคารไม้ กว้าง 9 เมตร ยาว 14 เมตร สร้างเมื่อ พ.ศ. 2496

• กุฏิสงฆ์ จำนวน 12 หลัง

• นอกจากนี้มี ห้องสมุด หอฉัน ศาลาบำเพ็ญกุศลและฌาปนสถาน

🙏 สิ่งศักดิ์สิทธิ์ และเอกลักษณ์วัด

• ภายในวัด มีพระพุทธรูป “พระเศรษฐีนวโกฏิ” ให้ผู้คนได้สักการะบูชา ผู้คนเชื่อว่าหากได้กราบไหว้พระเศรษฐีนวโกฏิ จะส่งผลให้ “เจริญด้านโภคทรัพย์ เงินทอง มั่งมี” thepoolvillahuahin.com+1

• ในศาลารายหน้าพระวิหาร ด้านทิศเหนือ มีรูปหล่อองค์ “พระพิฆเนศปางประทานทรัพย์” ที่ได้รับการกล่าวว่าเป็น “พระพิฆเนศปางประทานทรัพย์ที่งามที่สุดในภาคใต้” — มีผู้ที่ศรัทธาเดินทางมากราบไหว้เพื่อขอโชคลาภและความเจริญในทรัพย์สิน Mgr Online

• ภายในพระวิหารและศาลาต่าง ๆ ยังมีรูปหล่อปูชนียาจารย์สายสำคัญหลายองค์ เช่น หลวงพ่อทวด (วัดช้างให้), สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พฺรหฺมรํสี) วัดระฆังโฆสิตาราม, หลวงพ่อเปี่ยม วัดเกาะหลัก, หลวงพ่อเงิน วัดบางคลาน, หลวงพ่อศุข วัดปากคลองมะขามเฒ่า — สิ่งนี้สะท้อนถึงการเชื่อมโยงกับวัด / สำนักสงฆ์สำคัญทั่วประเทศ

📝 บทบาทในปัจจุบัน / การใช้เป็นแหล่งเรียนรู้

•    วัดคลองวาฬได้รับการจดทะเบียนเป็น “พระอารามหลวง” อย่างเป็นทางการ (ชั้นตรี) ซึ่งทำให้มีสถานะทางศาสนาและวัฒนธรรมที่มั่นคง  วัดเป็นแหล่งที่คนนิยมแวะมากราบไหว้ เพื่อความเชื่อเรื่องโชคลาภ/โภคทรัพย์ (เช่น พระเศรษฐีนวโกฏิ, พระพิฆเนศ) และอาจเหมาะสำหรับการศึกษา “ศรัทธาท้องถิ่น  ความเชื่อ  พุทธศาสนา  ประวัติศาสตร์ชุมชน” โดยเฉพาะหากเชื่อมโยงกับ “อดีตเมืองหน้าด่านเมืองคลองวาฬ” ที่มีบทบาททางประวัติศาสตร์ (การรับศึก   พม่า / เมืองชายทะเล / เมืองหน้าด่าน) (ตามตำนาน/ข้อสันนิษฐาน) prachuap.go.th+1

ที่ตั้งแหล่งเรียนรู้ :  ม.1 ตำบลคลองวาฬ อำเภอเมืองประจวบคีรีขันธ์  จังหวัดประจวบคีรีขันธ์

ผู้บันทึกข้อมูล : นางสาวสมิตา  โชติดาว ครู ศูนย์การเรียนรู้ ศกร.เทศบาลตำบลคลองวาฬ