วัดทาขุมเงิน

วัดทาขุมเงิน ตั้งอยู่หมู่ที่ ๑ บ้านทาขุมเงิน อำเภอแม่ทา จังหวัดลำพูน สังกัดคณะสงฆ์มหานิกาย มีที่ดินตั้งวัดจำนวน ๗ ไร่ ๒ งาน ๗๒ ตารางวา วัดทาขุมเงินสร้างเมื่อ พ.ศ. ๒๓๗๘ ตามประวัติวัดแจ้งว่า พ.ศ. ๒๒๐๙ แต่ก่อนการทำบุญชาวบ้านจะเดินทางไปทำบุญที่วัดดอยแต ซึ่งอยู่ห่างไกลจากหมู่บ้านและอยู่คนละฟากแม่น้ำ ศรัทธาชาวบ้านจึงได้ร่วมกันสร้างวัดขึ้น ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาเมื่อวันที่ ๑๓ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๒๒ การบริหารการปกครอง มีเจ้าอาวาสเท่าที่ทราบนาม ดังนี้
รูปที่ ๑ พระด้วง พ.ศ. ๒๒๑๐–๒๒๑๔ รูปที่ ๒ พระปวน พ.ศ. ๒๒๑๔ – ๒๒๑๗

รูปที่ ๓ พระตัน พ.ศ. ๒๒๑๗ – ๒๒๒๒ รูปที่ ๔ พระยุน พ.ศ. ๒๔๑๓ – ๒๕๐๔

รูปที่ ๕ พระมหาอรัญ พ.ศ. ๒๕๐๔ – ๒๕๐๖ รูปที่ ๖ พระยวงคำ พ.ศ. ๒๕๐๖ – ๒๕๐๘

รูปที่ ๗ พระบุญชู ขนฺติธโร พ.ศ. ๒๕๐๘ ปัจจุบัน พระครูไพโรจน์สุทธิรักษ์(สุทฺธิสทฺโธ)

ปัจจุบันวัดทาขุมเงิน สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ.2209 มีอายุ 342 ปี ประกอบด้วยวิหารหลวง อุโบสถ โดยเฉพาะในพระอุโบสถประดิษฐานพระพุทธรูปจอมธรรม เป็นพระพุทธรูปเนื้อทองสัมฤทธิ์ อายุประมาณ 500 ปี ด้านหลังอุโบสถประดิษฐานพระธาตุครูบายางแดง ซึ่งเป็นพระธาตุที่บ่งบอกถึงการพัฒนาการของการสร้างเจดีย์ในระยะที่ 3 รูปทรงปราสาทผสมทางระฆังฐาน 8 เหลี่ยมย่อเก็จ กว้าง 6 เมตร สูง 7 เมตร 

จากการสอบถามผู้เฒ่าผู้แก่บ้านทาขุมเงินเล่าว่า ในอดีตได้มีกลุ่มคนยองอพยพมาจากบ้านสบเมยป๊อกใต้ หรือ บ้านหย่อน เข้ามาตั้งถิ่นฐานเมื่อราว 150 ปีมาแล้ว (พ.ศ.2400-2420) จึงได้สร้างวัดทาขุมเงินในบริเวณเนินดินเชิงเขา ไม่ปรากฏชื่อเจ้าอาวาสองค์แรก แต่ครูบายางแดงน่าจะเป็นเจ้าอาวาสรูปหนึ่งที่ชาวบ้านเคารพศรัทธา เมื่อท่านได้ถึงแก่มรณะภาพชาวบ้านจึงได้นำพระธาตุของท่านครูบามาบรรจุและสร้างเป็นพระเจดีย์ขึ้น 

วัดทาขุมเงิน อำเภอแม่ทา จังหวัดลำพูน ถือเป็นวัดเก่าที่มีความสำคัญต่อชุมชนอย่างมาก บ่งบอกถึงประวัติศาสตร์การเข้ามาตั้งถิ่นฐานของชาวยองซึ่งเป็นชุมชนเดียวในบริเวณนี้ตั้งแต่อดีต ภายในวัดยังมีสวยงามของสถาปัตยกรรมรวมถึงความงดงามของพระเจาห้าองค์ ซึ่งประดิษฐานอยู่ในวิหารวัดอีกด้วย