Зямля, дзе пачаўся твой лёс...

Настаўнік Добры дзень, паважаныя сябры! Добры дзень,усім хто прыйшоў да нас на краязнаўчае падарожжа “Зямля, дзе пачаўся твой лёс”. Падарожжа па родным краі, дзе вы пазнаёміцеся са старажытнымі гарадамі і замкамі Беларусі, з рэкамі і азёрамі, лясамі, і іх насельніцтвам, пройдзеце яе шляхамі-дарогамі. Пагаворым пра наш родны куток, пра мясціны, з маленства нам дарагія, пра тое, што жыве ў нашых сэрцах усё жыццё.

Гучыць беларуская мелодыя.

Чытач. Мяжуе з Польшчай, Украінай,

Расіяй, Латвіяй, Літвой

Твой родны край, твая Айчына –

Жыццё тваё і гонар твой.

І ты яе запомні імя,

Як неба, сонца і зару,

Твая зямля, твая Радзіма

Названа светла

Бе- ла – русь.

Ю. Свірка

НастаўнікЯ хачу правесці вас па зямлі, якая для мяне, і, мабыць, не толькі для мяне – даражэйшая за ўсё, самы ўтульны і чароўны кут.

Якая яна, мая зямля? Гэта залатыя палі збажыны з сінімі вачамі васількоў, светлыя ад бяроз гаі, што аглухлі ад птушынага звону, і пушчы, дзе горда нясуць свае кроны алені. Гэта бясконцыя жылы рэк, у якіх плешчуцца бабры і рыбы на захадзе сонца, і гэта амаль адзінаццаць тысяч азёр, чыстых, як усмешка дзіцяці.

Чароўны кут, стары казачны край – наша Беларусь. Са старажытных часоў жылі на гэтай зямлі нашы продкі, ці як прынята казаць, нашы бацькі і дзяды. Таму і называюць людзі землі сваіх продкаў “краем бацькоў”, в каб адна краіна адрознівалася ад другой, даюць ёй назву. Па назве амаль кожнай краіны мы з лёгкасцю разумеем, хто ў большасці тут жыве.

Чытач. Радзіма наша – Беларусь,

І колькі не шукай,

Не знойдзеш ты на ўсёй зямлі

Мілей, чым гэты край.

Не знойдзеш ты такіх людзей,

Іх сэрцы – дабрыня;

Яна струменіць, льецца ў свет

Крынічкаю штодня.

Таму ў жыцці не трэба быць

Няшчырым, сквапным, злым.

Не забывай, ты – беларус,

І заставайся ім.

Вядучы 1 Мы – беларусы – павінны памятаць пра гэта і ганарыцца гэтым. Каб звацца беларусам, каб Беларусь стала для цябе роднай, трэба ведаць пра сённяшні дзень. Таму наша падарожжа будзе адной з тваіх першых вузенькіх сцяжынак у родны край.

Гучыць песня “Люблю цябе, Белая Русь”, словы У. Карызны, муз. І. Лучанка.

Настаўнік

Наш родны беларускі край! Ён прыгожы і па-свойму адметны на поўначы, на поўдні, на ўсходзе і захадзе. Ён прыгожы і непаўторны сваімі рэкамі і азёрамі, сваімі лясамі і лугамі, сваімі сцежкамі і дарогамі.

Гучыць мелодыя “Спадчына”, сл. Я. Купалы, муз. І. Лучанка.

Дзяўчынка.

Я — дзяўчынка-беларуска

3 васільковымі вачыма.

Хоць малая, але знаю:

Беларусь — мая Радзіма.

Васількі ў світальным жыце.

Вербы ніцыя над Сожам.

Беларусь: Бярэсце, Свіцязь,

Налібокі і Каложа.

(П. Панчанка.)

Настаўнік.

Мы нездарма назвалі ..........

"Беларусь мая сінявокая". На нашай зямлі багата рэк, азёр, а ў жыце ўлетку цвітуць блакітныя васількі. Беларусь — наша Радзіма. А - з чаго пачынаецца Радзіма? 3 песні маці,-з роднага слова. Паслухаем вершы пра Беларусь.

Дзяўчынка

Ёсць на свеце нямала прыгожых узлессяў,

Ёсць на свеце нямала чароўных дарог,

Толькі самыя лепшыя словы і песні

Для цябе я навекі збярог.

Як гаючы бальзам, п'ю твой вецер ласкавы

I шапчу табе словы адданай любві.

