Heilögu kýrnar

Hinar heilögu kýr

Í allri mannkynssögunni hefur verið þörf fyrir að eldri kynslóðir miðli þekkingu sinni og reynslu til þeirra yngri. Lærdómur og viska fyrri kynslóða myndar grundvöll samfélagslegrar framþróunar og undirbýr ungt fólk fyrir fullorðinsárin. Þessi miðlun hefur átt sér stað með formlegum og óformlegum hætti alla tíð.

Samkvæmt umfjöllun Lyng (2024) um skrif Looney, geta rótgróin viðhorf staðið í vegi fyrir nauðsynlegri þróun í skólastarfi. Þá kemur fram að iðnnám og leiðsögn reynslumikilla kennara ættu að vera mikilvægur hluti af skólastarfi. Hann bendir einnig á þær hindranir sem skólastjórnendur mæta í formi rótgróinna viðhorfa sem oft standa í vegi fyrir nauðsynlegum breytingum og þróun í skólastarfi. Þessi viðhorf má líta á sem takmarkandi hugsanagang sem margir kennarar, foreldrar og jafnvel nemendur hafa um hlutverk og eðli skólastarfs.

Félagslegar, tilfinningalegar og þroskaþarfir ungs fólks haldast óbreyttar í tímanna rás. Þessi staðreynd hefur mikil áhrif á skipulag náms og námskrárgerð. Þegar kemur að námsefni og þekkingu þurfa skólar að vera sveigjanlegir og aðlögunarhæfir. Sem dæmi má nefna að forritunarnám sem er mikilvægt í dag gæti verið úrelt eftir fáein ár. Aftur á móti mun færni í félags- og tilfinningaþroska, sem styður nemendur í að þroskast sem siðferðislega ábyrgir einstaklingar og færir lausnamótendur, halda gildi sínu ár eftir ár.

Þegar við mótum framtíðarsýn skólastarfs verðum við að setja þroskaþarfir og færniþróun í forgang. Í heimi örra breytinga er það einmitt sú persónulega færni sem mun hjálpa nemendum að verða árangursríkir, afkastamiklir, sjálfsöruggir og hamingjusamir einstaklingar á fullorðinsárum.

Megináherslan ætti að vera á að þroska færni og eiginleika sem nýtast nemendum til framtíðar. Forritunarmálið sem þeir læra í framhaldsskóla kann að vera gagnslaust eftir nokkur ár, en rökvís hugsun og aðferðir við lausnaleit munu nýtast ævilangt.

Sú hugmynd að efnisþekking sé mikilvægust hindrar okkur í að losa okkur við gamlar hefðir og úreltar kennsluaðferðir.

Á tímum örra breytinga eru tveir þættir óbreytanlegir: Í fyrsta lagi eru þroskaþarfir ungs fólks stöðugar og í öðru lagi byggja öll vel starfhæf samfélög á sameiginlegum grunngildum og sýn.

Framtíðarskólinn snýst ekki um nýjustu tækni, þrívíddarprentara eða gervigreind, heldur um að nýta þekkingu okkar á mennta- og þroskasálfræði. Þegar nemendur sýna litla þátttöku og glíma við vanlíðan, er það oftast vegna þess að grunnþörfum þeirra er ekki mætt. Eðlislæg námshvöt barna er oft bæld niður í skólum af ýmsum ástæðum, það getur verið tilkomið vegna íhaldssemi og hræðslu við breytingar. Helsta áskorun skólastjórnenda í dag er að skapa aðstæður þar sem náttúrulegur áhugi nemenda á að læra og þroskast fær að njóta sín.

Í grein sinni Essential Questions About the Future of School tekur Lyng (2024) fyrir nokkrar mikilvægar spurningar um þróun menntakerfa. Úr þeim völdum við fjórar sem tengjast sérstaklega viðfangsefni okkar:

a) Hverjar eru afleiðingarnar fyrir nemendur við að takast á við áskoranir 21. aldarinnar ef við umbreytum ekki núverandi starfsháttum?

b) Af hverju er þekking okkar á námi svo lítið nýtt við daglega skipulagningu námsupplifana nemenda?

c) Hvernig geta umbreytingar í menntun skapað meiri samheldni í samfélagi okkar og á heimsvísu?

d) Hvar getum við fundið innblástur og dæmi um breytingar sem við getum lært af?

