จักสาน

ชื่อผลิตภัณฑ์ : จักสาน

ประวัติความเป็นมา : ชุมชนบ้านต้าม เป็นชุมชนอายุกว่า 150 ปี ภูมิประเทศของชุมชนบ้านต้ามมีภูเขาล้อมรอบและมีลำห้วยต้ามไหลผ่านหมู่บ้าน มีพื้นที่ป่าชุมชนที่สมบูรณ์ โดยเฉพาะพื้นที่ป่าไผ่และต้นตาว (ลูกชิด) เป็นจำนวนมาก และเพื่อการจัดการทรัพยากรให้ยั่งยืน ชุมชนได้มีข้อตกลงในการใช้ไม้ไผ่ร่วมกัน ชุมชนบ้านต้ามใช้ไม้ไผ่ ในการจักสานเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆ ที่ใช้ในครัวเรือน เช่นกระติบข้าวเหนียว หวดนึ่งข้าว ซึ่งเป็นผลิตภัณฑ์ที่มีชื่อเสียงของชุมชน บ้านต้ามได้คัดสรรกิจกรรมที่ใช้เป็นมรดกทางวัฒนธรรมเพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรู้และส่งต่อให้กับนักท่องเที่ยว ก่อนลงมือทำเครื่องจักสานด้วยตนเอง นักท่องเที่ยวจะได้ทำความรู้จักเครื่องจักสานที่เป็นข้าวของเครื่องใช้ในชีวิตประจำวันของคนบ้านต้าม รวมไปถึงเครื่องจักสานที่ใช้ในพิธีกรรมของชุมชน คือ "ตาแหลว" ประเภทต่างๆ ตามคติความเชื่อของคนในชุมชน รวมถึงการสานไม้ไผ่ให้เป็นรูปสัตว์ชนิดต่างๆ เช่น กระต่ายและม้า

จุดเด่นของผลิตภัณฑ์ : เป็นผลิตภัณฑ์ที่ทำมือ จึงทำให้มีลวดลายและเอกลักษณ์แตกต่างจากสินค้าทั่วไป

วัตถุดิบหลัก : ไม่ไผ่

ขั้นตอนการผลิต : 1. การจักตอกปื้น แบ่งไม้ไผ่ออกเป็นชิ้นๆตามขนาดที่ต้องการ ใช้มีดจักตอกเอาส่วนในออก (ขี้ตอก) จักในส่วนที่เหลือออกเป็นเส้นบางๆ แล้วหลาวให้เรียบร้อยตากแดดให้แห้ง

2. การจักตอกตะแคง ใช้วิธีเดียวกันกับการจักตอกปื้นเบื้องต้น แต่การจักให้เป็นเส้นตอกจะทำการจักทางผิวเป็นเส้นเล็กกว่าตอกปื้น ทำการหลาวให้เรียบร้อย แล้วนำออกตาก

3. การสาน เป็นขั้นตอนที่ยาก และต้องใช้ความละเอียดมากที่สุด เริ่มจากการก่อฐานด้านล่างด้วยเส้นตอกสองชนิด คือ ตอกยืน (ตอก-ตั้ง) ซึ่งจะมีลักษณะคอดตรงกลางต่างจากตอกทั่ว ๆ ไป และตอกนอน (ตอกสาน) ที่มีขนาดกว้างเท่ากันเท่ากันทั้งเส้นตากปกติ เหตุที่ตอกยืนมีลักษณะพิเศษ เนื่องมาจากเมื่อสานเสร็จจะได้ตะกร้าที่มีฐานเล็ก และค่อย ๆ บานขึ้นบริเวณปาก

สถานที่จำหน่าย : กลุ่มทอผ้าบ้านซาวหลวง ตำบลบ่อสวก อำเภอเมือง จังหวัดน่าน

ราคา : 30 – 1,000 บาท (ขึ้นอยู่กับลวดลายและวัสดุ)

ที่อยู่ : เลขที่ 171 หมู่ที่ 6 ถนน ตำบลสวก อำเภอเมืองน่าน จังหวัดน่าน

ติดต่อสอบถาม : กลุ่มจักสาน บ้านต้าม (นางศรีพรรณ์ กันตา)