โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ
สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี

   สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงมีพระราชดำริให้ดำเนินงานด้านการอนุรักษ์ทรัพยากรพันธุกรรมพืชอย่างเป็นระบบและยั่งยืน อันเนื่องจากทรงตระหนักถึงคุณค่าและความสำคัญของพันธุกรรมพืช ซึ่งถือเป็นทรัพยากรพื้นฐานในการดำรงชีวิต ความมั่นคงทางอาหาร การพัฒนาเศรษฐกิจ สังคม และวัฒนธรรม รวมทั้งเป็นสมบัติของชาติที่ควรสงวนรักษาไว้ให้คนรุ่นหลัง

   ด้วยเหตุนี้ จึงได้ก่อตั้ง “โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริฯ” (อพ.สธ.) ขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2535 โดยมีสถาบันวิจัยจุฬาภรณ์เป็นหน่วยงานสนองพระราชดำริ และต่อมาได้ขยายผลความร่วมมือไปยังหน่วยงานภาครัฐ มหาวิทยาลัย โรงเรียน หน่วยงานท้องถิ่น ตลอดจนภาคเอกชนทั่วประเทศ เพื่อบูรณาการงานด้านการสำรวจ รวบรวม อนุรักษ์ ฟื้นฟู และใช้ประโยชน์พันธุกรรมพืชควบคู่กับการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติอื่น ๆ

โครงการฯ มีวัตถุประสงค์หลักเพื่อ

• อนุรักษ์ทรัพยากรพันธุกรรมพืชและความหลากหลายทางชีวภาพของประเทศ

•  ฟื้นฟูและเพิ่มพูนพันธุกรรมพืชที่ใกล้สูญพันธุ์หรือเสี่ยงต่อการสูญหาย

• พัฒนาระบบฐานข้อมูลพันธุกรรมพืชที่เป็นประโยชน์ต่อการศึกษาและวิจัย

• ส่งเสริมการใช้ประโยชน์พันธุกรรมพืชอย่างรู้คุณค่าและยั่งยืน รวมถึงการเผยแพร่ความรู้สู่ประชาชน

   ปัจจุบัน โครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชฯ ดำเนินงานครอบคลุมทั่วประเทศ ภายใต้แผนแม่บทเป็นช่วง ๆ ต่อเนื่องกัน โดยมีการกำหนดกิจกรรมหลัก เช่น การสำรวจและเก็บรวบรวมพันธุกรรมพืช การจัดทำสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน การฟื้นฟูระบบนิเวศ การสร้างจิตสำนึกด้านการอนุรักษ์ให้กับเยาวชนและชุมชน รวมทั้งการพัฒนาเครือข่ายความร่วมมือทั้งในและต่างประเทศ

   ตลอดระยะเวลากว่า 30 ปีที่ผ่านมา โครงการฯ ได้ก่อให้เกิดประโยชน์อย่างกว้างขวาง ทั้งด้านวิชาการ การศึกษา การอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ และการสร้างความตระหนักรู้ของประชาชนต่อคุณค่าของพันธุกรรมพืช อันเป็นรากฐานสำคัญของการพัฒนาประเทศอย่างมั่นคงและยั่งยืน