Gramática española para Senegaleses
Abecedario y Sonidos
abcdefghijklmnñopqrstuvwxyz
B = V Maanaam ño bokku nuñu leen di jángee ci español
C = K = Qu casa | kilo | queso ca co cu ka ke ki ko ku que qui
Ca , cu, co : ak K,Qu ño bokku nuñu leen di jängee ci español
maanaam :casa, queso (keso), común, cuestión, Kilo
excepto( bamu dess araf yii) : ce, ci = ze, zi : ca Amerika latina, niñuy jángee : Se ak Si lañuy jángee : Ze ,ci ak zi. Waaye ci españa amna wuute
excepto: ch : niñu koy jángee ci español moy : ce , ci(caabi:llave, cosaan:cultura : Ci misaal: Coche(daamar),Muchacho(waxambaane)
G: ga gue gui go gu : ci español ,ñingi koy jángee : ga, ge ,gi, go, gu: ci misaal : Guitarra(gitaar) H: Hola (ola) maanaam limuy bëggë wax moy H bi duñuko jángaale ( dafay muuma )
I ci español ak ci wolof, ñoo bokku menn njángin: ci misaal : Indi ( traer)
Y: bu weetee moom rek, mook i bi ñoo bokku njángin. Waye buñu ko bindee ak araf yii dañu koy jángee ni Y biñuy bindee :Yàla , ya ye yi yo yu
J ja je ji jo ju je = ge ji = gi, niñu koy jángee moy araf bii: X, xaalis ( dinero ), xale( niño/ niña )
K = C = Qu excepción ce, ci = ze , zi
L excepción LL llave
Qu = C = K excepción ce, ci = ze , zi
R
R suave = Pero , Granada
RR fuerte = Perro , Robar , Ruanda
S (casa) S diferente de C caza
T
U
V = B = W voy , botella , water
X = cs = ks Taxi = “Tacsi , Taksi”
Y
- Y = I voy , y , excepción ya ye yi yo yu
- Y = LL ya = lla ye =lle yi=lli yo=llo yu=llu llave excepción voy , y , Ybarra
Z za ze zi zo zu también ce = ze , ci = zi (caza) C diferente de S casa)
Los verbos de estado
Estar cansado: Sonn Tú estás cansado Danga sonn
Estar contento: Beg Él/Ella está contento/a Dafa beg
Verbo Tener
Tener sed: Marr Yo tengo sed Dama marr. (tengo dinero: amnaa xalis)
Tener calor: Tang Yo tengo calor Dama tang
Tener frío: Sedd Yo tengo frío Dama sedd
Los verbos de acción
Ir : Dem
Cantar: Wey Yo canto Damay wey
Dormir: Nelaw Él duerme Dafay nelaw
Trabajar: Ligeey Nosotros trabajamos Dañuy ligeey
Mirar: Xool Tú miras Dangay xool
El impertecto: se forma empleando los pronombres de aquí debajo (que son los mismos que los del presente de los verbos de estado
Ir: Dem
Cantar: Woy Yo cantaba Dama doon Way
Dormir: Nelaw El dormía Dafa doon Nelaw
Trabajar: Ligeey Nosotros trbajábamos Dañu doon Ligeey
Mirar: Xool Tú mirabas Danga doon Xool
El pasado compuesto
Se forma poniendo después del verbo la terminación:
Ir: Dem
Cantar: Woy (yo) he cantado Woyoon naa
Dormir: Nelaw (él) ha dormido Nelawoon na
Trabajar: Ligeey (nosotros) hemos trabajado Ligeeyoon nañu
Mirar: Xool Tú has mirado Xooloon nga
Memorizar
El futuro simple: El acento fuerte está en la última sílaba:
Hoy yo trabajo, mañana yo trabajaré
Ir: Dem
Cantar: Woy Yo cantaré Dinna woy
Dormir: Nelaw Él dormirá Dina nelaw
Trabajar: Ligeey Nosotros trabajaremos Dinañu ligeey
Mirar: Xool Tú mirarás Dinga xool
La forma negativa: la forma negativa se compone de:
pronombre + no + la forma afirmativa
Afirmativa: yo trabajo (yo sí trabajo) | Damay ligeey
Negativa: yo no trabajo | Duma ligeey
Ir: Dem
La forma interrogativa: la forma interrogativa en españos se tiene la estructura parecida a la afirmativa o la negativa pero con una melodía o entonación diferente:
Diferencia: Eres un buen trabajador. ¿Eres un buen trabajador?
¿Qué es la entonación?
Pregunta: ¿Cuál es la diferencia entre el sonido de las siguientes oraciones?
A. Te vas mañana.
B. ¿Te vas mañana?
Respuesta: La “melodía”, “la música” de las dos oraciones es diferente.
La melodía de la oración A baja al final, haciendo de ella una afirmación.
La melodía de la oración B sube al final, haciendo de ella una pregunta.
Los signos de interrogación (¿?) y otros signos (!!,....,:;) de puntuación ayudan al lector a poner la melodía apropiada en una oración.