I не трэба ў жыцці мне пашаны і славы,

Толькі сынам сваім назаві.

(Г. Бураўкін.)

Вядучы 2. Спадчына! Якое простае слова і які няпросты сэнс! Спадчына – гэта народныя звычаі і культура, гэта наша родная мова, гэта веліч і слава народа.

Вядучы 1. Жыццё народа не мае зыходнага пункта. Ніводная дата не з’яўляецца пачынальнай: заўсёды нешта было і раней. Любыя веды аб мінулым набліжаюць яго на нас, выклікаюць жаданне даведацца пра былое яшчэ болей.

Вядучы 2. У кожным старажытным горадзе, у мностве старадаўніх вёсак, на шматлікіх палях, берагах рэчак і азёраў ёсць маўклівыя сведкі славутага ці чорнага мінулага – руіны замкаў, паселішчы, курганы.

Вядучы 1. Кожны замак мае сваю легенду, гісторыю, свае таямніцы. Напрыклад, і ў нашы дні многія вераць у прывід Нясвіжскага замка – Чорную панну. А ў Крэўскім замку сядзеў як вязень вялікі князь Вітаўт. Яму пашанцавала ўцячы адтуль з дапамогай жонкі, пераапрануўшыся ў вопратку яе служанкі, і пасля стаць сапраўдным гаспадаром і гарачым прыхільнікам нашай магутнасці і незалежнасці.

Вядучы 2.

Мулер моцныя муры

Склаў калісьці ў Міры,

І стаіць магутны замак

Аж да сёння на гары.

Чытач. Край любы мой, добры, даверлівы –

Ліст кляновы ў далонях зямлі.

Ты надзеяй жывеш і павер’ямі,

Хоць вякі над табою сплылі.

Вочы сінія, а неба высокае

Адбіваецца ў люстры азёр,

У бары песня з ветрам галёкае,

Голас выраю – нібы дакор.

Адгукаецца ў сэрцы мелодыя:

Дзве струны – жураўліны клін.

Той, хто мовай зямлі валодае,

Толькі той яе верны сын.

Край мой светлы, вятрамі астужаны,

Так люблю цябе – сэрца шчыміць...

На вякі я с табою здружаны,

Без цябе – не спяваць мне, не жыць.

Гучыць песня “Зямля мая”, сл. У. Някляева, муз. Л. Заклеўнага.

Вядучы 2. А цяпер паслухайце прыказкі пра тое месца, дзе кожны з вас нарадзіўся. Я буду чытаць, а вы падкажыце, калі ласка, апошнія словы.

Дарагая тая хатка, дзе нарадзіла мяне... (матка).

Родная зямелька, як зморанаму... (пасцелька).

Родная зямля мякчэй, як чужая... (пярына).

Няма смачней вадзіцы, як з ...(роднай крыніцы).

Усюды добра, а дома...(найлепш).

Ціха гучыць мелодыя “Мой родны кут” на словы Я. Коласа.

Вядучы 1. Вось і завяршылася наша падарожжа па незабыўных сцежках роднага краю. Няхай гэтыя светлыя ўспаміны заўсёды жывуць у вашых сэрцах, выклікаюць светлыя пачуцці, і няхай кожны з вас адчувае сябе сынам сваёй зямлі.

Чытач. Ад ветру гнуцца вербалозы,

Бяжыць дарога напрамкі.

Мой край – бялюткія бярозы

Абапал сіняе ракі.

Вясна ў небе вырай кружыць,

Ляцяць за сіні небакрай.

Не забывай ніколі, дружа,

Сваю зямлю, свой родны край.

Мой край – лугі і пералескі,

Крыніцы звон і шум лясны,

Мой край – блакітныя пралескі

На сцежках ранняе вясны

Дзяўчынка

Ад ветру гнуцца вербалозы,

Бяжыць дарога напрасткі.

Мой край — бялюткія бярозы

Абапал сіняе ракі.

Высока ў небе вырай кружыць:

Ляціць за сіні небакрай.

Не забывай ніколі, дружа,

Сваю зямлю, свой родны край.

Мой край —лугі і пералескі,

Крыніцы звон і шум лясны,

Мой край — блакітныя пралескі

На сцежках ранняе вясны.

(Вера Вярба.)

