Şirket Degerlemesi

Şirket Değerleme Raporu hazırlanması

Şirket değerlemesi konusu muhasebe ve finans alanında bugüne kadar çok tartışılan konulardan biri olmuştur. Şirket değerlemesi konusunda farklı görüş ve yaklaşımların bulunması ve şirketlerin gerçek değerinin genellikle pazarlık ortamında belirlenmesi sebebiyledir. Uluslararası Finansal Raporlama Standartları UFRS ve (TFRS) menkul ve şirket degerlemesi belli kavramlar ve ilkeler altında spk lisanslı makine degerleme uzmanları tarafından finansal tabloların gerçeğe uygun biçimde düzenlenmesini öngörmektedir. Bu sebeple, finansal tabloların, özellikle bilançonun UFRS (TFRS) değerlemenin ilkeleri ile değerlenmesi sonucu şirketlerin defter değeri (muhasebe değeri) daha anlamlı hale gelmesi sağlanmaktadır.

UFRS  makine degerleme ölçülerine bakılması durumunda Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (UMSB) finansal tabloların işletmenin gerçeğe uygun finansal durumunu yansıtabilmesini sağlamak amacıyla bir çok standart yayınlamış bulunmaktadır. UFRS (TFRS) degerlemenin büyük bölümü varlıkların ve yükümlülüklerin gerçeğe uygun değerleriyle ölçülmesini ve raporlanmasını öngörmektedir. UFRS (TFRS) nin getirdiği gerçeğe uygun değer kavramının şirket değerlemesinde kullanılan defter değeri yaklaşımını etkileyeceği ve defter değerleri genellikle tarihi maliyetlere dayandığı için, defter değeri yaklaşımında birçok düzeltme ihtiyaç duyulmaktadır. Ancak, UFRS (TFRS) değerlemesi ile uyumlu olarak hazırlanan makine ve menkul degerleme raporları ile bilançolar değer yitirme ve enflasyon faktörlerini yok ederek defter değerinin piyasa değerine yaklaşması mümkün olmaktadır.

Piyasa değeri ve defter değerinin farklılaşmasına neden olan;  enflasyon, değer yitirme ve entellektüel sermaye gibi faktörlere rağmen, defter değeri yaklaşımı terk edilmemelidir. Defter değerleri piyasa değerlerine makine değerleme raporları ile yaklaşacak biçimde düzeltilebilmektedir.

En yaygın düzeltmeler menkullerin; 

1. Yerine koyma maliyeti (replacement cost)

2. Tasfiye değeri (liquidation value) 

3. bugünkü değeri (present value)

spk lisanslı makine değerleme uzmanlarının hazırladığı raporlar ile tespit edilerek gerçekleştirilmektedir. 

MADDİ DURAN VARLIKLARIN DEĞERLEMESİ (UMS-TMS 16)

UMS (TMS) 16 maddi duran varlıkların maliyet yöntemi ya da yeniden değerleme modeline göre makine tesis değerlenmesini öngörmektedir. Maliyet yöntemi söz konusu varlıkların bilançoda “maliyet eksi birikmiş amortisman ve varsa birikmiş değer düşüklüğü zararları” üzerinden gösterilmesi olarak tanımlanmaktadır. 

Bu sebeple maliyet yönteminde varlığın net defter değeri (maliyet eksi birikmiş amortisman) geri kazanılabilir değerinden büyük ise, aradaki fark zarar olarak muhasebeleştirilmekte ve varlık bilançoda geri kazanılabilir değeri üzerinden raporlanmaktadır. Geri kazanılabilir değer olarak ifade edilen değer, gerçeğe uygun değer eksi satış giderleri ve kullanım değerinden büyük olanıdır. Buna göre maliyet yöntemini kullanan işletmeler maddi duran varlıklarını, bu varlıklarda değer düşüklüğü olması halinde gerçeğe uygun değerleri üzerinden raporlanmaktadır.

makine degerleme tesis degerleme ile ilgili aşağıdaki bilgiler olması durumunda:

Satınalma maliyeti    : 150.000 TL 

Birikmiş amortismanlar :   75.000 TL 

Defter değeri :   75.000 TL

Piyasa değeri (gerçeğe uygun değer) :   80.000 TL 

Kullanım değeri :   85.000 TL

Kullanım değeri piyasa değerinden yüksek olduğu için, geri kazanılabilir değer kullanım değeri olarak kabul edilmektedir. Ancak, defter değeri (75.000 TL) geri kazanılabilir değerinden (85.000 TL) küçük olması sebebi ile, şirket menkullerini ve makinalarını maliyet değeri üzerinden raporlayacaktır. O halde, varlığın defter değeri geri kazanılabilir değerden küçükse, maliyet yöntemi duran varlıkların gerçeğe uygun değer ile raporlanmasına izin vermemektedir. 

UMS (TMS) 16 yeniden değerleme yönteminin seçilmesi halinde değerleme ölçüsü olarak gerçeğe uygun değerin kullanılmasını öngörmektedir. Gerçeğe uygun değer ikincil piyasaya sahip varlıklar için genellikle piyasa değerine işaret etmektedir (eğer piyasalar etkinse piyasa değeri aynı zamanda kullanım değerine eşit olacaktır). Yeniden değerleme yönteminin seçilmesi halinde maddi duran varlıklar gerçeğe uygun değerleriyle değerlenmektedir

Defter değeri yaklaşımının amaçları açısından, yeniden değerleme yöntemi seçildiğinde maddi duran varlıklar gerçeğe uygun değerleriyle bilançoya yansıtılacaklarından herhangi bir düzeltme yapmaya gerek yoktur. Ancak, maliyet yöntemi kullanıldığında varlığın kayıtlı değeri geri kazanılabilir değerden düşükse bu varlıklar gerçeğe uygun değerlerine getirilmelidir.

Ancak, bu düzeltme sürecinde aşağıda açıklanan sorunlarla karşılaşılabilmektedir:

İkincil piyasalar ancak sınırlı sayıda varlık için mevcuttur. Örneğin, bir üretim işletmesinin tamamlanmış mamullerinin değerlerini tahmin etmek bu mamullerin işlem gördüğü ikincil piyasalar var olduğunda mümkündür. Ancak, henüz tamamlanmamış mamullerin (yarı mamuller) değerlerini tahmin etmek bunlar tamamlanmış mamul haline gelinceye kadar ikincil piyasalara sahip olmadıkları için zordur. Benzer biçimde, araştırma ve geliştirme giderleri, marka değerleri veya sıklıkla ticarete konu olmayan diğer varlıklar için de ikincil piyasalar ve dolayısıyla piyasa fiyatları yoktur. Aslında, buradaki sorun piyasaların ve piyasa fiyatlarının var olmaması halinde varlıkların dışsal ve objektif bir değerleme aracından yoksun kalmalarıdır.

UFRS (TFRS) gerçeğe uygun değeri  “tarafsız, danışıklı olmayan, ilişkili taraflar arasında olmayan ve objektif olan, bilgili ve istekli taraflar arasında bir varlığın değişimi veya bir borcun kapatılması için kabul edilen tutar” olarak tanımlamaktadır.Ancak bu tanım, alternatif gerçeğe uygun değer bileşenlerinin (net gerçekleşebilir değer, geri kazanılabilir değer ve kullanım değeri) genellikle birbirinden farklı olması nedeni ile eleştirilmektedir. 

Tüm bu eleştirilere rağmen gerçeğe uygun değer, diğer değerleme yöntemleri ile karşılaştırıldığında şirket değerlemesinde kullanılabilecek en anlamlı değerleme yöntemi olarak karşımıza çıkmaktadır.

Genellikle piyasa operasyonel olarak geri kazanılabilir değer veya net gerçekleşebilir değer ile tanımlandığı için, UMS (TMS) 2’de vurgulanan net gerçekleşebilir değer piyasa fiyatına (gerçeğe uygun değer) işaret etmektedir.

