ฟักข้าว เป็นไม้เลื้อย มีมือเกาะ แบบเดียวกับตำลึง ลักษณะดอกจะออกบริเวณข้อต่อระหว่างใบ หรือ ซอกใบ ผลมีลักษณะรี โดยเปลือกจะมีหนามจำนวนมาก เปลือกผลดิบมีสีเขียว เมื่อสุกจะมีสีส้มอมเหลือง และสุกมากจะมีสีแดงสด ภายในผลมีเมล็ดจำนวนมาก และมีเยื่อหุ้มเมล็ดสีแดงที่ฉ่ำน้ำ และให้รสหวาน เมล็ดมีลักษณะแบน สีน้ำตาล มีขอบเมล็ดหยัก มีผิวขรุขระ ผลฟักข้าวอ่อนสีเขียวนำมาปรุงเป็นอาหารได้ มีรสชาติเหมือนเนื้อมะละกอ นำมามาลวกหรือต้มให้สุก จิ้มกินกับน้ำพริก หรือใส่แกง ส่วนยอดอ่อน ใบอ่อนนำมาเป็นผัดได้ นึ่งหรือลวกให้สุกได้เช่นกัน เยื่อหุ้มเมล็ดของผลสุก มีประโยชน์มากกว่าการบริโภคผลอ่อน เพราะในเยื่อหุ้มเมล็ด มีสารที่มีประโยชน์มากมาย เช่น สารต้านอนุมูลอิสระสูง ช่วยเสริมภูมิคุ้มกันให้ร่างกาย มีส่วนช่วยลดความเสี่ยงของการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจ โรคมะเร็งต่อมลูกหมาก มะเร็งปอด และมะเร็งกระเพาะอาหาร ไลโคปีน เบตาแคโรทีน ฯลฯ

ฟักข้าวนิยมปลูกด้วยเมล็ด เติบโตได้ดีในทุกสภาพดิน ยกเว้นดินเค็มจัด ฟักข้าวจะเริ่มออกดอก 2-3 เดือน หลังปลูก หลังจากนั้น ประมาณ 30-40 วัน หลังติดผล ผลก็จะเริ่มสุก ซึ่งฟักข้าวจะทยอยออกดอก และติดผลได้ตลอดทั้งปี เรานำเนื้อและเยื่อหุ้มเมล็ดฟักข้าวมาทำเป็นสบู่ฟักข้าว และโลชั่น ในกิจกรรมลดเวลาเรียนเพิ่มเวลารู้ ในการปลูกฟักข้าวและนำมาแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆนั้นต้องมีความพยายาม ขยัน อดทน เพราะมีกระบวนการหลายขั้นตอน ซึ่งต้องใช้เวลา จึงต้องมีความรับผิดชอบและตรงเวลาด้วย

เราใช้พื้นที่บริเวณด้านหลังโรงเรียนปลูกซุ้มฟักข้าวข้างทางเดิน นอกจากให้ผลผลิตยังให้ร่มเงา และความสวยงามด้วย มีความเหมาะสมกลมกลืนกับสภาพแวดล้อม ใช้พื้นที่อย่างคุ้มค่า เหมาะสม การนำฟักข้าวมาทำผลิตภัณฑ์ก็เลือกกิจกรรมทำสบู่ และโลชั่น เพราะทุกคนสามารถใช้ผลิตภัณฑ์ได้ ทั้งใช้เองและเป็นของฝากก็ได้

การปลูกและแปรรูปฟักข้าวก็เพื่อใช้เป็นแหล่งเรียนรู้ให้พวกเราได้ฝึกทักษะอาชีพ ลงมือทำจากของจริง และเป็นแนวทางประกอบอาชีพในอนาคต ซึ่งทุกกิจกรรมที่ทำ ต้องวางแผน แบ่งงาน ติดตามและประเมินผลกิจกรรมเพื่อนำมาปรับปรุงในรุ่นต่อไป เมื่อฟักข้าวให้ผลผลิต และเรานำมาแปรรูป เราจะได้ความรู้และทักษะการทำงาน และได้ผลิตภัณฑ์ นำมาใช้ และขาย นำรายได้ใช้หมุนเวียนในกิจกรรมต่อไป

กิจกรรมนี้ทำให้เราได้เพื่อนใหม่ ได้ทำงานร่วมกัน ได้สนิทกับรุ่นน้องมากขึ้น มีพี่มาสอนน้อง มีมารยาทที่ดีต่อกัน รวมถึงการนำสมุนไพรมาใช้ผลิตสบู่และโลชั่น ฟักข้าวที่ปลูกเป็นซุ้มคลุมทางเดินเป็นอุโมงค์สวยงามร่มรื่น เป็นพื้นที่สีเขียวให้โรงเรียน และเป็นแหล่งเรียนรู้ที่สวยงาม

• ความรู้เกี่ยวกับฟักข้าวสายพันธุ์ที่ปลูก สรรพคุณ การดูแลรักษา และวิธีการแปรรูปต่างๆ และการมีรายได้จากการขายผลผลิต
• ฝึกการทำงานร่วมกัน การแบ่งงาน ความรับผิดชอบ วินัย ความอดทน การมีน้ำใจช่วยเหลือกัน ฝึกความซื่อสัตย์ของการเป็นผู้ผลิตที่ดี และการนำความรู้เผยแพร่สู่รุ่นน้อง และผู้ที่มีความสนใจ
• เรียนรู้ภูมิปัญญาชาวบ้านในการแปรรูป การถนอมอาหาร
• ได้ฟักข้าวที่ปลอดสารพิษมาบริโภค แปรรูปจำหน่าย ไม่ก่อมลพิษและไม่ทำลายสิ่งแวดล้อม พื้นที่ร่มรื่น สวยงาม