Настаўнік

Мы, беларусы, ганарымся сваімі славутымі продкамі: Ефрасінняй Полацкай, Кірылам Тураўскім, Францыскам Скарынай. Нашы выдатныя пісьменнікі Янка Купала, Якуб Колас, Максім Багдановіч, Элаіза Пашкевіч, марылі аб незалежнай Беларусі з уласнай мовай і культурай і сваёй творчасцю, сваімі справамі набліжалі гэты час. Яны любілі наш край і гэтую любоў адлюстроўвалі ў вершах.

Дзяўчынка

Люблю наш край, старонку гэту,

Дзе я радзілася, расла,

Дзе першы раз пазнала шчасце,

Слязу нядолі праліла.

Люблю народ наш беларускі,

Іх хаты ў зелені садоў,

Залочаныя збожжам нівы,

Шум нашых гаяў і лясоў...

I песню родную люблю я,

Што дзеўкі ў полі запяюць,

А тоны голасна над нівай

Пераліваюцца, плывуць.

Усё ў краю тым сэрцу міла,

Бо я люблю край родны мой,

Дзе з шчасцем першым я спазналась

I з гора першаю слязой.(К. Буйло.)

Настаўнік

Паслухайце адну гісторыю.

Ці то полем, ці то лесам ішлі тры падарожнікі. Ішлі яны тры дні і тры ночы ды яшчэ паўдня. Прытаміліся. Прыселі. Раптам чуюць — спявае нехта. Прыслухаўся першы:

- Відаць, жаўранак. Нё, — кажа другі, — гэта лес шуміць. А трэці прыпаў вухам да зямлі і прашаптаў:- Ды гэта ж зямля наша спявае.

Вось якая яна, наша зямля беларуская. Таму ў нас і песні, і танцы такія прыгожыя.

Інсцэніроўка пра Жыровічы.)

Вучні , вы падзелены на дзве каманды “ Рамонак” і “Васілёк” і зараз прпаную паўдзельнічаць у гульні- спаборніцтве.

1 ЗАДАННЕ

- Вам необходимо сложить из пазлов картинку - границу нашего государства. Кто быстрее это сделает, тот и победит в этом конкурсе.

2 ЗАДАННЕ

(Уч-ся раздаются листы с нарисованной границей государства.)

- Вам необходимо обозначить на вашей карте границы областных центров Белоруссии и подписать областные города нашей страны. Обозначьте (напишите) на вашей карте страны, с которыми граничит Беларусь.

Учитель: Главным богатством нашей страны является её народ, со своими традициями и чертами белорусского человека. Многие наши соотечественники по праву пользуются мировой славой во всём мире.

3 ЗАДАНИЕ

Сейчас вам на слайдах будут представлены портреты великих людей, которые родились в Белоруссии и прославили нашу страну во всем мире. Ваша задача узнать этого человека и поднять карточку с его фамилией.

4 ЗАДАНИЕ

- Так уж повелось, что всех людей, проживающих на территории нашей страны, называют белорусами, независимо от их национальной принадлежности. В годины тяжёлых испытаний для страны белорусский народ находил в себе силы, чтобы справиться с ними. Всегда белорусы были верны своей Родине. (Слайд)

- А какие испытания выпадали на долю нашей страны?

.6 ЗАДАНИЕ

На листе ватмана написано вертикальное слово патриот, вы должны к каждой букве написать качество присущее именно белорусскому человеку.

П - пожертвование, пионер

А - авторитет

Т - терпение

Р - риск, радушие

И - искренность

О - отвага, оптимизм

Т – трудолюбие

7 ЗАДАНИЕ

Игра «Састаў прымаўку» (Пословица делится на две части. Необходимо найти пару к первой части).

Дарагая тая хатка, ... як з роднай крыніцы

Усякаму мілая ... мягчэй чужой пярыны

Няма смачней вадзіцы, ... як у раі

Родная зямля ... дома лепей

У сваім краі, ... свая старана

Усюды добра, а ... вуглы дапамагаюць

У сваёй хаце і ... дзе радзіла мяне матка

Чалавек без радзімы, ... чужына-мачыха

Радзіма-маці, ... сваё гняздо міла

Усякай птушцы ... што птушка без песні

ПРАВІЛЬНЫЯ ВАРЫЯНТЫ

Дарагая тая хатка, дзе радзiла мяне матка.

Усякаму мілая свая старана.

Няма смачней вадзiцы, як з роднае крынiцы.

Родная зямля мякчэй чужой пярыны.

У сваім краі, як у раі.

Усюды добра, а дома лепей.

У сваёй хаце і вуглы дапамагаюць.

Чалавек без радзімы, што птушка без песні.

Радзіма - маці, чужына - мачыха.

