อาชีพแปรรูปข้าวเม่า

อาชีพข้าวเม่าในตำบลน้ำอ้อม อ.เกษตรวิสัย จ.ร้อยเอ็ด มีการผลิตและแปรรูปข้าวเม่าทั้ง 9 หมู่บ้านโโยผลิตข้าวเม่าเป็นอาชีพเสริม

องค์ความรู้ คุณค่า ความหมาย คือ เป็นวิถีชีวิตที่ผูกพัน อยู่กับข้าว

ความสำคัญ การทำข้าวเม่า เป็นการนำเอาแนวความคิด มาจากภูมิปัญญาชาวบ้าน ตั้งแต่สมัยบรรพบุรุษ ซึ่งเป็นขั้นตอนง่าย ๆ ที่ลูกหลานทำสืบต่อกันมาเป็นกระบวนการผลิตข้าวเม่าแบบชาวบ้าน เพียงแต่นำข้าวเปลือกมาแช่น้ำคัดเมล็ดลีบที่ลอยน้ำออก และทำการสะเด็ดน้ำ หรือให้เปียก พอหมาด ๆ ขั้นตอนต่อไปคือ การนำไปคั่วให้สุกในกะทะ ปัจจุบันใช้กะทะคั่วแบบเทคโนโลยีอย่างต่อเนื่องกับเครื่องคั่ว ร่อนแยกเปลือกข้าวด้วยกระด้ง ตะแกรงคัดแยกสิ่งเจือปนตามระบบเป็นการทำงานอย่างต่อเนื่อง สุดท้ายเป็น ”ข้าวเม่า” พร้อมที่จะปรุงเป็นสูตรต่าง ๆ ตามความต้องการของตลาด

โดยปกติ ชาวบ้านน้ำอ้อมประกอบอาชีพทำนาเป็นอาชีพหลัก วิถีชีวิตผูกพันอยู่กับข้าว มีพิธีกรรมหลายอย่างที่เกี่ยวข้องกับข้าว เช่น บุญคูณลาน บุญข้าวจี่ บุญข้าวเม่า ซึ่งเป็นประเพณีที่ยึดถือและปฏิบัติกันมายาวนาน ข้าวเม่าเดิมชาวบ้านจะทำเพื่อ นำไปถวายพระในงานบุญข้าวเม่า และเหลือไว้เพื่อรับประทานในครอบครัวเท่านั้น เพราะมีขั้นตอนการทำที่ยุ่งยาก และสามารถทำได้ในช่วงเดือนกันยายน ถึงเดือนพฤศจิกายน ซึ่งเป็นช่วงที่ข้าวติดเมล็ดและยังไม่แก่จัดเท่านั้น แต่ยังมีบางครอบครัว ทำข้าวเม่าเพื่อขายให้เพื่อนบ้านที่ไม่มีเวลาว่างในการทำข้าวเม่า