ภูมิปัญญาท้องถิ่น ด้านปรัชญา ศาสนา ประเพณี

สาขาหมอสูตรขวัญ

ประวัติของภูมิปัญญาท้องถิ่น

นายหนูแดง ทับงาน หรือชื่อที่เรียกกันโดยทั่วไป คือ พ่อใหญ่อ้วย เกิดเมื่อวันที่ ๑๐ ธันวาคม ๒๔๗๖ อายุ ๗๒ ปี เชื้อชาติไทย สัญชาติไทย เกิดที่บ้านน้ำอ้อม ตำบลน้ำอ้อม อำเภอเกษตรวิสัย จังหวัดร้อยเอ็ด ที่อยู่ปัจจุบัน คือ บ้านเลขที่ ๑๑๖ หมู่ที่ ๗ ตำบลน้ำอ้อม อำเภอเกษตรวิสัย จังหวัดร้อยเอ็ด

จุดเด่นของกิจกรรม

การสูตรขวัญ จะต้องพีการบูชาพระรัตนตรัย และจะต้องรู้ว่าจะสูตรขวัญในพิธีอะไร เพราะแต่ละพิธีจะใช้วัสดุ อุปกรณ์ที่หลากหลาย แตกต่างกันออกไป ตามลักษณะแต่ละประเภท

วิธีถ่ายทอดความรู้

โดยการสอนจากเหตุการณ์จริง เช่นพิธีสูตรขวัญนาค และพิธีสูตรขวัญแต่งงาน จะมีผู้เรียนให้ความสนใจมาศึกษา จดบันทึก และฝึกปฏิบัติจริง ในพิธีสูตรขวัญแต่ละประเภท กลุ่มเป้าหมายที่ได้รับการถ่ายทอดคือ ญาติพี่น้อง และประชาชนผู้สนใจในชุมชน

การสร้างเครือข่าย

เครือข่ายส่วนใหญ่จะเป็นเครือญาติ และประชาชนในชุมชนให้ความไว้วาง

ใจ การนับถือ เชื่อถือ ที่ประชาสัมพันธ์บอกต่อกันไป และผู้มีส่วนร่วมในการเรียนรู้ คือ นายสงวน ทับงาม เครือข่ายสถาบัน คือ โรงเรียนบ้านน้ำอ้อม และโรงเรียนต่างๆ ในเขตตำบลน้ำอ้อม ปกครองอำเภอเกษตรวิสัย

ผู้เรียน หรือประชาชนที่สนใจจะเดินทางมาศึกษาเรียนรู้ด้วยตนเองที่บ้าน และเลือกเรียนพิธีการสูตรขวัญต่างๆ ตามความสมัครใจ

ประสบการณ์ความเชี่ยวชาญ

การเป็นหมอสูตรขวัญ บายศรี สูตรขวัญแต่งงานสูตรขวัญนาคสูตรขวัญบายศรีพระ สูตรขวัญคนป่วย สูตรขวัญธรรมดา สูตรขวัญข้าว สูตรขวัญล้อเกวียน, รถ ฯลฯ

ผลงานที่ทำประโยชน์ต่อชุมชน และสังคม

เป็นผู้นำทางศาสนา เป็นผู้แต่งเสียเคราะห์ในหมู่บ้าน แต่งชะตาขาด พรมชาติ สูญ ปีเดือนไม่ดี เป็นที่พึ่งทางใจของชาวบ้านในการทำพิธีต่างๆ

รางวัลเกียรติคุณที่ได้รับ

ได้รับใบตราตั้งการเป็นทายกทายิกาในหมู่บ้าน จากเจ้าคณะอำเภอเกษตรวิสัย ได้รับความไว้วางใจ ในการทำพิธีสูตรขวัญต่างๆ ของชาวบ้าน เป็นที่เคารพของลูกหลานในชุมชน

ประสบการณ์ การเรียนรู้ โดยส่วนตัว นายหนูแดง ทับงาม มีความคิดอยากเป็นหมอสูตรตั้งแต่ยังเป็นเด็ก เพราะเคยเห็นคุณปู่ ทำมาก่อน และได้รับการถ่ายทอดมาถึงรุ่นพ่อ จากนั้นก็มาถึงรุ่นตัวเอง เป็นการถ่ายทอดทางเครือญาติ ต่อมาได้ศึกษาจากตำราบ้าง อาจารย์บ้าง และศึกษาจากผู้รู้ ระยะเวลาในการเป็นผู้เชี่ยวชาญด้านหมอสูตรขวัญ จำนวน ๑๒ ปี

องค์ความรู้

คุณค่าของการสูตรขวัญ ถือว่าเป็นประเพณี และความเชื่อทางพุทธศาสนามาตั้งแต่สมัยโบราณ เช่น การเสียใจ การดีใจ การได้รับตำแหน่งหน้าที่ใหม่ การเข้ารับราชการทหารใหม่ หรือรับราชการอื่นๆ เป็นที่พึ่งทางใจ ถ้าทำพิธีสูตรขวัญแล้ว จะทำให้สบายใจ

การสูตรขวัญ หมายถึง การสูตรขวัญเพื่อนำเอาขวัญที่ไม่อยู่กับตัวเองให้คืนกลับเข้ามาอยู่ในตัวเรา ให้เป็นที่พึ่งทางใจ เป็นการสบายใจของคนแต่ละคน

วัสดุ อุปกรณ์ที่ต้องใช้ คือ ขัน ๕ อันประกอบด้วย ดอกไม้ ๕ คู่, เทียนน้อย ๕ คู่, ธูป ๕ คู่ ขันหมากเบ็ง พานบายศรี เหล้ากล้อง ไข่หน่วย ฝ้ายผูกแขน ไข่นา ผ้าขาวรองพาน รองนั่งหมอนสูตร (อาสนะ) เสื้อผ้า แผ่นแพร แก้ว แหวน เงิน ทอง แว่น หวี จ้อง ด้านสายสิญจน์ น้ำหวิดฟาย (น้ำมนต์)

เหตุผลที่ใช้วัสดุนี้ คือ เป็นเครื่องสักการะบูชา ตามประเพณี จารีตโบราณ มีผู้ร่วมในการทำ คือ นายสงวน ทับงาม และทายกทายิกาที่ทำงานที่วัด เป็นรุ่นน้องไปศึกษาเรียนรู้

ขั้นตอนการทำบายศรีสูตรขวัญ ในพิธีต่างๆ

การนั่ง ต้องนั่งหันหน้าให้ถูกทิศทางที่ตรงกับวัน ซึ่งเป็นหัวใจของแต่ละวัน