Усякай птушцы сваё гняздо міла.

Якая прыгожая назва ў нашай краіны — Беларусь! Беларусь мая сінявокая! А яшчэ мы называем яе Радзіма, Бацькаўшчына. Радзіма — бо тут мы нарадзіліся, бо яна нам самая родная з усіх краін на цэлым свеце. Бацькаўшчына — бо яна нам дасталася ад нашых бацькоў, дзядоў і прадзедаў, ад самых далёкіх продкаў.

3 даўніх часоў на тэрыторыі сучаснай Беларусі жылі нашы продкі. Яны займаліся земляробствам: сеялі жыта, ячмень, авёс, проса, грэчку, лён. Продкі беларусаў былі людзьмі дужымі і працавітымі. На падворку мелі кароў, коз, авечак, свіней, сабак Яшчэ нашы продкі былі выдатнымі паляўнічымі: палявалі на зубра, тура, мядзведзя, лася. Вельмі развіта было і лясное пчалярства. Мёд, воск, звярыныя шкуры старажытныя жыхары Беларусі не толькі спажывалі самі, але і вывозілі на продаж у іншыя краіны.

Якая прыгожая назва ў нашай краіны — Беларусь! Беларусь мая сінявокая! А яшчэ мы называем яе Радзіма, Бацькаўшчына. Радзіма — бо тут мы нарадзіліся, бо яна нам самая родная з усіх краін на цэлым свеце. Бацькаўшчына — бо яна нам дасталася ад нашых бацькоў, дзядоў і прадзедаў, ад самых далёкіх продкаў.

На нашай беларускай зямлі багата рэк, азёр, а ўлетку цвітуць блакітныя васількі. Беларусь — наша Радзіма. А з чаго пачынаецца Радзіма? 3 песні маці, з роднага слова. Мы, беларусы, ганарымся сваёй роднай беларускай мовай. Яна прыгожая, мілагучная, спеўная, лагодная. Паслухаем вершы пра Беларусь, пра родную мову.

Вядучы. Спіс выдатных і знакамітых імёнаў, звязаных з беларускай пісьменнасцю, з беларускім словам, можна працягваць бясконца. Але надыйшоў час пачаць нашу віктарыну «Што? Дзе? Калі?». У ёй прымаюць удзел дзве каманды: «Літарынка» і «Мовазнаўцы». Віктарына пройдзе ў выглядзе конкурсаў, па выніках якіх будзе вызначаны пераможца.

Конкурс «Пісмовыя крыніцы»

Вядучы. Першы конкурс — «Пісьмовыя крыніцы». Кожная каманда адказвае на 5 пытанняў. Калі адказ адной каманды будзе няправільны, другая можа прапанаваць свой варыянт адказу. За кожны правільны адказ — 1 бал.

✓ Як называліся пісьмовыя крыніцы, у якіх запісваліся звесткі аб найбольш значных падзеях? (Летапісы.)

✓ У якім горадзе быў напісаны самы старажытны летапіс усходніх славян «Аповесць мінулых гадоў»? (Кіеве.)

✓ На чым пісаліся кнігі ў даўнія часы? (На цялячай, авечай, казінай скуры.)

✓ Навошта да вокладкі прымацоўвалі металічныя засцежкі? (Каб кнігу можна было зашпільваць.)

✓ У выглядзе чаго рабілі пачатковыя літары ў старадаўніх кнігах? (Кветак, птушак, звяроў.)

✓ Што вы ведаеце пра дату 6 жніўня 1517 г.? (У г. Празе выйшла ў свет першая друкаваная кніга Францыска Скарыны «Псалтыр».)

✓ Калі з’явілася першая друкаваная кніга на тэрыторыі нашай краіны? (У 1522 годзе.)

✓ У якім горадзе знаходзіцца помнік знакамітаму беларускаму першадрукару? (Полацку.)

✓ Хто з’явіўся прадаўжальнікам справы Францыска Скарыны ў Беларусі? (Сымон Будны.)

✓ Каго называюць нябеснай заступніцай зямлі беларускай? (Ефрасінню Полацкую.)

Конкурс «Моўная скарбонка»

Вядучы. Наступны конкурс — «Моўная скарбонка». Невычэрпны моўны скарб — прыказкі. У іх адлюстроўваецца не толькі гісторыя, звычаі, быт, але і характар, душа народа. Чым больш чалавек ведае прыказак, тым больш народнага вопыту ён можа пераняць. А вось як добра вы ведаеце беларускія прымаўкі, мы зараз і паглядзім. Кожная каманда атрымае прыказкі, падзеленыя на дзве часткі. Трэба знайсці правільны працяг прыказкі.

