เลี้ยงเชื้อเห็ดหอมบนอาหารวุ้นพีดีเอ

การแยกเชื้อเห็ดและการเลี้ยงเชื้อเห็ดบนอาหารวุ้นพี.ดี.เอ. การแยกเชื้อเห็ด คือ การนำเอาดอกเห็ดหรือสปอร์มาเพาะเลี้ยงให้เจริญขึ้นเป็นเส้นใย เพื่อใช้ขยายพันธุ์ งานขั้นนี้จะเลี้ยงเส้นใยเห็ดบนอาหารวุ้น พี.ดี.เอ. การแยกเชื้อเห็ดสามารถทำได้ 2 วิธีคือ

1. การแยกเชื้อเห็ดบริสุทธิ์จากสปอร์ วิธีนี้ทำกันเฉพาะนักวิชาการ ที่ต้องศึกษาสายพันธุ์เห็ด การผสมพันธุ์ โดยการแยกสปอร์เดี่ยวบนอาหารวุ้น ไม่นิยมทำกันในระดับฟาร์มหรือเกษตรกร

2. การแยกเชื้อเห็ดบริสุทธิ์จากเนื้อเยื่อ ซึ่งทำได้โดยการตัดชิ้นเนื้อเยื่อในลำต้นเห็ดมาเลี้ยงบนอาหารวุ้น เรียกว่าวิธี “ทิชชู คัลเจอร์” (Tissue Culture) การตัดเนื้อเห็ดมาเลี้ยงในอาหารวุ้น พี.ดี.เอ. เพื่อให้เจริญเป็นเส้นใยเห็ด วิธีนี้นิยมทำกันมากได้ผลตรงตามพันธุ์เดิมทุกประการ การเลี้ยงเชื้อเห็ดบนอาหารวุ้น พี.ดี.เอ. การเลี้ยงเชื้อเห็ดบนอาหารวุ้น พี.ดี.เอ. คือ การตัดชิ้นเนื้อเยื่อในดอกเห็ดหอมมาเลี้ยงบนอาหารวุ้นพี.ดี.เอ. เพื่อให้เจริญเป็นเส้นใยเห็ดหอม การคัดดอกเห็ดหอมทำพันธุ์ ดอกเห็ดหอมที่จะนำมาทำพันธุ์ต้องมีลักษณะสมบูรณ์ ดอกโต แข็งแรง น้ำหนักดอกมาก เนื้อแน่น ก้านดอกตรงแข็งแรง ไม่มีโรคและแมลงรบกวน ไม่เปียกน้ำ ดอกไม่ตูมหรือไม่บานเกินไป ขอบหมวกดอกยังงุ้มอยู่ เป็นลักษณะดอกเดี่ยว ต้องเก็บดอกก่อนที่ดอกเห็ดจะปล่อยสปอร์ อาหารวุ้นพี.ดี.เอ.สำหรับเลี้ยงเนื้อเยื่อเห็ด อาหารวุ้นพี.ดี.เอ. (พี.ดี.เอ. มาจากอักษรภาษาอังกฤษ คือ P.D.A. ย่อมาจาก Potato Dextrose Agar ) คืออาหารวิทยาศาสตร์ที่ทำขึ้นเพื่อใช้เลี้ยงเชื้อเห็ด สูตรอาหารวุ้น พี.ดี.เอ. ประกอบด้วย มันฝรั่ง (Potato ) 200-300 กรัม น้ำตาลเด๊กโตรส (Dextrose) 20-40 กรัม วุ้นทำขนม (Agar) 15-20 กรัม น้ำกลั่นหรือน้ำฝน 1000 ลบ.ซม.

การเตรียมตัวก่อนทำการแยกเชื้อเห็ดในห้องปฏิบัติการ ก่อนทำการแยกเชื้อเห็ดจากดอกเห็ดหอม ผู้ปฏิบัติงานในห้องเขี่ยเชื้อควรปฏิบัติดังนี้

1. ชำระร่างกายให้สะอาด สวมชุดปฏิบัติการ ถอดนาฬิกาและแหวนออก ตัดเล็บให้สั้นอยู่เสมอ

2. ทำความสะอาดมือและแขนด้วยน้ำยาฆ่าเชื้อโรคฟอกให้ทั่วจนถึงข้อศอกและตามนิ้วมือให้สะอาด

3. ฉีดแอลกอฮอล์ฆ่าเชื้อโรคให้ทั่วมือและแขนก่อนเอามือและแขนเข้าตู้เขี่ยเชื้อทุกครั้งเพื่อป้องกันเชื้อโรค

4. ต้องไม่มีกิจกรรมการทำงานที่เกี่ยวข้องกับโรงเรือนบ่มก้อนเชื้อเห็ด โรงเรือนเปิดดอกเห็ด และเก็บดอกเห็ดมาก่อนที่จะเข้าปฏิบัติงานในห้องเขี่ยเชื้อ เพราะจะนำเชื้อโรคและไรเข้ามาในห้องเขี่ยเชื้อเห็ด

5. เพื่อรักษาความสะอาดในห้อง ควรหลีกเลี่ยงไม่ให้ผู้ที่ไม่เกี่ยวข้องกับการปฏิบัติงาน เข้าในห้องเขี่ยเชื้อเห็ด วิธีการแยกเชื้อจากดอกเห็ดหอม วิธีแยกเชื้อจากดอกเห็ดหอมจะต้องปฏิบัติในตู้เขี่ยเชื้อเห็ด ซึ่งจะมีอุปกรณ์ได้แก่ เข็มเขี่ยเชื้อเห็ด ตะเกียงแอลกอฮอล์ มีดผ่าตัด ดอกเห็ดที่จะนำมาแยกเชื้อเห็ด อาหารวุ้น พี.ดี.เอ.ในขวดแบน วิธีแยกเชื้อจากดอกเห็ดทำได้โดยนำดอกเห็ดหอมที่จะใช้ทำพันธุ์มาฉีกออกเป็น 4 ส่วน ใช้มีดผ่าตัดตัดเอาเนื้อเยื่อให้บริเวณด้านในดอกเห็ดหอมให้ขาดจากกัน ใช้เข็มเขี่ยเชื้อจิกเอาชิ้นเนื้อเยื่อเห็ดหอมมาวางไว้ตรงกลางอาหารวุ้น พี.ดี.เอ. ปิดฝาขวดให้เหมือนเดิม นำขวดเชื้อเห็ดมาวางบ่มไว้ในที่ที่สะอาด แดดไม่ส่อง รอเวลาให้เชื้อเห็ดเจริญบนอาหารวุ้น พี.ดี.เอ. ซึ่งจะใช้เวลาประมาณ 18-20 วัน เชื้อเห็ดหอมก็จะเจริญเป็นเส้นใยสีขาวเต็มขวด เราก็จะนำไปขยายลงเมล็ดข้าวฟ่างในขั้นตอนต่อไป