"ธุงใยแมงมุม" สิ่งนี้คืออะไรกันนะ?

ธุงใยแมงมุม เป็นสื่อสัญลักษณ์ความเชื่อเรื่องโชคลาง โดยเชื่อกันว่าสามารถใช้ป้องกันสิ่งร้ายๆ หรือสิ่งไม่ดีที่มองไม่เห็น อย่างเช่น ภูตผีวิญญาณต่างๆ ที่จะมารบกวนงานบุญนั่นเอง ธุงทำมาจากเส้นด้ายที่ได้มาจากฝ้าย หรือเส้นไหม ผูกโยงกันคล้ายใยแมงมุม นิยมใช้แขวนตกแต่งบริเวณหน้าพระประธาน หรือโดยรอบพื้นที่จัดงานพิธีกรรม

ความหมาย

ธง เป็นภาษามาตรฐานในประเทศไทย ซึ่งภาคอีสานจะเรียกว่า ธุง ภาคเหนือ เรียกว่า ตุง ชาวไทยใหญ่ เรียกว่า ตำข่อน ประเทศพม่า เรียกว่า ตะขุ่น ประเทศลาว จะเรียกว่า ทง หรือ ทุง ซึ่งภาษาอีสานและภาษาลาวมีความคล้ายคลึงกัน ใช้คำว่า ธุง / ทุง ออกเสียงเหมือนกัน แต่ด้วยภาษาลาวไม่มี “ธ” ทำให้ใช้ “ท” เป็นตัวอักษรแทน “ธ” ซึ่งภาษาอีสานใช้พยัญชนะแบบไทย จึงใช้ “ธ” เป็นพยัญชนะเท่านั้น ในด้านความหมายและการออกเสียงถือได้ว่า ทั้งสองคำนี้ไม่มีความแตกต่างกัน

คำว่า ธง/ทุง/ตุง/ มาจากรากศัพท์เดียวกัน ในภาษาบาลีใช้คำว่า บาลี ธช ภาษาสันสกฤตใช้คำว่า ธฺวชฺ เมื่ออาณาจักรต่างๆ ในอุษาคเนย์รับมาใช้ จึงปรับเปลี่ยนไปตามความถนัดของการออกเสียงในท้องถิ่นของตนเอง

ธุงใยแมงมุม เป็นตุงที่ทำจากเส้นด้ายจากเส้นฝ้ายหรือเส้นไหม ผูกโยงกันคล้ายใยแมงมุม นิยมใช้แขวนตกแต่งไว้หน้าพระประธาน หรือโดยรอบในงานพิธีกรรม ในการปกป้องภัยอันตราย 

ความเชื่อของท้องถิ่น สังเกตได้จากประเพณีวัฒนธรรมที่สืบทอดกันต่อๆ มา แม้จะใช้ภาษาเรียกแตกต่างกัน แต่ประเพณีก็มีความคล้ายคลึงกัน เกี่ยวโยงกับช่วงเวลาสำคัญในห้วงเดียวกันอยู่มาก เช่น ประเพณีการเทศน์มหาชาติ มีทั้งในไทย กัมพูชา ลาวและพม่า นอกจากประเพณีดังกล่าวแล้ว เครื่องประกอบพิธีกรรมก็มีความคล้ายคลึงกัน เช่น ธรรมมาส ใบลานและธงชัย ซึ่งใช้ประกอบพิธีกรรมเกี่ยวข้องกับพระพุทธศาสนาและพิธีการสำคัญของผู้คนเสมอมา 

ข้อมูลเนื้อหา :

• กิตติ์ธนัตถ์ ญาณพิสิษฐ์. (17 มิถุนายน 2550). ลายแมงมุม เชื่อมโยงชีวิตโลก สู่สวรรคาลัย. เรียกใช้เมื่อ 31 มีนาคม 2562 จาก https://www.gotoknow.org/posts/104086

• ประทับใจ สิกขา. (2555). ธุงอีสาน. อุบลราชธานี: ศิริธรรมออฟเซ็ท.

• วิทยา วุฒิไธสง. (26 มีนาคม 2561). ศูนย์วัฒนธรรม มหาวิทยาลัยขอนแก่น. เข้าถึงได้จาก ตุง: http://cac.kku.ac.th/?p=5048

เรียบเรียงเนื้อหา : นางดวงใจ จันตา
ภาพถ่าย/ภาพประกอบ : นางดวงใจ จันตา
ปรับปรุงข้อมูลล่าสุด : 30 มีนาคม 2568

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ lpn.amt_nfedc@nfe.go.th หรือโทร 053-976-291