ตุ๊กตาดินเผาของไทย เป็นศิลปะพื้นบ้านที่ทำต่อเนื่องกันมาอย่างช้า นานและทำขึ้นตามคติประเพณีการใช้สอยในชีวิตประจำวันของชาวบ้านที่เกิดขึ้นตามลักษณะนิสัยของคนไทย เป็นความคิดในการประดิษฐ์ให้เป็นตุ๊กตาชาวบ้าน ซึ่งชาวบ้านไม่ได้มีการเรียนรู้จากโรงเรียน แต่เป็นการเรียนรู้โดยการถ่ายทอดจากการสังเกต และการสร้างสรรค์ที่สอดคล้องกับลักษณะนิสัยของชาวไทยโดยเฉพาะ ฉะนั้นงานตุ๊กตาชาวบ้านจึงเต็มไปด้วยความมีชีวิตความเรียบง่ายแฝงอยู่ในลักษณะของงานในท้องถิ่นนั้น ๆ

หมู่บ้านดงหลวงหรือที่ชาวบ้านเรียกดงสบลี้ เป็นหมู่บ้านหมู่ที่ 5 ต.วังผาง อำเภอเวียงหนองล่อง จ.ลำพูน ในอดีตเป็นพื้นที่ป่าทึบอุดมไปด้วยต้นไม้น้อยใหญ่นานาพันธุ์มีความสมบูรณ์มีแม่น้ำไหลผ่านถึง 2 สาย โดยแม่น้ำลี้ไหลผ่านทางทิศใต้ของหมู่บ้าน ชาวบ้านได้อาศัยแม่น้ำลี้มาใช้หล่อเลี้ยงชีวิตทั้งด้านอุปโภคบริโภค และการเกษตร ส่วนแม่น้ำปิงไหลผ่านทางทิศเหนือซึ่งอยู่ต่ำกว่าหมู่บ้านส่งผลทำให้การใช้น้ำเป็นไปด้วยความลำบาก จึงมีเพียงชาวบ้านที่อาศัยอยู่ริมฝั่งเท่านั้นที่ใช้ประโยชน์จากน้ำปิงจึงกลายเป็นที่มาของบ้านดงหลวงหรือที่ชาวบ้านเรียกดงสบลี้ มีการทำสวนทำนาเป็นอาชีพหลัก เมื่อชาวบ้านว่างจากงานก็จะใช้เวลาว่างในการปั้นตุ๊กตา เพื่อใช้เป็นเครื่องประดับ และจำหน่ายเพื่อหารายได้เสริม การปั้นดินตุ๊กตาดินเผาในสมัยก่อนชาวบ้านจะปั้นด้วยมือ แต่เมื่อมีเทคโนโลยีที่ทันสมัยเข้ามามีบทบาทมากขึ้น จึงเปลี่ยนมาใช้การปั้นด้วยแม่พิมพ์ และการปั้นตุ๊กตาดินเผากำลังจะสูญหายไปจากหมู่บ้าน คณะวิจัยจึงได้ศึกษาเรียนรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่น เรื่องการปั้นตุ๊กตาดินเผาของหมู่บ้าน เพื่อเรียนรู้แนวทางการสืบทอดไปสู่อนุชนรุ่นหลัง ให้เกิดความภูมิใจในภูมิปัญญาของบรรพบุรุษ

และเพื่อการอนุรักษ์เป็นมรดกของหมู่บ้านดงหลวงต่อไป ซึ่งที่บ้านนายอดุลย์ เชื้อจิต เจ้าของภูมิปัญญา ได้มีการปั้นตุ๊กตาดินเผา ซึ่งเป็นลักษณะปั้นด้วยมือและการใช้แม่พิมพ์งานเป็นงานปั้นดินเหนียวเผาให้แดงเป็นสีธรรมชาติของดินซึ่งเป็นงานที่เรียกว่า Terra-Cotta เหมาะสำหรับการตกแต่งสวนและแต่งบ้านหรือนำไปเป็นของที่ระลึกในโอกาสต่าง ๆ ที่เน้นความเป็นธรรมชาติโดยความแตกต่างของตุ๊กตาดินเผาของหมู่บ้านดงหลวงกับหมู่บ้านอื่น ๆ ซึ่งทำเครื่องปั้นดินเผาก็คือบ้านดงหลวงจะไม่เน้นการผลิตเครื่องปั้นดินเผาในลักษณะแจกันหรือภาชนะแต่จะเน้นความเชี่ยวชาญเฉพาะในส่วนของตุ๊กตาดินเผาในลักษณะงานประติมากรรมแบบลอยตัว และเราจะมีการปั้นตุ๊กตาชาวเขา ตุ๊กตาช่างฟ้อน ซึ่งถือว่าเป็นอัตลักษณ์ของการปั้นของชาวบ้านดงหลวง อีกทั้งสินค้าได้พัฒนาฝีมือเป็นสินค้าโอทอปอยู่ในระดับ 2 ดาว