วัฒนธรรม

               หงส์ เป็นสัญลักษณ์ของวัดมอญในประเทศไทย มักจะเห็นหงส์ยืนอยู่บนยอดเสา ซึ่งตั้งอยู่วัดมอญ และที่จะงอยปากหงส์แขวนด้วยกระดิ่ง บางแห่งบนสุดมีฉัตรสามชั้นปักอยู่ ชาวรามัญเรียกเสาหงส์ว่า กล่าวกันว่ามีแต่เฉพาะในประเทศไทยเท่านั้น เพราะชาวมอญในประเทศไทยสร้างเพื่อรำลึกถึงเมืองหงสาวดีที่ต้องจากบ้านทิ้งเมืองไป แต่ถึงกระนั้นก็พบได้ในบางวัดในประเทศพม่า 

     หงส์ในความเชื่อตามพระพุทธศาสนา มีตำนานกล่าวว่า ในสมัยพุทธกาล พระพุทธเจ้าตรัสรู้ได้แปดพรรษา ได้เสด็จเที่ยวจาริกมาถึงภูเขาสุทัศนมรังสิต ประเทศตรงนั้นเป็นทะเล พระองค์ได้ทอดพระเนตรเห็นหงส์ทองสองตัวกำลังลงเล่นน้ำจึงทรงทำนายว่ากาลภายหน้าประเทศที่หงส์ลงเล่นน้ำจะเป็นมหานครขึ้น ซึ่งต่อมาคือ กรุงหงสาวดี

           คติความเชื่อในการสร้างเสาหงส์ เพื่อบูชาพระพุทธเจ้า เสาหงส์นั้นเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นภายหลังธงตะขาบซึ่งเกิดขึ้นในสมัยพุทธกาล ตามตำนานเล่าว่า มีชาวมอญไปพบต้นจันทน์ยืนต้นตายอยู่ในป่า ลักษณะของต้นจันทน์ดังกล่าวเป็นลำต้นตรงสวยงาม ได้ตัดต้นจันทน์มาปักไว้บริเวณวัดของหมู่บ้าน เพื่อแขวนธงตะขาบบูชาพระพุทธเจ้า ภายหลังมีการแกะไม้เป็นรูปหงส์ประดับไว้ที่ปลายเสา ต่อมาได้พัฒนารูปแบบของเสาให้สะดวกและสวยงามยิ่งขึ้น โดยเพิ่มเสาตะเกียบกระหนาบเสาหงส์เพิ่มสีสันและลวดลายต่าง ๆ บางวัดมีการสร้างเสาคู่  

        ในปัจจุบันเสาหงส์ทำด้วยท่อเหล็ก ก่ออิฐถือปูนเป็นแท่น จะสร้างเสาหงส์บริเวณหน้าวัดเพื่อให้ประชาชนเห็นได้ชัดเจน นอกจากนี้เสาหงส์ ยังเป็นสิ่งประดับตกแต่งบ้านเมืองอย่างหนึ่ง มีการผนวกโคมไฟขึ้นบนเสา ออกแบบเป็นรูปหงส์คาบโคมไฟห้อยลงมา ซึ่งโคมไฟหงส์นี้ไม่เกี่ยวกับความเชื่อเรื่องเสาหงส์ของชาวมอญ

      แบบที่ 1 หงส์คู่ยืนซ้อนกัน

หมายถึงหงส์ตามตำนานการสร้างเมืองหงสาวดี มีหงส์ตัวหนึ่งยืนท่าเฉยและหงส์อีกตัวยืนซ้อนอยู่ข้างหลัง ซึ่งจุดนี้ผมไปเจอข้อมูลจากเว็บไซต์ท่องเที่ยวเว็บหนึ่งอ่านแล้วนน่าสนใจมากเลยหยิบมาเล่าให้ฟังว่าตำนานหงส์เล่นน้ำนั้นมีหงส์ตัวเมียขี่ตัวผู้อยู่ จึงมีคำทำนายว่า ผู้หญิงจะเป็นใหญ่ นั้นก็คือพระนางเชงสอบู ราชินีนาถ หรือกษัตริย์หญิงแห่งอาณาจักรมอญนั่นเอง 

      แบบที่ 4 หงส์ยกเท้าไปข้างหนึ่ง

    เป็นลักษณะของหงส์ที่มีอาการก้าวไปข้างหน้า หมายถึงก้าวไปข้างหน้า มีความหมายเชิงการเมือง เนื่องจากพม่าให้ใช้สัญลักษณ์เป็นหงส์ที่ยืนนิ่งๆเท่านั้นจึงได้มีการออกแบบหงส์ขึ้นใหม่โดยให้ยกเท้าหนึ่งข้าง และนี่คือเรื่องราวว่าทำไมหงส์จึงกลายเป็นสัตว์ศักดิ์สิทธิ์และสัญลักษณ์ของชาวมอญ