ภูมิปัญญาท้องถิ่น

สมุนไพรแท้ต้นตำหรับเพื่อสุขภาพ บ้านหนองโสน ตำบลหนองปล้อง

นายดุสิต เนียมจันทร์ ภูมิปัญญาปราชญ์ชาวบ้านเก่งในเรื่องหมอสมุนไพรทำยารักษาโรค อยู่บ้าน หนองโสน บ้านเลขที่ 365/1 หมู่ 10 ตำบลหนองปล้อง อำเภอวังทรายพูน จังหวัดพิจิตร มีการปลูกสมุนไพรเพื่อใช้รักษาโรคมากว่า 300 ชนิด เช่น ว่านง๊อก ใช้รักษาโรคมะเร็งในลำไส้ มะเร็งต่อมน้ำเหลือง และลดน้ำตาลในเลือดตำแยแมว ใช้ขับเสมหะ ทำให้อาเจียน ขับพยาธิ รักษาโรคหอบหืด ฯลฯ หญ้าหนวดแมว มีสรรพคุณ ใช้รักษาโรคความดันโลหิต โรคเยื่อจมูกอักเสบ สมานแผลในกระเพาะอาหาร เป็นต้น ลุงดุสิต เนียมจันทร์ ยังเล่าว่า ที่บ้านของลุงยังเป็นแหล่งเรียนรู้สำหรับผู้ที่สนใจมาดูงานและศึกษาเรื่องสมุนไพรโดยตรง และลุงยังมีสรรพคุณตำรายาต่างๆมอบให้แก่คนที่มาศึกษาแหล่งเรียนรู้ที่นี้อีกด้วย และมีการบริหารจัดการใช้ทรัพยากรที่มีอยู่อย่างคุ้มค่า และเกิดประโยชน์สูงสุดและเป็นการลดรายจ่ายในครัวเรือน ทำให้เกิดรายได้ทางตรงและทางอ้อม สามารถพึ่งพาตนเองได้ บ้างก็ทำจำหน่าย และทำแจกจ่ายสำหรับคนยากไร้ ในปัจจุบันการแพทย์แผนไทยมีบทบาทมากขึ้นในการเข้าถึงระบบสุขภาพของประชาชน ในทางเดียวกันประชาชนก็เริ่มหันมาให้ความสนใจในศาสตร์ด้านการแพทย์แผนไทยเพิ่มมากขึ้นเนื่องจากการแพทย์แผนปัจจุบันเพียงระบบเดียวไม่สามารถตอบสนองปัญหาสุขภาพได้อย่างครอบคลุมจำเป็นต้องมีทางเลือกในการดูแลรักษาสุขภาพจึงได้นำเอาการแพทย์พื้นบ้านหรือการแพทย์ดั้งเดิมของแต่ละประเทศมาเป็นทางเลือก

ก่อนอื่นต้องทำความเข้าใจกันก่อนสักเล็กน้อย เพราะเวลาที่เราพูดถึง "ยาสมุนไพร" คนส่วนใหญ่จะนึกถึงเฉพาะสมุนไพรที่เป็นพืชเท่านั้น ความจริงแล้วยาสมุนไพรหมายรวมถึง ยาที่ได้จากส่วนของพืช สัตว์ และแร่ที่ยังไม่ได้ผสม ปรุง หรือแปรสภาพ (พระราชบัญญัติยา พ.ศ.2510) (ยกเว้นการทำให้แห้ง) เช่น พืชก็ยังเป็นส่วนของราก ต้น ใบ ผล ซึ่งยังไม่ได้หั่น บด หรือสกัดเอาสารสำคัญออกไป นอกจากพืชสมุนไพรที่นำมาใช้เป็นยารักษาโรคต่างๆ แล้ว พืช ผัก ผลไม้นานาชนิดที่เรากินกันในชีวิตประจำวัน ก็จัดเป็นสมุนไพรเหมือนกัน แต่เป็นสมุนไพรที่ออกฤทธิ์อ่อนๆ เรียกว่า เป็นอาหารสมุนไพร ที่ให้ประโยชน์ทั้งเป็นอาหารและยารักษาโรคไปด้วยขณะเดียวกัน โดยในวันนี้เราจะมาพูดถึง "หลักในการใช้ยาสมุนไพร" เพื่อให้ประชาชนมีความเข้าใจและสามารถใช้สมุนไพรได้ถูกต้องและปลอดภัย สมุนไพร แม้จะเป็นสิ่งที่มาจากธรรมชาติ แต่ไม่ได้หมายความว่าจะไม่มีอันตรายร้ายแรงเกิดขึ้น เพราะที่สุดแล้วหากใช้ไม่ถูกต้อง ใช้ไม่ถูกกับอาการ ไม่ถูกกับโรค ปริมาณขนาดที่ใช้ไม่เหมาะสม หรือใช้กับผู้ที่แพ้สมุนไพรบางชนิด ก็อาจเกิดอันตรายที่คาดไม่ถึงได้เช่นกัน

ดังนั้นจึงเป็นความจำเป็นอย่างยิ่ง สำหรับผู้ที่ต้องการใช้สมุนไพรบำบัดโรค จะต้องศึกษาหาความรู้เกี่ยวกับพืชสมุนไพรนั้นๆ ก่อนทุกครั้ง เพื่อป้องกันอันตรายที่อาจจะเกิดขึ้น นอกจากนั้น การนำสมุนไพรมาใช้เป็นยา ยังต้องคำนึงถึงรายละเอียดอื่นๆ อีกด้วย เช่น ธรรมชาติของสมุนไพรแต่ละชนิด สายพันธุ์ สภาวะแวดล้อมในการปลูก ฤดูกาล และช่วงเวลาเก็บ ซึ่งสิ่งต่างๆ เหล่านี้เป็นปัจจัยสำคัญต่อการออกฤทธิ์ในการรักษาโรค ซึ่งหากทำไม่ถูกต้องตามหลักวิชาการ คุณภาพของยาสมุนไพรนั้นๆ ก็จะด้อยประสิทธิภาพ ดังนั้นถ้าต้องการใช้สมุนไพร อย่างให้ได้ผลดีที่สุด ก็ต้องใช้อย่างมีความรู้ โดยยึดหลักการใช้ยาของสมาคมเภสัชและอายุรเวชโบราณแห่งประเทศไทยอย่างไรก็ตาม "การไม่มีโรค เป็นลาภอันประเสริฐ" แต่เนื่องด้วยสภาพแวดล้อมในปัจจุบันที่เปลี่ยนไป ทำให้เราหลีกเลี่ยงไม่ได้ที่จะต้องพบเจอกับโรคภัยไข้เจ็บต่างๆ ที่เกิดขึ้นในแต่ละวัน ปัญหาสุขภาพส่วนสำคัญเกิดจากพฤติกรรมการบริโภคอาหารที่ไม่เหมาะสม การกินอาหารที่หวาน มัน เค็ม มากเกินไป รวมทั้งสภาพอากาศที่เปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา ทำให้ส่งผลร้ายตามมามากมาย จึงต้องคำนึงและระมัดระวังในเรื่องการกินและการดูแลสุขภาพอย่างถูกวิธี ออกกำลังกายสม่ำเสมอ ก็จะมีสุขภาพร่างกายแข็งแรงตามมา

ข้อมูลเนื้อหา เรื่องราว เขียนโดย นางสาวเหมือนฝัน มีสวัสดิ์

ภาพถ่าย/ภาพประกอบ โดย นางสาวเหมือนฝัน มีสวัสดิ์