ลำดับขั้นตอนการทำโครงงานการออกแบบและเทคโนโลยี

➧ โครงงานการออกแบบและเทคโนโลยี

ในชีวิตประจำวันของมนุษย์มีกิจกรรมต่าง ๆ เกิดขึ้นมากมายตามเงื่อนไขและปัจจัยในการดำรงชีวิตของแต่ละคน ทำให้บางครั้งมนุษย์ต้องพบเจอกับปัญหาหรือความต้องการที่จะทำให้การดำรงชีวิตดีขึ้น การแก้ปัญหาหรือการตอบสนองความต้องการที่พบในสถานการณ์ของเทคโนโลยีนั้น จะต้องใช้ทรัพยากร ความรู้และทักษะต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง จึงจำเป็นต้องมีวิธีการหรือกระบวนการทำงานในการแก้ปัญหาหรือสนองความต้องการอย่างเป็นขั้นตอนที่ซัดเจน จากนิยามของการออกแบบและเทคโนโลยีเราสามารถนำมาประยุกต์ใช้ในการทำโครงงานการออกแบบและเทคโนโลยีโดยเริ่มจากการสำรวจสถานการณ์หรือปัญหาที่สนใจ เพื่อนำมากำหนดหัวข้อโครงงาน แล้วรวบรวมข้อมูลและแนวคิดที่เกี่ยวข้องกับปัญหา ออกแบบแนวทางการแก้ปัญหา วางแผนและดำเนินการแก้ปัญหา ทดสอบประเมินผล ปรับปรุงแก้ไขวิธีการแก้ปัญหาหรือชิ้นงาน และขั้นตอนสุดท้ายคือ การนำเสนอวิธีการแก้ปัญหา

ลำดับขั้นตอนการทำโครงงานการออกแบบและเทคโนโลยี มีดังนี้

➧ ลำดับขั้นตอนการทำโครงงานการออกแบบและเทคโนโลยี

กระบวนการเทคโนโลยีที่ช่วยให้สามารถแก้ปัญหาทางเทคโนโลยีหรือสนองความต้องการของมนุษย์อย่างเป็นขั้นตอน ซึ่งเป็นกระบวนการที่ใช้เพื่อสร้างสิ่งของเครื่องใช้หรือวิธีการใกวิธีการหนึ่ง ประกอบด้วย 7 ขั้นตอน ได้แก่

1. การสำรวจสถานการณ์หรือปัญหาที่สนใจ (Problem Identification) การระบุปัญหาเกี่ยวข้องกับทักษะและกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ที่สำคัญ ได้แก่ การสังเกต (Obser-vtion) ซึ่งเป็นการใช้ประสาทสัมผัสอย่างไดอย่างหนึ่งหรือหลายอย่างรวมกัน โดยมีจุดประสงค์ที่จะหาข้อมูลที่เป็นรายละเอียดต่าง ๆ ของสิ่งรอบตัวที่พบเห็นโดยไม่ใส่ความเห็นของผู้สังเกตลงไปด้วย ข้อมูลที่ได้จากการสังเกตจะประกอบด้วยข้อมูลเกี่ยวกับรูปร่าง ลักษณะ สมบัติ ข้อมูลเชิงปริมาณข้อมูลที่เกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงที่สังเกตจากวัตถุหรือเหตุการณ์นั้นโดยผู้ที่มีทักษะการสังเกตนั้นจะมีความสามารถที่แสดงได้ว่าเกิดทักษะนี้ ซึ่งประกอบไปตัวยการบ่งชี้และการบรรยายสมบัติของวัตถุได้ โดยการใช้ประสาทสัมผัสอย่างใดอย่างหนึ่งหรือหลายอย่างบรรยายสมบัติในเชิงปริมาณของวัตถุได้ โดยการประมาณและบรรยายการเปลี่ยนแปลงของสิ่งที่สังเกต

ตัวอย่างการสังเกต ช่างสังเกตความผิดปกติของเครื่องยนต์เพื่อระบุปัญหา

Design Focus >> ทักษะการสังเกต

การสังเกตเป็นกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ขั้นพื้นฐานที่สำคัญและจำเป็นอย่างยิ่งในการพัฒนาทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ขั้นพื้นฐานทักษะอื่น ๆ เช่น ทักษะการจำแนกประเภท ทักษะพยากรณ์ ทักษะการลงความคิดเห็น เป็นต้น การสังเกตทำให้เกิดความอยากรู้อยากเห็น ทำให้เกิดปัญหา อันจะนำไปสู่ขั้นตอนในการสืบเสาะเพื่อหาความรู้และได้มาซึ่งความรู้มากขึ้น

2. รวบรวมข้อมูลและแนวคิดที่เกี่ยวข้องกับปัญหา (Related Information Search) หลังจากที่ทำการกำหนดปัญหา ขั้นตอนต่อไปคือ การรวบรวมข้อมูลและแนวคิดที่เกี่ยวข้องกับปัญา โดยการรวบรวมข้อมูล สามารถทำได้หลายวิธี เช่น การสืบค้นจากบทความวิชาการ บทความวิจัย ทฤษฎีต่าง ๆ ซึ่งในขั้นตอนนี้ ผู้แก้ปัญหาควรพิจารณาถึงแนวคิดหรือความรู้ทั้งหมดที่รวบรวมได้ เพื่อใช้ในการพิจารณาทางเลือกแล้วจึงประเมินแนวคิดเหล่านั้น โดยพิจารณาถึงความเป็นไปได้ ความคุ้มทุน ข้อดีและข้อเสีย ความเหมาะสม เงื่อนไขและขอบเขตของปัญหา แล้วจึงเลือกแนวคิด หรือวิธีการที่เหมาะสมที่สุดในการแก้ปัญหา Design Focus >> ประเภทของการรวบรวมข้อมูล