En idiomas como el inglés y el español se le llama entonación a estas melodías que pertenecen a oraciones completas. Todas las lenguas habladas tienen entonación.
Te vas mañana
¿Te vas mañana?
Ver: Xool
Conversación
Juan: ¡Hola! me llamo Juan, ¿ Como te llamas tú ?
Mamadou: (yo) Me llamo Mamadu, pero se escribe Mamadou. (yo) Soy de Senegal, pero vine el año pasado a Granada.
Juan: ¿Trabajas ?
Mamadou: ¿ Cómo dices ? ¿Podrías repetir?
Juan: ¿ Tienes trabajo ?
Mamadou: ¡Ah! Sí, ya entiendo. Ahora no tengo trabajo, el mes pasado estuve trabajando 3 semanas en la aceituna, pero ya se ha terminado el trabajo. Mi jefe ya no me puede dar más trabajo.
Juan: ¿ Cuál es tu profesión ?
Mamadou: Yo soy agricultor de profesión pero entiendo mucho de mecanica, y trabajé una vez como marinero.
Juan: ¿Cuántos años tienes?
Mamadou: Tengo 22 años, y llevo 1 año en España.
Juan: ¿Sólo hace un año que estás en España?
Mamadou: Sí, vine en enero del año pasado.
Juan: ¿Dónde has estado esta mañana?
Mamadou: Esta mañana he ido al médico para hacerme una revisión.
Juan: ¿Cuántos años tiene tu primo Mustafá?
Mamadou: Mi primo tiene 2 años más que yo, yo tengo 22 y él tiene 24. Y tú, Juan, ¿Cuántos años tienes?
Juan: Yo 17. Tengo menos años que tú.
Subjuntivo Presente
Mi Padre quiere que.....
Mis amigos quieren que.....
Sama Baay dafa bugg...
...que yo venga a Casa / ma ñiew kërga
...que tú vengas a Senegal /nga ñiew Senegal
...que él / ella vaya a su casa/ mu ñiew kërem
revisado por Ndiakhate Cisse
que nosotros /as vayamos a casa
que vosotros /as vayáis a Francia
que ellos/ellas vayan a su casa
ñu dem kërem
ngeen dem France
(ñoom) ñu dem kërem
...Aljana
...al Cielo
Mi amigo no quiere que ...
Sama xarit buggul....
Metereologicos
Está lloviendo – Mingi taw
Ahora llueve – Leegi mongi taw
Llueve mucho – Day taw lubari
Ha terminado de llover – Pare na taw
Espera a que la lluvia termine – Xaaral tawbi taxaw (Mayal tuti tawbi dal)
Nieve – donju galaas
Nieva | Esta nevando - Mingi taw donju galaas
Están cayendo Truenos y Relampagos – Amna ay Ndendu ak Melax
Se ha inundado mi casa – Sama kër dafa taa
He sentido un terremoto – Dama yëk suufsi yënge tu
Cuidado hay niebla – Mooy tul dafa am cóola
Hoy corre mucho viento - Tay dafa ngelaw
La hierba y las flores están llenas de rocío – Ñaxmi ak gañcaxbi dafa fees ak lay
Palabras para amigos
conocer - xam nit, walla xam barab , xam lakk: ndax xam nga Moodu? ( ¿ conoces a Modu ? ), man xamna lopitaal bi ( yo conozco el hospital ),
despedirse - to say goodbye
presentar - to introduce
presentarse - to introduce oneself
saludar - to greet, to say hello
Contrarios
sí - no
largo - corto
verdadero - erróneo
todo - nada
cerca - lejos
guapo - feo
interesante - aburrido
buen - mal
maravilloso - terrible
negro - blanco
dulce - agrio
fuerte - débil
ancho - estrecho
alto - bajo
gordo - delgado
grueso - flaco
listo - tonto
- izquierda - derecha
- temprano - tarde
- rapido - lento
- difícil - fácil
- siempre - nunca
- simpático - antipático
- divertido - serio
- morena - rubio
- despierto - dormido
- abierto - cerrado
- grande - pequeño
- mucho - poco
- inicio - fin
- duro - suave
- arriba - abajo
- subir - bajar
- encima - debajo
VERBOS -AR (cantar, comprar, andar)
Verbos -ar: Comprar, andar, trabajar.
Comprar
Yo compro pan cada día
Tú compras pan por las mañanas
Él compra pan porque le gusta
Omar siempre compra pan
Ejercicio
Yo compr_ pan
él compr_ patatas
tú compr__
en el supermercado
Alí compr_ patatas
Andar
Yo and_ rápido.
Tú and__ rápido porque siempre tienes prisa.
Él no and_ rápido.
Ella and_ sola.
Trabajar
Juan trabaj__ en Granada.
Alí trabaj__ en Barcelona.
María y Juan trabaj___ en Madrid.
Yo ya no trabaj_ en el supermercado.
(yo) Trabaj_ en una tienda.
¿(tú) Dónde trabaj__ ?
Para más información sigue leyendo aquí; antónimos_contrarios
inside - dentro outside - fuera