Úrelt skólastarf ógnar framtíð nemenda 

Við stöndum frammi fyrir athyglisverðri þversögn í menntamálum: Á meðan tækni og þekking þróast hraðar en nokkru sinni, standa grunnþarfir nemenda í stað. Félagslegar, tilfinningalegar og þroskaþarfir ungs fólks eru óbreyttar þrátt fyrir stafræna byltingu. Ólíkt tækniþekkingu sem úreldist hratt, halda færniþættir eins og siðferðileg ákvarðanataka, greiningar- og úrlausnarfærni, og félags- og tilfinningaþroski sínu gildi.

Núverandi menntakerfi leggur óhóflega áherslu á efnisöflun og staðlaða þekkingu, sem viðheldur úreltum kennsluháttum. Raunverulegur styrkur framtíðarskólans felst ekki í tækniþróun einni saman, heldur í að byggja á traustum grunni mennta- og þroskasálfræði. Tæknin á að vera stuðningstæki við menntun, ekki drifkraftur hennar.

Skólastjórnendur gegna lykilhlutverki í þessum breytingum með því að skapa menningu sem styður við eðlislæga námshvöt og ryður úr vegi hindrunum sem bæla námsáhuga. Árangursríkur framtíðarskóli verður sá sem best nær að samtvinna tækninýjungar við djúpan skilning á þroskaþörfum nemenda, og skapar þannig námsumhverfi þar sem bæði tækniþróun og grunnþarfir nemenda fá að njóta sín í jafnvægi.

Gjá milli þekkingar og framkvæmdar í skólastarfi 

Þrátt fyrir að við búum yfir þekkingu á mikilvægi þess að mæta félagslegum og tilfinningalegum þörfum nemenda, er athyglisvert hversu lítið við nýtum þessa þekkingu í daglegu skólastarfi. Þrátt fyrir að rannsóknir sýna að óbreyttar þroskaþarfir nemenda og eðlislæg námshvöt séu lykilþættir árangursríks náms, festumst við oft í hefðbundnum kennsluháttum sem leggja megináherslu á tækninýjungar og efnisöflun. Þetta misræmi milli þekkingar og framkvæmdar undirstrikar mikilvægi þess að endurmeta hvernig við skipuleggjum námsupplifanir nemenda, með það að markmiði að skapa námsumhverfi þar sem bæði tækniþróun og grunnþarfir nemenda fá að njóta sín í jafnvægi.

Menntabreytingar - lykill að samheldnara samfélagi 

Umbreytingar í menntun sem leggja áherslu á jafnvægi milli tækniþekkingar og mannlegra þátta geta haft viðamikil áhrif á samfélagslega samheldni. Með því að horfa ekki eingöngu á tækniþróun, heldur leggja ríka áherslu á félagslega og tilfinningalega færni, siðferðilega ákvarðanatöku og greiningar- og úrlausnarfærni, erum við að undirbúa nemendur fyrir að vera virkir þátttakendur í samfélagi sem þarfnast samvinnu og skilnings. Þegar skólar skapa umhverfi þar sem eðlislæg námshvöt og þroski fær að blómstra, og þar sem grunnþarfir nemenda eru í forgrunni, erum við ekki aðeins að efla einstaklinga, heldur einnig að byggja upp samfélag sem er betur í stakk búið til að takast á við áskoranir samtímans á uppbyggilegan og samstarfsfúsan hátt. Þetta styrkir samfélagslega samheldni bæði í nærumhverfi og á alþjóðavísu, þar sem nemendur læra að skilja, virða og vinna með ólíkum sjónarmiðum og menningarheimum.

Vegvísir að árangursríkum menntabreytingum 

Þegar við leitum að fyrirmyndum fyrir breytingar í menntakerfinu ættum við að horfa til þeirra skóla og stofnana sem hafa náð að skapa jafnvægi milli tækniþróunar og grunnþarfa nemenda. Árangursríkar breytingar endurspeglast í umhverfi þar sem eðlislæg námshvöt fær að blómstra og þar sem tekist hefur að samtvinna tækninýjungar við djúpan skilning á þroskaþörfum nemenda. Dæmin sem við getum lært af eru oft þau þar sem skólastjórnendur hafa náð að skapa menningu sem styður við náttúrulega námshvöt, fjarlægja hindranir sem bæla námsáhuga og setja þroskaþarfir og færniþróun í forgang, frekar en að horfa eingöngu á tækniþróun og efnisöflun.