"ลูกประคบสมุนไพร" บ้านก้อทุ่ง
แก้ปวดหลัง-ลดการอักเสบ
ความสำคัญและความเป็นมา
การประคบสมุนไพร คือ การใช้สมุนไพรมาห่อด้วยผ้า เป็นลูก เรียกว่า ลูกประคบ นำลูกประคบ ไปนึ่งให้ร้อนแล้วนำมาประคบบริเวณที่ปวดหรือเคล็ด ขัดยอก จะช่วยบรรเทาอาการปวดเคล็ดขัดยอกได้ สมุนไพรที่ใช้ทำลูกประคบส่วนใหญ่เป็นสมุนไพรที่มีน้ำมันหอมระเหย เมื่อนึ่งร้อนแล้วน้ำมันหอมระเหยซึ่งเป็นตัวยาจะออกมากับไอน้ำและ ความชื้น เมื่อประคบตัวยาเหล่านั้นจะซึมเข้าในผิวหนัง ช่วยรักษา อาการ เคล็ด ขัดยอก และอาการปวด นอกจากนั้นแล้ว ความร้อนจาก ลูกประคบจะช่วยกระตุ้นการไหลเวียนของโลหิต ช่วยให้ตัวยาซึมผ่าน ผิวหนังได้ดีขึ้น อีกทั้งกลิ่นจากน้ำมันหอมระเหยยังช่วยให้เกิดความสดชื่นด้วย
ตัวยาที่ใช้ในการทำ "ลูกประคบสมุนไพร"
ไพล แก้ปวดเมื่อย ลดการอักเสบ
ผิวมะกรูด ถ้าไม่มีใช้ใบแทนได้ มีน้ำมันหอมระเหย แก้ลมวิงเวียน
ตะไคร้ แต่งกลิ่น
ใบมะขาม แก้อาการคันตามร่างกาย ช่วยบำรุงผิว
ขมิ้นชัน ช่วยลดอาการอักเสบ แก้โรคผิวหนัง
เกลือ ช่วยดูดความร้อน และช่วยพาตัวยาซึมผ่านผิวหนังได้สะดวกขึ้น
การบูร แต่งกลิ่น บำรุงหัวใจ
ใบส้มป่อย ช่วยบำรุงผิว แก้โรคผิวหนัง ลดความดัน
อุปกรณ์ทำลูกประคบ
1. ผ้าดิบสำหรับห่อลูกประคบ ขนาด 35 x ยาว 35 เซนติเมตร 2 ผืน
2. เชือก ด้ายดิบ หรือหนังยาง
3. ตัวยาที่ใช้ทำลูกประคบ
4. เตาพร้อมหม้อสำหรับนึ่งลูกประคบ
5. จานหรือชามอลูมิเนียมเจาะรู (เพื่อให้ไอน้ำผ่านได้) สำหรับรองลูกประคบ
วิธีการขั้นตอนการทำ"ลูกประคบสมุนไพร"
หั่นหัวไพล ขมิ้นอ้อย ขมิ้นชัน ต้นตะไคร้ และเถาเอ็นอ่อน แล้วตำพอหยาบ
ปอกผิวมะกรูดออกหั่น แล้วตำพอหยาบ
นำส่วนผสม มาตำรวมกับใบมะขาม และใบส้มป่อย
ใส่การบูรและพิมเสนลงไป ผสมให้เข้ากัน ตำต่อไปให้แหลก แต่อย่าถึงกับละเอียด เพราะลูกประคบจะแฉะ
แบ่งตัวยาที่ตำได้เป็น 2 ส่วนเท่าๆ กัน ใช้ผ้าขาวบางห่อ รัดด้วยเชือกให้แน่น จะได้ลูกประคบ 2 ลูก
วิธีการประคบ
1. จัดท่าคนไข้ให้เหมาะสม เช่น นอนหงาย นั่ง นอนตะแคง ขึ้นอยู่กับตำแหน่งที่จะทำการประคบ สมุนไพร
2. นำลูกประคบที่รับความร้อนได้ที่แล้วมาประคบบริเวณที่ต้องการประคบ (การทดสอบความร้อน ของลูกประคบคือแตะที่ท้องแขนหรือหลังมือของผู้ประคบก่อน)
3. ในการวางลูกประคบบนผิวหนังคนไข้โดยตรงในช่วงแรกๆ ต้องทำด้วยความเร็ว ไม่วางแช่นานๆ เพื่อป้องกันคนไข้จากการถูกลวกด้วยความร้อน
4. เมื่อลูกประคบคลายความร้อนลงก็สามารถเปลี่ยนลูกประคบอีกลูกที่นึ่งได้ที่ (นำลูกเดิมไปนึ่งต่อ) ทำซ้ำตาม ข้อ 2, 3, 4
ประโยชน์ของการประคบ
1. บรรเทาอาการปวดเมื่อย
2. ช่วยลดอาการบวม อักเสบของกล้ามเนื้อเอ็น ข้อต่อ หลัง 24 - 48 ชั่วโมง
3. ลดอาการเกร็งของกล้ามเนื้อ
4. ช่วยให้เนื้อเยื่อ พังผืด ยืดตัวออก
5. ลดการติดขัดของข้อต่อ
6. ลดอาการปวด
7. ช่วยเพิ่มการไหลเวียนของโลหิต
วิธีเก็บรักษา
1. ลูกประคบสมุนไพรที่ทำในแต่ละครั้ง สามารถเก็บไว้ใช้ซ้ำได้ 3 - 5 ครั้ง
2. ควรเก็บลูกประคบไว้ในตู้เย็นจะทำให้เก็บได้นานขึ้น ควรตรวจลูกประคบด้วย ถ้ามีกลิ่นบูด หรือเหม็นเปรี้ยว ไม่ควรเก็บไว้)
3. ถ้าลูกประคบแห้ง ก่อนใช้ควรพรมด้วยน้ำหรือเหล้าขาว
4. ถ้าลูกประคบที่ใช้ไม่มีสีเหลืองหรือสีเหลืองอ่อนลงแสดงว่ายาที่ใช้จืดแล้ว (คุณภาพน้อยลง) จะใช้ไม่ได้ผล ควรเปลี่ยนลูกประคบใหม่
นางประจวบ มหานิล
สมาชิก วิสาหกิจชุมชนกลุ่มผู้สูงอายุบ้านก้อทุ่ง
หมู่ที่ 1 ตำบลก้อ อำเภอลี้ จังหวัดลำพูน
ข้อมูลการติดต่อ นางประจวบ มหานิล
โทรศัพท์ : 089-2662088
ที่อยู่ บ้านก้อทุ่ง หมู่ที่ 1 ตำบลก้อ อำเภอลี้ จังหวัดลำพูน 51110
แผนที่การเดินทาง - การติดต่อ ผลิตภัณฑ์ลูกประคบสมุนไพร บ้านก้อทุ่ง
ข้อมูลเนื้อหา โดย นางประจวบ มหานิล/นางสาวกรรณิการ์ จันทร์ทิพย์
เรียบเรียงเนื้อหา โดย นางสาวกรรณิการ์ จันทร์ทิพย์
ภาพถ่าย/ภาพประกอบ โดย นางสาวกรรณิการ์ จันทร์ทิพย์