ศิลปวัฒนธรรม ประเพณี

ประเพณีการเลี้ยงผีปู่ตาและประเพณีบุญซำฮะเป็นประเพณีความเชื่อของชาวบ้านนางาม ที่มีความเกี่ยวพันธ์ต่อเนื่องกัน กล่าวคือก่อนจะมีการทำบุญซำฮะ ต้องมีการเลี้ยงผีปู่ตาเสียก่อนในช่วง ขึ้น 6 เดือน 3 และขึ้น 6 เดือน 6 ประเพณีทั้งสองนี้เกิดขึ้นจากความเชื่อในเรื่องจิตวิญญาณ ที่มีอำนาจเหนือธรรมชาติสิ่งสิ่งลี้ลับไม่สามารถมองเห็นด้วยตาเปล่า ซึ่งคนทั่วไปมักเรียกว่า “ผี” ความเชื่อท้องถิ่นของชาวบ้านนางามมีทั้งผีที่ร้ายและผีที่ดี ผีร้าย คือ ปอป กระสือ ซึ่งผู้คนหวาดกลัว ส่วนผีดี ผู้คนให้ความเครพนับถือกราบไหว้บูชา เช่น ผีปู่ตา เจ้าพ่อ เจ้าแม่ หรือผีบ้านผีเรือน ที่มีความเชื่อว่าคอยปกป้องให้ความคุ้มครองคนในชุมชนชาวบ้าน เป็นการสะท้อนให้เห็นถึงความสัมพันธ์ระหว่างคนกับสิ่งเหนือธรรมชาติ อันเป็นผลให้เกิดประเพณีที่เกี่ยวข้องกับผีคือประเพณีการเลี้ยงผีปู่ตาและประเพณีบุญซำฮะที่เกิดขึ้น

หมู่บ้านนางามมี “ศาลปู่” ซึ่งถือเป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ในชุมชน โดยมีความเชื่อว่าศาลปู่เป็นที่อยู่อาศัยของผีบรรพบุรุษของหมู่บ้าน ปู่ตา หมายถึง วิญญาณของบรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว ปู่เป็นวิญาณทางพ่อ ตา เป็นวิญญาณทางแม่ คนในชุมชน จึงปลูก ตูบ หรือ หอ ให้ผีปู่ตาอาศัยซึ่งอาจจะมีศาลแทนหรือไม่มีก็ได้ โดยถือว่าเป็นเขตพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์ ผู้ใดจะรุกล้ำหรือตัดต้นไม้แสดงวาจาหยาบคายไม่ได้ ดังนั้น ดอนปู่ตา จึงเป็นกลายเป็นป่าขนาดเล็กๆ และเป็นพื้นที่ป่าสงวนของคนในชุมชนไปในตัว

พิธีเลี้ยงศาลปู่ตา จะทำในวัน ขึ้น 6 ค่ำเดือน 3 ก่อนจะมีพิธีเลี้ยงปู่ตา ชาวบ้านจะทำพิธีส่วงเฮือ ลำน้ำบริเวณศาลปู่ตา เพื่อให้เรือเหล่านั้นมาเป็นบริวาร เฒ่าจ้ำจะประกาศให้ลูกบ้านเตรียมข้าวปลาอาหาร และให้เอาหญ้าคามัดแทนวัว ควาย เป็ด ไก่ และคน ให้ครบตามจำนวนของแต่ละครอบครัว โดยนำไปรวมกันบริเวณพิธีที่ศาลปู่ตา จากนั้นเฒ่าจ้ำก็จะเป็นผู้นำประกอบพิธีเสี่ยงทายดินฟ้าอากาศรวมทั้งเหตุเภทภัยที่อาจเกิดขึ้นกับหมู่บ้าน หลังเสร็จพิธีดังกล่าวชาวบ้านก็จะแบ่งข้าวปลาอาหารไปกินเพื่อเป็นสิริมงคล

ข้อมูล Tkp : facebook วีรกุลชัย สำเนากลาง