O stawianiu hipotez

Hipotezą możemy nazwać przypuszczenie dotyczące pewnych prawidłowości. Wszyscy często stawiamy hipotezy. Możemy sobie powiedzieć np. "Kasia mnie lubi" albo "w tej wodzie są jakieś żywe stworzenia". Każdy potrafi stawiać jakieś hipotezy, ale na razie to są tylko przypuszczenia.

• Dokąd nie wiemy, czy nasze przypuszczenia są prawdziwe, nie są wiele warte.
• Jeszcze gorzej, jeżeli uznajemy przypuszczenia za prawdziwe, a nie są. Wtedy mogą nam szkodzić!
• Jest świetnie, jeżeli po postawieniu jakiegoś przypuszczenia sprawdzimy, czy jest prawdziwe. Co najlepsze, możemy się czuć wygrani i wtedy, kiedy sprawdzimy że przypuszczenie jest słuszne, i wtedy, gdy sprawdzimy, że było błędne! W obu przypadkach stajemy się mądrzejsi. Możemy powiedzieć, że myślimy.

Stawianie ciekawych hipotez i sprawdzanie ich słuszności, to świetna sprawa. Może być ciekawe, zajmujące, wiele nas uczy. Uczymy się mądrzej patrzeć na świat i ludzi, dostrzegać ciekawe zależności, lepiej przewidywać różne sprawy, Trudniej nas będzie zwieść, oszukać, nie damy się tak łatwo bajkom i mitom.

Postawioną hipotezę trzeba sprawdzić. Możemy szukać dowodów, że jest prawdziwa i dowodów, że jest fałszywa.

• Jeżeli zdobędziemy zdobywamy dowód dla naszych przypuszczeń hipoteza staje się prawdą.
• Jeżeli zdobędziemy dowód, że nasze przypuszczenia były nieprawdziwe, hipotezę odrzucamy.

Uwaga: najczęściej lubimy mieć rację i dlatego często potwierdzenie hipotezy kojarzy nam się z sukcesem, a jej obalenie - z klęską. Chętniej też szukamy dowodów, że jest prawdziwa, niż dowodów, że jest fałszywa. Obalenie hipotezy też jest sukcesem (przecież poznaliśmy prawdę i jesteśmy teraz mądrzejsi). Czasem sukcesem szczególnie ważnym, bo pozwala nam on nam uczyć się odrzucać błędne przypuszczenia, a to bywa trudna sztuka!

W Waszym WebQueście zajmujecie się wodą. Kiedy widzimy szklankę przejrzystej wody, często stawiamy na domysły, np. "ta woda jest czysta", "ta woda nadaje się do picia", "ta woda nie nadaje się do picia". Czasem próbujemy weryfikować taką hipotezę (np. oglądamy z bliska wodę, wąchamy ją, smakujemy - sprawdzamy, czy można ją wypić).

Za dobrą hipotezę uznamy w naszym WebQueście taki przypuszczenie, które będziemy w stanie sprawdzić. Np. "ta woda nadaje się do picia" jest przypuszczeniem trudnym do weryfikacji (w pozornie czystej wodzie mogą być trudno wykrywalne trucizny w małych dawkach, które mogą być dla nas nawet szkodliwe lub nawet bardzo niebezpieczne). Łatwiej będzie zweryfikować np. hipotezę "ta woda jest zanieczyszczona" (wystarczy znaleźć zanieczyszczenia).

Ciekawą przygodą może być weryfikacja hipotezy "w tej wodzie są żywe stworzenia". Możemy sprawdzić pod lupą i mikroskopem, czy je znajdziemy. A nawet gdybyśmy ich nie znaleźli, to po odstawieniu na jakiś czas zamkniętej próbki może się okazać, że jakieś żywe organizmy urosły, wykluły czy też rozmnożyły i teraz możemy je wykryć bezpośrednio lub na podstawie pewnych ubocznych objawów.

Naprawdę ciekawie robi się, kiedy na podstawie sprawdzenia Waszej hipotezy zaczynają Wam się nasuwać nowe, które pozwalają wyciągać nowe wnioski i poznawać nowe rzeczy. Np. na podstawie znalezienia jakichś żywych organizmów w wodzie możemy stawiać mnóstwo hipotez na temat tego, co to za organizmy, skąd się wzięły, czy i kiedy są pożyteczne, czy i kiedy szkodliwe, w jakich warunkach się pojawiają, żyją, rosną, mnożą, a w jakich nie.