โครงการหลวงแม่โถ เป็นพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร (ร.9) “...ให้ตั้งศูนย์พัฒนาโครงการหลวงแม่โถขึ้น เพื่อทำหน้าที่ให้การพัฒนาชีวิตความเป็นอยู่ของชาวเขา การปลูกพืชเขตหนาวชนิดต่าง ๆ ลดการใช้สารเคมี การพัฒนาคุณภาพชีวิต ตลอดจนพื้นฟูและอนุรักษ์สภาพแวดล้อมให้มีความอุดมสมบูรณ์..."

ประวัติความเป็นมา
        วันที่ 15 ธันวาคม 2514  พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร (ร.9 ) พระราชดำเนินถึงหมู่บ้านแม่โถ อำเภอฮอด จังหวัดเชียงใหม่ เดิมนั้นในพื้นที่เต็มไปด้วยไร่ฝิ่น พระองได้ทรงพระราชทานกิ่งแอปเปิ้ล เมล็ดถั่ว สำหรับปลูกขยายพันธุ์แก่ชาวเขา เพื่อใช้เพาะปลูกแทนการปลูกฝิ่น ปรากฏว่าได้ผลดีเป็นที่พอพระราชหฤทัยและต่อมาทรางพระราชทานวัวพันธุ์บรามัน 2 ตัวและห่าน 10 ตัว เพื่อใช้เลี้ยงแพร่พันธุ์แก่ชาวเขา และทรงพระราชดำเนินทอดพระเนตรแปลงสาธิตพืชไร่พืชผัก พืชยา พืชสวน จากนั้นทรงพระราชดำเนินไปทอดพระเนตรแปลงทดลองปลูกดอกดาวเรือง ซึ่งคาดว่าในอนาคตจะเป็นไม้ดอกที่ทำรายได้ดีอีกชนิดหนึ่ง  เสด็จพระราชดำเนินถึงโครงการพัฒนาป่าไม้หน่วยที่ 6 แม่โถตำบลบ่อสลี อำเภอฮอด ทรงพระราชดำเนินไปทอดพระเนตรบริเวณที่จะทำการปลูกป่าทดแทน มีกระแสพระราชดำรัสกับหัวหน้ากองอนุรักษ์ต้นน้ำว่า การปลูกป่าทดแทนนั้น ควรพิจารณาใช้ไม้ยืนต้นหลายๆชนิดเพื่อประโยชน์ต่างๆกัน คือไม้ยืนต้นที่สามารถใช้เนื้อไม้ได้ ใช้เป็นฟืนได้ ตลอดจนไม้ผล และไม้ที่ช่วยอนุรักษ์ดินและได้ทรงเปิดป้ายงานจัดหมู่บ้านและพื้นที่ทำกินแบบอนุรักษ์ดินและน้ำ ซึ่งได้พัฒนาพื้นที่ไหล่เขาให้เป็นลักษณะขั้นบันไดเป็นเนื้อที่ 200 ไร่ เพื่อให้ราษฎรมีที่ทำกินอย่างพอเพียง โดยจะส่งเสริมให้ปลูกข้าวปีละ 2 ครั้ง และปลูกถั่วหมุนเวียน ตลอดจนไม้ผลชนิดต่างๆ

      ปี พ.ศ.2525 เสด็จพระราชดำเนินไปยังโครงการหลวงพัฒนาต้นน้ำหน่วยที่ 6 ทรงพระราชดำเนินเยี่ยมราษฎรชาวเขาเผ่าต่างๆ และสมาชิกโครงการฯ ที่เฝ้าทูลละอองธุลีพระบาทอยู่   ในการนี้ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า โปรดกระหม่อม ให้คณะแพทย์ที่โดยเสด็จพระราชดำเนินจัดตั้งหน่วยแพทย์ชั่วคราว เพื่อตรวจรักษาราษฎรที่เจ็บป่วย และทรงรับไว้เป็นคนไข้ในพระบรมราชานุเคราะห์     จนกระทั่ง ปีพ.ศ. 2539 มูลนิธิโครงการหลวง ได้พิจารณาเห็นว่าบ้านแม่โถเป็นพื้นที่ปลูกกะหล่ำปลีเป็นจำนวนมาก และมีการใช้สารเคมีมากเช่นเดียวกัน จึงได้ตั้งศูนย์พัฒนาโครงการหลวงแม่โถ เมื่อปีพ.ศ. 2539  ที่บ้านแม่โถ หมู่ที่ 1 ตำบลบ่อสลี อำเภอฮอด จังหวัดเชียงใหม่ เพื่อทำหน้าที่ให้การพัฒนาชีวิตความเป็นอยู่ของชาวเขาการปลูกพืชเขตหนาวชนิดต่างๆ ลดการใช้สารเคมี และการพัฒนาคุณภาพชีวิต  และการพัฒนาสิ่งแวดล้อม จนถึงปัจจุบัน 