Лепш сто сяброў,

3 кім пазнаешся,

Век пражыць —

У гасцях добра,

Няма смачнейшай вадзіцы,

Чалавек без Радзімы,

Мірна жыць —

такім і станешся.

як сто рублёў.

не кашулю пашыць.

як з роднай крыніцы.

а дома лепш.

шчаслівым быць.

што салавей без песні.

Конкурс «Пагуляем у перакладчыкаў»

Вядучы. Пакуль журы будзе падводзіць вынікі, мы з вамі ператворымся ў перакладчыкаў. Кожная каманда атрымае па адной перфакарце. За 3 хвіліны трэба перакласці словы на беларускую мову. На кожнай запісана па 8 слоў.

Па заканчэнні журы падводзіць вынікі двух конкурсаў.

ромашка

василёк

полотенце

квартира

тарелка

погода

почта

чистота

лестница

лук

ласточка

вилка

рюкзак

бульон

капюшон

бумага

Ты такі ненаглядны —

Мой радзімы куточак зямлі.

Ты такі ненаглядны —

Край, дзе крылы ўзнімаюць буслы,

Дзе асколачкам неба

Васілёк у мірным полі цвіце

І ля кожнай хацінкі

Прыгажуня бяроза расце,

Край азёраў глыбокіх

І чаромхавых белых завей,

Ідэалаў высокіх,

Працавітых і шчырых людзей.

Тут з адкрытай душою

Запрашаюць гасцей у свой дом.

Тут накормяць, напояць,

Абагрэюць сардэчным цяплом.

Змалку звалі цябе

Мы прыгожай Радзімаю.

Беларусь, Беларусь,

Як ты сэрцу любімая!

Беларусь, над табою

Неба з яснымі зорамі.

Паглядаеш на іх

Ты вачамі — азёрамі

Быць Беларусам —

Гэта значыць

Свайго ні гуку не забыць,

Усё чужое перайначыць,

Каб Беларусі вечнай быць!

Быць Беларусам —

Гэта значыць

За родны край згараць на дым,

Па-беларуску чуць і бачыць

На гэтым свеце і на тым.

Крыніца

Нам ніколі не памерці

ані ў якім горы, —

з баявой зямлі не сцерці

сінія азёры:

нашу Нарач, нашу Свіцязь,

Вечалле, Асвею...

Партызанскі край, што віцязь,

Нам здабыў надзею.

Нам ніколі не памерці,

Не растаць, як свечкі:

Прападуць азёры ў свеце —

Застануцца рэчкі: наша Ясельда, і Шчара,

І Дняпро, і Нёман...

Беларусь — край светлых чараў —

Кожнаму знаёма.

Нам ніколі не памерці,

Не растаць, як знічкі:

Пасля нас і нашы дзеці

Стануць ля крынічкі —

І Айчынаю прадвесняй

Будуць ганарыцца...

Беларусь — крыніца песні

І любві крыніца! Сяргей Панізнік

Не цалавала рук

нікому я ў жыцці,

Табе ж, мая зямля,

Я цалавала б ногі...

Паклон табе, мой беларускі краю!

Ты — мой, я — твой: ад роду і навек.

Я зноў і зноў да сэрца прыкладаю

Твой ліст дубовы — як чароўны лек.

За хлеб, што ем, за песні, што спяваю,

За шчасце звацца іменем тваім —

Паклон табе, мой беларускі краю!

Ты — мой, я — твой: усюды і ва ўсім! Ніл Гілевіч

Клубок – рефлексия. Каждый из нас шёл на эту встречу с определёнными ожиданиями. Мне бы хотелось, чтобы вы сейчас озвучили, оправдались ли ваши ожидания. С какими чувствами вы покинете этот кабинет через несколько минут? Когда клубок попадёт к вам в руки, оберните виток ниткой у указательного пальца своей руки и я предлагаю вам закончить предложение « Я люблю Беларусь, потому что …»

Дети называют свои ощущения и чувства, постепенно клубок проходит каждого из ребят и возвращается в руки учителя.

Учитель: Общение с вами было очень плодотворным и приятным. Чтобы сохранить наглядную память о нашей встрече, я хочу унести с собой этот круг. Который связал нас в единое целое. (сворачивает нитку и помещает в красивую коробочку).Но вот, ребята, и подошел к концу наш классный час.