UFRS (TFRS) makine degerleme yapılması gerçeğe uygun değer kavramı defter değeri yaklaşımındaki düzeltme ihtiyaçlarını asgariye indirgemekte ve bu yaklaşımı şirket değerlemesi için daha kullanışlı hale getirmektedir Gerçeğe Uygun Değer Kavramı UFRS (TFRS) gerçeğe uygun değeri tarafsız, danışıklı olmayan, ilişkili taraflar arasında olmayan ve objektif olan, bilgili ve istekli taraflar arasında bir varlığın değişimi veya bir borcun kapatılması için kabul edilen tutar olarak tanımlamaktadır.Alternatif gerçeğe uygun değer bileşenlerinin (net gerçekleşebilir değer, geri kazanılabilir değer ve kullanım değeri) genellikle birbirinden farklı olması nedeni ile eleştirilmektedir.

UFRS (TFRS) de gerçeğe uygun değer hesaplaması gerektiren ve gerektirmeyen ya da başka standartlara referans vererek gerçeğe uygun değer hesaplamasını gerektiren standartlar aşağıda sunulmuştur.

Gerçeğe Uygun Değer Hesaplaması ve UFRS (TFRS) ler Gerçeğe Uygun Değer Hesaplaması Gerektiren Standartlar 

<p>UMS 11 - İnşaat Sözleşmeleri 

<p>UMS 16 - Maddi Duran Varlıklar 

<p>UMS 17 - Kiralama İşlemleri 

<p>UMS 18 - Hasılat 

<p>UMS 19 - Çalışanlara Sağlanan Faydalar 

<p>UMS 20 - Devlet Teşviklerinin Muhasebeleştirilmesi ve Devlet Yardımlarının Açıklanması 

<p>UMS 26 - Emeklilik Fayda Planlarında Muhasebeleştirme ve Raporlama 

<p>UMS 33 - Hisse Başına Kazanç 

<p>UMS 36 - Varlıklarda Değer Düşüklüğü 

<p>UMS 38 - Maddi Olmayan Duran Varlıklar 

<p>UMS 39 - Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçümleme 

<p>UMS 40 - Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller 

<p>UMS 41 - Tarımsal Faaliyetler 

<p>Başka Standartlara Referans Vererek Gerçeğe Uygun Değer Hesaplamasını Gerektiren Standartlar 

<p>UMS 2 - Stoklar 

<p>UMS 21 - Kur Değişiminin Etkileri 

<p>UMS 27 - Konsolide ve Bireysel Finansal Tablolar 

<p>UMS 28 - İştiraklerdeki Yatırımlar 

<p>UMS 31 - İş Ortaklıklarındaki Paylar 

<p>UMS 32 - Finansal Araçlar: Sunum 

<p>UFRS 4 - Sigorta Sözleşmeleri 

<p>UFRS 7 Finansal Araçlar

<p>Gerçeğe Uygun Değer Hesaplamasını Gerektirmeyen Standartlar 

<p>UMS 1 - Finansal Tabloların Sunuluşu 

<p>UMS 7 - Nakit Akış Tabloları 

<p>UMS 8 - Muhasebe Politikaları, Muhasebe Tahminlerinde Değişiklikler ve Hatalar 

<p>UMS 10 - Bilanço Tarihinden Sonra Ortaya Çıkan Olaylar 

<p>UMS 12 - Gelir Vergileri 

<p>UMS 14 - Bölümlere Göre Raporlama 

<p>UMS 23 - Borçlanma Maliyetleri 

<p>UMS 24 - İlişkili Taraflar 

<p>UMS 29 - Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama 

<p>UMS 34 - Ara Dönem Finansal Raporlama UMS Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar 

<p>UFRS 6 - Maden Kaynaklarının Araştırılması ve Değerlendirilmesi 

<p>IFRS 1 - Türkiye Finansal Raporlama Standartlarının İlk Uygulaması 

<p>UFRS 2 - Hisse Bazlı Ödemeler 

<p>UFRS 3 - İşletme Birleşmeleri 

<p>UFRS 5 - Satış Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıklar ve Durdurulan Faaliyetler 

Firmamız Menkul değerleme hizmeti konusunda SPK Lisanslı olarak hizmet vermektedir. Hizmet ve fiyat teklifi almak için iletişime geçebilirsiniz.

GSM 1: 0553 690 34 77 

GSM 2: 0530 408 34 77 

GSM 3: 0530 884 77 77

cengizdegerleme@outlook.com