3. ออกแบบวิธีการแก้ปัญหา (Solution Design) เมื่อทำการสืบค้น รวบรวมข้อมูลและแนวคิดที่ใช้ในการแก้ปัญหาที่ได้มารวบรวมและประยุกต์กับการทำงาน เพื่อออกแบบวิธีการ โดยใช้ความรู้ทางวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ และเทคโนโลยีที่รวบรวมได้มาทำการประเมินและตัดสินใจเลือกวิธีการแก้ปัญหา โดยพิจารณา ดังนี้

1. วิธีการใดที่สามารถแก้ปัญหาได้ในระยะยาว

2. วิธีการใดที่มีความเป็นจริงมากที่สุดในการแก้ปัญหาได้สำเร็จ และขณะนี้มีทรัพยากรสำหรับการแก้ปัญหาหรือไม่

จะจัดหามาใช้ได้หรือไม่มีเวลาเพียงพอที่จะใช้วิธีการนี้หรือไม่

3. อะไรคือความเสี่ยงของทางเลือกของแต่ละวิธี

5. ทดสอบ ประเมินผล และปรับปรุง (Testing Evaluation and Design Improvement) ขั้นตอนนี้เป็นการทดสอบและประเมินการใช้งานของชิ้นงาน ซึ่งปัญหาและผลที่เกิดขึ้นจากการทดสอบและประเมินผล จะถูกนำมาใช้ในการปรับปรุงและพัฒนาผลลัพธ์ให้มีประสิทธิภาพในการแก้ปัญหามากขึ้น ซึ่งการทดสอบและประเมินผลสามารถเกิดขึ้นได้หลายครั้งในกระบวนการแก้ปัญหา

6. นำเสนอวิธีการแก้ปัญหา ผลการแก้ปัญหา (Presentation)การนำเสนอผลการแก้ปัญหาไปยังผู้รับฟังเพื่อสื่อสารให้ผู้อื่นเข้าใจ ในขั้นตอนนี้จำเป็นต้องเลือกวิธีการนำเสนอข้อมูลที่เข้าใจง่ายและน่าสนใจ การนำเสนอผลงานสามารถทำได้หลายวิธีการ เช่น การจัดนิทรรศการ การรายงานปากเปล่า การจัดแสดงโดยไม่มีการบรรยาย

เป็นต้น ในการนำเสนอผลงานควรครอบคลุมประเด็นสำคัญ ดังต่อไปนี้

1. ชื่อโครงงาน ชื่อผู้จัดทำโครงงานและอาจารย์ที่ปรึกษา

2. ปัญหาที่เป็นโจทย์ในการจัดทำโครงงาน เหตุจูงใจในการทำโครงงาน และความสำคัญของโครงงาน

3. วิธีการดำเนินการโดยเลือกเฉพาะขั้นตอนที่สำคัญและน่าสนใจ

4. การแสดงชิ้นงานหรือแสดงผลที่ได้จากการทดลอง การสาธิตวิธีการทดลองที่ไม่ซับซ้อน เข้าใจง่าย

5. ข้อสรุปที่ได้จากการทำโครงงาน

ข้อแนะนำในการจัดนิทรรศการโครงงาน มีดังนี้

1. ชิ้นงานที่นำมาแสดงต้องมีความปลอดภัย

2. ขนาดของชิ้นงานเหมาะสมกับพื้นที่จัดแสดง

3. คำอธิบายในพื้นที่เขียนแสดงควรเน้นประเด็นสำคัญและสิ่งที่น่าสนใจ ใช้ข้อความกะทัดรัด

4. รูปแบบการแสดงเป็นที่น่าสนใจดึงดูดผู้เข้าชม มีการเน้นจุดสำคัญเพื่อให้เกิดความน่าสนใจ

5. ใช้ตารางสรุปหรือภาพประกอบโดยการจัดวางที่เหมาะสมมากกว่าการใช้ตัวหนังสือบรรยาย

6. สิ่งที่แสดงในกรณีที่เป็นโปสเตอร์หรือการจัดบอร์ด ต้องตรวจสอบคำสะกดผิดหรือการอธิบายหลักการผิด

7. สิ่งที่นำมาจัดแสดงที่เป็นสิ่งประดิษฐ์ควรอยู่ในสภาพที่ทำงานได้อย่างสมบูรณ์

Design Focus >> ปลอดภัยไว้ก่อน

ในการทำโครงงานหากมีการนำข้อความหรือผลงานต่าง ๆ ของผู้อื่นมาใช้จะต้องมีการอ้างอิงถึงเจ้าของผลงาน เพื่อเป็นการให้เกียรติแก่เจ้าของ

ผลงาน และไม่เป็นการละเมิดลิขสิทธิ์ทรัพย์สินทางปัญญา