นายกิจเกษม  แก้วกาศ (ปราชญ์กลึงไม้)

ภูมิปัญญาท้องถิ่น : การกลึงไม้ (หมู่บ้านไม้แกะสลัก บ้านหนองยางฟ้า)

 กศน.ตำบลทาทุ่งหลวง อำเภอแม่ทา จังหวัดลำพูน

นายกิจเกษม  แก้วกาศ (ลุงแสวง)

·       เกิดเมื่อวันที่ 11 พฤศจิกายน 2492

·       อายุ 73 ปี

·       การศึกษา ประถมศึกษาที่ 4 โรงเรียนทาทุ่งหลวง ตำบลทาทุ่งหลวง

อำเภอแม่ทา จังหวัดลำพูน

·       ที่อยู่ บ้านเลขที่ 196 หมู่ 5 ตำบลทาทุ่งหลวง อำเภอแม่ทา จังหวัดลำพูน

·       โทรศัพท์ : 093-2918128

ประวัติการแกะสลักไม้

       สำหรับประวัติการแกะสลักไม้ของอำเภอแม่ทา ไม่มีหลักฐานแน่ชัดว่าเริ่มต้นมาตั้งแต่เมื่อไหร่แต่พอสันนิษฐานตามประวัติศาสตร์ได้ว่า การแกะสลักไม้ของอำเภอแม่ทาเริ่มมาจากตั้งแต่พุทธศักราช 2348 สมัยที่พระเจ้ากาวิละให้ชาวยองทั้งหมดมาบูรณะเมืองลำพูน แล้วชาวยองเหล่านั้นได้แยกย้ายกันไปตั้งถิ่นฐานในที่ราบลุ่มแม่น้ำต่างๆ รวมทั้งแม่น้ำทาในเขตอำเภอแม่ทาด้วย โดยเฉพาะในปัจจุบันในเขตตำบลทาทุ่งหลวง ตำบลทากาศและตำบลทาขุมเงิน ของอำเภอแม่ทา ซึ่งเป็นแหล่งไม้แกะสลักที่ใหญ่และสำคัญและเป็นชาวยองเกือบทั้งหมด ตามประวัติศาสตร์กล่าวไว้ว่า ชนชาวยองที่อพยพมาจากเมืองยองนั้น มีฝีมือทางด้านแกะสลักไม้และการทอผ้าเป็นอย่างยิ่ง ซึ่งชาวอำเภอแม่ทา โดยเฉพาะ 3 ตำบลดังกล่าว ก็มีฝีมือในการแกะสลักไม้และการทอผ้าเช่นเดียวกัน

       ปัจจุบันการแกะสลักได้ใช้เทคโนโลยีใหม่ๆเข้ามาช่วยเสริมสร้างการแกะสลักจากเดิม ทำให้การผลิตได้มาตรฐาน สวยงาม ประณีตและรวดเร็ว เหมาะกับยุคสมัยมากยิ่งขึ้น ประกอบกับในปัจจุบันการสื่อสารและการคมนาคมรวดเร็ว โดยเฉพาะทางอินเตอร์เนต จึงทำให้ธุรกิจไม้แกะสลักขยายตัวไปอย่างกว้างขวางและรวดเร็ว แต่ก็เป็นที่น่าเสียดายที่ทั้ง 3 ตำบล คือตำบลทาทุ่งหลวง ตำบลทากาศและตำบลทาขุมเงิน ของอำเภอแม่ทา ยังไม่เป็นที่รู้จักของคนทั่วไปเท่าที่ควร เนื่องจากการแกะสลักไม้ของอำเภอแม่ทา ส่วนใหญ่เป็นชิ้นงานที่เรียกกันว่า “งานดิบ” คือเป็นเพียงการแกะให้เป็นรูปร่างตามที่ลูกค้าต้องการ มีการขัดเกลาด้วยเครื่องเพียงเล็กน้อย ผู้ส่งจะต้องนำไปตกแต่งรายละเอียดและเก็บความเรียบร้อยอีกครั้ง แล้วจึงมีการลงสีหรือแลคเกอร์เป็นขั้นตอนต่อไป ลูกค้าและตลาดที่สำคัญของไม้แกะสลักอำเภอแม่ทา คือ หมู่บ้านถวาย อำเภอหางดง อำเภอสันกำแพง จังหวัดเชียงใหม่ และตลาดในตัวเมืองเชียงใหม่ ปัจจุบันการแกะสลักไม้ของอำเภอแม่ทาก็มีการตกแต่งรายละเอียดแบบครบวงจร โดยเริ่มตั้งแต่การผลิต จนกระทั่งสามารถนำออกจำหน่ายได้เลย

       “แกะสลักเลื่องลือ ฝีมือชั้นครู แวะเยี่ยมชมดูที่ หนองยางฟ้า” คำขวัญหมู่บ้านหนองยางฟ้า บ้านหนองยางฟ้า เป็นแหล่งผลิตไม้แกะสลักเป็นรูปแบบต่างๆ เช่น รูปคน สัตว์ เครื่องใช้ภายในบ้าน ของตกแต่งบ้าน ของเล่นเด็ก เป็นอุตสาหกรรมในครัวเรือนส่งขายไปยังจังหวัดเชียงใหม่

            นายกิจเกษม  แก้วกาศ ภูมิปัญญาการแกะสลักไม้ เริ่มเรียนรู้การทำงานไม้แกะสลักมาตั้งแต่อายุ 30 ปี จากพ่อหนานรอด จินะปัญญา ครูภูมิปัญญาเก่าแก่ของหมู่บ้าน เริ่มเดิมทีแกะสลักไม้เป็นรูปช้าง เทพพนม แต่มีความถนัดและสนใจเป็นพิเศษคือการกลึงไม้เป็นภาชนะของใช้ต่างๆ เช่น ขันโตกแบบต่างๆ พานไม้

จานไม้ แจกัน เป็นต้น

            การกลึงไม้  คือ การผลิตไม้ที่ต้องการให้เปลี่ยนรูปร่างให้เป็นไปตามรูปร่างที่ต้องการ โดยอาศัยรูปแบบการกัด เซาะ ไส กลึง ปาด อาจแตกต่างกันไปตามรูปร่างงานที่ออกแบบ

ผลงานผลิตภัณฑ์ไม้แกะสลัก

       ขันโตก พานไม้ จานไม้ แจกัน ที่ใส่ปากกา

อ้างอิง

ชุมชนท่องเที่ยวOTOPนวัตวิถี หมู่ที่ 5 ตำบลทาทุ่งหลวง อำเภอแม่ทา จังหวัดลำพูน. (2019). ประวัติการแกะสลักไม้, สืบค้นเมื่อ 30 กรกฎาคม 2565. จากhttps://www.facebook.com/photo/?fbid=277671926509354&set=pcb.277672323175981

ข้อมูลเนื้อหา โดย  นายกิจเกษม  แก้วกาศ

เรียบเรียงเนื้อหา โดย  นางสาวกรนิการ์  แสงกาศ

ภาพถ่าย/ภาพประกอบ  โดย  นางสาวกรนิการ์ แสงกาศ