     ศูนย์พัฒนาโครงการหลวงแม่โถ มุ่งพัฒนาและส่งเสริมอาชีพให้เกษตรกรในการเพาะปลูกพืชผักชนิดต่างๆ ภายใต้ระบบมาตรฐานอาหารปลอดภัย ได้แก่ ระบบการเพาะปลูกที่ดี (GAP) และส่งเสริมการปลูกไม้ดอก กาแฟ และเลี้ยงสัตว์สร้างรายได้ที่มั่นคงและความเป็นอยู่ที่ดีขึ้นแก่เกษตรกร มีจำนวนเกษตรกรที่เป็นสมาชิก จำนวน 203 ราย รวมทั้งการฟื้นฟูอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม และยังมีการส ่งเสริมการปลูกป ่าชาวบ้านตามแนวพระราชดำริป่า 3 อย่าง ประโยชน์ 4 อย่าง การอนุรักษ์ดินและน้ำด้วยการปลูกหญ้าแฝก รณรงค์การลดการใช้สารเคมีและเฝ้าระวังการปนเปื้อนมลพิษในสิ่งแวดล้อม และพัฒนาคุณภาพชีวิตและความเข้มแข็งของคนและชุมชนโครงการหมู่บ้านปลอดยาเสพติดการพัฒนาสุขอนามัยและสิ่งแวดล้อมให้แก่ชุมชนชาวเขา รวมไปถึงการรวมกลุ่มจัดตั้งสหกรณ์การเกษตรและกิจกรรมกลุ่มออมทรัพย์ตลอดจนเป็นศูนย์เรียนรู้ด้านการเกษตรที่สูงแก่นักเรียน นักศึกษา เกษตรกร และผู้สนใจทั่วไป 

     ผลผลิตหลัก ประกอบด้วยขึ้นฉ่าย, ปวยเหล็ง, เบบี้คอส, เบบี้ฮ่องเต้,ผักกาดขาวปลี,คะน้าฮ่องกง,ผลผลิตหลัก พืชผัก: ประกอบด้วยขึ้นฉ่าย, ปวยเหล็ง, เบบี้คอส, เบบี้ฮ่องเต้,ผักกาดขาวปลี,คะน้าฮ่องกง,คะน้าต้นปาล์ม, คอสสลัด, โอ๊คลีฟแดง, โอ๊คลีฟเขียว, ตั้งโอ๋, คอร์นสลัด, มิตซูน ่า,ฟิลเลย์ไอซ์เบิร์ก,ร็อกเกตป่า,ร็อกเกตสลัด,ผักโขมคละสี,ผักโขมแดง,ผักโขมขาว,คราวน์เดซี่,ผักกาดกวางตุ้ง

    ผลผลิตรอง
        1. ไม้ผล : ประกอบด้วย เสาวรสหวาน, อะโวคาโดแฮส, อะโวคาโดบัคคาเนีย, อะโวคาโด พิงค์เคอตัน, อะโวคาโดบูท7, เครปกูสเบอร์รี, องุ่นดำไร้เมล็ด
        2. ไม้ดอก : ประกอบด้วย อัลสโตรมีเรีย, เจอราเนียม
        3. กาแฟ

อ้างอิงข้อมูล : มูลนิธิโครงการหลวง