ความสำคัญของนิทานพื้นบ้าน

นิทานพื้นบ้านเป็นเรื่องที่เล่ากันในท้องถิ่นต่างๆของไทย มีเนื้อหาหลากหลาย เช่น นิทานเล่าความเป็นมาของสถานที่ นิทานเกี่ยวกับสิ่งมหัศจรรย์ นิทานตลก นิทานผี นิทานพื้นบ้านมีความสำคัญหลายประการ ดังนี้

๑.ให้ความเพลิดเพลิน

ในโลกของความจริง เราอาจมีความทุกข์หรือมีปัญหามากมาย เเต่ในโลกของนิทานทุกสิ่งย่อมเป็นไปได้ตามจินตนาการของเรา นิทานจึงทำให้เราเพลิดเพลินไปกับความมหัศจรรย์ต่างๆ ที่เราทำไม่ได้ในชีวิต เช่น การเหาะเหิน เดินอากาศ เวทมนตร์ ของวิเศษ หรือการเเปลงกาย

๒.ให้กำลังใจในการดำเนินชีวิต

ตัวเอกในนิทานหลายเรื่องมักประสบความทุกข์ยากลำบากเเต่ก็จะได้รับความสุขสบายในที่สุด เช่น นิทานชุดท้าวกำพร้าของคนอีสานซึ่งมีตัวเอกเป็นลุกกำพร้า ตัวเอกเหล่านั้นมักยากจนเเละอยู่อย่างอ้างว้าง ไร้ญาติขาดมิตรเเต่ในที่สุดก็จะมีโชคหรือมีผู้ช่วยเหลือให้ร่ำรวยหรือได้เป็นเจ้าเมืองในตอนจบ นิทานชุดท้าวกำพร้าจึงเป็นนิทานที่ให้กำลังใจในการดำรงชีวิตเเก่ผู้ที่มีความทุกข์ยากไร้เป็นอย่างดี

๓.ให้คำอธิบายเกี่ยวกับปรากฎการณ์ธรรมชาติหรือที่มาของสถานที่เเละสิ่งต่างๆในท้องถิ่น

เช่น เรื่องเมขลากับรามสูรอธิบายการเกิดฟ้าเเลบฟ้าร้อง หรือ นิทานเรื่องพญากงกับพญาพานที่สัมพันธ์กับการสร้างพระปฐมเจดีย์ในจังหวัดนครปฐม รวมทั้งนิทานที่อธิบายการเกิดของเกาะ ภูเขา เเหล่งน้ำ นิทานเหล่านี้ทำให้เราเรียนรู้เกี่ยวกับธรรมชาติรอบตัวได้สนุกสนานมากขึ้น ที่สำคัญคือทำให้เกิดความเข้าใจเเละผูกพันกับท้องถิ่น เห็นคุณค่าเเละความสำคัญของท้องถิ่นตน ก่อให้เกิดความภาคภูมิใจในท้องถิ่น

๔.ให้ความสำคัญเเก่วีรบุรุษประจำถิ่นหรือประจำชาติ

เช่น นิทานเรื่องพระร่วงของชาวสุโขทัยกล่าวถึงพระร่วงซึ่งเป็นผู้นำของกลุ่มคนไทยว่าเป็นผู้มีวาจาสิทธิ์ นิทานประเภทนี้ทำให้รู้จักวีรบุรุษคนสำคัญที่สมควรยกย่องเชิดชู ก่อให้ความภูมิใจในความเป็นคนไทย

๕.ให้ข้อคิดเเละคติในการดำเนินชีวิต

จะเห็นได้ว่านิทานมักสอนเรื่องกฎเเห่งกรรมหรือคติธรรมที่ว่า"ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว"เช่น เรื่องปลาบู่ทอง เเละเรื่องโสนน้อยเรือนงาม นิทานทั้งสองเรื่องนี้นางเอกเป็นคนดีซึ่งถูกกลั่นเเกล้ง อยู่เสมอ เเต่สุดท้ายก็ผ่านพ้นอุปสรรคต่างๆได้ ตอนจบนางเองได้พบความสุขเข้าทำนอง"คนดีตกน้ำไม่ไหล ตกไฟไม่ไหม้"ส่วนคนที่ทำชั่วก็ถูกลงโทษในที่สุด