พื้นที่ตำบลวังทับไทร จังหวัดพิจิตร แหล่งผลิตมะยงชิดพันธุ์ดีที่ใหญ่ที่สุดของประเทศไทย มีพื้นที่ปลูกมะยงชิดพันธุ์ดีประมาณ 2,000 ไร่ ผลผลิตมะยงชิดของจังหวัดพิจิตรเป็นที่ต้องการของตลาด เพราะผลใหญ่ เนื้อแข็ง และมีรสชาติหวานอมเปรี้ยวเล็กน้อย “สวนสมหมาย” นับเป็นมะยงรายใหญ่ที่มีชื่อเสียงมากที่สุด มีพื้นที่ปลูกมะยงชิดพันธุ์ดีราว 400 ไร่ ซึ่งปัจจุบันนายประจวบ มาใหญ่ เป็นผู้ดูแลสวนจัดการสวน สวนสมหมาย เกิดขึ้นเพราะความพยายามของคุณพ่อสมหมาย บัวผัน ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2523 โดยเริ่มจากการนำมะม่วงพันธุ์เพชรบ้านลาดมาปลูก จนประสบความสำเร็จเป็นที่รู้จักของคนทั่วไป ต่อมาปี พ.ศ. 2527 ได้ไปซื้อพันธุ์มะยงชิดหลากหลายสายพันธุ์มาทดลองปลูก โดยคิดว่าต่อไปเมื่อมีคนปลูกมะม่วงเพิ่มมากขึ้นอาจทำให้ผลผลิตตกต่ำ
จึงได้เริ่มศึกษาพันธุ์มะยงชิดจากแหล่งต่างๆพบว่ามะยงชิดพันธุ์ไข่ไก่ให้ผลผลิตที่มีคุณภาพดีกว่ามะยงชิดพันธุ์อื่นๆ จึงได้ตัดสินใจขยายพันธุ์มะยงชิดพันธุ์ไข่ไก่ไปปลูกแซมในสวนมะม่วง เทคนิคการปลูกและการดูแลรักษามะยงชิดสวนสมหมาย จังหวัดพิจิตร การปลูกมะยงชิด พื้นที่ปลูกนับเป็นปัจจัยหลักที่มีความสำคัญมาก เพราะเป็นตัวกำหนดคุณภาพของผลผลิตให้ออกมาต่างกัน เช่น มะยงชิดที่ปลูกในพื้นที่ดินนาหรือพื้นที่ลุ่มน้ำผลจะใหญ่ผิวมีสีเหลือง แต่เนื้อจะนิ่มออกเละ รสชาติไม่เข้มชนเพราะดินนาเป็นดินเหนียว เป็นดินที่เก็บความชื้นไว้นาน จึงทำให้ผลผลิตได้มีรสชาติไม่เข้มข้น ส่วนดินลูกรังนั้นจะได้เปรียบเรื่องรสชาติ
รสชาติจะเข้มข้นและผิวผลออกสีเหลืองส้มเข้มกว่า การเก็บเกี่ยวผลผลิตมะยงชิดพันธุ์ดีจะต่างกันไปแล้วแต่ความต้องการของตลาดถ้าเป็นตลาดในประเทศจะเก็บที่ความแก่เกือบ 100% คือ เก็บไปแล้วรับประทานได้เลย โดยสังเกตจากผิวเปลือก จะต้องออกเหลืองส้มเกือบทั้งผล รสชาติจะหวานอมเปรี้ยวเล็กน้อย แด่ถ้าส่งตลาดต่างประเทศจะต้องเก็บเกี่ยวที่ความแก่ประมาณ 90% คือ ผิวจะออกสีดำไม่ทันแดง เพราะการส่งตลาดต่างประเทศใช้ระยะเวลานานต้องผ่านหลายขั้นตอน ตัวอย่างของประเทศในเขตยุโรป ต้องใช้ระยะเวลาในการผ่านกระบวนการด่างๆ ประมาณ 7 วัน ถ้าเก็บที่ความแก่เต็มที่ เมื่อถึงปลายทาง เนื้อจะเละและวางขายได้ไม่นาน และสิ่งสำคัญคือ คุณภาพของผลผลิต
หัวใจในการผลิตมะยงชิตพันธุ์ดีสวนสมหมายทุกขั้นตอนโดยเฉพาะอย่างยิ่ง ในเรื่องการเก็บผลผลิต จะใช้กรรไกรตัดผลหรือใช้มือเก็บเท่านั้นผู้ที่เก็บจะต้องมีความชำนาญและประณีต ด้องดูลักษณะผลว่าเป็นผลแก่หรือผลอ่อน ต้องทำงานระมัดระวัง เพราะถ้าเก็บแรงผลจะช้ำก่อนถึงมือผู้บริโภคผลจะเละ เรื่องกาผลผลิตที่หลายสวยใช้ตะกร้อสำหรับสอยมะม่วงมาเก็บผลมะยงชิด จะทำให้ได้ผลที่สีผิวไม่สวย เวลาขายจะขายไม่ได้ราคา เพราะผลมีดำหนิ
ผู้เขียน นายวีรฉัตร น้อยทรัพย์ ครู กศน.ตำบลวังทับไทร
ภาพ นายวีรฉัตร น้อยทรัพย์ ครู กศน.ตำบลวังทับไทร